زیست چینه نگاری
نسرین هداوندخانی؛ عباس صادقی؛ محمد حسین آدابی؛ علیرضا طهماسبی سروستانی
چکیده
به‌منظور چینه‌شناسی و شناسایی زون‌های زیستی سازند پابده بر مبنای زون‌بندی‌های زیستی جدید فرامینیفرهای پلانکتونی در محدودة تتیس، یک برش چینه‌شناسی در زون ایذه واقع در تاقدیس گورپی مطالعه‌شده قرار گرفته است. ضخامت سازند پابده در این برش، 672 متر و از لحاظ لیتولوژی به 4 واحد شیل ارغوانی (25/106متر)، واحد مارن و آهک پایینی (75/50 متر)، آهکی ...
بیشتر
به‌منظور چینه‌شناسی و شناسایی زون‌های زیستی سازند پابده بر مبنای زون‌بندی‌های زیستی جدید فرامینیفرهای پلانکتونی در محدودة تتیس، یک برش چینه‌شناسی در زون ایذه واقع در تاقدیس گورپی مطالعه‌شده قرار گرفته است. ضخامت سازند پابده در این برش، 672 متر و از لحاظ لیتولوژی به 4 واحد شیل ارغوانی (25/106متر)، واحد مارن و آهک پایینی (75/50 متر)، آهکی (295 متر) و واحد مارن و آهک بالایی (220 متر) تقسیم شده است. در مطالعات زیستچینهای سازند پابده، ضمن تشخیص 141 گونه متعلق به 30 جنس از فرامینیفرها، 21 زونزیستی در سازند پابده براساس زون‌بندی‌های زیستی جدید Wade et al. 2011)) در محدودة تتیس شناسایی و معرفی شده است. زون‌های زیستی شناساییشده، زون‌های P3- P5(پالئوسن)، E1-E16(ائوسن)، زون O1 (الیگوسن) را شامل میشوند که با زون‌های ارائهشده در محدودة تتیس تطابق خوبی را نشان میدهند. براساس مجموعه فسیلی و بایوزونهای شناساییشده، سن سازند پابده در برش مطالعه‌شده پالئوسن میانی (سلاندین) - الیگوسن پسین (شاتین) تعیین شده است.
بهرام موحد؛ محمد حسین آدابی؛ رقیه فلاح بگتاش؛ علی کدخدایی
دوره 29، شماره 2 ، تابستان 1392، ، صفحه 21-50
چکیده
سازند دالان به سن پرمین به همراه سازند کنگان به سن تریاس به عنوان بزرگترین مخزن گازدار در منطقه زاگرس و خلیج فارس، حدود 50 درصد از ذخایر گازی را به خود اختصاص داده‌اند. سازند دالان با رخساره کربناته و تبخیری مابین سازند تخریبی فراقون در پایین و کربناتهای کنگان در بالا قرار گرفته است. هدف از انجام این مطالعه، شناسایی میکروفاسیسها ...
بیشتر
سازند دالان به سن پرمین به همراه سازند کنگان به سن تریاس به عنوان بزرگترین مخزن گازدار در منطقه زاگرس و خلیج فارس، حدود 50 درصد از ذخایر گازی را به خود اختصاص داده‌اند. سازند دالان با رخساره کربناته و تبخیری مابین سازند تخریبی فراقون در پایین و کربناتهای کنگان در بالا قرار گرفته است. هدف از انجام این مطالعه، شناسایی میکروفاسیسها و تفسیر محیط رسوبی و فرآیندهای دیاژنزی سازند دالان در چاه شماره X در میدان گازی پارس جنوبی میباشد. مطالعات میکروسکوپی منجر به شناسایی 4 رخساره با حروف اختصاری A ، B ، C ، D گردیده است که این رخسارهها از نظر محیط رسوب‌گذاری به 4 کمربند رخسارهای تعلق دارند به طوری که رخسارههای A در محیط جزرومدی، رخسارههای B در محیط لاگون، رخسارههای C در محیط پشته کربناته و رخسارههای D در محیط دریای باز بر جای گذاشته شدهاند. با توجه به میکروفاسیسهای شناسایی شده، این توالی کربناته بر روی یک پلاتفرم کربناته از نوع رمپ هموکلینال نهشته شده است. براساس مطالعات پتروگرافی، سازند دالان تحت تأثیر فرآیندهای دیاژنزی مختلفی از جمله دولومیتیشدن، سیمانیشدن، انحلال، میکریتیشدن، استیلولیتیشدن و تراکم فیزیکی و تراکم شیمیایی قرار گرفته است که به لحاظ فرآیندهای دیاژنزی سیمان انیدریتی بعد از پدیده دولومیتیشدن غالب ترین فرآیند دیاژنزی در این سازند میباشد. تخلخلهای اولیه شامل تخلخل درون دانهای، بین دانهای، و تخلخلهای ثانویه شامل کانالی، شکستگی، بین‌بلوری، فنسترال و قالبی از جمله تخلخلهای مشاهده شده در این سازند میباشند و تخلخل قالبی فراوانترین تخلخل مشاهده در این سازند است.
یداله عظام پناه؛ عباس صادقی؛ محمد حسین آدابی؛ امیر محمد جمالی
دوره 28، شماره 2 ، تابستان 1391، ، صفحه 69-82
چکیده
به منظور مطالعه بایوستراتیگرافی سازند گرو در ناحیۀ لرستان مرکزی، یک برش تحتالارضی در تاقدیس نفت در جنوب کرمانشاه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. ستبرای حفاری شدۀ سازند گرو در این برش 485 متر است و از نظر سنگشناسی از سنگ آهک رسی و مارن خاکستری تیره تشکیل شده است. در این پژوهش در مجموع 1150 مقطع نازک مورد بررسی قرار گرفته است. در مطالعات ...
بیشتر
به منظور مطالعه بایوستراتیگرافی سازند گرو در ناحیۀ لرستان مرکزی، یک برش تحتالارضی در تاقدیس نفت در جنوب کرمانشاه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. ستبرای حفاری شدۀ سازند گرو در این برش 485 متر است و از نظر سنگشناسی از سنگ آهک رسی و مارن خاکستری تیره تشکیل شده است. در این پژوهش در مجموع 1150 مقطع نازک مورد بررسی قرار گرفته است. در مطالعات زیست چینهای سازند گرو در برش مورد مطالعه ضمن تشخیص 61 گونه متعلق به 17 جنس از روزنداران پلانکتونی، 9 بایوزون شناسایی و معرفی شده است. بر مبنای گسترش چینه شناسی فسیلها و بایوزونهای معرفی شده، سن سازند گرو در بخش حفاری شده برش تحت الارضی چاه نفت آپتین پیشین- سنومانین پیشین میباشد.
محمد حسین آدابی؛ عباس صادقی؛ حمید کمالی سروستانی؛ سید مسعود موسویان
دوره 27، شماره 4 ، زمستان 1390، ، صفحه 21-30
چکیده
حمید کمالی سروستانی، دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی * عباس صادقی، دانشیار، گروه زمین شناسی دانشگاه شهید بهشتی محمد حسین آدابی، استاد، گروه زمین شناسی دانشگاه شهید بهشتی سید مسعود موسویان، دانشجوی دکتری، دانشگاه شهید بهشتی چکیده بررسی پلی‌کائت‌ها در سازند دبرسو به شناسایی سه جنس Glomerula ، Rotulispira ، Rotularia ...
بیشتر
حمید کمالی سروستانی، دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی * عباس صادقی، دانشیار، گروه زمین شناسی دانشگاه شهید بهشتی محمد حسین آدابی، استاد، گروه زمین شناسی دانشگاه شهید بهشتی سید مسعود موسویان، دانشجوی دکتری، دانشگاه شهید بهشتی چکیده بررسی پلی‌کائت‌ها در سازند دبرسو به شناسایی سه جنس Glomerula ، Rotulispira ، Rotularia و دو زیر جنس Tectorotularia ، Austrorotularia و چهار گونه Glomerula serpentina ، G. lombricus ، Rotlulispira umbonata و Rotularia (Tectorotularia) cf. landereri از دو خانواده Sabellidae و Serpulidae انجامید . تمامی این گونهها برای اولین بار در ایران گزارش میشود. همچنین حضور جنس Rotularia در مجموعه فسیلی نشاندهنده یک محیط دریایی کم عمق با انرژی متوسط تا بالا برای این افق میباشد.
فرنازالسادات شوشتریان؛ محمد حسین آدابی؛ عباس صادقی؛ محبوبه حسینی برزی؛ مسعود لطف پور
دوره 27، شماره 3 ، پاییز 1390، ، صفحه 39-68
چکیده
سازند ایلام (سانتونین-کامپانین) که یکی از سنگ مخزن های نفتی در حوضه زاگرس است، از رخساره های کربناته تشکیل شده است. در این مطالعه در دو برش سطح الارضی (در تاقدیس کبیرکوه و تاقدیس پیون) و یک برش تحت الارضی (چاه دانان- a ) مجموعاً 6 میکروفاسیس تشخیص داده شده است. این میکروفاسیس ها در محیط لاگون تا دریای عمیق ته نشین شده اند. تعداد 446 مقطع ...
بیشتر
سازند ایلام (سانتونین-کامپانین) که یکی از سنگ مخزن های نفتی در حوضه زاگرس است، از رخساره های کربناته تشکیل شده است. در این مطالعه در دو برش سطح الارضی (در تاقدیس کبیرکوه و تاقدیس پیون) و یک برش تحت الارضی (چاه دانان- a ) مجموعاً 6 میکروفاسیس تشخیص داده شده است. این میکروفاسیس ها در محیط لاگون تا دریای عمیق ته نشین شده اند. تعداد 446 مقطع نازک از این سازند مورد مطالعه پتروگرافی و تعداد 93 نمونه مورد آنالیز ژئوشیمیایی قرار گرفته است. بر اساس مقدار عناصر اصلی و فرعی و ایزوتوپ های اکسیژن و کربن در نمونه های سازند ایلام و مقایسه آنها با نتایجی که توسط محققین مختلف برای ترکیب کانیشناسی آراگونیتی و کلسیتی ارائه شده است، کانی شناسی اولیه مخلوط آراگونیت و کلسیت در مقاطع مورد مطالعه در سازند ایل ا م تعیین شده است . ایزوتوپ های اکسیژن و کربن همچنین نشان می دهند که این کربنات ها عمدتاً تحت تأثیر فرایندهای دیاژنز متائوریکی قرار داشته اند. دمای قدیمه آب دریا در زمان تهنشست کربنات های سازند ایلام با استفاده از سنگینترین نمونه ایزوتوپ اکسیژن ( PDB ‰ 60/3-)، در حدود 28 درجه سانتیگراد محاسبه شده است. مقادیر عناصر اصلی، فرعی و ایزوتوپی در کربنات ها به مینرالوژی آن ها وابسته بوده و مینرالوژی نیز به نوبه خود تحت تأثیر فرایندهای دیاژنزی تغییر می یابد . با مطالعات پتروگرافی به تنهایی نمی توان به مینرالوژی اولیه کربنات ها و نوع فرایندهای دیاژنزی حاکم بر آن ها پی برد، در نتیجه باید از مطالعات عنصری و ایزوتوپی به عنوان مکمل مطالعات پتروگرافی یاری جست. کانی های مختلف کربناته در شرایط دما، شوری و نسبت های مختلف Ca/Mg تشکیل می شوند. همچنین علاوه بر تغییرات عناصر ا صلی ( Ca, Mg ) ، عناصرفرعی ( Mn, Fe, Na, Sr ) و ایزوتوپ های اکسیژن و کربن نیز در آن ها تغییر می یابد.
پریسا غلامی؛ محمد حسین آدابی
دوره 27، شماره 1 ، بهار 1390، ، صفحه 51-72
چکیده
سازند سروک، با سن کرتاسه میانی (آلبین-تورونین)، در حوضه زاگرس و در جنوب غربی ایران گسترش دارد و به طور عمده از کربنات و مقدار کمتری شیل و مارن تشکیل شده است. این سازند دومین سنگ مخزن کربناته مهم در منطقه زاگرس است. برای بررسی تأثیر فرایندهای دیاژنزی و تغییرات ژئوشیمیایی عناصر فرعی بر خصوصیات مخزنی سازند سروک، از دادههای پتروگرافی ...
بیشتر
سازند سروک، با سن کرتاسه میانی (آلبین-تورونین)، در حوضه زاگرس و در جنوب غربی ایران گسترش دارد و به طور عمده از کربنات و مقدار کمتری شیل و مارن تشکیل شده است. این سازند دومین سنگ مخزن کربناته مهم در منطقه زاگرس است. برای بررسی تأثیر فرایندهای دیاژنزی و تغییرات ژئوشیمیایی عناصر فرعی بر خصوصیات مخزنی سازند سروک، از دادههای پتروگرافی 391 مقطع نازک و آنالیز ژئوشیمیایی 40 نمونه پودر استفاده شده است. به طور کلی دیاژنز اولیه دریایی شامل میکریتی شدن، آشفتگی زیستی و تشکیل سیمان های شعاعی فیبری و سینتکسیال و تخلخل بین ذرهای توسعه یافته است. دیاژنز متائوریکی عبارتند از: سیمان سینتکسیال شفاف و دروزی و تشکیل تخلخل قالبی و حفرهای. فرایندهای دیاژنز ثانویه (در مراحل تدفین کمعمق و عمیق)، دولومیتی شدن، استیلولیتی شدن، سیمان پوئی کیلوتوپیک، تشکیل شکستگیها و به مقدار کمتری تخلخل حفرهای و قالبی را در برمیگیرد. مطالعات پتروگرافی و عناصر فرعی (Sr، Mn و Na) نشان میدهد که کانیشناسی اولیه کربنات، آراگونیتی بوده است. مطالعات ژئوشیمیایی نشاندهنده این است که این کربناتها تحتتأثیر دیاژنز متائوریکی در یک سیستم بسته قرار گرفتهاند و تغییرات عناصر فرعی ثابت میکند که با استفاده از تغییر مقادیر Sr و Mn میتوان رخسارههای مختلف را از یکدیگر جدا نمود.
الهام اسدی مهماندوستی؛ محمد حسین آدابی
دوره 26، شماره 4 ، زمستان 1389، ، صفحه 21-42
چکیده
چکیده سازند سروک از گروه بنگستان یک سکانس کربناته ضخیم لایه در حوضه زاگرس است که در یال شمالی و جنوبی کوه میش در منطقه گچساران از نظر ژئوشیمی رسوبی مطالعه شده است. ضخامت نهشتههای کربناته سازند سروک در یال شمالی 252 متر و در یال جنوبی 348 متر است. مطالعات پتروگرافی و آنالیز رخسارهای نشان میدهد که سازند سروک در یک رمپ کربناته ...
بیشتر
چکیده سازند سروک از گروه بنگستان یک سکانس کربناته ضخیم لایه در حوضه زاگرس است که در یال شمالی و جنوبی کوه میش در منطقه گچساران از نظر ژئوشیمی رسوبی مطالعه شده است. ضخامت نهشتههای کربناته سازند سروک در یال شمالی 252 متر و در یال جنوبی 348 متر است. مطالعات پتروگرافی و آنالیز رخسارهای نشان میدهد که سازند سروک در یک رمپ کربناته بهجای گذاشته شده است بهطوری که عمق حوضه در یال شمالی بیشتر از یال جنوبی بوده است. سیمانیشدن، میکریتیشدن و گلاکونیتیشدن از مهمترین فرآیندهای دیاژنتیکی شناسایی شده در سازند سروک است. مطالعه با میکروسکوپ کاتدولومینسانس، نشاندهنده سیمان دریایی و متائوریکی در نمونههای یال جنوبی کوه میش است. تغییرات عناصر اصلی و فرعی و ایزوتوپ اکسیژن و کربن کمک به تفکیک نهشتههای رسوبی سازند سروک در یال شمالی و جنوبی کوه میش از یکدیگر نموده است. تغییرات (1000*Sr/Ca (wt)) در برابر Fe و Mn نشانگر بسته تا نیمه بسته بودن سیستم دیاژنتیکی در یال شمالی کوه میش و نیمه بسته بودن سیستم دیاژنتیکی در یال جنوبی کوه میش است. روند تغییرات ایزوتوپ اکسیژن در برابر کربن در نمونههای آهکی سازند سروک بیانگر دیاژنز در یک سیستم فریاتیک دریایی در یال شمالی کوه میش و دیاژنز متائوریکی در یال جنوبی کوه میش است.
مریم میرشاهانی؛ محمد حسین آدابی؛ عباس صادقی؛ محمدرضا کمالی؛ محمود معماریانی
دوره 26، شماره 2 ، تابستان 1389، ، صفحه 49-70
چکیده
سازند سورمه در منطقه اشترانکوه، در زاگرس مرتفع (جنوب غرب ایران) با 360 متر ضخامت از سنگ آهک و دولومیت تشکیل شده است. مطالعات پتروگرافی و آنالیز رخساره ای نشان میدهد که کربناتهای سورمه متشکل از 16 رخساره میکروسکوپی است که در قالب 4 کمربند رخساره ای جزرومدی، لاگون، سد و دریای باز در یک پلاتفرم رمپ کربناته نهشته شده است. شواهد پتروگرافی ...
بیشتر
سازند سورمه در منطقه اشترانکوه، در زاگرس مرتفع (جنوب غرب ایران) با 360 متر ضخامت از سنگ آهک و دولومیت تشکیل شده است. مطالعات پتروگرافی و آنالیز رخساره ای نشان میدهد که کربناتهای سورمه متشکل از 16 رخساره میکروسکوپی است که در قالب 4 کمربند رخساره ای جزرومدی، لاگون، سد و دریای باز در یک پلاتفرم رمپ کربناته نهشته شده است. شواهد پتروگرافی و داده های عنصری و ایزوتوپ اکسیژن و کربن نشان میدهد که این سازند در یک محیط نیمه-حاره ای نهشته شده و کانی شناسی اولیه آن آراگونیت بوده است. ترسیم تغییرات نسبت Sr/Ca و ایزوتوپ اکسیژن 18 در مقابل مقادیر منگنز نشان می دهد که سنگ آهک های سورمه تحت تاثیر دیاژنز متائوریک در یک سیستم بسته تا نیمه بسته دیاژنتیکی قرار گرفته است. محاسبه درجه حرارت قدیمه بر اساس سنگین ترین مقدار ایزوتوپ اکسیژن در گل های آهکی سازند سورمه و با در نظر گرفتن مقدار ایزوتوپ اکسیژن 18 آب دریا در زمان ژوراسیک که معادل SMOW ‰2/1- است، نشان می دهد که دمای آب در زمان رسوب‌گذاری این سازند حدود 8/21 درجه سانتیگراد است.
الهام اسدی مهماندوستی؛ محمد حسین آدابی؛ بهرام علیزاده
دوره 26، شماره 1 ، بهار 1389، ، صفحه 69-88
چکیده
میدان نفتی مارون یکی از مهمترین میادین نفتی ایران در جنوب فروافتادگی دزفول شمالی در کمربند چینخورده زاگرس است که تحت مطالعه ژئوشیمی آلی قرار گرفته است. 23 نمونه بیتومن استخراج شده از سازندهای مخزن و منشاء گرو، گدوان، داریان، کژدمی، سروک، گورپی و پابده از چاههای متفاوت میدان نفتی مارون برای اولین بار انتخاب و با دستگاه کروماتوگرافی ...
بیشتر
میدان نفتی مارون یکی از مهمترین میادین نفتی ایران در جنوب فروافتادگی دزفول شمالی در کمربند چینخورده زاگرس است که تحت مطالعه ژئوشیمی آلی قرار گرفته است. 23 نمونه بیتومن استخراج شده از سازندهای مخزن و منشاء گرو، گدوان، داریان، کژدمی، سروک، گورپی و پابده از چاههای متفاوت میدان نفتی مارون برای اولین بار انتخاب و با دستگاه کروماتوگرافی گازی- طیفسنج جرمی (GC-Ms) آنالیز و مورد مطالعه ژئوشیمیایی و بیومارکری قرار گرفت. به منظور مقایسه بیتومن استخراجشده از مخزن بنگستان، تعداد 5 نمونه نفت خام از مخزن بنگستان و یک نمونه از مخزن خامی نیز مطالعه شده است. نسبتهای بیومارکرهای مختلف از برشهای اشباع و آروماتیک از قبیل نمودار تغییرات استران C29/C27 (R) در برابر نسبت Pr/Ph، تغییر مقادیر استرانهای C29، C28، C27، وجود مقادیر کم شاخص گاماسران، تغییرات نسبت ترپانهای سه‌حلقه‌ای C22/C21 در مقابل C24/C23، نسبت پائین ترپانهای سه‌حلقه‌ای C26/C25 در برابر مقادیر بالای C31R/C30Hopane، استفاده از نمودار تغییرات نسبت استران C27 (Dia/Dia+Reg) در برابر مقادیر Pr/(Pr+Ph) و نمودار استاندارد تغییرات مقادیر نسبت دیبنزوتیوفن به فنانترن (Dibenzothiophene/Phenanthrene) در برابر نسبت پریستان به فیتان (Pr/Ph) نشاندهنده تشکیل آنها از سنگ منشاء شیلی-کربناته است.تغییرات نسبت C32-hopane 22S/(22S+22R) در برابر C29-Sterane 20S/(20S+20R)، شاخص متیلفنانترن-1 و تغییرات نسبتهای ایزومری 20S/(S+R) در مقابل abb/(abb+aaa) برای استران C29 نشان میدهد که سنگ یا سنگهای مولد نفت خام مخزن بنگستان و خامی وارد پنجره نفتی شدهاند در حالی که نمونههای بیتومن کژدمی، گرو و گدوان در مرحله اولیه تشکیل نفت بوده و نمونههای آلی گورپی و پابده با قرار گرفتن در محدوده نابالغ، بلوغ کمتری را نسبت به سایر نمونهها نشان میدهند. تغییرات C21/(C21+C29) Sterane ، C27/(C27+ C29) Sterane و MPR در برابر عمق نشان میدهد که با افزایش عمق، بلوغ حرارتی از نمونههای پابده و گورپی به سمت کژدمی و گرو افزایش مییابد.
اسد عبدی؛ محمد حسین آدابی
دوره 25، شماره 1 ، بهار 1388، ، صفحه 81-100
چکیده
سازند شهبازان به سن ائوسن میانی تا بالایی از توالیهای دولومیت، آهک دولومیتی و مارن تشکیل گردیده است. برش مورد مطالعه در جنوب غرب ایران در منطقه لرستان واقع شده است. بر اساس مشاهدات صحرایی و مطالعات پتروگرافیکی (اندازه دانه ها و فابریک) چهار نوع دولومیت تشخیص داده شده است. در دولومیکرایت (دولومیت I) با توجه به وجود قالبهای تبخیری، ...
بیشتر
سازند شهبازان به سن ائوسن میانی تا بالایی از توالیهای دولومیت، آهک دولومیتی و مارن تشکیل گردیده است. برش مورد مطالعه در جنوب غرب ایران در منطقه لرستان واقع شده است. بر اساس مشاهدات صحرایی و مطالعات پتروگرافیکی (اندازه دانه ها و فابریک) چهار نوع دولومیت تشخیص داده شده است. در دولومیکرایت (دولومیت I) با توجه به وجود قالبهای تبخیری، پلوئید و لامینههای جلبگی مشخص شد که دولومیکریت های سازند شهبازان در یک پهنه جزر و مدی نهشته شده است و دولومیت های ثانویه (نوع II، III، IV ) در طول دیاژنز تدفینی کم عمق تا عمیق شکل گرفته اند. با استفاده از آنالیز عنصری دولومیکرایت‌ها مشخص شد که 1- در محیط های دیاژنزی با افزایش فرایند دیاژنزی در دولومیکریت ها، میزان Mg، Fe و Mn افزایش و همزمان میزان Ca، Sr و Na کاهش می یابد 2- در مرز احتمالی بین سازند شهبازان و آسماری بر اساس تغییر در ترکیب کانی شناسی و فرایند انحلال ، میزان Ca, Sr و Na افزایش و میزانMg, Mn و Mn/Ca کاهش یافته است و3- بر اساس گروه بندی داده های ژئوشیمیایی با استفاده ار آنالیز خوشه ای و مشخصات پتروگرافی چهار گروه متفاوت ایجاد شد که نشان دهنده خصوصیات متفاوت از محیط رسوبی هستند.
