زینب علی‌نیایی؛ مهرداد پسندی؛ حمیدرضا پاکزاد
دوره 30، شماره 3 ، پاییز 1393، ، صفحه 35-46
چکیده
حوضه پلایای گاوخونی واقع در جنوب شرق اصفهان از دو محیط دلتایی و دریاچه پلایایی تشکیل شده است. این پلایا شامل پهنه های ماسهای، گلی و نمکی است. در غرب پلایا تپههای ماسهای گسترش دارند. اجزای تشکیلدهنده رسوبات ماسهای بادی را خرده سنگهای آندزیت، داسیت، توف، گرانیت، شیست، گنیس، سنگ آهک فسیلدار، ماسه سنگ و کانیهای کوارتز ...
بیشتر
حوضه پلایای گاوخونی واقع در جنوب شرق اصفهان از دو محیط دلتایی و دریاچه پلایایی تشکیل شده است. این پلایا شامل پهنه های ماسهای، گلی و نمکی است. در غرب پلایا تپههای ماسهای گسترش دارند. اجزای تشکیلدهنده رسوبات ماسهای بادی را خرده سنگهای آندزیت، داسیت، توف، گرانیت، شیست، گنیس، سنگ آهک فسیلدار، ماسه سنگ و کانیهای کوارتز و فلدسپات تشکیل میدهند. کانیهای سنگین این رسوبات شامل هورنبلند، پیروکسن، اپیدوت، زیرکن، گارنت، اسپینل، ایدوکراز، تورمالین، بیوتیت، ولاستونیت، مگنتیت، هماتیت، گوتیت و پیریت میباشند. اغلب رسوبات ماسهای توسط رودخانه دائمی زایندهرود و از شمال منطقه به این حوضه وارد شده و تحت تأثیر جریان باد تشکیل پهنهها و تپههای ماسهای را دادهاند. متوسط غلظت فلزات سنگین مورد بررسی در رسوبات ماسهای بادی بر حسب ppm به ترتیب فراوانی بهصورت منگنز (99/319)، استرانسیم (55/240)، سرب (67/32)، روی (93/24)، نیکل (14/19)، مس (25/7) ، نقره (15/6)، کبالت (72/5) و کادمیم (39/3) است. توزیع این عناصر سنگین در رسوبات با عواملی نظیر بافت رسوبات و ترکیب ذرات تشکیلدهنده ارتباط زیادی دارد. هر چه ذرات ماسه دانه ریزتر میشوند، به علت افزایش کانیهای سنگین از قبیل هورنبلند، پیروکسن، گارنت و بیوتیت که عمدتاّ منشأ آذرین دارند، میزان تمرکز نسبی عناصر سنگین در این رسوبات نیز افزایش مییابد. با کاهش کانیهای هورنبلند، پیروکسن و بیوتیت به طرف جنوب پلایا، میزان تمرکز مس و روی کاهش مییابد. افزایش غلظت عناصر سرب، منگنز، کادمیوم، استرانسیم و نقره به طرف جنوب پلایا ارتباط مستقیمی با فراوانی ذرات آهک دارد. تغییرات غلظت کبالت از شمال به جنوب متناسب با افزایش و یا کاهش کانیهای سنگین مانند آمفیبول، پیروکسن، مگنتیت، پیریت و کالکوپیریت است. فاکتور غنیشدگی فلزات سنگین در رسوبات مورد بررسی نشان میدهد که عناصر کادمیوم و نقره دارای غنیشدگی فوق‌العاده زیاد بوده و عناصر Sr, Co غنیشدگی زیاد دارند. غنیشدگی عناصر Ni و Pb متوسط میباشد و عناصر Cu, Mn و Zn در همه نمونهها غنیشدگی کم دارند .
حمیدرضا پاکزاد؛ محمدعلی مکی زاده؛ مهرداد پسندی؛ زینب علی نیا
دوره 28، شماره 3 ، پاییز 1391، ، صفحه 65-82
چکیده
پلایای گاوخونی واقع در 130 کیلومتری جنوب شرق اصفهان از پهنه‌های ماسهای، گلی و نمکی تشکیل شده است. این پلایا شامل دومحیط دلتایی و دریاچه پلایایی است . در غرب آن تپههای ماسهای به طول حدود 45 کیلومتر گسترش دارند. اجزاء تشکیل دهنده رسوبات ماسهای بادی و آبی را خرده سنگهای آندزیت، داسیت، توف، گرانیت، شیست، گنیس، سنگ آهک فسیلدار، ...
بیشتر
پلایای گاوخونی واقع در 130 کیلومتری جنوب شرق اصفهان از پهنه‌های ماسهای، گلی و نمکی تشکیل شده است. این پلایا شامل دومحیط دلتایی و دریاچه پلایایی است . در غرب آن تپههای ماسهای به طول حدود 45 کیلومتر گسترش دارند. اجزاء تشکیل دهنده رسوبات ماسهای بادی و آبی را خرده سنگهای آندزیت، داسیت، توف، گرانیت، شیست، گنیس، سنگ آهک فسیلدار، ماسه سنگ و کانیهای کوارتز و فلدسپات تشکیل میدهند. کانیهای سنگین این رسوبات را مجموعه کانیهای سنگین هورنبلند، پیروکسن، اپیدوت، زیرکن، گارنت، اسپینل، ایدوکراز، تورمالین، بیوتیت، ولاستونیت، مگنتیت، هماتیت، گوتیت و پیریت شامل میشوند. نتایج موید این است که اسکارن‌های فشارک واقع در شمال شرق منطقه منشا کانیهای اسپینل، ایدیوکراز و ولاستونیت هستند. کانیهای سیلیکاته سنگین هورنبلند، پیروکسن، اپیدوت، زیرکن، گارنت، تورمالین، بیوتیت و مگنتیت غالباً از نوار آتشفشانی ارومیه- دختر واقع در شمال شرق منطقه و پیریت، هماتیت و لیمونیت از انواع سنگهای آهن دار منطقه منشأ گرفته‌اند. مطالعات بیانگر این است که لیتولوژی و توزیع آن درحوزه آبریز پلایا و حمل ذرات توسط رودخانه دائمی زاینده رود در نوع جنس و توزیع ذرات در ماسه‌های آبی و بادی منطقه نقش زیادی داشته و سایر عوامل از اهمیت کمتری برخوردار بوده‌اند.
هاجر رحیمی؛ حمیدرضا پاکزاد؛ مهرداد پسندی
دوره 28، شماره 1 ، بهار 1391، ، صفحه 65-96
چکیده
پلایای گاوخونی با وسعت حدود 520 کیلومتر مربع واقع در فرودست رودخانه زاینده رود شامل سه پهنه اصلی گلی، ماسهای و نمکی میباشد. نهشته‌های گلی این پلایا بیشتر در دلتای زاینده رود و در زیر لایه نمکی گسترش دارند. رسوبات دانه ریز پلایای گاوخونی به دلیل شرایط آب و هوایی منطقه، سنگ شناختی و وجود معادن سرب و روی در حوضه آبریز و نیز عبور ...
بیشتر
پلایای گاوخونی با وسعت حدود 520 کیلومتر مربع واقع در فرودست رودخانه زاینده رود شامل سه پهنه اصلی گلی، ماسهای و نمکی میباشد. نهشته‌های گلی این پلایا بیشتر در دلتای زاینده رود و در زیر لایه نمکی گسترش دارند. رسوبات دانه ریز پلایای گاوخونی به دلیل شرایط آب و هوایی منطقه، سنگ شناختی و وجود معادن سرب و روی در حوضه آبریز و نیز عبور رودخانه از مناطق صنعتی و کشاورزی استعداد تمرکز بالای فلزات سنگین را دارند. میزان تغییرات خصوصیات رسوب شناسی رسوبات به صورت زیر میباشد: کربنات کلسیم (73-5/35 درصد)، ماده آلی (12/17-53/2 درصد)، رس (88/60-45/6 درصد)، (53/8-6) pH و (میلی ولت 47+ تا 334-) Eh. از شمال به جنوب پلایا مقادیر کربنات کلسیم، pH و ماده آلی افزایش و مقدار رس و Eh رسوبات کاهش مییابند. کانیهای رسی رسوبات گلی به ترتیب فراوانی شامل ایلِیت، کلریت، کائولینیت و مونت موریونیت میباشند و در نمونههای مورد بررسی مقدار آنها از شمال به جنوب پلایا تغییر چندانی نمییاید. غلظت فلزات سنگین بر حسب ppm در بیشتر نمونهها به ترتیب فراوانی شامل منگنز (1040-5/395)، استرانسیم (76/725-4/100)، نیکل (66/73-37)، مس (83/29-83/13) و نقره (76/4-03/3) است. مقدار نقره، نیکل و استرانسیوم بیش از حد معمول بوده و مقدار مس و منگنز کمتر از حد معمول در خاکهای طبیعی میباشد. محاسبه شاخص زمین انباشتگی و فاکتور غنی شدگی نشان دهنده آن است که رسوبات از نظر آلایندگی به عنصر نقره شدیداً آلوده و از لحاظ سایر عناصر غیر آلوده میباشند.غلظت قابل تبادل فلزات رسوبات نسبت به غلظت کل بسیار کمتر است .در غلظتهای قابل تبادل میزان ماده آلی نقش مهمتری نسبت به مقدار رس و نوع کانیهای رسی ایفا نموده و افزایش آنها باعث افزایش مقادیر تبادلی گردیده است.
