میکروفاسیس
محمد شلالوند؛ محمد حسین آدابی؛ افشین زهدی
چکیده
در این مقاله، تکامل زیستی پلت‌فرم کربناتۀ سازند‌تله‌زنگ به‌سن پالئوسن در ناحیۀ کرمانشاه با تمرکز برروی اجزاء‌فسیلی (نظیر جلبک‌ها، مرجان‌ها و فرامینیفرهای بنتیک) در دو مرحله (بازۀ زمانی) مورد بررسی قرار گرفته‌است. بدین منظور، دوبرش چینه‌شناسی مناسب ازاین‌سازند یکی در جنوب (برش کبوتربالا) و دیگری در جنوب غرب (برش باریکه) کرمانشاه ...
بیشتر
در این مقاله، تکامل زیستی پلت‌فرم کربناتۀ سازند‌تله‌زنگ به‌سن پالئوسن در ناحیۀ کرمانشاه با تمرکز برروی اجزاء‌فسیلی (نظیر جلبک‌ها، مرجان‌ها و فرامینیفرهای بنتیک) در دو مرحله (بازۀ زمانی) مورد بررسی قرار گرفته‌است. بدین منظور، دوبرش چینه‌شناسی مناسب ازاین‌سازند یکی در جنوب (برش کبوتربالا) و دیگری در جنوب غرب (برش باریکه) کرمانشاه انتخاب، نمونه‌برداری و مطالعه گردید. جهت دستیابی به دید وسیع‌تر، نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش با دیگر بخش‌های حوضۀ تتیس درسرتاسر دنیا نیز مقایسه گردیده‌است. محیط رسوبی نهشته‌های مورد مطالعه از سازند تله‌زنگ یک رمپ کربناته است که به دلیل نبود ساختارهای ریفی گسترده و پیوسته، احتمالاً به‌صورت یک رمپ کربناته کم‌شیب می‌باشد. شیب این پلت‌فرم‌کربناته از بخش‌های شمال‌غرب (برش‌باریکه) به سمت جنوب‌شرق (برش‌کبوتربالا) افزایش می‌یابد. دربرش‌های موردمطالعه چهاررخساره شناسایی گردیده‌است که به‌ترتیب عبارتنداز رخسارۀزیستی جلبک سبز، رخسارۀزیستی‌مرجانی، رخساره‌زیستی جلبک‌سبز و فرامینیفربنتیک و در نهایت رخسارۀزیستی فرامینیفربنتیک و جلبک‌سبز. در بخش‌های پایینی سازند تله‌زنگ حضور رخساره‌های جلبکی و مرجانی (ریف‌های وصله‌ای) بیانگر اولین مرحله از تکامل‌زیستی کربناتهای این سازند می‌باشد که نظیرچنین رخساره‌هایی درتوالی‌های پالئوسن دیگرمناطق تتیس نیز شناسایی شده‌است. در طول زمان ودربخش‌های بالایی سازند‌تله‌زنگ مرجان‌ها حذف‌شده و فراوانی جلبک‌های‌سبز به‌شدت کاهش می‌یابد که باحضور فرامینیفرهای بنتیک همراه‌بامقادیرکم جلبک‌های‌سبز دومین مرحله ازتکامل‌زیستی‌پلت‌فرم‌کربناته سازند‌تله‌زنگ در منطقۀ کرمانشاه شکل می‌گیرد. در منطقۀ کرمانشاه و دربرش‌های مورد مطالعه، در زمان ائوسن پیشین، در نتیجه پسروی آب دریا تشکیل کربناتهای سازند تله‌زنگ به‌طورکامل متوقف شده ورسوبات تخریبی قرمز رنگ سازند کشکان جایگزین کربناتهای سازند تله‌زنگ می‌شود. اگرچه تشکیل کربناتهای این سازند دردیگرمناطق حوضۀ رسوبی زاگرس (استان لرستان) تا ائوسن میانی ادامه می‌یابد.
میکروفاسیس
رقیه فلاح بگتاش؛ محمد حسین آدابی؛ عباس صادقی؛ احسان ده یادگاری
چکیده
کربناتهای سازند جهرم به سن ائوسن و سازند آسماری به سن الیگوسن- میوسن، مخازن میدان خشت را در ناحیة فارس واقع در حوضة فورلندی زاگرس تشکیل می‌دهند. در این پژوهش ویژگی‌های مخزنی بخش بالایی سازند جهرم در میدان خشت براساس تلفیق نتایج آنالیز رخساره‌ای و ویژگی‌های دیاژنزی نمونه‌ها در چهارچوب تخلخل و تراوایی بررسی شده است. سازند جهرم ...
بیشتر
کربناتهای سازند جهرم به سن ائوسن و سازند آسماری به سن الیگوسن- میوسن، مخازن میدان خشت را در ناحیة فارس واقع در حوضة فورلندی زاگرس تشکیل می‌دهند. در این پژوهش ویژگی‌های مخزنی بخش بالایی سازند جهرم در میدان خشت براساس تلفیق نتایج آنالیز رخساره‌ای و ویژگی‌های دیاژنزی نمونه‌ها در چهارچوب تخلخل و تراوایی بررسی شده است. سازند جهرم در پهنة فارس با لیتولوژی غالب آهکی در یک رمپ کربناته با تغییرات زیاد در ویژگی‌ها و کیفیت مخزنی نهشته شده است. بررسی‌های پتروگرافی به شناسایی پنج ریزرخسارة کربناته منجر شد. پنج گروه سنگی در چاه خشت-2 با در نظر گرفتن کنترل‌کننده‌های اولیه و ثانویه در توزیع نوع و اندازة منافذ شناسایی شد. از گونة سنگی 1 به سمت گونة سنگی 5، کیفیت مخزنی افزایش می‌یابد. دیاژنز به دو صورت افزاینده و کاهندة تخلخل و تراوایی بر کیفیت مخزنی تأثیر گذاشته است. کراس پلات تخلخل و تراوایی همراه با بررسی‌های پتروگرافی مقاطع نازک نشان می‌دهد توسعة سیمان انیدریتی به‌صورت فراگیر و تراکم، بیشترین تأثیر را بر کاهش کیفیت مخزنی داشته‌اند؛ در حالی که دولومیتی‌شدن، شکستگی و انحلال نومولیتس‌ها نقش مهمی در افزایش کیفیت مخزنی ایفا کرده‌اند؛ بنابراین ویژگی‌های کلی مخزن جهرم در میدان خشت، عمدتاً با ویژگی‌های دیاژنتیکی شکل گرفته است. استفاده از نرم‌افزار سیکلولاگ در چاه خشت-2 و چاه کمکی خشت-3 به شناسایی دو چرخة رسوبی برای سازند جهرم منجر شد. روند منفی منحنی تغییر طیفی (پایین‌آمدن سطح آب دریا) در چرخة رسوبی دوم دربرگیرندة بخش بالایی سازند جهرم (توالی مطالعه‌شده) است که کیفیت مخزنی متوسط تا بالایی دارد.
ژئوشیمی رسوبی
بشری سلیمانی پورلک؛ محمد حسین آدابی؛ احسان ده یادگاری
چکیده
در مطالعۀ حاضر، سازند تیزکوه به سن آپتین در برش پل زغال (جنوب چالوس) به ضخامت 113 متر از نظر شرایط رسوب‌گذاری، چینه‌نگاری سکانسی و ژئوشیمی عنصری ارزیابی شد. سازند تیزکوه در برش یادشده با ناپیوستگی هم‌شیب روی واحد آتش‌فشانی کرتاسة زیرین و با ناپیوستگی هم‌شیب زیر واحد آتش‌فشانی کرتاسة بالایی قرار گرفته است. بر اساس مطالعه‌های کلسی‌متری ...
بیشتر
در مطالعۀ حاضر، سازند تیزکوه به سن آپتین در برش پل زغال (جنوب چالوس) به ضخامت 113 متر از نظر شرایط رسوب‌گذاری، چینه‌نگاری سکانسی و ژئوشیمی عنصری ارزیابی شد. سازند تیزکوه در برش یادشده با ناپیوستگی هم‌شیب روی واحد آتش‌فشانی کرتاسة زیرین و با ناپیوستگی هم‌شیب زیر واحد آتش‌فشانی کرتاسة بالایی قرار گرفته است. بر اساس مطالعه‌های کلسی‌متری انجام‌شده، سازند تیزکوه در این برش اغلب از آهک و آهک آرژیلی تشکیل شده است. بررسی‌ها و مطالعه‌های صحرایی و آزمایشگاهی به شناسایی هشت ریزرخساره متعلق به سه زیرمحیط لاگون، پشته و دریای باز کم‌عمق در این سازند منجر شدند. تغییرات تدریجی ریزرخسارهها و نبود ریف‌های سدی بزرگ، آنکوئیدها، پیزوئیدها، دانه‌های آگرگات و ساختارهای ریزشی و لغزشی وجود پلت‌فرم کربناتهای از نوع رمپ را تأیید می‌کنند؛ همچنین حضور جلبک‌های خانوادة داسی‌کلادسه‌آ (مانند Terquemella sp. و Bakalovaella elitzae.) و ژیمنوکوداسیا (Permocalculus sp.) در برش مطالعه‌شده نشان‌دهندة محیط دریایی گرم لب‌شور و بسیار شور با عمق کم است؛ این موضوع تأکیدی بر محیط رسوبی کم‌عمق و آراگونیتی سازند مطالعه‌شده است. مطالعه‌های چینه‌نگاری سکانسی در برش یادشده موجب شناسایی سه سکانس رسوبی ردة سوم همراه با دسته رخساره‌های HST و TST با مرزهای سکانسی SB1 و SB2 شد. نتایج آزمایش‌های ژئوشیمیایی، بررسی عناصر اصلی و فرعی، مقادیر Sr/Na بیشتر از 1، مقادیر Sr/Mn (میانگین 7) و ترسیم مقادیر Sr/Ca در برابر Mn نشان دادند ترکیب کانی‌شناسی اولیۀ سازند تیزکوه آراگونیتی است و تحت‌تأثیر دیاژنز غیردریایی در محیط بسته تا کمی باز دیاژنتیکی قرار گرفته است. روند تغییرات عناصر فرعی در طول این برش به‌گونه‌ای است که در بخش بالایی، مقدار استرانسیم کاهش و مقدار منگنز افزایش می‌یابد؛ این شرایط بیان‌کنندۀ تأثیر بیشتر دیاژنز متائوریکی در بخش بالایی است.
ژئوشیمی رسوبی
محمد شلالوند؛ محمد حسین آدابی؛ افشین زهدی
چکیده
در پژوهش حاضر برای نخستین‌بار، سازند تله‌زنگ به سن پالئوسن تا ائوسن زیرین در استان کرمانشاه (برش کبوتربالا) از دیدگاه شرایط رسوب‌گذاری، چینه‌نگاری سکانسی و ژئوشیمی عنصری ارزیابی شد. سازند تله‌زنگ در این برش به‌شکل هم‌شیب و پیوسته روی سازند امیران و به‌طور هم‌شیب و با ناپیوستگی فرسایشی زیر سازند کشکان قرار دارد. بررسی‌های صحرایی ...
بیشتر
در پژوهش حاضر برای نخستین‌بار، سازند تله‌زنگ به سن پالئوسن تا ائوسن زیرین در استان کرمانشاه (برش کبوتربالا) از دیدگاه شرایط رسوب‌گذاری، چینه‌نگاری سکانسی و ژئوشیمی عنصری ارزیابی شد. سازند تله‌زنگ در این برش به‌شکل هم‌شیب و پیوسته روی سازند امیران و به‌طور هم‌شیب و با ناپیوستگی فرسایشی زیر سازند کشکان قرار دارد. بررسی‌های صحرایی و مطالعه‌های آزمایشگاهی به شناسایی شش ریزرخساره در نهشته‌های این سازند منجر شدند. تغییرات تدریجی ریزرخسارهها، نبود کلسی‌توربیدایت‌ها و نبود ریف‌های سدی گسترش‌یافته با ضخامت درخور توجه تأییدکنندۀ وجود پلت‌فرم کربناتهای از نوع رمپ است. مطالعه‌های چینه‌نگاری سکانسی به شناسایی یک سکانس رسوبی ردۀ سوم و دسته رخساره‌های HST و TST منجر شدند؛ مرز زیرین این سکانس از نوع دوم و مرز بالایی با شواهد خروج از آب، از نوع اول است. سطح بیشترین پیشروی با ریزرخسارۀ فلوتستون تا رودستون حاوی کورالیناسه‌آ، مرجان و بایوکلاست مربوط به ابتدای رمپ میانی مشخص شد. نتایج بررسی‌های عناصر اصلی (کلسیم و منیزیم) و فرعی (استرانسیوم، سدیم، منگنز و آهن) بیان‌کنندۀترکیب کانی‌شناسی اولیۀ آراگونیتی و سیستم دیاژنزی نیمه‌بسته تا باز است. روند تغییرات عناصر در طول این برش به‌گونه‌ای است که در رسوبات بخش HST، مقدار استرانسیوم کاهش یافته است؛ درحالی‌که مقادیر آهن و منگنز به‌علت تأثیر بیشتر دیاژنز متائوریک افزایش یافته‌اند.
محمود جلالی؛ عباس صادقی؛ محمدحسین آدابی
چکیده
این مقاله نمایانگر تجزیه و تحلیل‌‌های چینه‌نگاری سکانسی در توالی نهشته‌های دریایی کم‌عمق الیگو- میوسن در چاه یورته‌‌شاه-1 و برش سطحی موره‌کوه (جنوب تهران) است. این مطالعه بر اساس سنگ چینه‌نگاری، تعیین چهارچوب زمانی جهانی بر اساس بیوزون‌‌های استاندارد اروپایی، تعبیر و تفسیر رخساره‌‌ها، محیطهای رسوبی دیرینه و چینه‌نگاری ...
بیشتر
این مقاله نمایانگر تجزیه و تحلیل‌‌های چینه‌نگاری سکانسی در توالی نهشته‌های دریایی کم‌عمق الیگو- میوسن در چاه یورته‌‌شاه-1 و برش سطحی موره‌کوه (جنوب تهران) است. این مطالعه بر اساس سنگ چینه‌نگاری، تعیین چهارچوب زمانی جهانی بر اساس بیوزون‌‌های استاندارد اروپایی، تعبیر و تفسیر رخساره‌‌ها، محیطهای رسوبی دیرینه و چینه‌نگاری سکانسی انجام شده است. در برش زیر سطحی یورته‌‌شاه-1، بخش‌های c4تا fو در برش سطحی موره‌کوه فقط بخش fاز سازند قم قابل تفکیک است. مطالعات زیست چینه‌نگاری نشان داد که مجموعه فرامینیفرهای کف‌زی در محدودۀ مورد مطالعه مشابه با مجموعۀ فسیلی در غرب تتیس و خاورمیانه است. سن سازند قم بر اساس مجموعه فرامینیفرهای بزرگ آکیتانین تا بوردیگالین (SBZ 24-25) تعیین شد. این مطالعه نشان داد که محیط رسوبی سازند قم مربوط به رمپ کربناته است. بر اساس نوع بافت رسوبی و درصد آلوکم‌های اسکلتی و غیر اسکلتی تعداد 2 عدد رخسارۀ سنگی و 9 عدد ریزرخسارۀ از رمپ بیرونی تا رمپ درونی تشخیص داده شده است. مطالعات چینه‌نگاری سکانسی در این برش به شناسایی سه سکانس درجه سوم در برش زیر سطحی یورته‌‌شاه-1 و یک سکانس رسوبی درجه سوم در برش سطحی موره‌کوه منجر گردید. سکانس اول به سن آکیتانین دربرگیرنده بخش c4، سکانس دوم و سوم به سن بوردیگالین در بردارنده بخش‌های e,d وf هستند.
محمد حسن کاظم زاده؛ عباس صادقی؛ محمد حسین آدابی؛ هرمز قلاوند
چکیده
به منظور مطالعات زیست چینه‌نگاری سازند آب دراز در ناودیس شیخ در شمال شرق بجنورد (غرب حوضه کپه داغ) یک برش چینه‌شناسی بر روی یال جنوبی این ناودیس انتخاب و نمونه‌برداری شده است. ضخامت سازند آب دراز در برش مورد مطالعه 252 متر بوده و از لحاظ سنگ‌شناسی به سه واحد زیرین (سنگ آهک‌های ضخیم لایه تا تودهای)، میانی (تناوب سنگ آهک‌های ...
بیشتر
به منظور مطالعات زیست چینه‌نگاری سازند آب دراز در ناودیس شیخ در شمال شرق بجنورد (غرب حوضه کپه داغ) یک برش چینه‌شناسی بر روی یال جنوبی این ناودیس انتخاب و نمونه‌برداری شده است. ضخامت سازند آب دراز در برش مورد مطالعه 252 متر بوده و از لحاظ سنگ‌شناسی به سه واحد زیرین (سنگ آهک‌های ضخیم لایه تا تودهای)، میانی (تناوب سنگ آهک‌های شیلی و سنگ آهک‌های چاکی متوسط تا ضخیم لایه) و بالایی (سنگ آهک‌های مارنی و سنگ آهک‌های شیلی نازک لایه) تقسیم شده است. مرز زیرین سازند آب دراز در برش مورد مطالعه با آهک‌های ماسه‌ای سازند آیتامیر و مرز بالایی آن با آهک‌های مارنی سازند آب تلخ به صورت پیوسته و هم‌شیب است. در مطالعات زیست چینه‌نگاری ضمن شناسائی 48 گونه متعلق به 26 جنس از فرامینیفرهای پلانکتونیک و بنتیک، 7 زون زیستی زیر شناسایی و معرفی گردید.
1) Helvetoglobotruncana helvetica Total range Zone
2) Dicarinella primitiva-Marginotruncana sigali Partial range Zone
3) Dicarinella concavata Interval Zone
4) Dicarinella asymetrica Total range Zone
5) Globotruncanita elevata Partial range Zone
6) Globotruncana ventricosa Interval Zone
7) Radotruncana calcarata Total range Zone
بر اساس زونهای زیستی شناسایی شده فوق و مجموعه فسیلی موجود در آن، سن سازند آب دراز در برش مورد مطالعه، تورونین پیشین تا کامپانین پسین تعیین شده است.
یداله عظام پناه؛ عباس صادقی؛ محمد حسین آدابی؛ امیر محمد جمالی؛ حسین کامیابی شادان
چکیده
به منظور مطالعۀ خارداران موجود در سازندهای کلات و چهل کمان در کپه‌داغ غربی برش چینه‌شناسی مراوه تپه انتخاب و مورد نمونه برداری قرار گرفت. در این برش سازند کلات 9 متر ضخامت داشته و از سنگ آهک‌های زیست آواری- ماسه‌ای تشکیل شده است. مرز زیرین سازند کلات با نهشته‌های مارنی و سنگ آهک رسی سازند آب تلخ به صورت هم‌شیب و با تغییرات لیتولوزی ...
بیشتر
به منظور مطالعۀ خارداران موجود در سازندهای کلات و چهل کمان در کپه‌داغ غربی برش چینه‌شناسی مراوه تپه انتخاب و مورد نمونه برداری قرار گرفت. در این برش سازند کلات 9 متر ضخامت داشته و از سنگ آهک‌های زیست آواری- ماسه‌ای تشکیل شده است. مرز زیرین سازند کلات با نهشته‌های مارنی و سنگ آهک رسی سازند آب تلخ به صورت هم‌شیب و با تغییرات لیتولوزی مشخص است. مرز بالایی سازند کلات با سازند چهل کمان که عمدتاً از سنگ آهک، سنگ آهک رسی و مارن تشکیل شده، نیز به طور هم‌شیب است. در این پژوهش سازند کلات به همراه 46 متر از رسوبات قاعدۀ سازند چهل کمان جهت مطالعۀ خارداران مورد بررسی قرار گرفت. 4 جنس و 5 گونه از خارداران در نمونههای جمعآوری شده شناسایی شد که متعلق به جنسهای اکینوکوریس، سیکلاستر، همی آستر و پسودوگیباستر هستند. جنسهای سیکلاستر و پسودوگیباستر و گونۀ همی استر استلا برای اولین بار از ایران معرفی میگردند. جنسهای معرفی شده با توجه به مورفولوژی پوستۀ آنها در سه گروه اپیفونالی (Echinocorys)، اینفونالی (Cyclaster و Hemiaster) و نیمه اینفونالی (Pseudogibbaster) طبقهبندی شده‌اند.
عبدالرضا باوی عویدی؛ محمد حسین آدابی؛ عباس صادقی؛ حسن امیری بختیار
چکیده
بخش قربان سازند ساچون (پالئوسن- ائوسن پیشین) در محل برش نمونه واقع در جنوب شرق شیراز دارای ترکیب سنگ‌شناسی آهک، آهک‌های دولومیتی شده و دولومیت است. این بخش کربناته تحت تاثیر فرایندهای دیاژنزی مختلفی در محیطهای دیاژنزی دریایی، متئوریکی و تدفینی قرار گرفته است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که در محیط دیاژنزی فریاتیک دریایی پوشش‌های ...
بیشتر
بخش قربان سازند ساچون (پالئوسن- ائوسن پیشین) در محل برش نمونه واقع در جنوب شرق شیراز دارای ترکیب سنگ‌شناسی آهک، آهک‌های دولومیتی شده و دولومیت است. این بخش کربناته تحت تاثیر فرایندهای دیاژنزی مختلفی در محیطهای دیاژنزی دریایی، متئوریکی و تدفینی قرار گرفته است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که در محیط دیاژنزی فریاتیک دریایی پوشش‌های میکرایتی و سیمان دریایی کلسیت تیغه‌ای و خوشه انگوری (آراگونیتی) نهشته شده‌اند. دولومیکرایت‌های بی شکل و فاقد فسیل با تخلخل فنسترال در محیط دیاژنزی وادوز دریایی تشکیل گردیدند. منطقه اختلاط آب های متئوریکی و دریایی در مرز بین سازند ساچون و جهرم شرایط مناسبی را جهت تشکیل دولواسپارایت‌های متخلخل فراهم نموده است. شرایط اکسیدان منطقه وادوز متئوریکی در اکسیده شدن رسوبات رخنمون یافته که سرانجام به صورت اکستراکلاست‌ها و بایوکلاست‌های اکسید شده به حوضه رسوبی انقال یافته‌اند، نقش مهمی داشته است. انحلال، نئومورفیسم، سیلیسی شدن و سیمان‌های کلسیت بلوکی، دندان سگی و دروزی محصولات محیط دیاژنزی فریاتیک متئوریکی بوده‌اند. فرایندهای دیاژنزی محیط تدفینی شامل سیمان کلسیت دروزی و فشردگی‌های فیزیکی و شیمیایی (استیلولیت) به همراه دولومیکرواسپارایت و دولواسپارایت می‌باشند. بالا آمدن رسوبات و رخنمون یافتن آنها در سطح با گسترش شکستگی، رگه‌های کلسیتی، انحلال و اکسید آهن در رسوبات آهن دار همراه بوده است.
