ژئوشیمی رسوبی
سیده عالیه میرحسینی؛ قاسم نباتیان؛ افشین زهدی؛ آرمین سلسانی
چکیده
منطقة قزلجه در 70کیلومتری شمال غرب زنجان در بخش شمال شرق ماه‌نشان واقع شده است. واحدهای سنگی رخنمون‌یافته در این منطقه شامل سازند قرمز زیرین، سازند قم و سازند قرمز بالایی است که سازند قرمز بالایی، هدف این پژوهش است. براساس مطالعات صحرایی و پیمایش‌های صورت‌گرفته در منطقه، سازند قرمز بالایی در این منطقه 750 متر ضخامت دارد که شامل 250 ...
بیشتر
منطقة قزلجه در 70کیلومتری شمال غرب زنجان در بخش شمال شرق ماه‌نشان واقع شده است. واحدهای سنگی رخنمون‌یافته در این منطقه شامل سازند قرمز زیرین، سازند قم و سازند قرمز بالایی است که سازند قرمز بالایی، هدف این پژوهش است. براساس مطالعات صحرایی و پیمایش‌های صورت‌گرفته در منطقه، سازند قرمز بالایی در این منطقه 750 متر ضخامت دارد که شامل 250 متر واحدهای تبخیری با میان‌لایه‌های مارن در پایین و تناوبی از رسوبات مارنی با میان‌لایه‌هایی از ماسه‌سنگ‌های خاکستری تا قهوه‌ای با ضخامت 500 متر در بخش بالایی است. با استفاده از مطالعات پتروگرافی و ژئوشیمیایی ماسه‌سنگ‌های بخش میانی سازند قرمز بالایی نام‌گذاری، تعیین جایگاه تکتونیکی، منشأ ماسه‌سنگ‌ها و آب‌وهوای دیرینة این سازند مشخص می‌شود. براساس مطالعات میکروسکوپی، اندازة ذرات تشکیل‌دهندة نمونه‌های بررسی‌شده در حد ماسه‌سنگ خیلی ریز تا گراول است. این ماسه‌سنگ‌ها جهت‌یافتگی ضعیفی دارند و ازنظر پارامتر جورشدگی، خوب تا ضعیف و ازنظر گردشدگی، نیمه‌زاویه‌دار تا زاویه‌دار هستند. با توجه به پارامترهای جورشدگی و گردشدگی و همچنین مقادیر رس، این ماسه‌سنگ‌ها ازنظر بلوغ بافتی ایمچور و گاه ساب‌مچور هستند. با توجه به درصد فراوانی اجزای تشکیل‌دهنده و براساس تقسیم‌بندی ماسه‌سنگ‌ها به روش فولک، بخش میانی سازند قرمز بالایی در منطقة قزلجه از نوع لیت‌آرنایت (سدآرنایت) و فلدسپاتیک‌لیت‌آرنایت با ترکیب میانگین Q38F15Rf47 است. مطالعات ژئوشیمیایی بیان‌کنندة منشأگرفتن ماسه‌سنگ‌های بررسی‌شده از سنگ‌های آذرین حد واسط تا فلسیک است که در موقعیت‌های تکتونیکی حاشیة فعال قاره‌ای تشکیل شده‌اند. به‌علاوه اثر هوازدگی حاکی از آب‌وهوای خشک و نیمه‌خشک در زمان ته‌نشینی است.
ژئوشیمی رسوبی
مهدی غلام دخت بندری؛ پیمان رضائی؛ منصور قربانی
چکیده
جزیرۀ هرمز در ورودی خلیج فارس و دریای عمان، نماد دیاپیریسم در ایران و سری هرمز است. باتوجهبه موقعیت قرارگیری جزیره و نظر به برنامه‌های توسعه‌ای برای ساحل جزیرۀ هرمز، شناخت ترکیب و ویژگی‌های رسوبات ساحل این جزیره اهمیت فراوانی دارد. پژوهش حاضر با هدف مطالعۀ ویژگی‌های رسوبی، کانیشناسی و ژئوشیمیایی رسوبات ساحلی این جزیره انجام ...
بیشتر
جزیرۀ هرمز در ورودی خلیج فارس و دریای عمان، نماد دیاپیریسم در ایران و سری هرمز است. باتوجهبه موقعیت قرارگیری جزیره و نظر به برنامه‌های توسعه‌ای برای ساحل جزیرۀ هرمز، شناخت ترکیب و ویژگی‌های رسوبات ساحل این جزیره اهمیت فراوانی دارد. پژوهش حاضر با هدف مطالعۀ ویژگی‌های رسوبی، کانیشناسی و ژئوشیمیایی رسوبات ساحلی این جزیره انجام شد.در پژوهش حاضر، 20 نمونۀ سنگی از گراول‌های موجود در محدودۀ مورد مطالعه مقطع نازک گردید؛ همچنین 27 نمونه رسوب سطحی از 9 ایستگاه برداشت و آزمایش‌های پایۀ رسوب‌شناسی، کانیشناسی کمی به روش XRD، شناسایی کانی‌های سنگین با استفاده از محلول برموفرم و خاصیت مغناطیسی، سنجش فلزات سنگین و اکسیدهای اصلی به روش XRF و مطالعۀ کانیشناسی به کمک میکروسکوپ پلاریزان روی آنها انجام شدند. نتایج نشان دادند رسوبات ازنظر دانه‌بندی در محدوۀ ماسه تا ماسۀ گراولی قرار می‌گیرند. مقدار متوسط کربنات‌کلسیم 32 تا 62 درصد محاسبه شد. کانیشناسی رسوبات نشان داد مجموعه‌ای از کانی‌های هماتیت، کلسیت، کوارتز، فلدسپات، پلاژیوکلاز، دولومیت، آراگونیت، کانی‌های رسی(کائولینیت و ایلیت) و کانی‌های سنگین (مگنتیت، هماتیت، الیژیست، اپیدوت، پیروکسن، پیریت، گوتیت، لیمونیت، آپاتیت، باریت، زیرکن، فلوریت) اجزای متشکله رسوبات سطحی را تشکیل می‌دهند. مطالعۀ مقاطع نازک نشان داد بیشتر گراول‌های موجود در ساحل منشأ آذرین دارند و ترکیب ریولیتی و تراکیتی را نشان می‌دهند. یافته‌های پژوهش حاضر نشان دادند منشأ اصلی این رسوبات، دگرسانی و فرسایش سنگ‌های سری هرمز(پرکامبرین پسین- کامبرین پیشین) در مرکز این جزیره در شرایط آب‌وهوای گرم مرطوب است.
ژئوشیمی رسوبی
بشری سلیمانی پورلک؛ محمد حسین آدابی؛ احسان ده یادگاری
چکیده
در مطالعۀ حاضر، سازند تیزکوه به سن آپتین در برش پل زغال (جنوب چالوس) به ضخامت 113 متر از نظر شرایط رسوب‌گذاری، چینه‌نگاری سکانسی و ژئوشیمی عنصری ارزیابی شد. سازند تیزکوه در برش یادشده با ناپیوستگی هم‌شیب روی واحد آتشفشانی کرتاسة زیرین و با ناپیوستگی هم‌شیب زیر واحد آتشفشانی کرتاسة بالایی قرار گرفته است. بر اساس مطالعه‌های کلسی‌متری ...
بیشتر
در مطالعۀ حاضر، سازند تیزکوه به سن آپتین در برش پل زغال (جنوب چالوس) به ضخامت 113 متر از نظر شرایط رسوب‌گذاری، چینه‌نگاری سکانسی و ژئوشیمی عنصری ارزیابی شد. سازند تیزکوه در برش یادشده با ناپیوستگی هم‌شیب روی واحد آتشفشانی کرتاسة زیرین و با ناپیوستگی هم‌شیب زیر واحد آتشفشانی کرتاسة بالایی قرار گرفته است. بر اساس مطالعه‌های کلسی‌متری انجام‌شده، سازند تیزکوه در این برش اغلب از آهک و آهک آرژیلی تشکیل شده است. بررسی‌ها و مطالعه‌های صحرایی و آزمایشگاهی به شناسایی هشت ریزرخساره متعلق به سه زیرمحیط لاگون، پشته و دریای باز کمعمق در این سازند منجر شدند. تغییرات تدریجی ریزرخساره‌ها و نبود ریف‌های سدی بزرگ، آنکوئیدها، پیزوئیدها، دانه‌های آگرگات و ساختارهای ریزشی و لغزشی وجود پلت‌فرم کربناتهای از نوع رمپ را تأیید می‌کنند؛ همچنین حضور جلبک‌های خانوادة داسی‌کلادسه‌آ (مانند Terquemella sp. و Bakalovaella elitzae.) و ژیمنوکوداسیا (Permocalculus sp.) در برش مطالعه‌شده نشان‌دهندة محیط دریایی گرم لب‌شور و بسیار شور با عمق کم است؛ این موضوع تأکیدی بر محیط رسوبی کمعمق و آراگونیتی سازند مطالعه‌شده است. مطالعه‌های چینه‌نگاری سکانسی در برش یادشده موجب شناسایی سه سکانس رسوبی ردة سوم همراه با دسته رخسارههای HST و TST با مرزهای سکانسی SB1 و SB2 شد. نتایج آزمایش‌های ژئوشیمیایی، بررسی عناصر اصلی و فرعی، مقادیر Sr/Na بیشتر از 1، مقادیر Sr/Mn (میانگین 7) و ترسیم مقادیر Sr/Ca در برابر Mn نشان دادند ترکیب کانیشناسی اولیۀ سازند تیزکوه آراگونیتی است و تحتتأثیر دیاژنز غیردریایی در محیط بسته تا کمی باز دیاژنتیکی قرار گرفته است. روند تغییرات عناصر فرعی در طول این برش به‌گونه‌ای است که در بخش بالایی، مقدار استرانسیم کاهش و مقدار منگنز افزایش می‌یابد؛ این شرایط بیان‌کنندۀ تأثیر بیشتر دیاژنز متائوریکی در بخش بالایی است.
ژئوشیمی رسوبی
بهنام ابراهیم زاده؛ مهدی جعفرزاده؛ رحیم باقری؛ محمدعلی صالحی
چکیده
رسوبات تراورتن در جنوب‌غرب آذرشهر (استان آذربایجان شرقی) در منطقۀ وسیعی گسترش دارند و در حال حاضر نیز چشمه‌های فعال امروزی در بخش‌هایی در‌حال ته‌نشست تراورتن هستند. باتوجهبه مشاهده‌های صحرایی، ریخت‌شناسی رایج نهشته‌های تراورتنی آذرشهر از نوع برجا و شامل تپه‌ای و مخروطی، شکاف- پشته‌ای و آبشاری است. مطالعه‌های ژئوشیمیایی ...
بیشتر
رسوبات تراورتن در جنوب‌غرب آذرشهر (استان آذربایجان شرقی) در منطقۀ وسیعی گسترش دارند و در حال حاضر نیز چشمه‌های فعال امروزی در بخش‌هایی در‌حال ته‌نشست تراورتن هستند. باتوجهبه مشاهده‌های صحرایی، ریخت‌شناسی رایج نهشته‌های تراورتنی آذرشهر از نوع برجا و شامل تپه‌ای و مخروطی، شکاف- پشته‌ای و آبشاری است. مطالعه‌های ژئوشیمیایی انجام‌شده روی نهشته‌های قدیمی و امروزی تراورتن در امتداد دو چشمۀ تاپتاپان و قزل‌داغ نشان می‌دهند مقدار عنصر آهن در این نهشته‌ها به‌طور مشخص بر درون‌زاد (ترموژن)بودن و مقادیر استرانسیم، باریم و بریلیم بر سنگ منشأ آهکی، تبخیری یا دولومیتی آنها دلالت دارد. مقادیر تهی‌شدۀ ایزوتوپ اکسیژن (δ18O) و غنی‌شدۀ ایزوتوپ کربن (δ13C) نیز ترموژن‌بودن و سنگ منشأ کربناتۀ این نهشته‌ها را نشان میدهد. بر اساس مطالعه‌های انجام‌شده میتوان نتیجه گرفت سیالات گرمابی ابتدا گاز CO2 منشأگرفته از ماگما را با خود حمل کرده‌اند و هنگام حرکت رو به بالا، کربن‌زدایی ضمن برخورد با سنگ‌های کربناته انجام شده است. این سیالات، CO2 حاصل از هیدرولیز کربناتها را با خود حمل می‌کنند و به‌شکل چشمه‌های آب گرم در سطح ظاهر می‌شوند، و در اثر خروج سریع CO2 به‌شکل تراورتن رسوب می‌کنند.
میکروفاسیس
فرزانه نوری ناو؛ افشین زهدی؛ حسین کوهستانی؛ میرعلی اصغر مختاری
چکیده
سازند روته در منطقۀ قارخوتلو (جنوب‌باختر زنجان) ازنظر سنگ‌شناسی عمدتاً از سنگ‌آهک ماسهای و سنگآهکهای کرم تا خاکستری‌رنگ نازک تا متوسط‌لایه به ضخامت 52 متر تشکیل شده است. در این منطقه، سازند روته روی ماسه‌سنگ‌های کوارتزی سازند دورود قرار گرفته و با افق لاتریتی- بوکسیتی پوشیده شده است. بررسی‌های صحرایی و میکروسکوپی، وجود ...
بیشتر
سازند روته در منطقۀ قارخوتلو (جنوب‌باختر زنجان) ازنظر سنگ‌شناسی عمدتاً از سنگ‌آهک ماسهای و سنگآهکهای کرم تا خاکستری‌رنگ نازک تا متوسط‌لایه به ضخامت 52 متر تشکیل شده است. در این منطقه، سازند روته روی ماسه‌سنگ‌های کوارتزی سازند دورود قرار گرفته و با افق لاتریتی- بوکسیتی پوشیده شده است. بررسی‌های صحرایی و میکروسکوپی، وجود شش ریزرخسارۀ کربناته را در سازند روته در منطقۀ قارخوتلو نشان می‌دهند. تجزیهوتحلیل ریزرخساره‌ها و نبود آثار ریف‌های سدی بزرگ مرجانی، نبود رسوبات توربیدایتی در ریزرخسارههای شناسایی‌شده و همچنین حضور آلوکم‌های اسکلتی مانند جلبک سبز، دوکفهای، براکیوپود، فرامینیفر بنتیک و قطعه‌های خارپوست نشان میدهد این ریزرخسارههای کربناته احتمالاً در بخش‌های کمعمق پلت‌فرم کربناته از نوع رمپ رسوب‌گذاری شده‌اند. به‌منظور بررسی ویژگی‌های زمین‌شیمیایی سازند روته در منطقۀ قارخوتلو و تعیین ترکیب کانیشناسی اولیۀ کربناتهای آن، تجزیه‌وتحلیل‌های عناصر اصلی (کلسیم و منیزیم) و فرعی (آهن، منگنز، سدیم و استرانسیم) روی 15 نمونه از سنگآهکهای این سازند (بخش‌های میکرایتی) انجام شدند. بر اساس نمودارهای دومتغیرۀ Sr در برابر Na، Mn در برابر Sr/Na، Na در برابر Mn و Sr/Mn در برابر Mn میتوان گفت ترکیب کانیشناسی اولیۀ نمونه‌های سنگ‌آهکی سازند روته، مخلوط کلسیت- آراگونیت است که با محیط تشکیل کربناتهای سازند روته در حاشیۀ جنوبی اقیانوس پالئوتتیس در زمان پرمین همخوانی دارد.
رسوب شناسی و کانسارها
رضا اسکندری نژاد؛ حامد زندمقدم؛ مهدی خراسانی پور
چکیده
کانسار سرب و روی طرز یکی از معادن فعال زیرزمینی در ناحیۀ راور-کوهبنان است که در شمال استان کرمان قرار دارد. کانه‌زایی در این معدن به‌طور مجزا در دو بخش کربناته و سولفیدی در واحدهای کربناتۀ تریاس میانی (سازند شتری) مشاهده می‌شود. بررسی‌های صحرایی نشان می‌دهند کانسارسازی در راستای گسل‌ها به‌شکل رگه‌ای و رگچه‌ای و به مقدار کمتر به‌شکل ...
بیشتر
کانسار سرب و روی طرز یکی از معادن فعال زیرزمینی در ناحیۀ راور-کوهبنان است که در شمال استان کرمان قرار دارد. کانه‌زایی در این معدن به‌طور مجزا در دو بخش کربناته و سولفیدی در واحدهای کربناتۀ تریاس میانی (سازند شتری) مشاهده می‌شود. بررسی‌های صحرایی نشان می‌دهند کانسارسازی در راستای گسل‌ها به‌شکل رگه‌ای و رگچه‌ای و به مقدار کمتر به‌شکل توده‌ای شکل گرفته است. مهم‌ترین کانی‌های سولفیدی اولیه در معدن سرب و روی طرز شامل گالن، اسفالریت، پیریت و کالکوپیریت هستند. کانی‌های ثانویۀ مرتبط با کانسارهای سرب و روی ازجمله اسمیت زونیت، همی‌مورفیت، سروزیت و آنگلزیت نیز در برخی نمونه‌ها شناسایی شدند. در نمونه‌های مطالعه‌شده، متوسط غلظت سرب و روی به‌ترتیب 19 و 24 درصد بود. عناصر دیگر مانند Cd، Ag، S، Sb، Te، Se، As و Cu نیز در نمونه‌های بررسی‌شده غنی‌شدگی نشان دادند. ارزیابی نتایج با روش‌های آماری چندمتغیره، ارتباط احتمالی بین فازهای کانیشناسی و نتایج ژئوشیمیایی را مشخصکرد؛ برای نمونه، همبستگی عناصر Pb، Ag، Tl و Sb ممکن است با کانه‌زایی گالن مرتبط باشد و یا ارتباط ژئوشیمیایی عناصر As، Bi، Cu، P، Fe، Co و S ممکن است از کانه‌زایی پیریت و کالکوپیریت متأثر باشد. روابط آماری نشان دادند عنصر Zn تنها همبستگی ژئوشیمیایی ضعیفی با عناصر Se، U و Mo دارد. همبستگی زیاد Ca و Mg نیز از کانیشناسی سنگ میزبان متاثر است که عمدتاً از کانی درشت‌بلور (در حاشیۀ رگه‌های کانه‌زا) و دولومیت ریزبلور (دور از رگه‌های کانه‌زا) تشکیل شده است.
رسوب شناسی و آلودگی های زیست محیطی
نشمیل ظاهری؛ یونس خسروی؛ میرعلی اصغر مختاری؛ عباسعلی زمانی
چکیده
به‌منظور بررسی مقدار فلزات سنگین در رسوبات آبراهه‌ای منطقۀ بایچه‌باغ واقع در شمال‌غرب استان زنجان، 131 نمونه از ایستگاه‌های مدنظر انتخاب شدند. نمونه‌ها پس‌از هضم به روش چهار اسید، به کمک دستگاه ICP-OES تجزیهوتحلیل شدند. به‌منظور تعیین نوع توزیع الگوی فضایی حاکم بر داده‌ها از روش خودهمبستگی فضایی موران جهانی و آمارۀ موران محلی ...
بیشتر
به‌منظور بررسی مقدار فلزات سنگین در رسوبات آبراهه‌ای منطقۀ بایچه‌باغ واقع در شمال‌غرب استان زنجان، 131 نمونه از ایستگاه‌های مدنظر انتخاب شدند. نمونه‌ها پس‌از هضم به روش چهار اسید، به کمک دستگاه ICP-OES تجزیهوتحلیل شدند. به‌منظور تعیین نوع توزیع الگوی فضایی حاکم بر داده‌ها از روش خودهمبستگی فضایی موران جهانی و آمارۀ موران محلی استفاده شد. محتوای فلزات آرسنیک، بیسموت، کادمیم، مس، نیکل، سرب، آنتیموان و روی به‌ترتیب با مقادیر میانگین 83/21، 32/0، 35/0، 57/35، 96/68، 61/37، 96/1 و71/82 گرم در تن در نمونه‌های رسوب آبراهه‌ای منطقۀ موردمطالعه بیشتر از میانگین پوسته و غلظت کبالت با مقدار میانگین 30/20 گرم در تن در بیشتر ایستگاه‌ها کمتر از میانگین پوسته است. مقادیر بیش از 9/0 آمارۀ موران گویای وجود ساختار فضایی فلزات سنگین منطقۀ موردمطالعه و درنتیجه توزیع خوشه‌ای این فلزات است. بر اساس آمارۀ موران محلی، آلوده‌ترین منطقه به فلزات سنگین در محدودۀ موردمطالعه، در مجاورت جنوب‌غربی معدن متروکۀ بایچه‌باغ و منطبق بر کانه‌زایی‌های پلی‌متال رگه-رگچه‌ای موجود در این محل و دگرسانی‌های مرتبط با آنها تشخیص داده شد. تحلیل دادههای به‌دست‌آمده و بررسی ارتباط آنها با زمین‌شناسی منطقه نشان میدهد منشأ غلظت عناصر موردمطالعه زمین‌زاد و درارتباط‌با کانی‌سازی‌ها و دگرسانی‌هاست.
رسوب شناسی و کانسارها
زهرا ماروسی؛ مسعود علی پوراصل؛ رضا قوامی-ریابی
چکیده
کوه زر از مناطق مستعد برای اکتشاف مس - طلا در شمال‌شرق ایران است. زمین‌شناسی این منطقه شامل سنگ‌های گدازه‌ای با ترکیب حدواسط تا مافیک به سن ائوسن میانی - بالایی است. گرانودیوریت، مونزونیت، دیوریت به سن اولیگوسن در سری آتشفشانی ائوسن تزریق شده است. سنگ‌های نفوذی سبب دگرسانی سنگ‌ها و کانه‌زایی مس و طلا شده است. برای مطالعه توزیع ...
بیشتر
کوه زر از مناطق مستعد برای اکتشاف مس - طلا در شمال‌شرق ایران است. زمین‌شناسی این منطقه شامل سنگ‌های گدازه‌ای با ترکیب حدواسط تا مافیک به سن ائوسن میانی - بالایی است. گرانودیوریت، مونزونیت، دیوریت به سن اولیگوسن در سری آتشفشانی ائوسن تزریق شده است. سنگ‌های نفوذی سبب دگرسانی سنگ‌ها و کانه‌زایی مس و طلا شده است. برای مطالعه توزیع اندازۀ ذرات و ارتباط آن با تمرکز فلزها تعداد 6 ایستگاه نمونه‌برداری انتخاب شد. نمونه‌های رسوب به 6 بخش (2 تا 425/0، 425/0 تا 18/0، 18/0 تا 125/0، 125/0 تا 063/0، کوچکتر از 063/0 و کوچکتر از 150/0 میلی‌متر) سرند شدند. مطالعۀ توزیع اندازۀ ذرات نشان میدهد ذرات با اندازه‌های 425/0 تا 2 و 125/0 تا 180/0 میلی‌متر به‌ترتیب بیشترین و کمترین درصد وزنی رسوبات آبراهه‌ای را تشکیل می‌دهند. بررسی دادههای ژئوشیمیایی نشان میدهد عناصر طلا، نقره، آرسنیک، مس، سرب، آنتیموان، مولیبدن، و گوگرد در ایستگاه‌های نمونه‌برداری 4، 5، و 6 غنی‌شدگی درخور ملاحظه‌ای دارند. مقادیر این عناصر در جزء مش‌های 063/0 تا 125/0، 125/0 تا 180/0 و 180/0 تا 425/0 میلی‌متر بیشتر از سایر جزء مش‌هاست و جزء مش کوچکتر از 150/0 میلی‌متر معرف دامنه‌های مختلف غلظت عناصر در رسوبات آبراهه‌ای این منطقه نیست. در رسوبات آبراهه‌ای محدودۀ کوه زر عنصر طلا در فاصله حدود 700 متر از کان‌سنگ‌های منشأ دارای بیشترین تمرکز است؛ درحالی‌که این فاصله برای تمرکز بهینۀ مس، سرب، نقره، آرسنیک، آنتیموان و مولیبدن حدود 1200 متر است. روش کانی سنگین نیز همانند کاوش‌های ژئوشیمیایی جزء مش 425/0 تا 063/0 میلی‌متر را برای اکتشاف طلا و عناصر همراه در محدودۀ کوه زر پیشنهاد میکند.
ژئوشیمی رسوبی
جابر پیله کوهی؛ مهدی جعفرزاده؛ عزیزالله طاهری؛ افشین زهدی
چکیده
برش چپقلو در فاصلۀ 90 کیلومتری جنوبشرق شهر زنجان و در کوه‌های سلطانیه قرار دارد. مطالعۀ حاضر دربارۀ نهشته‌های پرکامبرین پسین شامل سازند بایندور به ضخامت 605 متر و متشکل از شیل با میان‌لایه‌های دولومیتی و بخش دولومیت زیرین سازند سلطانیه به ضخامت 100 متر انجام شده است. مطالعه‌های پتروگرافی و ژئوشیمیایی (XRD ICP-OES) دولومیت‌های این دو سازند ...
بیشتر
برش چپقلو در فاصلۀ 90 کیلومتری جنوبشرق شهر زنجان و در کوه‌های سلطانیه قرار دارد. مطالعۀ حاضر دربارۀ نهشته‌های پرکامبرین پسین شامل سازند بایندور به ضخامت 605 متر و متشکل از شیل با میان‌لایه‌های دولومیتی و بخش دولومیت زیرین سازند سلطانیه به ضخامت 100 متر انجام شده است. مطالعه‌های پتروگرافی و ژئوشیمیایی (XRD ICP-OES) دولومیت‌های این دو سازند نشان داد این برش دارای 5 نوع دولومیت به شرح زیر است: 1. دولومیت‌های بسیار ریزبلور؛ 2. دولومیت‌های ریزبلور؛ 3) دولومیت‌های متوسط‌بلور؛ 4. دولومیت‌های متوسط تا درشت‌بلور؛ 5. سیمان دولومیتی. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهند بیشترین تنوع دولومیت‌ها در برش یادشده به انواع دولومیت‌های ریزبلور و متوسط‌بلور مربوط است. دولومیت‌های بسیار ریزبلور به دیاژنز اولیه مربوط هستند. دولومیت نوع دوم از تبلور دوبارۀ دولومیت نوع اول تشکیل شده است. دولومیت‌های نوع سوم تا پنجم در مراحل آخر دیاژنز و در اثر سیالات دولومیت‌ساز (احتمالاً آب‌های بین‌حفره‌ای) تشکیل شده‌اند. سازوکار دولومیتی‌شدن برای دولومیت نوع اول الگوی سبخا، دولومیت‌های نوع دوم از نوع تدفینی کمعمق و دولومیت‌های سوم تا پنجم از نوع تدفینی عمیق است. مطالعه‌های ژئوشیمیایی نشان می‌دهند مقدار کم استرانسیم در دولومیت‌های درشت‌بلور این برش نسبت به آب دریا و دولومیت‌های عهد حاضر و حتی نسبت به دولومیت‌های بسیار ریزبلور نشان از درشت‌بلورشدن و عمق تدفین بیشتر این دولومیت‌ها دارد.مقدار فوق‌العاده زیاد آهن و منگنز در دولومیت‌های برش چپقلو نسبت به دولومیت‌های عهد حاضر و آب دریا نشان‌دهندۀ تشکیل این دولومیت‌ها در شرایط احیایی و حضور باکتری‌های احیاکنندۀ سولفات است.
ژئوشیمی رسوبی
زهرا حسنی؛ مریم مرتضوی مهریزی؛ سید ناصر رئیس السادات
چکیده
بررسی پتروگرافی و ژئوشیمیایی (عناصر اصلی و فرعی) نهشته‌های پالئوسن شمال بیرجند به‌منظور تعیین برخاستگاه، سنگ منشأ و شرایط هوازدگی دیرینه انجام شد. شواهد پتروگرافی ازجمله کوارتزهای مونوکریستالین نیمه‌گرد‌شده با خاموشی مستقیم، فراوانی خرده‌سنگ‌های رسوبی و به مقدار کمتر خرده‌سنگ‌های دگرگونی و ولکانیکی و همچنین رسم نتایج تجزیهوتحلیل ...
بیشتر
بررسی پتروگرافی و ژئوشیمیایی (عناصر اصلی و فرعی) نهشته‌های پالئوسن شمال بیرجند به‌منظور تعیین برخاستگاه، سنگ منشأ و شرایط هوازدگی دیرینه انجام شد. شواهد پتروگرافی ازجمله کوارتزهای مونوکریستالین نیمه‌گرد‌شده با خاموشی مستقیم، فراوانی خرده‌سنگ‌های رسوبی و به مقدار کمتر خرده‌سنگ‌های دگرگونی و ولکانیکی و همچنین رسم نتایج تجزیهوتحلیل مودال ذرههای آواری روی نمودارهای QtFL و QmFlt نشان میدهد ماسه‌سنگ‌های پالئوسن مطالعه‌شده حاصل چرخۀ دوبارۀ رسوبات پس‌از کوهزایی هستند. بر اساس مطالعه‌های ژئوشیمیایی، موقعیت تکتونیکی ماسه‌سنگ‌های مطالعه‌شده احتمالاً حاشیه قاره‌ای فعال است. اندیسهای هوازدگی شیمیایی CIA و PIA محاسبهشده برای ماسه‌سنگ‌های این برش نشان‌دهندۀ شرایط هوازدگی متوسط تا زیاد در ناحیۀ منشأ هستند. دادههای پتروگرافی، ژئوشیمیایی و نقشههای جغرافیایی دیرینۀ منطقه در زمان پالئوسن شرایط آبوهوایی نیمه‌خشک را در زمان نهشتهشدن این ماسه‌سنگ‌ها نشان می‌دهند.
سیده حلیمه هاشمی عزیزی؛ پیمان رضایی؛ سید رضا موسوی حرمی؛ مهدی جعفرزاده؛ مهدی مسعودی
چکیده
توالی مختلط سیلیسی‌آواری - کربناته با محتوای عمدتاً آذرآواری گروه نخلک در ایران مرکزی ازنظر سنگ‌شناسی در تریاس ایران منحصربه‌فرد بوده است و شباهت‌هایی را تنها با توالی آق‌دربند در شمال‌شرق ایران نشان میدهد. گروه نخلک مرکب از سه سازند الم، باقروق و اشین است. شواهد پتروگرافیکی سازند باقروق نشان میدهد وجود دانه‌های گراولی کربناته ...
بیشتر
توالی مختلط سیلیسی‌آواری - کربناته با محتوای عمدتاً آذرآواری گروه نخلک در ایران مرکزی ازنظر سنگ‌شناسی در تریاس ایران منحصربه‌فرد بوده است و شباهت‌هایی را تنها با توالی آق‌دربند در شمال‌شرق ایران نشان میدهد. گروه نخلک مرکب از سه سازند الم، باقروق و اشین است. شواهد پتروگرافیکی سازند باقروق نشان میدهد وجود دانه‌های گراولی کربناته با احتمال زیاد از منشأ سازند الم، گراول‌های دگرگونی درجه ضعیف با منشأ احتمالی از مجموعه دگرگونی انارک (؟) و گراول‌های آذرآواری حاصل فعالیت‌های آتشفشانی همزمان با رسوب‌گذاری است. رخسارههای ماسه‌سنگی این سازند، لیتارنایت، فلدسپاتیک لیتارنایت و لیتیک آرکوز را شامل می‌شود. محاسبة شاخص دگرسانی شیمیایی با اکسیدهای عناصر اصلی، نشان‌دهندة هوازدگی درجه متوسط است. نتایج ژئوشیمی نمونه‌های سازند باقروق، وجود سنگ‌مادر آتشفشانی از نوع فلسیک با جایگاه تکتونیک دیرینه کمان آتشفشانی و حاشیه فعال قاره‌ای را تأیید میکند که احتمالاً با فعالیت‌های آتشفشانی در حاشیه جنوبی فعال اوراسیا مرتبط بوده است. رسوب‌گذاری گروه نخلک در حوضه پشت‌کمانی آق‌دربند در حاشیه فعال جنوب اوراسیا انجام شده است که در ادامه از جایگاه اصلی خود در صفحه توران جدا شده است و به بلوک سیمرین ملحق شده و با چرخش خرد قاره ایران مرکزی به موقعیت کنونی خود انتقال یافته است.
نازنین زمان ثانی؛ محمدعلی رجب زاده
دوره 29، شماره 4 ، زمستان 1392، ، صفحه 33-50
چکیده
مجموعه افیولیتی منطقه آباده طشک، متشکل از سنگ‌های اولترابازیک و به عنوان بخشی از افیولیت نیریز در 60 کیلومتری شرق شهر ارسنجان در استان فارس واقع شده است. در این منطقه، آمیزه رنگین افیولیتی در جنوب- جنوب غرب و شمال شرق توده‌های اولترابازیکی دارای گسترش فراوانی بوده و میزبان نهشته‌های معدنی منگنزی هستند که به صورت ذخایر ...
بیشتر
مجموعه افیولیتی منطقه آباده طشک، متشکل از سنگ‌های اولترابازیک و به عنوان بخشی از افیولیت نیریز در 60 کیلومتری شرق شهر ارسنجان در استان فارس واقع شده است. در این منطقه، آمیزه رنگین افیولیتی در جنوب- جنوب غرب و شمال شرق توده‌های اولترابازیکی دارای گسترش فراوانی بوده و میزبان نهشته‌های معدنی منگنزی هستند که به صورت ذخایر کوچک مجزا به طور پیوسته‌ای همراه با چرت‌ها تشکیل شده‌اند. چرت‌ها در انواع رنگ‌های سفید و سفید متمایل به سبز، قرمز روشن تا قرمز تیره و قهوه‌ای با گسترش فراوان و اغلب به طور مستقیم بر روی سنگ‌های اولترابازیک سرپانتینیتی شده و عموماً در زیر توده‌های آهک پلاژیک رخنمون دارند. کانسارهای منگنز در سه سیمای متفاوت سین ژنتیک، دیاژنتیک و اپی ژنتیک در چرت‌های میزبان به رنگ‌های قرمز تا قهوه‌ای قابل تشخیص می‌باشند. ترکیبات اولیه منگنز در سیمای سین ژنتیک به صورت نواری با سیلیس بی‌شکل و کوارتز در محیط رسوبی تشکیل شده‌اند. کانی‌های منگنز به صورت نهشته‌های عدسی شکل که نشانگر سیمای دیاژنتیک میباشد در محل یال چین‍‌ها متمرکز شده‌اند. ترکیبات منگنز در نتیجه تحرک و رسوب‌گذاری مجدد با بافت شکافه پرکن طی فرایندهای سوپرژن در چرت‌های قرمز روشن میزبان به صورت اپی ژنتیک تشکیل شده‌اند. چرت‌های سفید و سفید متمایل به سبز در فاصله‌ای دور از کانسارهای منگنز قرار دارند. دادههای پتروگرافی و نتایج کانیشناسی به روش XRD به همراه دادههای شیمیایی به روش شیمی‌تر و ICP-MS با تأکید بر عناصر کمیاب و نادر خاکی ( REE ) بر روی نمونه‌های چرت نشانگر تحول منظم پتروگرافی، کانیشناسی و ژئوشیمیایی این سنگ‌ها از چرت‌هایی با منشا خاکزاد به سمت آبزاد-گرمابی و سپس با منشأ گرمابی است .
پیمان رضایی؛ رضوان زارع زاده
دوره 27، شماره 3 ، پاییز 1390، ، صفحه 121-138
چکیده
چکیده جزیره قشم، بزرگترین جزیره خلیج فارس در منتهی الیه خاوری رشته کوه زاگرس، به موازات ساحل قرار داشته و جزئی از زاگرس چین خورده و زیر پهنه بندرعباس است. واحد های چینه نگاری موجود در این جزیره شامل سری هرمز، سازند میشان، سازند آغاجاری و نهشته های کواترنری است. پادگانه های آهکی دریایی بخش مهمی از مجموعه رسوبات منتسب به کواترنری ...
بیشتر
چکیده جزیره قشم، بزرگترین جزیره خلیج فارس در منتهی الیه خاوری رشته کوه زاگرس، به موازات ساحل قرار داشته و جزئی از زاگرس چین خورده و زیر پهنه بندرعباس است. واحد های چینه نگاری موجود در این جزیره شامل سری هرمز، سازند میشان، سازند آغاجاری و نهشته های کواترنری است. پادگانه های آهکی دریایی بخش مهمی از مجموعه رسوبات منتسب به کواترنری بوده که معرف تغییرات نسبی سطح آب دریای خلیج فارس در پلیستوسن و هلوسن هستند. با برداشت 40 نمونه از این نهشته ها و مطالعه سنگ نگاری، 10 ریز رخساره کربناته، مادستون، وکستون حاوی فرامینیفرهای بنتیک، پکستون حاوی اویست ر ، مادستون بیوکلاستی، وکستون بیوکلاستی، پکستون بیوکلاستی، پکستون تا گرین استون بیوکلاستی، پکستون اوولیتی، پکستون اینتراکلاستی و پکستون بیوکلاست ماسه ای متعلق به 5 زیر محیط رسوبی پهنه فراکشندی، بین کشندی، لاگون، سد و کانال های جزرومدی شناسایی شده است. براساس تجزیه و تحلیل ریز رخساره ها شرایط محیطی رمپ داخلی با فراوانی کانال های جزرومدی برای این پادگانه ها معرفی گردید . کانی های متشکله این پادگانه ها شامل کلسیت، کوارتز، پلاژیوکلاز، هالیت و کانی های رسی (ایلیت و کلریت) است. مجموعه کانی های فوق نشان دهنده ورود رسوبات از خشکی توسط جریان های رودخانه ای و توزیع توسط جریان های دریایی هستند. مطالعات ژئوشیمی پادگانه های آهکی دریایی جزیره قشم بیانگر میزان شوری پایین، شرایط نیمه احیایی تا احیایی در هنگام رشد گونه های زیستی (مرجان ها، دوکفه ای ها، بریوزوا) تشکیل دهنده این پادگانه ها و ترکیب اولیه کلسیت زیستی پر منیزیم این نهشته ها بوده است.
مریم جمالیان؛ محمدحسین آدابی؛ میررضا موسوی؛ عباس صادقی
دوره 27، شماره 2 ، تابستان 1390، ، صفحه 1-26
چکیده
به منظور تعیین انواع کمربندهای رخساره‌ای، محیط رسوبی، ترکیب کانیشناسی اولیه، دمای قدیمه و محیط دیاژنزی سازند گرو، 624 متر از این سازند در برش نمونه (واقع در یال جنوب غربی کبیرکوه) متعلق به نئوکومین-آپسین مورد مطالعات ژئوشیمی و پتروگرافی قرار گرفته است. در این برش مرز زیرین سازند گرو رخنمون ندارد ولی در چاه شماره 1 کبیرکوه، ...
بیشتر
به منظور تعیین انواع کمربندهای رخساره‌ای، محیط رسوبی، ترکیب کانیشناسی اولیه، دمای قدیمه و محیط دیاژنزی سازند گرو، 624 متر از این سازند در برش نمونه (واقع در یال جنوب غربی کبیرکوه) متعلق به نئوکومین-آپسین مورد مطالعات ژئوشیمی و پتروگرافی قرار گرفته است. در این برش مرز زیرین سازند گرو رخنمون ندارد ولی در چاه شماره 1 کبیرکوه، مرز زیرین این سازند با سازند تبخیری گوتنیا گزارش شده است. بر روی این سازند آهک‌های سازند سروک به سن آلبین-تورونین قرار می‌گیرند. اعتقاد بر این است که سازند گرو به عنوان سنگ منشاء در حوضه زاگرس عمل کرده است.
مطالعات رخساره‌ای منجر به شناسایی کمربند رخساره‌ای بخش‌عمیق دریا در این سازند شد. عدم وجود رخسارههای چارچوب‌ساز، حضور رخسارههای پلوئیدی و نبود رخسارههای دوباره نهشته شده تائیدکننده ته‌نشست این توالی کربناته بر روی پلاتفرم کربناته از نوع رمپ میباشد.
نتایج حاصل از بررسی عناصر اصلی، فرعی و ایزوتوپهای پایدار اکسیژن 18 و کربن 13 و رفتار آنها نسبت به یکدیگر ترکیب کانیشناسی اولیة آراگونیتی را نشان میدهد. مطالعات ژئوشیمیایی (ترسیم مقادیر ایزوتوپ اکسیژن 18 در برابر منگنز و نسبت Sr/Ca در برابر منگنز) حاکی از این است که سنگآهکهای منطقه تحت‌تاثیر دیاژنز در یک سامانه دیاژنزی باز قرار داشته‌اند. دمای محاسبه شده بر اساس سنگین‌ترین ایزوتوپ اکسیژن در نمونه‌های میکریتی سازند گرو 2/29 درجة سانتی‌گراد است.
پریسا غلامی؛ محمد حسین آدابی
دوره 27، شماره 1 ، بهار 1390، ، صفحه 51-72
چکیده
سازند سروک، با سن کرتاسه میانی (آلبین-تورونین)، در حوضه زاگرس و در جنوب غربی ایران گسترش دارد و به طور عمده از کربنات و مقدار کمتری شیل و مارن تشکیل شده است. این سازند دومین سنگ مخزن کربناته مهم در منطقه زاگرس است. برای بررسی تأثیر فرایندهای دیاژنزی و تغییرات ژئوشیمیایی عناصر فرعی بر خصوصیات مخزنی سازند سروک، از دادههای پتروگرافی ...
بیشتر
سازند سروک، با سن کرتاسه میانی (آلبین-تورونین)، در حوضه زاگرس و در جنوب غربی ایران گسترش دارد و به طور عمده از کربنات و مقدار کمتری شیل و مارن تشکیل شده است. این سازند دومین سنگ مخزن کربناته مهم در منطقه زاگرس است. برای بررسی تأثیر فرایندهای دیاژنزی و تغییرات ژئوشیمیایی عناصر فرعی بر خصوصیات مخزنی سازند سروک، از دادههای پتروگرافی 391 مقطع نازک و آنالیز ژئوشیمیایی 40 نمونه پودر استفاده شده است. به طور کلی دیاژنز اولیه دریایی شامل میکریتی شدن، آشفتگی زیستی و تشکیل سیمان های شعاعی فیبری و سینتکسیال و تخلخل بین ذرهای توسعه یافته است. دیاژنز متائوریکی عبارتند از: سیمان سینتکسیال شفاف و دروزی و تشکیل تخلخل قالبی و حفرهای. فرایندهای دیاژنز ثانویه (در مراحل تدفین کمعمق و عمیق)، دولومیتی شدن، استیلولیتی شدن، سیمان پوئی کیلوتوپیک، تشکیل شکستگیها و به مقدار کمتری تخلخل حفرهای و قالبی را در برمیگیرد. مطالعات پتروگرافی و عناصر فرعی (Sr، Mn و Na) نشان میدهد که کانیشناسی اولیه کربنات، آراگونیتی بوده است. مطالعات ژئوشیمیایی نشاندهنده این است که این کربناتها تحتتأثیر دیاژنز متائوریکی در یک سیستم بسته قرار گرفتهاند و تغییرات عناصر فرعی ثابت میکند که با استفاده از تغییر مقادیر Sr و Mn میتوان رخسارههای مختلف را از یکدیگر جدا نمود.
جلیل قلمقاش؛ حسین میرنژاد؛ گلاله اصغری
دوره 26، شماره 4 ، زمستان 1389، ، صفحه 73-88
چکیده
چکیده مجموعه ی دگرگونی گل‌گهر میزبان ذخایر سنگ آهن گل‌گهر است و در بخش شرقی زون سنندج-سیرجان قرار دارد. این مجموعه از لحاظ سنگ شناسی در برگیرنده ی واحدهای سنگی میکاشیست، کوارتزیت، مرمر، آمفیبول شیست، گرافیت شیست، کالک شیست و آمفیبولیت است. آمفیبولیت‌ها به شکل لایه‌ای در درون توده معدنی گل‌گهر رخنمون دارند، بنابراین ...
بیشتر
چکیده مجموعه ی دگرگونی گل‌گهر میزبان ذخایر سنگ آهن گل‌گهر است و در بخش شرقی زون سنندج-سیرجان قرار دارد. این مجموعه از لحاظ سنگ شناسی در برگیرنده ی واحدهای سنگی میکاشیست، کوارتزیت، مرمر، آمفیبول شیست، گرافیت شیست، کالک شیست و آمفیبولیت است. آمفیبولیت‌ها به شکل لایه‌ای در درون توده معدنی گل‌گهر رخنمون دارند، بنابراین تعیین سنگ مادر آن به تفسیر محیط اولیه ی تشکیل کانسار آهن مزبور کمک خواهد کرد. براساس مطالعات صحرایی، پتروگرافی و ژئوشیمیایی، متاپلیتها از دگرگونی شیلهای آهندار بوجود آمدهاند و سنگ‌مادر آمفیبولیت‌ها از نوع رسوبات مارنی است. به علاوه، موقعیت نمونه‌های آمفیبولیت بر روی نمودارهای مختلف (همچون mg در برابر Cr, Ni, c و si درمقابل mg, al, alk ) که بر پاراآمفیبولیت بودن آنها دلالت دارد، تأیید کننده تشکیل سنگ منشأ آمفیبولیتهای گل‌گهر در یک محیط رسوبی است.
مریم میرشاهانی؛ محمد حسین آدابی؛ عباس صادقی؛ محمدرضا کمالی؛ محمود معماریانی
دوره 26، شماره 2 ، تابستان 1389، ، صفحه 49-70
چکیده
سازند سورمه در منطقه اشترانکوه، در زاگرس مرتفع (جنوب غرب ایران) با 360 متر ضخامت از سنگ آهک و دولومیت تشکیل شده است. مطالعات پتروگرافی و آنالیز رخساره ای نشان میدهد که کربناتهای سورمه متشکل از 16 رخساره میکروسکوپی است که در قالب 4 کمربند رخساره ای جزرومدی، لاگون، سد و دریای باز در یک پلاتفرم رمپ کربناته نهشته شده است. شواهد پتروگرافی ...
بیشتر
سازند سورمه در منطقه اشترانکوه، در زاگرس مرتفع (جنوب غرب ایران) با 360 متر ضخامت از سنگ آهک و دولومیت تشکیل شده است. مطالعات پتروگرافی و آنالیز رخساره ای نشان میدهد که کربناتهای سورمه متشکل از 16 رخساره میکروسکوپی است که در قالب 4 کمربند رخساره ای جزرومدی، لاگون، سد و دریای باز در یک پلاتفرم رمپ کربناته نهشته شده است. شواهد پتروگرافی و داده های عنصری و ایزوتوپ اکسیژن و کربن نشان میدهد که این سازند در یک محیط نیمه-حاره ای نهشته شده و کانی شناسی اولیه آن آراگونیت بوده است. ترسیم تغییرات نسبت Sr/Ca و ایزوتوپ اکسیژن 18 در مقابل مقادیر منگنز نشان می دهد که سنگ آهک های سورمه تحت تاثیر دیاژنز متائوریک در یک سیستم بسته تا نیمه بسته دیاژنتیکی قرار گرفته است. محاسبه درجه حرارت قدیمه بر اساس سنگین ترین مقدار ایزوتوپ اکسیژن در گل های آهکی سازند سورمه و با در نظر گرفتن مقدار ایزوتوپ اکسیژن 18 آب دریا در زمان ژوراسیک که معادل SMOW ‰2/1- است، نشان می دهد که دمای آب در زمان رسوب‌گذاری این سازند حدود 8/21 درجه سانتی‌گراد است.
