میکروفاسیس
سپیده داودی؛ وحید توکلی
چکیده
این مطالعه، تأثیر رخساره و دیاژنز بر قطر گلوگاه حفرات در 110متر از رسوبات یک چاه، از سازند داریان در بخش مرکزی خلیج فارس را بررسی می‌کند. تعداد 390 مقطع نازک، 160 داده تخلخل و تراوایی مغزه بررسی شد. مطالعات پتروگرافی، به شناسایی 9 ریزرخساره در پنج زیرمحیط منجر شد که در محیط رمپ کربناته نهشته شده است. مهمترین فرآیندهای دیاژنزی، شامل میکرایتیشدن، ...
بیشتر
این مطالعه، تأثیر رخساره و دیاژنز بر قطر گلوگاه حفرات در 110متر از رسوبات یک چاه، از سازند داریان در بخش مرکزی خلیج فارس را بررسی می‌کند. تعداد 390 مقطع نازک، 160 داده تخلخل و تراوایی مغزه بررسی شد. مطالعات پتروگرافی، به شناسایی 9 ریزرخساره در پنج زیرمحیط منجر شد که در محیط رمپ کربناته نهشته شده است. مهمترین فرآیندهای دیاژنزی، شامل میکرایتیشدن، سیمانیشدن، تراکم، شکستگی و نوشکلی است که در طی مراحل مختلف دیاژنز دریایی، جوی و تدفینی، رسوبات سازند داریان را تغییر دادهاند. عدد وینلند محاسبه و با دادههای تزریق جیوه مقایسه شد. بررسی این عدد به تفکیک ریزرخساره‌ها، نشان داد دو ریزرخسارۀ مادستون آهکی با لایه‌بندی ظریف و اربیتولینا وکستون به‌علت بافت گل‌پشتیبان، وجود میکرایت، وجود کانی‌های رسی مسدودکنندۀ حفرات، تراکم و سیمانیشدن، کم‌ترین قطر گلوگاه (R35 <1/0 میکرون) را دارند؛ در مقابل، ریزرخسارۀ بایوکلاست پلوئید پکستون-گرینستون محیط شول، به‌علت بافت دانه پشتیبان، کم‌بودن فراوانی میکرایت، وجود شکستگی‌های باز، بالاترین قطر گلوگاه حفرات (1> R35> 5/0 میکرون) را از میان کل ریزرخساره‌ها داشته است. در تعدادی از این نمونه‌ها، سیمانیشدن و فشردگی، باعث کاهش قطر گلوگاه حفرات شده و آنها را به واحدهایی با مقدار R35 بین 1/0 تا 5/0 میکرون منتقل کرده است. داریان بالایی و داریان پایینی، بر ریزرخساره‌ها با قطر گلوگاه بالا (1> R35> 5/0 میکرون) و متوسط (5/0> R35> 1/0 میکرون) منطبق‌اند و کیفیت مخزنی خوبی دارند؛ در مقابل بخش هوار، بر ریزرخساره‌های با قطر گلوگاه کوچک‌تر (R35> 1/0 میکرون) منطبق و تقریباً فاقد کیفیت مخزنی است.
میکروفاسیس
رقیه فلاح بگتاش؛ محمد حسین آدابی؛ عباس صادقی؛ آرمین امیدپور
چکیده
سازند آسماری با سن الیگو- میوسن، یکی از بهترین مخازن نفتی در جنوب غربی ایران و جهان است. در این پژوهش به‌منظور درک عوامل کنترل‌کنندة کیفیت مخزنی سازند آسماری، مطالعات گستردة پتروگرافی برای شناسایی ریزرخساره‌ها، فرایندهای دیاژنزی مؤثر بر آنها و توالی پاراژنزی این فرایندها در میدان نفتی خشت انجام شد. برپایة بررسی 183 مقطع نازک میکروسکوپی ...
بیشتر
سازند آسماری با سن الیگو- میوسن، یکی از بهترین مخازن نفتی در جنوب غربی ایران و جهان است. در این پژوهش به‌منظور درک عوامل کنترل‌کنندة کیفیت مخزنی سازند آسماری، مطالعات گستردة پتروگرافی برای شناسایی ریزرخساره‌ها، فرایندهای دیاژنزی مؤثر بر آنها و توالی پاراژنزی این فرایندها در میدان نفتی خشت انجام شد. برپایة بررسی 183 مقطع نازک میکروسکوپی تهیهشده از مغزه‌های حفاری در این میدان، شش ریزرخسارة کربناته شناسایی شد که در زیرمحیط‌های پهنة جزرومدی و لاگون در امتداد یک رمپ کربناته نهشته شدهاند. یافتههای این پژوهش نشان داد فرایندهای دیاژنتیکی شاخص تأثیرگذار بر نهشته‌های کربناتة سازند آسماری عبارتاند از: میکرایتیشدن، سیمانیشدن (سیمان‌های دریایی، متئوریکی و تدفینی)، انحلال (انحلال متئوریکی و تدفینی)، نئومورفیسم، تراکم مکانیکی و شیمیایی، شکستگی، دولومیتیشدن (دولومیکرایت، دولومیکرواسپارایت، دولواسپارایت و سیمان دولومیتی) و انیدریتیشدن. انحلال و شکستگی باعث افزایش مقادیر تخلخل و تراوایی شدهاند؛ در حالی که سیمانیشدن و تراکم باعث مسدودشدن منافذ و کاهش کیفیت مخزنی سازند آسماری شدهاند. دولومیتیشدن تأثیری دوگانه بر کیفیت مخزنی سازند آسماری داشته است.
چینه نگاری سکانسی
علی اسعدی؛ مهدی صرفی؛ علی ایمن دوست؛ مهدی قانع عزآبادی
چکیده
سازند عرب با سن ژوراسیک بالایی، یکی از مخازن مهم خاورمیانه است. به‌منظور بررسی ویژگی‌های رخسارهای، محیط رسوبی، فرایندهای دیاژنزی، سیستم منافذ، چینه‌شناسی سکانسی، زون‌بندی مخزن و شناسایی پارامترهای کنترل‌کنندة کیفیت مخزنی از تلفیق نتایج حاصل از توصیف مغزه‌ها، پتروگرافی مقاطع نازک و دادههای پتروفیزیکی (تخلخل- تراوایی مغزه ...
بیشتر
سازند عرب با سن ژوراسیک بالایی، یکی از مخازن مهم خاورمیانه است. به‌منظور بررسی ویژگی‌های رخسارهای، محیط رسوبی، فرایندهای دیاژنزی، سیستم منافذ، چینه‌شناسی سکانسی، زون‌بندی مخزن و شناسایی پارامترهای کنترل‌کنندة کیفیت مخزنی از تلفیق نتایج حاصل از توصیف مغزه‌ها، پتروگرافی مقاطع نازک و دادههای پتروفیزیکی (تخلخل- تراوایی مغزه و نمودارهای پتروفیزیکی مرسوم) استفاده شد. براساس توصیف مغزه‌ها و مطالعات پتروگرافی، ده رخسارة اصلی شناسایی شد. این رخسارهها در پنج مجموعة رخسارهای شامل پهنة بالای جزرومدی، پهنة بین جزرومدی، لاگون، شول و بخش کم‌عمق دریای باز نشان‌دهندة نهشته‌شدن سازند در یک پلاتفرم رمپ کربناتة هم‌شیب هستند. فرایندهای دیاژنزی مختلفی بر رخسارههای سازند عرب تأثیر گذاشته‌اند. براساس فراوانی، پنج سیستم منافذ اصلی شامل بین بلوری، بین دانهای، حفره‌ای، قالبی و ریزتخلخل شناسایی شد. از دیدگاه چینه‌شناسی سکانسی و براساس تلفیق اطلاعات رخسارهای، شواهد دیاژنزی و تفسیر نمودارهای پتروفیزیکی، چهار سکانس رده سوم قابل انطباق با زون‌های مخزنی سازند عرب (A-B-C-D) شناسایی شد. توسعة رخسارههای گرینستونی مرتبط با زیرمحیط شول نقش مهمی در توسعة زون‌های مخزنی کارآمد داشته است. از دیدگاه تأثیر فرایندهای دیاژنزی بر ویژگی‌های مخزنی و سیستم منافذ، فرایندها در دو گروه فرایندهای با تأثیر مثبت شامل انحلال، دولومیتیشدن و شکستگی، و فرایندهای با تأثیر منفی شامل سیمانیشدن، کانی‌زایی تبخیری، دولومیتیشدن بیش از حد و تراکم طبقه‌بندی می‌شوند. با توجه به ماهیت لایه‌کیکی سازند عرب، امکان استفاده از نمودارهای پتروفیزیکی به‌منظور انطباق زون‌های مخزنی در چهارچوب چینهنگاری سکانسی فراهم است.
فاطمه رمضانی؛ محبوبه حسینی برزی؛ جواد هنرمند؛ عباس صادقی
چکیده
ماسه‌سنگ‌های سازند گدوان (بارمین- آبتین) در دشت آبادان، طیف وسیعی از تخلخل و تراوایی را با توجه به تاریخچة دیاژنزی پیچیدة خود دارند. بر همین اساس مطالعة پتروگرافی با استفاده از میکروسکوپ نوری، الکترونی و نیز آنالیزهای روتین تخلخل- تراوایی مغزه روی این نهشتهها برای بررسی تأثیر دیاژنز بر کیفیت مخزنی انجام شد. فرایندهای دیاژنزی ...
بیشتر
ماسه‌سنگ‌های سازند گدوان (بارمین- آبتین) در دشت آبادان، طیف وسیعی از تخلخل و تراوایی را با توجه به تاریخچة دیاژنزی پیچیدة خود دارند. بر همین اساس مطالعة پتروگرافی با استفاده از میکروسکوپ نوری، الکترونی و نیز آنالیزهای روتین تخلخل- تراوایی مغزه روی این نهشتهها برای بررسی تأثیر دیاژنز بر کیفیت مخزنی انجام شد. فرایندهای دیاژنزی از قبیل تراکم، انحلال، سیمانیشدن و تبدیل و درجازایی کانی‌های رسی، مهمترین فرایندهای مرتبط با کیفیت مخزنی در نمونه‌های مطالعه‌شده ارزیابی شدند. به این ترتیب ماسه‌سنگ‌های گدوان به 5 رخسارة دیاژنزی شامل ماسه‌سنگ متراکم با سیمان اندک، ماسه‌سنگ با سیمان کلریت، کائولینیت و کلسیت، ماسه‌سنگ با پوشش کلریتی دانه‌های کوارتز، ماسه‌سنگ با سیمان کربناتة فراگیر و ماسه‌سنگ با سیمان انحلال‌یافته تفکیک شدند. پوشش کلریتی با جلوگیری از گسترش سیمان، رشد اضافة سیلیسی و تشکیل چارچوب پایدارتر، به حفظ بهتر تخلخل اولیه کمک کرده است. سیمان‌های کربناتة ائوژنزی با نسبت حجمی 9% از کل سنگ، کیفیت مخزنی را بهبود می‌بخشند؛ در حالی که ماسه‌سنگ‌های با سیمان کربناتة مزوژنزی که در مراحل پایانی دیاژنز (با درصد حجمی بین 25 تا 32%) گسترش یافته‌اند، اغلب به‌عنوان سدی دربرابر حرکت هیدروکربور عمل کرده‌اند. پس از تعیین میزان تخلخل و تراوایی در بخش‌های دارای مغزه، برای روشن‌شدن بهتر ارتباط این دو پارامتر با رخسارههای دیاژنزی، واحدهای جریانی به روش نشانگر زون جریان (FZI)، تعیین شد. با بررسی ارتباط بین پارامترهای مخزنی و دیاژنزی مطالعه‌شده، به نظر می‌رسد واحدهای جریانی 1 و 2 معادل با رخسارههای دیاژنزی 3 و 5، بهترین کیفیت مخزنی را در چاههای مطالعه‌شده دارند.
میکروفاسیس
ندا شاکری؛ حسین رحیم پور بناب؛ وحید توکلی؛ الهام حاجی کاظمی
چکیده
سازندهای کربناتة دالان بالایی و کنگان با سن پرمین پسین- تریاس پیشین به‌مثابة سنگ مخزن اصلی گازی در بعضی از میادین خلیج فارس به شمار می‌آیند. در این پژوهش برای بررسی عوامل مؤثر بر توزیع کلاس‌های پتروفیزیکی لوسیا، ریزرخساره‌ها و فرایندهای دیاژنزی بخش بالایی سازند دالان و سازند کنگان در یکی از میادین خلیج فارس بررسی شده است. در این ...
بیشتر
سازندهای کربناتة دالان بالایی و کنگان با سن پرمین پسین- تریاس پیشین به‌مثابة سنگ مخزن اصلی گازی در بعضی از میادین خلیج فارس به شمار می‌آیند. در این پژوهش برای بررسی عوامل مؤثر بر توزیع کلاس‌های پتروفیزیکی لوسیا، ریزرخساره‌ها و فرایندهای دیاژنزی بخش بالایی سازند دالان و سازند کنگان در یکی از میادین خلیج فارس بررسی شده است. در این مطالعه 1110 مقطع نازک و 840 دادة تخلخل و تراوایی مربوط به مغزه‌های حفاری بررسی شده است. در مطالعات پتروگرافی 15 ریزرخساره در قالب 4 کمربند رخسارهای پهنة جزر و مدی، لاگون، پشته‌های زیرآبی و دریای باز در یک محیط کم‌شیب کربناته شناسایی شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد فرایندهای دیاژنزی سیمانیشدن کلسیتی، دولومیتیشدن، تشکیل ندول‌های انیدریتی، انحلال و تراکم در سه محیط دیاژنزی دریایی، جوّی و تدفینی، بخش فوقانی سازند دالان و سازند کنگان را متأثر ساخته است. به‌منظور گروه‌بندی گونه‌های سنگی مخزنی روی نمودار پتروفیزیکی لوسیا، دادههای تخلخل و تراوایی روی این نمودار ترسیم شدند. با توجه به نوع ریزرخساره و شدت فرایندهای دیاژنزی، دادههای تخلخل و تراوایی در تمامی قسمتهای نمودار پتروفیزیکی لوسیا جای گرفته‌اند. این مطالعه نشان می‌دهد سنگ مخزن میدان مطالعه‌شده ازلحاظ مخزنی بسیار ناهمگن و متأثر از فرایندهای رسوبی و دیاژنزی است؛ بر این اساس سیمان‌های کلسیتی و انیدریتی باعث شدهاند نمونه‌های دانه پشتیبان از کلاس 1 و 2 لوسیا به قسمتهای پایینی کلاس‌ها و در بخش نمونه‌های غیرمخزنی نمودار جای گیرند؛ درمقابل در مواقعی انحلال و دولومیتیشدن در ریزرخساره‌های گل پشتیبان به قرارگیری از کلاس 3 لوسیا به کلاس 1 و 2 منجر شده است. انحلال و دولومیتیشدن در ریزرخساره‌های دانه پشتیبان به قرارگیری دادههای آن در قسمتهای بالایی کلاس‌های 1 و 2 انجامیده است.
ژئوشیمی رسوبی
مهدی رضا پورسلطانی
چکیده
سازند شوریجه یک توالی سیلیسی‌آواری ژوراسیک پسین- کرتاسة پیشین (کیمریجین پسین- هاتریوین) واقع در حوضة رسوبی کپه‌داغ با ضخامت 392 متر در برش اسطرخی است. در برش اسطرخی، این سازند به‌طور هم‌شیب روی سازند کربناتة مزدوران (آکسفوردین) نهشته شده و به‌طور هم‌شیب نیز با سازند کربناتة تیرگان (بارمین- آپتین) پوشیده شده است. ماسه‌سنگ‌ها به‌طور ...
بیشتر
سازند شوریجه یک توالی سیلیسی‌آواری ژوراسیک پسین- کرتاسة پیشین (کیمریجین پسین- هاتریوین) واقع در حوضة رسوبی کپه‌داغ با ضخامت 392 متر در برش اسطرخی است. در برش اسطرخی، این سازند به‌طور هم‌شیب روی سازند کربناتة مزدوران (آکسفوردین) نهشته شده و به‌طور هم‌شیب نیز با سازند کربناتة تیرگان (بارمین- آپتین) پوشیده شده است. ماسه‌سنگ‌ها به‌طور عمده ساب‌آرکوز، ساب‌لیت آرنایت، فلدسپاتیک لیت آرنایت و لیت آرنایت و به‌طور جزئی کوارتز آرنایت و غنی از کوارتز، فلدسپات و خرده‌سنگ‌های رسوبی و آذرین (پلوتونیکی) هستند و به‌ندرت خرده‌سنگ‌های دگرگونی دارند. براساس مطالعات سنگشناسی و ژئوشیمیایی، رخدادهای جزئی در مرحلة دیاژنز اولیه شامل سیمانیشدن (کلسیت، اکسید آهن) است. رخدادهای مرحلة دیاژنز دفنی عمیق غالب و شامل فشردگی، سیمانیشدن (سیلیس، دولومیت، کلریت)، شکستگی، انحلال، انحلال فشاری و آلبیتی‌شدن است. مرحلة دیاژنز انتهایی نیز شامل رخدادهای جزئی انحلال و سیمانیشدن (کلسیت، اکسید آهن) است. براساس رخدادهای دیاژنتیکی، دمای بیش از 80 درجه طی مرحلة دیاژنز دفنی برای سازند شوریجه پیشنهاد می‌شود. تخلخل موجود ثانویه و به‌طور عمده ناشی از انحلال فلدسپات و سیمان کربناته و شکستگی است. میانگین تخلخل و نفوذپذیری 11 مغزه %78/7 و 84/4 میلی‌دارسی است و شمارش نقطه‌ای 38 مقطع نازک، میانگین تخلخل %05/10 را نشان می‌دهد. با توجه به تخلخل و نفوذپذیری قابل قبول، بخش میانی سازند در منطقة مطالعه‌شده ازلحاظ مخزنی مورد توجه است.
میکروفاسیس
رقیه فلاح بگتاش؛ محمد حسین آدابی؛ عباس صادقی؛ احسان ده یادگاری
چکیده
کربناتهای سازند جهرم به سن ائوسن و سازند آسماری به سن الیگوسن- میوسن، مخازن میدان خشت را در ناحیة فارس واقع در حوضة فورلندی زاگرس تشکیل می‌دهند. در این پژوهش ویژگی‌های مخزنی بخش بالایی سازند جهرم در میدان خشت براساس تلفیق نتایج آنالیز رخسارهای و ویژگی‌های دیاژنزی نمونه‌ها در چهارچوب تخلخل و تراوایی بررسی شده است. سازند جهرم ...
بیشتر
کربناتهای سازند جهرم به سن ائوسن و سازند آسماری به سن الیگوسن- میوسن، مخازن میدان خشت را در ناحیة فارس واقع در حوضة فورلندی زاگرس تشکیل می‌دهند. در این پژوهش ویژگی‌های مخزنی بخش بالایی سازند جهرم در میدان خشت براساس تلفیق نتایج آنالیز رخسارهای و ویژگی‌های دیاژنزی نمونه‌ها در چهارچوب تخلخل و تراوایی بررسی شده است. سازند جهرم در پهنة فارس با لیتولوژی غالب آهکی در یک رمپ کربناته با تغییرات زیاد در ویژگی‌ها و کیفیت مخزنی نهشته شده است. بررسی‌های پتروگرافی به شناسایی پنج ریزرخسارة کربناته منجر شد. پنج گروه سنگی در چاه خشت-2 با در نظر گرفتن کنترل‌کننده‌های اولیه و ثانویه در توزیع نوع و اندازة منافذ شناسایی شد. از گونة سنگی 1 به سمت گونة سنگی 5، کیفیت مخزنی افزایش می‌یابد. دیاژنز به دو صورت افزاینده و کاهندة تخلخل و تراوایی بر کیفیت مخزنی تأثیر گذاشته است. کراس پلات تخلخل و تراوایی همراه با بررسی‌های پتروگرافی مقاطع نازک نشان می‌دهد توسعة سیمان انیدریتی به‌صورت فراگیر و تراکم، بیشترین تأثیر را بر کاهش کیفیت مخزنی داشته‌اند؛ در حالی که دولومیتیشدن، شکستگی و انحلال نومولیتس‌ها نقش مهمی در افزایش کیفیت مخزنی ایفا کرده‌اند؛ بنابراین ویژگی‌های کلی مخزن جهرم در میدان خشت، عمدتاً با ویژگی‌های دیاژنتیکی شکل گرفته است. استفاده از نرم‌افزار سیکلولاگ در چاه خشت-2 و چاه کمکی خشت-3 به شناسایی دو چرخة رسوبی برای سازند جهرم منجر شد. روند منفی منحنی تغییر طیفی (پایین‌آمدن سطح آب دریا) در چرخة رسوبی دوم دربرگیرندة بخش بالایی سازند جهرم (توالی مطالعه‌شده) است که کیفیت مخزنی متوسط تا بالایی دارد.
میکروفاسیس
حمیده نوروزپور
چکیده
نهشته‌های پرمین (سازند دورود) در گسترة وسیعی از ناحیة البرز مرکزی رخنمون دارند. در این پژوهش یک برش چینه‌شناسی از نهشته‌های پرمین در برش ارم (جنوب شهرستان نکا) برای بررسی رخسارهها، محیط رسوبی، چینهنگاری سکانسی و فرایندهای دیاژنزی مؤثر بر آنها انتخاب شده است. ضخامت سازند دورود در این برش، 320 متربوده و به‌طور عمده از تناوب سنگ ...
بیشتر
نهشته‌های پرمین (سازند دورود) در گسترة وسیعی از ناحیة البرز مرکزی رخنمون دارند. در این پژوهش یک برش چینه‌شناسی از نهشته‌های پرمین در برش ارم (جنوب شهرستان نکا) برای بررسی رخسارهها، محیط رسوبی، چینهنگاری سکانسی و فرایندهای دیاژنزی مؤثر بر آنها انتخاب شده است. ضخامت سازند دورود در این برش، 320 متربوده و به‌طور عمده از تناوب سنگ آهک و ماسه‌سنگ تشکیل شده است. بررسی‌های صحرایی و پتروگرافی مقاطع نازک میکروسکوپی، امکان تفکیک 4 رخسارة آواری و 3 رخسارة کربناته را میسر کرده است. این رخسارهها در چهار کمربند رخسارهای رودخانه‌ای، ساحلی، لاگون و تپه‌های ماسهای زیرآبی نهشته شدهاند. تنوع کم رخسارهها و تدریجی‌بودن روند تبدیل کمربندهای رخسارهای به یکدیگر، نبود نهشته‌های توربیدایتی و نیز نبود آثار ریف‌های بزرگ سدی نشان می‌دهد بخش‌های آواری نهشته‌های پرمین در ناحیة بررسی‌شده در محیط ساحلی و رودخانه‌ای و بخش‌های کربناته در یک پلتفرم کربناته از نوع رمپ با شیب یکنواخت ته‌نهشت یافته‌اند. در توالی مطالعه‌شده از سازند دورود، دو سکانس رسوبی درجه 3 شناسایی شده است. در ناحیة بررسی‌شده، فرایندهای گوناگون دیاژنز بر توالی مطالعه‌شدة این سازند مؤثر بوده که مهمترین آنها، دولومیتیشدن، سیمانیشدن، فشردگی مکانیکی و شیمیایی و پیریتی‌شدن، شکستگی و نوشکلی است.
چینه نگاری سکانسی
حمزه مهرابی؛ حسین نوری؛ جواد سبحانی
چکیده
سازند فهلیان شامل توالی کربناتۀ نسبتاً ضخیمی از گروه خامی به سن نئوکومین- بارمین است. مطالعه‌های رسوب‌شناسی انجام‌شده روی این سازند در دو برش از زون ایذه و دو چاه از بخش جنوبی فروافتادگی دزفول به شناسایی 12 ریزرخساره در چهار کمربند رخسارهای شامل پهنۀ جزرومدی، رمپ درونی (لاگون، پشته‌های لیتوکودیومی- جلبکی و شول‌های بایوکلستی- پلوئیدی)، ...
بیشتر
سازند فهلیان شامل توالی کربناتۀ نسبتاً ضخیمی از گروه خامی به سن نئوکومین- بارمین است. مطالعه‌های رسوب‌شناسی انجام‌شده روی این سازند در دو برش از زون ایذه و دو چاه از بخش جنوبی فروافتادگی دزفول به شناسایی 12 ریزرخساره در چهار کمربند رخسارهای شامل پهنۀ جزرومدی، رمپ درونی (لاگون، پشته‌های لیتوکودیومی- جلبکی و شول‌های بایوکلستی- پلوئیدی)، رمپ میانی و رمپ بیرونی منجر شد. محیط رسوب‌گذاری سازند فهلیان در ناحیۀ مطالعه‌شده، رمپ کربناتۀ هم‌شیب پیشنهاد می‌شود. مهمترین فرایندهای دیاژنزی شناسایی‌شده شامل انحلال، میکرایتیشدن، تراکم، دولومیتیشدن، سیلیسی‌شدن، پیریتی‌شدن، سیمانیشدن و شکستگی است که طی مراحل مختلف دیاژنز دریایی، جوی و دفنی کم‌عمق تا عمیق ایجاد شدهاند. مطالعه‌های چینهنگاری سکانسی به تفکیک چهار سکانس رسوبی در این سازند منجر شدند که با‌توجه‌به سن نسبی آنها بر اساس بایوزون‌های تفکیک‌شده، ضخامت سکانس‌ها و تطابق آنها با نواحی مجاور به‌طور محتمل سکانس‌های ردۀ سوم هستند. مطالعه‌های کیفیت مخزنی گویای تأثیر ویژگی‌های رخسارهای و فرایندهای دیاژنزی بر ویژگی‌های مخزنی سازند فهلیان است. رخسارههای مهم مخزنی این سازند شامل رخسارههای ریف‌ها/پشته‌های کومه‌ای لیتوکودیومی- جلبکی (در میدان گرنگان) و رخسارههای پرانرژی متعلق به زیرمحیط پشته‌های اُاُئیدی، پلوئیدی و بایوکلستی (در میدان گچساران) هستند؛ این رخسارهها اغلب در سیستم تراکت تراز بالا (HST) گسترش یافته‌اند و زون‌های مهم مخزنی سازند فهلیان را ایجاد کرده‌اند. تخلخلهای اولیه از نوع بین‌دانه‌ای و درون‌دانه‌ای همراه با تخلخلهای انحلالی (حفره‌ای و قالبی) مهمترین حفره‌ها در این رخسارهها هستند؛ علاوه‌بر‌این، رخسارههای متعلق به رمپ میانی برخی افق‌های مخزنی باکیفیت را در سیستم تراکت پیشرونده (TST) ایجاد کرده‌اند که در این افق‌ها، تخلخلهای بزرگ‌مقیاس (ماکروسکوپی) گسترش چندانی ندارند و ریزتخلخل‌ها مهمترین عامل ایجاد کیفیت مخزنی‌اند.
میکروفاسیس
الهام اسدی مهماندوستی؛ جهانبخش دانشیان؛ محمد فرید محمدپناه
چکیده
در مطالعۀ حاضر، سازند ایلام از گروه بنگستان با سن کرتاسۀ پسین در شمال‌غرب آبدانان واقع در تاقدیس کبیرکوه ازنظر ویژگی‌های رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و ژئوشیمیایی بررسی شده است. مطالعه‌های صحرایی نشان می‌دهند این سازند در برش مطالعه‌شده با ضخامت 281 متر از سنگ‌آهک‌های توده‌ای، متوسط تا نازک‌لایه با میان‌لایه‌های شیل و آهک آرژیلی ...
بیشتر
در مطالعۀ حاضر، سازند ایلام از گروه بنگستان با سن کرتاسۀ پسین در شمال‌غرب آبدانان واقع در تاقدیس کبیرکوه ازنظر ویژگی‌های رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و ژئوشیمیایی بررسی شده است. مطالعه‌های صحرایی نشان می‌دهند این سازند در برش مطالعه‌شده با ضخامت 281 متر از سنگ‌آهک‌های توده‌ای، متوسط تا نازک‌لایه با میان‌لایه‌های شیل و آهک آرژیلی تشکیل شده است. مرز بالایی و پایینی سازند ایلام در برش مطالعه‌شده به‌ترتیب با سازند گورپی و سازند سروک به‌طور ناپیوسته است. بر اساس نتایج پتروگرافی، نه ریزرخساره و یک پتروفاسیس برای سازند ایلام شناسایی شده است که عمدتاً در زیرمحیط رمپ خارجی- حوضه نهشته شدهاند. فرایندهای مهم دیاژنزی که سازند ایلام را در برش مطالعه‌شده تحت‌تأثیر قرار دادهاند، عبارتند از: میکرایتیشدن، سیمانیشدن، تراکم مکانیکی و شیمیایی، انحلال، پیریتی‌شدن، فسفاتی‌شدن و گلاکونیتی‌شدن. ویژگی‌های ژئوشیمیایی (عناصر اصلی و فرعی) توالیهای کربناتۀ ایلام، بسته‌بودن محیط دیاژنتیکی سازند را نشان می‌دهند. تغییرات V/Cr، V/(V+Ni) و Ni/Co نشان می‌دهند نمونه‌های کربناتۀ سازند ایلام در شرایط نیمه‌اکسیدی و عمدتاً احیایی قرار گرفته‌اند. تغییر دادههای ژئوشیمیایی عناصر Sr/Ca، Sr/Na،Sr/Mn، Ag، V، Ni، Zn، Sr، Fe، Co و P به شناسایی مرز دو سازند سروک و ایلام در تاقدیس کبیرکوه در برش آبدانان کمک کرده است.
میکروفاسیس
علی اسعدی؛ مهدی صرفی؛ علی ایمن دوست
چکیده
کربناتهای منیفا یکی از مخازن مهم تولید نفت در برخی از میادین نفتی شمال‌غربی خلیج فارس محسوب می‌شوند. تلفیق اطلاعات زمین‌شناسی و پتروفیزیکی در سه چاه کلیدی یکی از میادین این ناحیه، امکان بررسی تأثیر رخسارهها و دیاژنز را بر کیفیت مخزنی در چارچوب چینه‌شناسی سکانسی فراهم کرد. 9 ریزرخساره در سه زیرمحیط پهنۀ جزرومدی، لاگون و بخش رو ...
بیشتر
کربناتهای منیفا یکی از مخازن مهم تولید نفت در برخی از میادین نفتی شمال‌غربی خلیج فارس محسوب می‌شوند. تلفیق اطلاعات زمین‌شناسی و پتروفیزیکی در سه چاه کلیدی یکی از میادین این ناحیه، امکان بررسی تأثیر رخسارهها و دیاژنز را بر کیفیت مخزنی در چارچوب چینه‌شناسی سکانسی فراهم کرد. 9 ریزرخساره در سه زیرمحیط پهنۀ جزرومدی، لاگون و بخش رو به خشکی شول شناسایی و در‌ارتباط‌با بخش‌های داخلی پلتفرم رمپ کربناته تفسیر شدند. فرایندهای دیاژنزی مختلفی شامل میکرایتیشدن، زیست‌آشفتگی، تبلور مجدد، انحلال، سیمانیشدن، دولومیتیشدن، دولومیتی‌زدایی و تراکم در سه محیط دیاژنزی دریایی، متئوریک و تدفینی بخش منیفا را تحت‌تأثیر قرار دادهاند. بر اساس شناسایی سطح بیشترین غرقابی و مرزهای سکانسی، یک سکانس ردۀ سوم شناسایی و تفسیر شد. مرزهای سکانسی بر سطوح ناپیوستگی محلی و ناحیه‌ای منطبقند. بررسی کیفیت مخزنی رخسارههای مخزنی نشان می‌دهد فرایندهای دیاژنزی تأثیر درخور توجهی بر ویژگی‌های مخزنی و سیستم منافذ داشته‌اند. پس‌از نهشته‌شدن، کربناتهای کم‌عمق منیفا به‌شکل گسترده تحت‌تأثیر دیاژنز متئوریک قرار گرفته‌اند. تحت‌تأثیر ناپیوستگی واقع در رأس این توالی، فرایندهای مرتبط با دیاژنز متئوریک به‌شدت ویژگی‌های مخزنی را تحت‌تأثیر قرار دادهاند. انحلال گسترده سبب ایجاد تخلخلهای به‌هم‌مرتبط شده است؛ بر اساس این، تخلخلهای حفره‌ای و بین‌دانه‌ای انحلالی فراوانترین منافذ مشاهده شدهاند. با‌توجه‌به اهمیت مخزنی کربناتهای منیفا در بخش شمال‌غربی خلیج فارس، نتایج مطالعۀ حاضر به‌منظور شناخت بهتر ویژگی‌های مخزنی استفاده می‌شود.
رسوب شناسی و کانسارها
معصومه کردی
چکیده
بین فرایندهای دیاژنزی، تشکیل سیمان‌های کوارتزی مهمترین عامل کاهش‌دهندۀ تخلخل و تراوایی در ماسه‌سنگ‌های با عمق تدفین زیاد (بیشتر از 2 کیلومتر) است. کانی‌های رسی اغلب به‌عنوان کاهش‌دهندۀ کیفیت مخازن هیدروکربوری ماسه‌سنگی شناخته می‌شوند؛ هرچند بررسی مقاله‌های گوناگون و مطالعه‌های دقیق فرایندهای دیاژنزی نشان می‌دهد تشکیل ...
بیشتر
بین فرایندهای دیاژنزی، تشکیل سیمان‌های کوارتزی مهمترین عامل کاهش‌دهندۀ تخلخل و تراوایی در ماسه‌سنگ‌های با عمق تدفین زیاد (بیشتر از 2 کیلومتر) است. کانی‌های رسی اغلب به‌عنوان کاهش‌دهندۀ کیفیت مخازن هیدروکربوری ماسه‌سنگی شناخته می‌شوند؛ هرچند بررسی مقاله‌های گوناگون و مطالعه‌های دقیق فرایندهای دیاژنزی نشان می‌دهد تشکیل کانی‌های رسی اتوژنیک در برخی از شرایط دیاژنزی نه‌تنها موجب کاهش کیفیت مخزنی نمی‌شود، حفظ تخلخل و تراوایی اولیه را در پی دارد. در مقالۀ حاضر، بررسی پژوهش‌های پیشین و مقایسۀ نتایج با دو نمونۀ شاهد نشان داد اگر در شرایط ائودیاژنز، کانی‌های رسی با شکل پوشانندۀ ذرات به‌طور پیوسته سطح ذرات را بپوشانند، مانع از تشکیل سیمان کوارتزی در شرایط مزودیاژنز می‌شوند؛ این شرایط موجب حفظ تخلخل و تراوایی اولیه و درنتیجه، کیفیت مخزنی خوب درماسه‌سنگ‌های با عمق تدفین زیاد می‌شود. مطالعه‌های گوناگون نشان می‌دهند بین کانی‌های رسی اتوژنیک، کلریت در درجۀ اول و ایلیت در درجۀ دوم فراوانترین و مهمترین کانی‌های رسی اتوژنیک در ماسه‌سنگ‌ها هستند؛ بر این اساس، شناخت شرایط تشکیل و شیوۀ گسترش کانی‌های رسی پوشانندۀ ذرات به پیش‌بینی و معرفی توالیهای با کیفیت مخزنی خوب در اکتشاف مخازن ماسه‌سنگی هیدروکربوری کمک بسیاری می‌کند.
میکروفاسیس
یوسف محمدی مقدس؛ رحیم مهاری؛ رحیم شعبانیان؛ عادل نجف زاده
چکیده
سازند روته دومین چرخۀ رسوب‌گذاری پرمین در حوضۀ البرز است. مطالعه‌های پتروگرافیکی و آزمایشگاهی این رسوبات در برش شمال مهاباد به شناسایی 15 میکروفاسیس منجر شدند که در 7 زیرمحیط سوپراتایدال، اینترتایدال، لاگون، بار، دریای باز، رمپ میانی و رمپ خارجی ته‌نشست شدهاند. بررسی تغییرات نسبی سطح آب دریا بر اساس شیوۀ توزیع رخسارههای رسوبی ...
بیشتر
سازند روته دومین چرخۀ رسوب‌گذاری پرمین در حوضۀ البرز است. مطالعه‌های پتروگرافیکی و آزمایشگاهی این رسوبات در برش شمال مهاباد به شناسایی 15 میکروفاسیس منجر شدند که در 7 زیرمحیط سوپراتایدال، اینترتایدال، لاگون، بار، دریای باز، رمپ میانی و رمپ خارجی ته‌نشست شدهاند. بررسی تغییرات نسبی سطح آب دریا بر اساس شیوۀ توزیع رخسارههای رسوبی شناسایی‌شده و طرح برانبارش قائم آنها انجام شد. این مطالعه‌ها به شناسایی چهار چرخۀ رسوبی منجر شدند. دادههای پتروگرافیکی و تجزیه‌وتحلیل‌های ژئوشیمیایی نمونه سنگهای آهکی به‌منظور شناسایی فرایندهای دیاژنزی و تغییرات عناصر فرعی استفاده شدند. فرایندهای دیاژنزی تشخیص‌داده‌شده عبارتند از: میکرایتیشدن، سیمانیشدن، فشردگی، استیلولیتیشدن، سیلیسی‌شدن، آهن‌دارشدن و نئومورفیسم. این فرایندهای دیاژنزی در سه محیط دیاژنتیکی فریاتیک دریایی، فریاتیک متئوریکو محیط تدفینی انجام شدهاند. تجزیه‌وتحلیل‌های ژئوشیمیایی نشان دادند کانی‌شناسی اولیۀ رسوبات کربناتۀ سازند روته آراگونیتی بوده و درنهایت، طی دیاژنز به کلسیت تبدیل شده است. ترسیم مقادیر نسبت استرانسیم به کلسیم در برابر منگنز روی نمودارهای استاندارد نشان داد این رسوبات تحت‌تأثیر دیاژنز متئوریک در محیط دیاژنزی نیمه‌بسته‌تا باز قرار گرفته‌اند. نتایج پژوهش حاضر می‌توانند به‌منظور ارائۀ مدل رسوب‌گذاری برای این نهشتهها استفاده شوند و تکمیل‌کنندۀ دادههای ناحیه‌ای پالئوژئوگرافی دریای تتیس باشند.
میکروفاسیس
کیامرث حسینی؛ پیمان رضائی؛ سجاد کاظم شیرودی؛ محمد معینی
چکیده
سازند میشریف (به سن سنومانین- تورونین) یکی از مهمترین مخازن هیدروکربنی حوضۀ خلیج فارس با ترکیب سنگشناسی آهک است. در پژوهش حاضر برای شناسایی ریزرخساره‌ها و محیط رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و نقش این فرایندها در کیفیت مخزنی سازند میشریف در میدان نفتی اسفند، تعداد 151 مقطع نازک میکروسکوپی به همراه دادههای تخلخل و تراوایی دو چاه SIE-5 ...
بیشتر
سازند میشریف (به سن سنومانین- تورونین) یکی از مهمترین مخازن هیدروکربنی حوضۀ خلیج فارس با ترکیب سنگشناسی آهک است. در پژوهش حاضر برای شناسایی ریزرخساره‌ها و محیط رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و نقش این فرایندها در کیفیت مخزنی سازند میشریف در میدان نفتی اسفند، تعداد 151 مقطع نازک میکروسکوپی به همراه دادههای تخلخل و تراوایی دو چاه SIE-5 و SIE-6 مطالعه شدند. مطالعه‌های پتروگرافی به شناسایی 11 ریزرخساره متعلق به زیرمحیط‌های پهنۀ جزرومدی، لاگون، پشتۀ کربناته، رمپ میانی و رمپ بیرونی در محیط رمپ کربناتۀ هموکلینال منجر شدند. عمده ریزرخساره‌های دو چاه یادشده به زیرمحیط پشتۀ کربناته و لاگون تعلق دارند و توالی نهشته‌شده در هر دو چاه کم‌عمق‌شدگی به‌سمت بالا را نشان می‌دهد. مهمترین مشخصه‌های دیاژنتیکی در سازند میشریف عبارتند از: انحلال، سیمانیشدن، تراکم، دولومیتیشدن، شکستگی و استیلولیتیشدن. بررسی‌ها نشان می‌دهند تقریباً تمام ریزرخساره‌های سازند میشریف در هر دو چاه در کلاس 1 و 2 پتروفیزیکی لوسیا قرار گرفته‌اند و وضعیت مخزنی مناسبی دارند. بهترین ریزرخساره‌های مخزنی سازند میشریف در کمربندهای لاگون، پشتۀ کربناته و رمپ میانی نهشته شدهاند. از سوی دیگر، وضعیت مخزنی کمربندهای رخسارهای مشابه در دو چاه باهم متفاوت است و بر مبنای این تفاوت وضعیت مخزنی، تأثیر فرایندهای دیاژنزی نسبت به محیط رسوبی روی کیفیت مخزنی بیشتر بوده است و میتوان مخزن میشریف را مخزنی دیاژنتیک در نظر گرفت.
علی اسعدی؛ حسین رحیم پوربناب؛ علی کدخدائی ایلخچی؛ علی ایمن دوست؛ رحیم کدخدائی ایلخچی
چکیده
سازندهای دالان - کنگان و عرب به ترتیب با سن پرمو - تریاس و ژوراسیک بالایی، مخازن کربناته - تبخیری مهمی‌اند که با تأثیر از ناهمگنی‌های رخسارهای و دیاژنزی شکل گرفته‌اند. هدف اصلی این مطالعه، مقایسة کانی‌شناسی اولیة اجزا، سیستم منافذ غالب و تأثیر فرایندهای دیاژنزی بر ویژگی‌های پتروفیزیکی و کیفیت مخزنی سازندهای دالان - کنگان و عرب ...
بیشتر
سازندهای دالان - کنگان و عرب به ترتیب با سن پرمو - تریاس و ژوراسیک بالایی، مخازن کربناته - تبخیری مهمی‌اند که با تأثیر از ناهمگنی‌های رخسارهای و دیاژنزی شکل گرفته‌اند. هدف اصلی این مطالعه، مقایسة کانی‌شناسی اولیة اجزا، سیستم منافذ غالب و تأثیر فرایندهای دیاژنزی بر ویژگی‌های پتروفیزیکی و کیفیت مخزنی سازندهای دالان - کنگان و عرب در خلیج‌فارس است. برای رسیدن به این هدف، از تلفیق توصیف مغزه‌ها، مطالعات پتروگرافی و دادههای تخلخل - تراوایی مغزه در دو میدان هیدروکربنی خلیج‌فارس استفاده شده است. مطالعة سیستم منافذ نشان داد انواع مختلفی از منافذ در جریان سیال و تولید هیدرکربن در سازندهای دالان - کنگان و عرب مشارکت داشته‌اند. این منافذ، تخلخلهای بین‌دانه‌ای، بین‌بلوری، حفره‌ای مرتبط و غیرمرتبط و ریزتخلخل‌ها هستند. کانی‌شناسی اولیة اجزا در توزیع سیستم منافذ و روند تغییرات دیاژنزی نقش مهمی داشته است. طی پرمو - تریاس و ژوراسیک بالایی به ترتیب ترکیب آب اقیانوس‌ها برای نهشت اجزای غیراسکلتی با ترکیب آراگونیتی و کلسیتی مناسب بوده است. در سازندهای دالان و کنگان، تخلخلهای قالبی و در مقابل در سازند عرب، تخلخلهای بین بلوری و بی ندانه‌ای نوع سیستم منفذی غالب هستند. ریزتخلخل‌ها که عموماً در رخسارههای گل غالب فراوانی بالاتری نشان می‌دهند، در سازندهای دالان - کنگان در مقایسه با عرب توسعة بیشتری دارند. مطالعات دقیق دیاژنزی نشان داد توالیهای مطالعه‌شده در معرض فرایندهای انحلال، سیمانیشدن، کانی‌زایی تبخیری، دولومیتیشدن، تراکم فیزیکی و شیمیایی و شکستگی بعد از نهشته‌شدن قرار گرفته‌اند. در میان این فرایندها به نظر می‌رسد انحلال، سیمانیشدن و کانی‌زایی تبخیری مهمترین نقش را در ویژگی‌های منافذ داشته‌اند. در حالت کلی، سازند عرب با تخلخل غالب بین بلوری و بین‌دانه‌ای در مقایسه با سازندهای دالان - کنگان با تخلخل های عمدتاً قالبی کیفیت مخزنی بالاتری دارد.
رعنا پرورش؛ سید رضا موسوی حرمی؛ محمد خانه باد؛ علیرضا پیریایی؛ محمد حسین اصیلیان
چکیده
برای بررسی تأثیر گنبد نمکی بر رخسارهها، محیط رسوبی و دیاژنز سازند سروک در تاقدیس کورده، سه برش در نزدیکی گنبد نمکی کورده برداشت و مطالعه شده است. سازند سروک در این سه برش، ضخامت‌های 25 (نزدیک به گنبد)، 90 و 185 متر (دورتر از گنبد) دارد که بیشتر از لایه‌های سنگ آهک تشکیل شده است. براساس آنالیز رخسارهای و ویژگی‌های سنگ‌شناختی، 10 ریزرخسارة ...
بیشتر
برای بررسی تأثیر گنبد نمکی بر رخسارهها، محیط رسوبی و دیاژنز سازند سروک در تاقدیس کورده، سه برش در نزدیکی گنبد نمکی کورده برداشت و مطالعه شده است. سازند سروک در این سه برش، ضخامت‌های 25 (نزدیک به گنبد)، 90 و 185 متر (دورتر از گنبد) دارد که بیشتر از لایه‌های سنگ آهک تشکیل شده است. براساس آنالیز رخسارهای و ویژگی‌های سنگ‌شناختی، 10 ریزرخسارة کربناته شناسایی شدند. آنالیز رخسارهها، شیب زیاد رسوبات، اختلاف ضخامت، کاهش میان لایه‌ای رسوبات شیلی و کم‌عمق‌شدن محیط به‌سمت گنبد نمکی نشان می‌دهد رخسارههای سازند سروک در سه کمربند رخسارهای شلف خارجی، میانی و داخلی نهشته شده است. با نزدیک‌شدن به گنبد نمکی، رخسارهها کم‌عمق می‌شوند؛ به‌طوری‌که ریزرخسارة پهنه جزرومدی در حاشیة گنبد قرار گرفته و ریزرخسارة عمیق در دورترین فاصله از گنبد تشکیل شده است. فرایندهای دیاژنزی تأثیرگذاشته بر این سازند، میکریتیشدن، نئومورفیسم، انحلال، فشردگی، شکستگی، جانشینی (سیلیسی‌شدن، دولومیتیشدن، هماتیتی‌شدن و پیریتی‌شدن) و سیمانیشدن (سیمان هم‌بعد، دروزی، بلوکی، رو رشدی هم‌محور و حاشیه‌ای هم‌ضخامت) است که همراه تغییراتی مانند شکستگی و دولومیتیشدن بایوکلست‌ها، کاهش‌انحلال، افزایش فشردگی و سیلیسی‌شدن به‌سمت گنبد نمکی در سه مرحلة ائوژنز، مزوژنز و تلوژنز تشکیل شده است.
میکروفاسیس
زهرا کلانترزاده
چکیده
سازند نایبند (نورین - رتین) در برش بلبلوئیه، 105 متر سنگ آهک، کوارتزارنایت، شیل آهکی و شیل را شامل می‌شود. اجزای کربناته برجا، نابرجا (دانه‌های اسکلتی و دانه‌های غیراسکلتی) و اجزای غیرکربناته نابرجا نهشته‌های سازند نایبند را تشکیل می‌دهند. اجزای کربناته برجا، انواع سیمان کربناته، گل آهکی، میکرواسپار و اسپار دروغین را شامل می‌شود. ...
بیشتر
سازند نایبند (نورین - رتین) در برش بلبلوئیه، 105 متر سنگ آهک، کوارتزارنایت، شیل آهکی و شیل را شامل می‌شود. اجزای کربناته برجا، نابرجا (دانه‌های اسکلتی و دانه‌های غیراسکلتی) و اجزای غیرکربناته نابرجا نهشته‌های سازند نایبند را تشکیل می‌دهند. اجزای کربناته برجا، انواع سیمان کربناته، گل آهکی، میکرواسپار و اسپار دروغین را شامل می‌شود. از خرده‌های اسکلتی، روزندار، اسفنج، شکم‌پا، بازوپا، خارپوست و دو کفه‌ای نام برده می‌شود. دانه‌های غیراسکلتی، اُاُئید، پلوئید و کورتوئید را شامل می‌شود. اجزای غیرکربناته نابرجا، بلورهای آواری کوارتز را شامل می‌شود. مطالعات صحرایی و پتروگرافی به شناسایی موارد زیر منجر شد: میکروفاسیسهای کربناته از نوع پکستون اُاُلیتی پلوئیدی ماسهای در پشته‌های زیرآبی ماسهای، وکستون بایوکلاستی با فسیل‌های گوناکون در رمپ بیرونی / وکستون بایوکلاستی ماسهای با فسیل‌های گوناگون در رمپ میانی، گرینستون بایوکلاستی با خارپوست در پشته‌های زیرآبی ماسهای و مادستون ماسهای در کولاب و پتروفاسیس‌های تخریبی کوارتزارنایت در محیط حدواسط، شیل در محیط حدواسط و شیل آهکی در محیط دور از ساحل. براساس الگوی رخسارهای مشاهده‌شده و مطالعات صحرایی، یک رمپ کربناتة هم‌شیب به‌عنوان محیط رسوبی سازند نایبند در منطقة مطالعه‌شده پیشنهاد می‌شود. نهشته‌های مطالعه‌شده تحت‌تأثیر دیاژنز دریایی (میکرایتیشدن و سیمانیشدن کلسیتی ماسه‌سنگ‌ها)، دیاژنز جوی (نئومورفیسم، سیمان‌های هلاله‌ای، آویزه‌ای و هم‌محور) و دیاژنز تدفینی (شکستگی در دانه‌ها و استیلولیتیشدن) قرار گرفته‌اند.
تخصصی
مهدی رضا پورسلطانی
چکیده
سازند سیلیسی آواری پادها (دونین زیرین-میانی)، در حوضه رسوبی بینالود، دارای حداکثر ضخامت 108 متر است. این توالی در منطقه بوژان به‌صورت ناپیوسته بر روی بازالتهای اوردویسین قرار گرفته، و توسط رسوبات کربناته سازند سیبزار (دونین میانی)، به‌طور هم شیب پوشیده شده است. بیشتر ماسه‌سنگ‌ها غنی از کوارتز و فلدسپات بوده و بندرت شامل خرده ...
بیشتر
سازند سیلیسی آواری پادها (دونین زیرین-میانی)، در حوضه رسوبی بینالود، دارای حداکثر ضخامت 108 متر است. این توالی در منطقه بوژان به‌صورت ناپیوسته بر روی بازالتهای اوردویسین قرار گرفته، و توسط رسوبات کربناته سازند سیبزار (دونین میانی)، به‌طور هم شیب پوشیده شده است. بیشتر ماسه‌سنگ‌ها غنی از کوارتز و فلدسپات بوده و بندرت شامل خرده سنگهای رسوبی و دگرگونی است. این سنگها تنوع ترکیبی زیادی نداشته، بهطورعمده شامل کوارتزآرنایت، ساب آرکوز، و کمی آرکوز است. بنا بر مطالعات پترولوژیکی و ژئوشیمیایی، رخدادهایی مرحله ائوژنز شامل سیمانی شدن (کلسیت، دولومیت و اکسید آهن) و بندرت شکستگی است. رخدادهای مرحله مزوژنز، بیشتر سیمانی شدن (سیلیس، دولومیت، کلسیت، ترکیبات اکسید آهن، کانی‌های رسی)، فشردگی، شکستگی‌های درون دانهای، دگرسانی دانه‌های ناپایدار، انحلال و جانشینی، انحلال فشاری، و بندرت آپاتیت است. رخدادهای فرعی انحلال و سیمانی شدن (دولومیت، آنکریت، سیدریت، اکسید آهن و بندرت کائولن) در مرحله تلوژنز اتفاق افتاده است. بیشتر تخلخل از نوع ثانویه با میانگین 7/4 درصد بوده، که حاصل انحلال و شکستگی است.
مهدی دارائی؛ عبدالحسین امینی؛ محمد صدیق؛ عباسعلی نیک اندیش
دوره 31، شماره 3 ، مهر 1394، ، صفحه 1-18
چکیده
این مطالعه به نقش فرایندهای رسوبی و دیاژنزی در کنترل کیفیت مخزنی سازند آسماری در یکی از میادین فروافتادگی دزفول، جایی که عضو ماسه‌سنگی اهواز گسترش قابل توجهی داشته و به سازند ویژگی مختلط (کربناتی- آواری) داده است، می‌پردازد. بدین منظور، از دادههای رسوب‌شناسی و پتروفیزیکی دو چاه در میدان مذکور استفاده شده است و برای درک بهتر ...
بیشتر
این مطالعه به نقش فرایندهای رسوبی و دیاژنزی در کنترل کیفیت مخزنی سازند آسماری در یکی از میادین فروافتادگی دزفول، جایی که عضو ماسه‌سنگی اهواز گسترش قابل توجهی داشته و به سازند ویژگی مختلط (کربناتی- آواری) داده است، می‌پردازد. بدین منظور، از دادههای رسوب‌شناسی و پتروفیزیکی دو چاه در میدان مذکور استفاده شده است و برای درک بهتر نقش تغییرات محیطی و دیاژنزی، از دادههای 6 برش سطحالارضی واقع در شمال غرب زاگرس نیز استفاده گردیده است. بر اساس یافتههای این مطالعه، کیفیت مخزنی سازند آسماری در بخش آواری میدان مذکور، توسط شرایط محیطی، بهویژه تغییرات رخسارهای و در بخش کربناتی، توسط فاکتورهای دیاژنزی، بهویژه دولومیتیشدن، انحلال و سیمانیشدن سولفاتی کنترل شده است. به صورت کلی، سازند آسماری در بخش کربناتی خود به دلیل تخلخلهای قالبی و حفره‌ای حاصل از انحلال، دارای ظرفیت ذخیره بالایی است ولی ظرفیت جریان تنها در صورت وجود شکستگیها افزایش یافته است. مهمترین فرایند کاهنده تخلخل و تراوایی نیز در این میدان، سیمانیشدنِ سولفاتی تشخیص داده شده است که بهویژه اثرات آن در رخساره اُاُئیدی متعلق به زیر محیط سد قابل ملاحظه است.
محسن لیاقت؛ حمید کمال سروستانی؛ عباس صادقی؛ مسعود موسویان
دوره 31، شماره 2 ، تیر 1394، ، صفحه 83-104
چکیده
رسوبات کرتاسه که با رخسارههای متنوع شناخته می‌شوند، در تمام ایران گسترش یافته‌اند. در ناحیه خور، بلوک یزد و در شرق ایران مرکزی این رسوبات به خوبی رخنمون یافته‌اند. سازند هفتومان با سن سنومانین در کوه دبرسو، جنوب ناحیه خور (در شرق ایران مرکزی) با رویکردی یکپارچه جزئی از مطالعات نموداری، بیواسترانیگرافی و تجزیه و تحلیل ...
بیشتر
رسوبات کرتاسه که با رخسارههای متنوع شناخته می‌شوند، در تمام ایران گسترش یافته‌اند. در ناحیه خور، بلوک یزد و در شرق ایران مرکزی این رسوبات به خوبی رخنمون یافته‌اند. سازند هفتومان با سن سنومانین در کوه دبرسو، جنوب ناحیه خور (در شرق ایران مرکزی) با رویکردی یکپارچه جزئی از مطالعات نموداری، بیواسترانیگرافی و تجزیه و تحلیل چینهنگاری سکانسی، مطالعه رخسارهها بر اساس مشاهدات میدانی و مطالعات ریزرخساره‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ما 240 مقطع نازک میکروسکوپی را از حدود 514 متر از چینههای با جنس سنگ آهک، ماسه سنگ تا ماسه سنگ آهکی و از سنگ آهک ضخیم تا سنگ آهک ماسهای نازک لایه از سازند هفتومان جمعآوری نمودیم. این سازند در یک رمپ کربناته با ریزرخساره‌های رمپ درونی، رمپ میانی و رمپ بیرونی در کنار رسوبات آواری محیط ساحلی که 2 پتروفاسیس را تشکیل دادهاند؛ تشکیل شده است. بر اساس موقعیت مرزهای ناپیوسته سکانس‌ها، دو سکانس رده 3، که به طور غالب تغییرات جهانی سطح آب دریا کنترل کننده چرخه رسوبی در آنهاست شناسایی شدند. سیمانی شدن، دولومیتی شدن، انحلال و سیمانی شدن، کارستی شدن و پیریتی شدن مهمترین فرآیندهای دیاژنزی در این سازند هستند.
محمد رضا قطبی راوندی؛ مهدی رضا پورسلطانی
دوره 30، شماره 4 ، بهمن 1393، ، صفحه 103-125
چکیده
توالی رسوبی سیلیسی آواری داهو (کامبرین زیرین)، در ایران مرکزی، با ضخامت حدود 280 متر، در منطقه گزوئیه با یک سطح فرسایشی بر روی سنگهای رسوبی نئوپروتروزوئیک-کامبرین زیرین (سری دزو) قرار گرفته است. این توالی توسط رسوبات کربناته دریایی کامبرین میانی-کامبرین بالایی (سازند کوه بنان) نیز بطور هم شیب پوشیده شده است. بر اساس مطالعات صحرایی و ...
بیشتر
توالی رسوبی سیلیسی آواری داهو (کامبرین زیرین)، در ایران مرکزی، با ضخامت حدود 280 متر، در منطقه گزوئیه با یک سطح فرسایشی بر روی سنگهای رسوبی نئوپروتروزوئیک-کامبرین زیرین (سری دزو) قرار گرفته است. این توالی توسط رسوبات کربناته دریایی کامبرین میانی-کامبرین بالایی (سازند کوه بنان) نیز بطور هم شیب پوشیده شده است. بر اساس مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی، سه مجموعه رخساره شیل، ماسه سنگ و کنگلومرا شناسایی گردیده است. بطور عمده، ماسه سنگ ها غنی از کوارتز، فلدسپات و بطور نادر شامل خرده سنگ (دگرگونی و رسوبی) هستند. ماسه سنگ ها تنوع ترکیبی زیادی داشته، و شامل کوارتزارنایت تا آرکوز، فلدسپاتیک لیتآرنایت و بطور نادر لیت آرنایت (چرت آرنایت) می باشد. بنا بر شمارش دانه های فلدسپات، مجموع دانه های کوارتز، و مجموع خرده سنگ های ناپایدار، رسوبات دارای منشأ کراتون داخلی، قاره های ناپایدار و منشأ مجدد می باشند. ماسه سنگ های داهو نشانگر رخدادهای دیاژنتیکی بوده که شامل فشردگی و انحلال فشاری، سیمانی شدن (بطور عمده سیلیسی، کربناته، اکسید آهن رس و به طور نادر باریت)، شکستگی دانه ها و آلتراسیون دانه های ناپایدار، انحلال و جانشینی است . بر اساس مطالعات پترولوژیکی و ژئوشیمیایی، تاریخچه دیاژنتیکی ماسه سنگهای داهو را چنین تفسیر نموده ایم که شامل مراحل دیاژنز اولیه، دفنی عمیق و انتهایی است. نتایج حاصل بر مبنای مطالعات سطح الارضی بوده، و امکان تغییر در عمق نیز وجود دارد.
مهدی دارایی؛ علی اسعدی؛ حسین رحیم پور؛ نوشین فتحی؛ علی اسعدی
دوره 30، شماره 1 ، خرداد 1393، ، صفحه 59-78
چکیده
بخش بالایی سازند سورمه (معادل سازند عرب) با سن ژوراسیک بالایی، یک توالی کربناته- تبخیری است که میزبان نفت سنگین در میدان فردوسی در بخش دور از ساحل خلیج فارس میباشد. این مطالعه نشان داده است که عوامل رسوبی و دیاژنزی، کنترل‌کننده اصلی کیفیت مخزنی هستند. بر اساس مطالعات سنگشناسی و شناسایی رخسارههای رسوبی، سازند عرب در ...
بیشتر
بخش بالایی سازند سورمه (معادل سازند عرب) با سن ژوراسیک بالایی، یک توالی کربناته- تبخیری است که میزبان نفت سنگین در میدان فردوسی در بخش دور از ساحل خلیج فارس میباشد. این مطالعه نشان داده است که عوامل رسوبی و دیاژنزی، کنترل‌کننده اصلی کیفیت مخزنی هستند. بر اساس مطالعات سنگشناسی و شناسایی رخسارههای رسوبی، سازند عرب در یک رمپ کربناته هموکلینال تشکیل شده است که شامل چهار کمربند رخسارهای اصلی شامل بالای جزرومدی، پهنه جزرومدی، لاگون و سدی میباشد. مهمترین فرآیندهای دیاژنزی مؤثر انحلال گسترده جوی، میکرایتیشدن، دولومیتی شدن و سیمانیشدن دریایی بوده است. تجزیه و تحلیل پتروفیزیکی و پتروگرافی در میدان فردوسی نشان می‌دهد که کیفیت مخزنی در این توالی عمدتاً توسط محیط رسوبی و برخی از فرآیندهای دیاژنزی کنترل می‌شود. رخساره های سدی دارای کیفیت مخزنی مناسب با رخسارههای لاگونی بسیار متخلخل همراه هستند. این تخلخل بالا در رخسارههای لاگون عمدتاً به دلیل حفرات رشدی برخی از جلبک‌ها و انحلال جوی میباشد. علاوه بر این، سیمان‌های دریایی با ایجاد چارچوب‌های سخت در رخسارههای دانه غالب، منجر به حفظ تخلخل و تراوایی در طی دیاژنز تدفینی شدهاند. از طرف دیگر، رسوب تبخیری‌ها در محیط با شوری بالا، منجر به ایجاد سدهای ناتراوای عمودی بین کربنات‌ها و جلوگیری از خارج شدن مایعات سنگهای تحت فشار و در نهایت کاهش فشار روباره (به دلیل ازدیاد فشار هیدرواستاتیک) شده است. همچنین این رسوبات ب ه عنوان سنگ پوش مخازن عرب عمل نموده‌اند.
وحید توکلی؛ حسین رحیم پور بناب؛ وحید توکلی؛ حسین رحیم پور بناب؛ جواد عبدالمالکی؛ اشکان اسدی اسکندر
دوره 29، شماره 3 ، آذر 1392، ، صفحه 63-90
چکیده
در این مطالعه برای اولین بار قسمت بالایی عضو دالان زیرین در میدان گلشن، در قسمتهای مرکزی خلیج فارس مورد بررسی قرار گرفته است. برای تعیین محیط رسوبی، دیاژنز و چینهنگاری سکانسی بخش بالایی دالان زیرین در این میدان، در ابتدا با مطالعه مغزه و برش‌های آن، مشخصات ماکروسکوپی مطالعه شده است. در مرحله بعد ریز رخسارهها با استفاده ...
بیشتر
در این مطالعه برای اولین بار قسمت بالایی عضو دالان زیرین در میدان گلشن، در قسمتهای مرکزی خلیج فارس مورد بررسی قرار گرفته است. برای تعیین محیط رسوبی، دیاژنز و چینهنگاری سکانسی بخش بالایی دالان زیرین در این میدان، در ابتدا با مطالعه مغزه و برش‌های آن، مشخصات ماکروسکوپی مطالعه شده است. در مرحله بعد ریز رخسارهها با استفاده از مشخصات میکروسکوپی تعیین گردیده و سپس با ریز رخسارههای استاندارد مقایسه شده است. با ادغام مشخصات میکروسکوپی و ماکروسکوپی، 13 رخساره برای بخش مورد مطالعه از دالان زیرین تعیین شده است، که غالب این رخسارهها متعلق به قسمتهای کم عمق محیط رسوبی یک رمپ کم شیب میباشند. با مطالعه محیطهای دیرینه و عصر حاضر مدل رسوبی ترسیم شده است. فرایندهای دیاژنزی در توالی مذکور به مقدار قابل توجهی به جایگاه رخسارهها در محیط و سکانس‌ها بستگی دارد. غالبترین فرایند دیاژنزی در توالی مورد بررسی دولومیتی شدن می باشد، که تقریباً بیش از 80 درصد رخسارهها را تحت تأثیر قرار داده است و شدت آن در رخسارههای مختلف، متفاوت میباشد. توالی مورد بررسی از یک سکانس مرتبه سوم تشکیل شده است، که بیشترین مطابقت را با سکانس KS6 در صفحۀ عربی دارد. روش مورد استفاده در چینهنگاری سکانسی در این مطالعه، روش سکانس پیشرونده – پسرونده است. سطح حداکثر غرقابی از روی گسترش رخسارههای رسوبی رو به دریا، که اغلب شامل گرینستونهای متعلق به گروه رخسارهای سد ماسهای (شول) میباشند، تعیین شده است. همچنین مرز سکانسی با گسترش رخسارههای انیدریت با ساخت قفس مرغی و فنسترال دولومادستون دارای ترکهای گلی، برای ردههای مختلف سکانسی مشخص شده است. سکانس‌های تعیین شده در این توالی را میتوان به ردههای سه، چهار و پنج تقسیم نمود.
بهرام موحد؛ محمد حسین آدابی؛ رقیه فلاح بگتاش؛ علی کدخدایی
دوره 29، شماره 2 ، شهریور 1392، ، صفحه 21-50
چکیده
سازند دالان به سن پرمین به همراه سازند کنگان به سن تریاس به عنوان بزرگترین مخزن گازدار در منطقه زاگرس و خلیج فارس، حدود 50 درصد از ذخایر گازی را به خود اختصاص دادهاند. سازند دالان با رخساره کربناته و تبخیری مابین سازند تخریبی فراقون در پایین و کربناتهای کنگان در بالا قرار گرفته است. هدف از انجام این مطالعه، شناسایی میکروفاسیسها ...
بیشتر
سازند دالان به سن پرمین به همراه سازند کنگان به سن تریاس به عنوان بزرگترین مخزن گازدار در منطقه زاگرس و خلیج فارس، حدود 50 درصد از ذخایر گازی را به خود اختصاص دادهاند. سازند دالان با رخساره کربناته و تبخیری مابین سازند تخریبی فراقون در پایین و کربناتهای کنگان در بالا قرار گرفته است. هدف از انجام این مطالعه، شناسایی میکروفاسیسها و تفسیر محیط رسوبی و فرآیندهای دیاژنزی سازند دالان در چاه شماره X در میدان گازی پارس جنوبی میباشد. مطالعات میکروسکوپی منجر به شناسایی 4 رخساره با حروف اختصاری A ، B ، C ، D گردیده است که این رخسارهها از نظر محیط رسوب‌گذاری به 4 کمربند رخسارهای تعلق دارند به طوری که رخسارههای A در محیط جزرومدی، رخسارههای B در محیط لاگون، رخسارههای C در محیط پشته کربناته و رخسارههای D در محیط دریای باز بر جای گذاشته شدهاند. با توجه به میکروفاسیسهای شناسایی شده، این توالی کربناته بر روی یک پلاتفرم کربناته از نوع رمپ هموکلینال نهشته شده است. براساس مطالعات پتروگرافی، سازند دالان تحت تأثیر فرآیندهای دیاژنزی مختلفی از جمله دولومیتیشدن، سیمانیشدن، انحلال، میکریتیشدن، استیلولیتیشدن و تراکم فیزیکی و تراکم شیمیایی قرار گرفته است که به لحاظ فرآیندهای دیاژنزی سیمان انیدریتی بعد از پدیده دولومیتیشدن غالب ترین فرآیند دیاژنزی در این سازند میباشد. تخلخلهای اولیه شامل تخلخل درون دانهای، بین دانهای، و تخلخلهای ثانویه شامل کانالی، شکستگی، بین‌بلوری، فنسترال و قالبی از جمله تخلخلهای مشاهده شده در این سازند میباشند و تخلخل قالبی فراوانترین تخلخل مشاهده در این سازند است.
محمود شرفی؛ اسدا... محبوبی؛ سید رضا موسوی حرمی
دوره 28، شماره 3 ، آبان 1391، ، صفحه 19-36
چکیده
دو فرآیند دیاژنزی گلاکونیتی شدن و تشکیل سیمان کلسیتی و ارتباط آنها با تغییرات سطح آب دریا در رسوبات سیلیسی آواری- کربناته سازند آیتامیر (آلبین- سنومانین) در حوضه کپه داغ مورد بررسی قرار گرفته است. واحد ماسه سنگ تحتانی، شامل تناوبی عمدتاً از ماسه سنگ و بین لایه‌های شیل- آهک و واحد شیل فوقانی، دو بخش عمده رسوبات این سازند را تشکیل ...
بیشتر
دو فرآیند دیاژنزی گلاکونیتی شدن و تشکیل سیمان کلسیتی و ارتباط آنها با تغییرات سطح آب دریا در رسوبات سیلیسی آواری- کربناته سازند آیتامیر (آلبین- سنومانین) در حوضه کپه داغ مورد بررسی قرار گرفته است. واحد ماسه سنگ تحتانی، شامل تناوبی عمدتاً از ماسه سنگ و بین لایه‌های شیل- آهک و واحد شیل فوقانی، دو بخش عمده رسوبات این سازند را تشکیل می‌دهند. ماسه سنگهای واحد تحتانی از نظر ترکیب و ارتباط آنها با تغییرات سطح آب دریا به دو دسته رخسارههای پیشرونده و پسرونده تقسیم می‌شوند و بر این اساس، مسیر‌های دیاژنتیکی مختلفی را نشان می‌دهند. در رخسارههای پیشرونده پوسته‌های فسیلی تجمع یافته‌اند که با پیشرفت دیاژنز تحت سیمانی شدن وسیع قرار گرفته و در طی مراحل دفن حداقل فشردگی را تحمل کرده‌اند. در ماسه سنگهای پسرونده که دارای مقادیر کمتری پوسته‌های فسیلی هستند سیمان کلسیتی به میزان محدود مشاهده می‌شود و فرآیند فشردگی تأثیر بیشتری داشته است. سیمان کربناته و گلاکونی در سازند آیتامیر در دسته رخسارههای پیشرونده (TST) و به خصوص در زیر سطح حداکثر سیلابی (MFS) و در زیر سطح پیشروی (TS) مشاهده می‌شوند. در صورتی که در رسوبات دسته رخسارههای پسرونده (HST) اساساً مقادیر بسیار کمتری سیمان کلسیتی و گلاکونی وجود دارد. علاوه بر این دسته رخسارههای پیشرونده و سطح حداکثر سیلابی با گلاکونیت‌های رسیده و خیلی رسیده مشخص است.
