فاطمه گلیج؛ اسداله محبوبی؛ محمد خانه باد؛ سید رضا موسوی حرمی
چکیده
رسوبات توفا کربناتهای غیردریایی حاصل از چشمههای آب شیرین با عمق کم، درجه حرارت کم تا سرد و وضعیت جریانی عمدتاً کم‌انرژی و توفاهای ناحیه آبگرم یکی از نمونههای تیپیک این گونه رسوبات هستند. مطالعات صحرایی و میکروسکوپی به شناسایی هفت رخساره سنگی آتوکتونوس و آلوکتونوس منجر شده است. حضور پوششهای تقریباً متراکم گیاهی در حاشیه ...
بیشتر
رسوبات توفا کربناتهای غیردریایی حاصل از چشمههای آب شیرین با عمق کم، درجه حرارت کم تا سرد و وضعیت جریانی عمدتاً کم‌انرژی و توفاهای ناحیه آبگرم یکی از نمونههای تیپیک این گونه رسوبات هستند. مطالعات صحرایی و میکروسکوپی به شناسایی هفت رخساره سنگی آتوکتونوس و آلوکتونوس منجر شده است. حضور پوششهای تقریباً متراکم گیاهی در حاشیه مسیر آب، افزایش مصرف گاز دی اکسید کربن محلول در آب و فراهم‌شدن وضعیت شیمیایی در اثر تلاطم، از عوامل مؤثر در تهنشست توفاها بوده است. براساس غلظت یونهای محلول، تیپ آب چشمههای منطقه آبگرم از نوع Ca- Mg- HCO3 تشخیص داده شده است و باتوجه‌به نسبتهای یونی آبهای این منطقه با منشأ اولیه جوی از سنگآهکهای دولومیتی و تبخیریهای سازندهای مزدوران و شوریجه تأثیر پذیرفته‌اند. غلظت زیاد این یون‌ها به به دام‌افتادن رسوبات کربناته در بین رشتههای جلبکی منجر شده که یکی از انواع تهنشستهای فعال و درحال‌تشکیل توفا در ناحیه مدنظر است. حضور گونههای فسیلی گاستروپود وضعیت آب‌وهوایی مرطوب در زمان تشکیل این رسوبات را نشان میدهد؛ به‌طوری‌که در دورههای بعدی، کاهش بارندگی و افزایش دما و تبخیر، به مرگ دوگونه گاستروپود Melanopsis praemorsa) و Galbatruncatula) در این منطقه منجر شده است. آنالیز ایزوتوپهای اکسیژن و کربن نیز تأثیر آبهای جوی و سنگ‌های کربناته حاوی آب سازند مزدوران را در ترکیب ایزوتوپی توفاهای ناحیه آبگرم تأیید میکند.
سیده حلیمه هاشمی عزیزی؛ پیمان رضایی؛ سید رضا موسوی حرمی؛ مهدی جعفرزاده؛ مهدی مسعودی
چکیده
توالی مختلط سیلیسی‌آواری - کربناته با محتوای عمدتاً آذرآواری گروه نخلک در ایران مرکزی ازنظر سنگ‌شناسی در تریاس ایران منحصربه‌فرد بوده است و شباهت‌هایی را تنها با توالی آق‌دربند در شمال‌شرق ایران نشان میدهد. گروه نخلک مرکب از سه سازند الم، باقروق و اشین است. شواهد پتروگرافیکی سازند باقروق نشان میدهد وجود دانه‌های گراولی کربناته ...
بیشتر
توالی مختلط سیلیسی‌آواری - کربناته با محتوای عمدتاً آذرآواری گروه نخلک در ایران مرکزی ازنظر سنگ‌شناسی در تریاس ایران منحصربه‌فرد بوده است و شباهت‌هایی را تنها با توالی آق‌دربند در شمال‌شرق ایران نشان میدهد. گروه نخلک مرکب از سه سازند الم، باقروق و اشین است. شواهد پتروگرافیکی سازند باقروق نشان میدهد وجود دانه‌های گراولی کربناته با احتمال زیاد از منشأ سازند الم، گراول‌های دگرگونی درجه ضعیف با منشأ احتمالی از مجموعه دگرگونی انارک (؟) و گراول‌های آذرآواری حاصل فعالیت‌های آتش‌فشانی همزمان با رسوب‌گذاری است. رخسارههای ماسه‌سنگی این سازند، لیتارنایت، فلدسپاتیک لیتارنایت و لیتیک آرکوز را شامل می‌شود. محاسبة شاخص دگرسانی شیمیایی با اکسیدهای عناصر اصلی، نشان‌دهندة هوازدگی درجه متوسط است. نتایج ژئوشیمی نمونههای سازند باقروق، وجود سنگ‌مادر آتش‌فشانی از نوع فلسیک با جایگاه تکتونیک دیرینه کمان آتش‌فشانی و حاشیه فعال قاره‌ای را تأیید میکند که احتمالاً با فعالیت‌های آتش‌فشانی در حاشیه جنوبی فعال اوراسیا مرتبط بوده است. رسوب‌گذاری گروه نخلک در حوضه پشت‌کمانی آق‌دربند در حاشیه فعال جنوب اوراسیا انجام شده است که در ادامه از جایگاه اصلی خود در صفحه توران جدا شده است و به بلوک سیمرین ملحق شده و با چرخش خرد قاره ایران مرکزی به موقعیت کنونی خود انتقال یافته است.
رعنا پرورش؛ سید رضا موسوی حرمی؛ محمد خانه باد؛ علیرضا پیریایی؛ محمد حسین اصیلیان
چکیده
برای بررسی تأثیر گنبد نمکی بر رخسارهها، محیط رسوبی و دیاژنز سازند سروک در تاقدیس کورده، سه برش در نزدیکی گنبد نمکی کورده برداشت و مطالعه شده است. سازند سروک در این سه برش، ضخامت‌های 25 (نزدیک به گنبد)، 90 و 185 متر (دورتر از گنبد) دارد که بیشتر از لایه‌های سنگ آهک تشکیل شده است. براساس آنالیز رخسارهای و ویژگی‌های سنگ‌شناختی، 10 ریزرخسارة ...
بیشتر
برای بررسی تأثیر گنبد نمکی بر رخسارهها، محیط رسوبی و دیاژنز سازند سروک در تاقدیس کورده، سه برش در نزدیکی گنبد نمکی کورده برداشت و مطالعه شده است. سازند سروک در این سه برش، ضخامت‌های 25 (نزدیک به گنبد)، 90 و 185 متر (دورتر از گنبد) دارد که بیشتر از لایه‌های سنگ آهک تشکیل شده است. براساس آنالیز رخسارهای و ویژگی‌های سنگ‌شناختی، 10 ریزرخسارة کربناته شناسایی شدند. آنالیز رخسارهها، شیب زیاد رسوبات، اختلاف ضخامت، کاهش میان لایهای رسوبات شیلی و کم‌عمق‌شدن محیط به‌سمت گنبد نمکی نشان میدهد رخسارههای سازند سروک در سه کمربند رخسارهای شلف خارجی، میانی و داخلی نهشته شده است. با نزدیک‌شدن به گنبد نمکی، رخسارهها کم‌عمق می‌شوند؛ به‌طوری‌که ریزرخسارة پهنه جزرومدی در حاشیة گنبد قرار گرفته و ریزرخسارة عمیق در دورترین فاصله از گنبد تشکیل شده است. فرایندهای دیاژنزی تأثیرگذاشته بر این سازند، میکریتی‌شدن، نئومورفیسم، انحلال، فشردگی، شکستگی، جانشینی (سیلیسی‌شدن، دولومیتی‌شدن، هماتیتی‌شدن و پیریتی‌شدن) و سیمانی‌شدن (سیمان هم‌بعد، دروزی، بلوکی، رو رشدی هم‌محور و حاشیه‌ای هم‌ضخامت) است که همراه تغییراتی مانند شکستگی و دولومیتی‌شدن بایوکلست‌ها، کاهش‌انحلال، افزایش فشردگی و سیلیسی‌شدن به‌سمت گنبد نمکی در سه مرحلة ائوژنز، مزوژنز و تلوژنز تشکیل شده است.
پالئواکولوژی
محمد علی حمزه؛ محمد حسین محمودی قرائی؛ حمید علیزاده لاهیجانی؛ رضا موسوی حرمی؛ مرتضی جمالی
چکیده
تشخیص اثر رسوبات بادی در رسوبات دریاچه‌ای عامل مهمی جهت بازسازی تغییرات محیطی و همچنین شناخت فراوانی و زمان توفان‌های گردوغبار دیرینه است. بر اساس آزمایش مغناطیس‌سنجی، شکل منحنی‌های توزیع اندازۀ ذرات و دیگر عوامل دانه‌بندی، به‌علاوۀ سنگ‌نگاری، ما حضور اجزای رسوبی بادی در توالی رسوبی دو مغزۀ 2/6 و 8/6 متری در دریاچۀ هامون، شرق ایران ...
بیشتر
تشخیص اثر رسوبات بادی در رسوبات دریاچه‌ای عامل مهمی جهت بازسازی تغییرات محیطی و همچنین شناخت فراوانی و زمان توفان‌های گردوغبار دیرینه است. بر اساس آزمایش مغناطیس‌سنجی، شکل منحنی‌های توزیع اندازۀ ذرات و دیگر عوامل دانه‌بندی، به‌علاوۀ سنگ‌نگاری، ما حضور اجزای رسوبی بادی در توالی رسوبی دو مغزۀ 2/6 و 8/6 متری در دریاچۀ هامون، شرق ایران را مشخص نمودیم. بزرگ‌ترین قلۀ نمایی منحنی توزیع اندازۀ ذرات (بین 30-20 میکرومتر) نشان داد رسوبات سیلتی رسی تیره‌رنگ رخسارۀ A با مقادیر کم پذیرفتاری مغناطیسی (SI 4-10×2/5 - 2/4) با میزان زیاد بقایای گیاهی، کاروفیت و پوسته‌های صدفی کربناتی، در یک محیط بارآور دریاچه‌ای بدون حضور باد تهنشست نموده‌اند. این رخساره که معرف اواخر یخبندان و اوایل هولوسن است، توسط تضعیف مرکز پرفشار سیبری و بادهای غربی به‌علاوۀ افزایش دمای سطح آب اقیانوس اطلس شمالی و دریای عربی مشخص می‌گردد. در اوایل تا اواسط هولوسن تضعیف تدریجی مونسون به همراه قدرتگیری پرفشار سیبری و بادهای غربی منجر به وزش توفان‌های شدید در حوضۀ سیستان شده که توسط ماسه‌های سیلتی قهوه‌ای با پذیرفتاری مغناطیسی زیاد و نمای توزیع ذرات بیش از 100 میکرومتر در رخسارۀ B نشان داده می‌شود. محیط دیرینۀ اواسط تا اواخر هولوسن سیستان کم‌وبیش مشابه حال حاضر بوده است. در این زمان که توسط رخسارۀ C معرفی می‌گردد، ورود دوره‌ای رسوبات بادی توسط توفان‌های پرانرژی قابل‌مقایسه با بادهای حاضر 120 روزه، مشخص است. نشانه‌های توفان‌های گردوغبار دیرینه در این دوره توسط نوسان‌های زیاد پذیرفتاری مغناطیسی و حضور لایه‌های حاوی ماسه در توالی رسوبی هر دو مغزه اثبات می‌گردد.
تخصصی
ندا سرباز؛ اسداله محبوبی؛ رضا موسوی حرمی؛ محمد خانه باد
چکیده
با تکیه بر خصوصیات رخسارهای و شکل هندسی لایهها در توالی سیلیسی آواری سازند کشف رود (ژوراسیک میانی) در برش ناویا دو مجموعه رخسارهای رودخانه‌ای و دلتایی شناسایی شده است. در توالی رودخانه‌ای 10 رخساره سنگی Gmm, Gt, Sm, Sp, St,Sr, Sh, Fm, Fl) (Gcm, و چهار عنصر ساختاری SG)، SB، CS و (FF شناسایی شد. توالی دلتایی نیز شامل بخش بالایی پیشانی دلتا، بخش انتهایی ...
بیشتر
با تکیه بر خصوصیات رخسارهای و شکل هندسی لایهها در توالی سیلیسی آواری سازند کشف رود (ژوراسیک میانی) در برش ناویا دو مجموعه رخسارهای رودخانه‌ای و دلتایی شناسایی شده است. در توالی رودخانه‌ای 10 رخساره سنگی Gmm, Gt, Sm, Sp, St,Sr, Sh, Fm, Fl) (Gcm, و چهار عنصر ساختاری SG)، SB، CS و (FF شناسایی شد. توالی دلتایی نیز شامل بخش بالایی پیشانی دلتا، بخش انتهایی پیشانی دلتا و پاشنه دلتا است که تحت نفوذ امواج و طوفان بوده است. تعداد 14گونه متفاوت از 12 جنس فرامینیفر بنتیک در قسمت پیشانی دلتا و پاشنه دلتا شناسایی شد که عمق تقریباً 50 متری را تأیید میکند. مطالعات چینهنگاری سکانسی به شناسایی 2 سکانس رسوبی رده سوم منجر شده است. سکانس رسوبی اول با مرز SB1 برروی سنگ آهکهای تریاس در قاعده سازند کشف رود قرار گرفته و مرز SB2 سکانس دوم در قسمت بالای رخساره پیشانی دلتا قرار دارد. سکانس رسوبی اول در بر دارند دسته رخسارهای LST، TSTو HST است. سکانس رسوبی دوم تنها از دسته رخساره TST تشکیل شده و ادامه آن در سازند چمن بید است. منحنی تغییرات سطح آب دریا در برش مورد مطالعه تقریباً قابل انطباق با منحنی جهانی تغییرات سطح آب دریا در زمان ژوراسیک میانی است.
حسام کاویان؛ محمد خانه باد؛ اسداله محبوبی؛ رضا موسوی حرمی
چکیده
حوضه آبریز ماروسک با مساحتی برابر87/131 کیلومتر مربع در شمال غرب شهرستان نیشابور قرار دارد. رودخانه بقیع به عنوان یکی از شاخه‌های اصلی این حوضه آبریز با طولی معادل 1/20 کیلومتر مورد مطالعه قرار گرفته است. جهت انجام مطالعات رسوب شناسی تعداد 32 نمونه رسوب از وسط کانال فعال رودخانه برداشت شده است که پس از خشک شدن توسط روش غربال خشک جهت دانه‌بندی ...
بیشتر
حوضه آبریز ماروسک با مساحتی برابر87/131 کیلومتر مربع در شمال غرب شهرستان نیشابور قرار دارد. رودخانه بقیع به عنوان یکی از شاخه‌های اصلی این حوضه آبریز با طولی معادل 1/20 کیلومتر مورد مطالعه قرار گرفته است. جهت انجام مطالعات رسوب شناسی تعداد 32 نمونه رسوب از وسط کانال فعال رودخانه برداشت شده است که پس از خشک شدن توسط روش غربال خشک جهت دانه‌بندی مورد آزمایش قرار گرفته است. پس از دانه‌بندی نمونه‌ها، پارامترهای آماری (میانه، میانگین، جورشدگی، کج شدگی و کشیدگی) محاسبه شدند. در رسوبات این رودخانه 3 ناپیوستگی رسوبی تشخیص داده شده است.ناپیوستگی اول و دوم به ترتیب به دلیل ورود رسوبات مخروط افکنه و ورود کانال فرعی به داخل کانال اصلی و ناپیوستگی سوم به دلیل تغییر در لیتولوژی سازند در مسیر کانال اصلی رودخانه هستند. برای تعیین درصد فرسایش سازندهای منطقه و تعیین میزان تولید رسوب هر یک از آنها، تست سایش لس آنجلس انجام شد. به طوری‌که سازند دلیچای با لیتولوژی کربناته و همچنین گسترش زیاد آن در مقایسه با سنگ‌های ولکانیکی (بازالت و آندزیت) به‌عنوان بیشترین تولید کننده رسوب وارده به رودخانه تعیین شد. در بررسی رخسارههای رسوبی نهشته‌های مورد مطالعه رخساره رسوبی دانه درشت (Gmm, Gcm)، رخساره رسوبی دانه متوسط (Sh)و رخساره رسوبی دانه ریز (Fm) شناسایی شدند. با توجه به رخسارههای رسوبی عناصر ساختاری SG، SB و FF شناسایی شده است. مدل رسوبی ارائه شده برای این رودخانه شامل رودخانه بریده بریده گراولی با رسوبات جریان ثقلی و رودخانه بریده بریده کم عمق با بار بستر گراولی است.
اسداله محبوبی؛ ئارام بایت گل؛ رضا موسوی حرمی
دوره 31، شماره 1 ، بهار 1394، ، صفحه 35-56
چکیده
نهشته‌های کربناته عضو 1 و 2 گروه میلا در البرز مرکزی (کامبرین میانی) که در این تحقیق سازند ده صوفیان نامیده می‌شود، در برشهای شهمیرزاد، تویه دروار، میلاکوه و ده ملا مورد مطالعه قرار گرفته است. این نهشتهها در چهار کمربند رخسارهای یک رمپ کربناته شامل محیطهای عمیق حوضهای، رمپ خارجی (توالیهای ساب تایدال عمیق)، رمپ میانی (توالیهای ...
بیشتر
نهشته‌های کربناته عضو 1 و 2 گروه میلا در البرز مرکزی (کامبرین میانی) که در این تحقیق سازند ده صوفیان نامیده می‌شود، در برشهای شهمیرزاد، تویه دروار، میلاکوه و ده ملا مورد مطالعه قرار گرفته است. این نهشتهها در چهار کمربند رخسارهای یک رمپ کربناته شامل محیطهای عمیق حوضهای، رمپ خارجی (توالیهای ساب تایدال عمیق)، رمپ میانی (توالیهای ساب تایدال کم عمق و بخش پایینی اینترتایدال) و رمپ داخلی (توالیهای سد، لاگون، بخش بالایی اینترتایدال و سوپراتایدال) بر جای گذاشته شدهاند. پوششهای میکروبی متنوعی در رسوبات دریایی کم عمق (شامل ساب تایدال و اینترتایدال) این واحد شناسایی شدهاست. بر اساس این مطالعه، پوششهای میکروبی دارای مورفولوژیهای مختلفی از نظر شکل و نحوه رشد هستند و شامل فرمهای مسطح تا موجی، گنبدی، پیازی، ستونی، بادبزنی و ترومبولیت است. مجموعه رخسارههای سازند ده صوفیان به صورت چرخههای کوچک مقیاس شامل چرخههای پری تایدال، ساب تایدال کم عمق و ساب تایدال عمیق معرفی شدهاند به طوری که پوششهای میکروبی از اختصاصات عمده و اصلی این چرخهها محسوب می‌گردد. روند تغییرات عمودی رخسارهها در چرخههای کم عمق شونده و عمیق شونده به سمت بالا و الگوی توزیع پوششهای میکروبی در این چرخهها، وابسته به محیط رسوبی و موقعیتهای مختلف آنها بر روی پلاتفرم کربناته بوده است. مبنای طبقه بندی استفاده شده در این مطالعه میتواند اطلاعات با ارزشی در کاربرد پوششهای میکروبی برای مطالعات محیط رسوبی دیرینه و چینهنگاری سکانسی ارائه دهد.
محمود شرفی؛ اسدا... محبوبی؛ سید رضا موسوی حرمی
دوره 28، شماره 3 ، پاییز 1391، ، صفحه 19-36
چکیده
دو فرآیند دیاژنزی گلاکونیتی شدن و تشکیل سیمان کلسیتی و ارتباط آنها با تغییرات سطح آب دریا در رسوبات سیلیسی آواری- کربناته سازند آیتامیر (آلبین- سنومانین) در حوضه کپه داغ مورد بررسی قرار گرفته است. واحد ماسه سنگ تحتانی، شامل تناوبی عمدتاً از ماسه سنگ و بین لایه‌های شیل- آهک و واحد شیل فوقانی، دو بخش عمده رسوبات این سازند را تشکیل ...
بیشتر
دو فرآیند دیاژنزی گلاکونیتی شدن و تشکیل سیمان کلسیتی و ارتباط آنها با تغییرات سطح آب دریا در رسوبات سیلیسی آواری- کربناته سازند آیتامیر (آلبین- سنومانین) در حوضه کپه داغ مورد بررسی قرار گرفته است. واحد ماسه سنگ تحتانی، شامل تناوبی عمدتاً از ماسه سنگ و بین لایه‌های شیل- آهک و واحد شیل فوقانی، دو بخش عمده رسوبات این سازند را تشکیل می‌دهند. ماسه سنگ‌های واحد تحتانی از نظر ترکیب و ارتباط آنها با تغییرات سطح آب دریا به دو دسته رخسارههای پیشرونده و پسرونده تقسیم می‌شوند و بر این اساس، مسیر‌های دیاژنتیکی مختلفی را نشان می‌دهند. در رخسارههای پیشرونده پوسته‌های فسیلی تجمع یافته‌اند که با پیشرفت دیاژنز تحت سیمانی شدن وسیع قرار گرفته و در طی مراحل دفن حداقل فشردگی را تحمل کرده‌اند. در ماسه سنگ‌های پسرونده که دارای مقادیر کمتری پوسته‌های فسیلی هستند سیمان کلسیتی به میزان محدود مشاهده می‌شود و فرآیند فشردگی تأثیر بیشتری داشته است. سیمان کربناته و گلاکونی در سازند آیتامیر در دسته رخسارههای پیشرونده (TST) و به خصوص در زیر سطح حداکثر سیلابی (MFS) و در زیر سطح پیشروی (TS) مشاهده می‌شوند. در صورتی که در رسوبات دسته رخسارههای پسرونده (HST) اساساً مقادیر بسیار کمتری سیمان کلسیتی و گلاکونی وجود دارد. علاوه بر این دسته رخسارههای پیشرونده و سطح حداکثر سیلابی با گلاکونیت‌های رسیده و خیلی رسیده مشخص است.
سیده مریم مرتضوی؛ سید رضا موسوی حرمی؛ اسدا... محبوبی؛ مهدی نجفی
دوره 28، شماره 1 ، بهار 1391، ، صفحه 1-32
چکیده
سازند شوریجه (ژوراسیک پسین-کرتاسه پیشین) در نواحی شرقی و جنوب شرقی حوضه رسوبی کپه داغ، شامل رخسارههای آواری است که به سمت نواحی مرکزی و غربی حوضه، لایه‌های تبخیری و کربناته نیز در توالی رخسارهای این سازند مشاهده می‌گردد. علاوه بر رخسارههای فوق، خاک‌های دیرینه مختلفی نیز در این سازند شناسایی شده که بر اساس برتری نسبی شش فرآیند ...
بیشتر
سازند شوریجه (ژوراسیک پسین-کرتاسه پیشین) در نواحی شرقی و جنوب شرقی حوضه رسوبی کپه داغ، شامل رخسارههای آواری است که به سمت نواحی مرکزی و غربی حوضه، لایه‌های تبخیری و کربناته نیز در توالی رخسارهای این سازند مشاهده می‌گردد. علاوه بر رخسارههای فوق، خاک‌های دیرینه مختلفی نیز در این سازند شناسایی شده که بر اساس برتری نسبی شش فرآیند خاکزایی به سه دسته هیستوسولها (Histosols)، اکسیسولها (Oxisols) و کلسیسولها (Calcisols) قابل تفکیکاند. کلسیسولهای سازند شوریجه بر اساس ترکیب کانی شناسی به انواع کالکریتی و دولوکریتی تقسیم شدهاند که هر یک دارای اشکال ماکرومورفولوژی و میکرومورفولوژی ویژهای هستند. بر اساس اختصاصات ماکروسکوپی و میکروسکوپی (میکرو فابریکهای آلفا و بتا)، کالکریتهای سازند شوریجه به دو نوع پدوژنیک و غیر پدوژنیک (آب زیرزمینی) تفکیک شده است که هر یک در شرایط ویژهای شکل گرفته اند. دولوکریتهای سازند شوریجه تنها در یک برش (برش اسفیدان) و در سنگ میزبان مادستونی یافت شده و بر اساس ویژگی‌های خود احتمالا منشأ غیر پدوژنیک (آب زیرزمینی) دارند. نوسانات سطح ایستابی همراه با شرایط آب و هوایی خشک تا نیمه خشک منجر به تشکیل کلسی سولهای سازند شوریجه شده است.
شیرین محمدیها؛ حمیدرضا پیروان؛ سید رضا موسوی حرمی؛ سادات فیض نیا؛ رضا بیات
دوره 27، شماره 4 ، زمستان 1390، ، صفحه 31-48
چکیده
چکیده فرسایش خاک و رسوبزایی یکی از مسائل مهم زیست محیطی مطرح در جهان است و خسارات زیادی برای حیات و اکوسیستم بر جا می‌گذارد . به منظور حفاظت خاک و مبارزه با فرسایش و کاهش رسوبزایی درحوزه آبخیز ایوانکی و به علت عـدم وجـود آب‌بنـد و مخـزن در حــوزه که بتوان حجم کل رسوبدهی سالانه را بر اساس آن تعیین نمود، برای برآورد میزان ...
بیشتر
چکیده فرسایش خاک و رسوبزایی یکی از مسائل مهم زیست محیطی مطرح در جهان است و خسارات زیادی برای حیات و اکوسیستم بر جا می‌گذارد . به منظور حفاظت خاک و مبارزه با فرسایش و کاهش رسوبزایی درحوزه آبخیز ایوانکی و به علت عـدم وجـود آب‌بنـد و مخـزن در حــوزه که بتوان حجم کل رسوبدهی سالانه را بر اساس آن تعیین نمود، برای برآورد میزان فـرسایش خـاک و رسـوبزایی از مـدل‌هـای نیمه کمی FSM (Factor Scoring Method) و MPSIAC (Modified Pacific Southwest Inter Agency) استفاده شد. حوزه آبخیز ایوانکی با مساحت 800 کیلومتر مربع، درجنوب شرقی استان تهران واقع شده است که رودخانه اصلی آن (ایوانکی) دارای طولی در حدود 50 کیلومترمی باشد. با بررسی نقشههای پایه از جمله نقشههای توپوگرافی و سنگ‌شناسی منطقه که در محیط Arc GIS رقومی گردیدند و با بازدیدهای صحرایی در مدل FSM ، پنج عامل محیطی: پستی و بلندی، پوشش گیاهی، فرسایش خندقی، سنگ‌شناسی و شکل حوضه و دو عامل تکمیلی این مدل یعنی:اقلیم وحفاظت خاک بررسی وامتیازدهی شدند. به هر کدام از این عوامل، امتیازی بین 1 تا 3 (فرسایش کم تازیاد) داده شد. در روش MPSIAC ، نه عامل محیطی: زمین‌شناسی، خاک‌شناسی، اقلیم، پستی و بلندی، رواناب، پوشش زمین، کاربری اراضی، فرسایش سطحی و فرسایش رودخانه‌ای مورد بررسی قرار گرفتند و نمره دهی شدند. دراین تحقیق با استفاده از مدل شبیه‌ساز باران، میزان رسوبدهی سازندهای فرسایشپذیر بررسی و دسته‌بندی گردیدند. با در نظر گرفتن ارزش‌های کمی برای هر یک از عوامل و وارد نمودن آن در رابطه مربوط به مدل FSM و MPSIAC در محیط GIS ، میزان رسوب بر حسب متر مکعب در کیلومتر مربع و تن در هکتار در این حوضه آبخیز به دست آمد. میزان رسوبزایی برای مدل FSM برابر91/0 تن در هکتار در سال و برای مدل MPSIAC به میزان 21/3 تن در هکتاردرسال برای کل حوزه برآوردگردید که در کلاس فرسایشی متوسط قرارمی‌گیرد. در نهایت ارقام برآوردی با میزان بار رسوبی محاسباتی22 ساله اخیر ایستگاه رسوب‌سنجی ایوانکی یعنی 93/0 تن درهکتار در سال مقایسه و مشخص گردید مدل FSM نتیجه نزدیکتری با برآورد رسوب ازایستگاه رسوب‌سنجی نسبت به MPSIAC نشان میدهد.
محمود عاشوری؛ محمود شرفی؛ اسدالله محبوبی؛ سید رضا موسوی حرمی
دوره 27، شماره 2 ، تابستان 1390، ، صفحه 41-62
چکیده
سازند آیتامیر (آلبین- سنومانین) در حوضه رسوبی کپه داغ در شمال خاوری ایران گسترش دارد. این سازند عمدتا از ماسه سنگ، شیل، سیلتستون و چند افق کربناته تشکیل شده است. در رسوبات سیلیسی آواری سازند آیتامیر، کاهش محسوسی در میزان آشفتگی زیستی در طبقات گلی در مقایسه با طبقات ماسه سنگی مشاهده می شود. بر اساس مطالعه اثرفسیل های این ...
بیشتر
سازند آیتامیر (آلبین- سنومانین) در حوضه رسوبی کپه داغ در شمال خاوری ایران گسترش دارد. این سازند عمدتا از ماسه سنگ، شیل، سیلتستون و چند افق کربناته تشکیل شده است. در رسوبات سیلیسی آواری سازند آیتامیر، کاهش محسوسی در میزان آشفتگی زیستی در طبقات گلی در مقایسه با طبقات ماسه سنگی مشاهده می شود. بر اساس مطالعه اثرفسیل های این سازند، تعداد نه اثر فسیلی شامل Thalassinoides suevicus ، Thalassinoides isp. (اثر رخساره گلوسی فانجیتس)، Ophiomorpha nodosa ، Palaeophycus tubularis و Skolithos isp. (اثر رخساره اسکولایتوس) و Thalassinoides isp. ، Planolites isp. ، Chondrites isp. ، Cylindrichnous concentricus ، Teichichnus isp. ، Palaeophycus tubularis و Ophiomorpha nodosa (اثر رخساره کروزیانا) در لایه های ماسه سنگ، سیلتستونی و کربناته تشخیص داده شدند. اثر رخساره اسکولایتوس در شرایط با انرژی بالاتر نسبت به اثر رخساره گلوسی فانجیتس و اثر رخساره کروزیانا تشکیل شده است. اثر رخساره اسکولایتوس با تنوع کم اثر فسیل ها و حضور اسکولایتوس و افیومورفاهای عمودی تا مایل با کف بستر ماسه ای با جورشدگی خوب همراه با طبقات مورب تراف و پشته ای نشانگر مجموعه محیط سدی با شرایط نسبتا پر انرژی است . در صورتیکه اثر رخساره کروزیانا و اثر رخساره گلوسی فانجیتس با تنوع بیشتر اثر فسیل ها عمدتا افقی تا کمی مایل و کف بستر ماسه ای با جورشدگی متوسط و ضعیف در شرایط کم انرژی تر در محدوده حاشیه ساحلی ( Shoreface ) تشکیل گردیده است. شواهد رسوبی و مطالعه اثر رخساره ها در توالی قائم حاکی از آن است که رسوبات ماسه سنگی بخش ابتدایی سازند آیتامیر در محیط سدی و رسوبات ماسه سنگی بخش های بالایی در محیط حاشیه ساحلی ته نشست پیدا کرده اند.
علی کدخدائی ایلخچی؛ حسین رحیم پور بناب؛ سید رضا موسوی حرمی؛ حسین رحیم پور بناب؛ رحیم کدخدایی ایلخچی
دوره 27، شماره 1 ، بهار 1390، ، صفحه 1-26
چکیده
چکیده فرآیندهای دیاژنزی مختلفی کیفیت مخازن کربناته دالان بالایی و کنگان در میدان پارس جنوبی را تحت تاثیر قرار داده است. از جمله مهمترین این فرآیندها تشکیل سیمان انیدریت است که بصورت لایهای، پویکیلوتوپیک، پرکننده تخلخل و فراگیر، ندولی و بلورهای پراکنده، پرکننده شکستگی و رگچهای گسترش یافته است. این بافتها طی مراحل ...
بیشتر
چکیده فرآیندهای دیاژنزی مختلفی کیفیت مخازن کربناته دالان بالایی و کنگان در میدان پارس جنوبی را تحت تاثیر قرار داده است. از جمله مهمترین این فرآیندها تشکیل سیمان انیدریت است که بصورت لایهای، پویکیلوتوپیک، پرکننده تخلخل و فراگیر، ندولی و بلورهای پراکنده، پرکننده شکستگی و رگچهای گسترش یافته است. این بافتها طی مراحل مختلف دیاژنزی بصورت جانشینی و نیز پرکننده تخلخل انواع رخسارهها را به درجات متفاوتی متاثر ساختهاند. نتایج این مطالعه نشان میدهد که سیمان انیدریت عمدتاً در رخسارههای دولومیتی تشکیل شده و در رخساره های آهکی بصورت پراکنده و خیلی اندک است و لذا تاثیری بر کیفیت مخزنی آنها نداشته است. این امر همچنین بیانگر تاثیر شورابههای غنی از سولفات در فرآیند دولومیتی شدن میباشد.از بین بافتهای مختلف انیدریت، نوع پرکننده تخلخل و فراگیر بیشترین تاثیر را بر کیفیت مخزنی داشته است و با گسترش در رخسارههای دولوگرینستونی و دولوپکستونی دانهپشتیبان و پرکردن تمامی فضاهای خالی طی تدفین کم عمق کیفیت مخزنی آنها را به شدت کاهش داده است. اما از طرفی با توجه به انحلالپذیری این نوع سیمان، در مراحل بعدی دیاژنز و ایجاد تخلخل ثانویه، کیفیت مخزنی آنها بهبود یافته است. بطور کلی گسترش سیمان انیدریت بصورت بافتهای مختلف توسط سه عامل بافت رسوبی اولیه، حضور سیالات شور غنی از سولفات و فرآیندهای دیاژنزی بعدی(انحلال و شکستگی) کیفیت مخازن کربناته دالان بالایی و کنگان را کنترل نموده است.
اسدا... محبوبی؛ سید رضا موسوی حرمی؛ مهدی نجفی؛ بتول ریوندی؛ محمد وحیدی نیا
دوره 26، شماره 4 ، زمستان 1389، ، صفحه 89-110
چکیده
بتول ریوندی، دانشجوی دکتری زمین شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد مهدی نجفی، دانشیار گروه زمین شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد سیدرضا موسوی حرمی، استاد گروه زمین شناسی ، دانشگاه فردوسی مشهد * اسدا... محبوبی، دانشیار گروه زمین شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد محمد وحیدی نیا، استادیار گروه زمین شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد چکیده سازند ...
بیشتر
بتول ریوندی، دانشجوی دکتری زمین شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد مهدی نجفی، دانشیار گروه زمین شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد سیدرضا موسوی حرمی، استاد گروه زمین شناسی ، دانشگاه فردوسی مشهد * اسدا... محبوبی، دانشیار گروه زمین شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد محمد وحیدی نیا، استادیار گروه زمین شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد چکیده سازند تیرگان (کرتاسه پیشین) در حوضه رسوبی کپه داغ عمدتاً از سنگ آهکهای االیتی- اربیتولین دار و سنگ آهک دولومیتی تشکیل شده که به طور همشیب بر روی سازند سیلیسی آواری شوریجه و در زیر سازندآهکی مارنی سرچشمه قرار گرفته است. در برش جوزک مرز فوقانی سازند تیرگان با سازند آب دراز به صورت گسلی است. به منظور مطالعه چینه نگاری زیستی سازند تیرگان در غرب حوضه کپه داغ، دو برش در جنوب غرب روستای جوزک و چمن بید اندازه گیری و مطالعه شده است. مطالعات دیرینه شناسی منجر به شناسایی دو مجموعه فسیلی از فرامینیفرهای بنتونیک و جلبک های آهکی سبز شده است. 12 جنس و9 گونه از فرامینیفرهای بنتونیک و 1 جنس و 1 گونه جلبک سبز از خانواده داسی کلاداسه آ در برش جوزک و 13 جنس و 8 گونه از فرامینیفرهای بنتونیک و 2 جنس و 2 گونه جلبک سبز در برش چمن بید واقع در غرب حوضه شناسایی شده است . بر اساس این مطالعات، سن سازند تیرگان در غرب حوضه بارمین-آپتین پیشین (بدولین) تعیین شده است که با سن ارائه شده در مرکز حوضه مطابقت دارد.
