چینه نگاری سکانسی
نواب خدائی؛ پیمان رضائی؛ جواد هنرمند؛ ایرج عبدالهی فرد
چکیده
سازند ایلام با سن کنیاسین؟- سانتونین از مخازن نفتی مهم دشت آبادان محسوب می‌شود؛ با‌وجوداین، شناخت جامعی از ویژگی‌های زمین‌شناسی و عوامل کنترل‌کنندۀ کیفیت مخزنی این سازند وجود ندارد. در پژوهش حاضر، سازند ایلام با استفاده از تلفیق نتایج توصیف مغزه‌ها، مطالعۀ مقاطع نازک میکروسکوپی و نمودارهای پتروفیزیکی از دیدگاه ویژگی‌های رخساره‌ای، ...
بیشتر
سازند ایلام با سن کنیاسین؟- سانتونین از مخازن نفتی مهم دشت آبادان محسوب می‌شود؛ با‌وجوداین، شناخت جامعی از ویژگی‌های زمین‌شناسی و عوامل کنترل‌کنندۀ کیفیت مخزنی این سازند وجود ندارد. در پژوهش حاضر، سازند ایلام با استفاده از تلفیق نتایج توصیف مغزه‌ها، مطالعۀ مقاطع نازک میکروسکوپی و نمودارهای پتروفیزیکی از دیدگاه ویژگی‌های رخساره‌ای، محیط رسوبی و چارچوب چینه‌نگاری سکانسی بررسی شد؛ ازاین‌رو، درمجموع 280 متر مغزه و 620 مقطع نازک از چهار چاه کلیدی در سه میدان نفتی دشت آبادان استفاده شد. یافته‌های مطالعه‌های رخساره‌ای به شناسایی 12 ریزرخسارۀ کربناته در چهار کمربند رخساره‌ای لاگون، شول، بخش کم‌ژرفا و ژرف دریای باز و دو رخسارۀ آواری (شیل) مرتبط با محیط لب‌شور و بخش کم‌ژرفای پلتفرم منجر شدند که در پلت‌فرمی از نوع رمپ کربناته نهشته شده‌اند. نتایج تحلیل فراوانی مجموعه‌های رخساره‌ای و تغییرات نمودارهای پتروفیزیکی نشان می‌دهند حوضۀ رسوبی به‌سمت شرق ژرف می‌شود. بر اساس شناسایی مرزهای سکانسی و سطح حداکثر غرقابی، یک سکانس ردۀ سوم در توالی مطالعهشده معرفی و با استفاده از نمودارهای پتروفیزیکی در چاه‌های مطالعهشده انطباق داده شد. سطح حداکثر غرقابی منطبق بر مقادیر زیاد نمودار گاما و نیز توسعۀ رخسارههای دریای باز شناسایی شد.
چینه نگاری سکانسی
سپیده داودی؛ وحید توکلی؛ حسین رحیم پور-بناب
چکیده
باوجود اهمیت بسیار زیاد نگارۀ گاما در تعیین واحدهای سکانسی به‌علت تغییرات کم دامنۀ این نگاره در سازندهای کربناته، مطالعه‌های محدودی روی آن انجام شده‌اند. در مطالعۀ حاضر، 110 متر رسوبات چاهی از سازند داریان در بخش مرکزی خلیج فارس با استفاده از 390 مقطع نازک میکروسکوپی و داده‌های نگارۀ گاما بررسی شد. تحلیل رخساره‌ای انجام‌شده به ...
بیشتر
باوجود اهمیت بسیار زیاد نگارۀ گاما در تعیین واحدهای سکانسی به‌علت تغییرات کم دامنۀ این نگاره در سازندهای کربناته، مطالعه‌های محدودی روی آن انجام شده‌اند. در مطالعۀ حاضر، 110 متر رسوبات چاهی از سازند داریان در بخش مرکزی خلیج فارس با استفاده از 390 مقطع نازک میکروسکوپی و داده‌های نگارۀ گاما بررسی شد. تحلیل رخساره‌ای انجام‌شده به شناسایی 9 ریزرخساره در پنج زیرمحیط منجر شد که در پلتفرم رمپ کربناته نهشته شده‌اند. تغییرات سطح آب دریا در زمان رسوب‌گذاری سازند داریان به تشکیل سه سکانس رسوبی کامل ردۀ سوم انجامیده است. به‌منظور تعیین مرزها با روش انحراف از معیار نگارۀ گاما، هر دادۀ نگارۀ گاما از متوسط داده‌ها در کل چاه کسر شد و سپس مقادیر به‌دست‌آمده با یکدیگر جمع شدند تا مقدار تجمعی انحراف از معیار محاسبه شود. این روش در تحلیل مرتبۀ اول توانست سه بخش و مرزهای اصلی را مشخص کند و در تحلیل مرتبۀ دوم که به‌شکل جداگانه روی هریک از سه بخش اول انجام شد، سایر مرزهای سکانسی (به‌جز مرزی در عمق 2/1127 متری) شناسایی شدند. تطابق خوب این روش با مطالعه‌های چینه‌نگاری سکانسی در زمینۀ سکانس‌های ردۀ سوم که بر مبنای داده‌های رخساره‌ای تعیین شده‌اند، گویای ارزشمندبودن این ابزار کمکی در تعیین مرزهای سکانسی است.
ژئوشیمی رسوبی
بشری سلیمانی پورلک؛ محمد حسین آدابی؛ احسان ده یادگاری
چکیده
در مطالعۀ حاضر، سازند تیزکوه به سن آپتین در برش پل زغال (جنوب چالوس) به ضخامت 113 متر از نظر شرایط رسوب‌گذاری، چینه‌نگاری سکانسی و ژئوشیمی عنصری ارزیابی شد. سازند تیزکوه در برش یادشده با ناپیوستگی هم‌شیب روی واحد آتش‌فشانی کرتاسة زیرین و با ناپیوستگی هم‌شیب زیر واحد آتش‌فشانی کرتاسة بالایی قرار گرفته است. بر اساس مطالعه‌های کلسی‌متری ...
بیشتر
در مطالعۀ حاضر، سازند تیزکوه به سن آپتین در برش پل زغال (جنوب چالوس) به ضخامت 113 متر از نظر شرایط رسوب‌گذاری، چینه‌نگاری سکانسی و ژئوشیمی عنصری ارزیابی شد. سازند تیزکوه در برش یادشده با ناپیوستگی هم‌شیب روی واحد آتش‌فشانی کرتاسة زیرین و با ناپیوستگی هم‌شیب زیر واحد آتش‌فشانی کرتاسة بالایی قرار گرفته است. بر اساس مطالعه‌های کلسی‌متری انجام‌شده، سازند تیزکوه در این برش اغلب از آهک و آهک آرژیلی تشکیل شده است. بررسی‌ها و مطالعه‌های صحرایی و آزمایشگاهی به شناسایی هشت ریزرخساره متعلق به سه زیرمحیط لاگون، پشته و دریای باز کم‌عمق در این سازند منجر شدند. تغییرات تدریجی ریزرخسارهها و نبود ریف‌های سدی بزرگ، آنکوئیدها، پیزوئیدها، دانه‌های آگرگات و ساختارهای ریزشی و لغزشی وجود پلتفرم کربناتهای از نوع رمپ را تأیید می‌کنند؛ همچنین حضور جلبک‌های خانوادة داسی‌کلادسه‌آ (مانند Terquemella sp. و Bakalovaella elitzae.) و ژیمنوکوداسیا (Permocalculus sp.) در برش مطالعهشده نشان‌دهندة محیط دریایی گرم لب‌شور و بسیار شور با عمق کم است؛ این موضوع تأکیدی بر محیط رسوبی کم‌عمق و آراگونیتی سازند مطالعهشده است. مطالعه‌های چینه‌نگاری سکانسی در برش یادشده موجب شناسایی سه سکانس رسوبی ردة سوم همراه با دسته رخسارههای HST و TST با مرزهای سکانسی SB1 و SB2 شد. نتایج آزمایش‌های ژئوشیمیایی، بررسی عناصر اصلی و فرعی، مقادیر Sr/Na بیشتر از 1، مقادیر Sr/Mn (میانگین 7) و ترسیم مقادیر Sr/Ca در برابر Mn نشان دادند ترکیب کانی‌شناسی اولیۀ سازند تیزکوه آراگونیتی است و تحت‌تأثیر دیاژنز غیردریایی در محیط بسته تا کمی باز دیاژنتیکی قرار گرفته است. روند تغییرات عناصر فرعی در طول این برش به‌گونه‌ای است که در بخش بالایی، مقدار استرانسیم کاهش و مقدار منگنز افزایش می‌یابد؛ این شرایط بیان‌کنندۀ تأثیر بیشتر دیاژنز متائوریکی در بخش بالایی است.
میکروفاسیس
علی اسعدی؛ مهدی صرفی؛ علی ایمن دوست
چکیده
کربناتهای منیفا یکی از مخازن مهم تولید نفت در برخی از میادین نفتی شمال‌غربی خلیج فارس محسوب می‌شوند. تلفیق اطلاعات زمین‌شناسی و پتروفیزیکی در سه چاه کلیدی یکی از میادین این ناحیه، امکان بررسی تأثیر رخسارهها و دیاژنز را بر کیفیت مخزنی در چارچوب چینه‌شناسی سکانسی فراهم کرد. 9 ریزرخساره در سه زیرمحیط پهنۀ جزرومدی، لاگون و بخش رو ...
بیشتر
کربناتهای منیفا یکی از مخازن مهم تولید نفت در برخی از میادین نفتی شمال‌غربی خلیج فارس محسوب می‌شوند. تلفیق اطلاعات زمین‌شناسی و پتروفیزیکی در سه چاه کلیدی یکی از میادین این ناحیه، امکان بررسی تأثیر رخسارهها و دیاژنز را بر کیفیت مخزنی در چارچوب چینه‌شناسی سکانسی فراهم کرد. 9 ریزرخساره در سه زیرمحیط پهنۀ جزرومدی، لاگون و بخش رو به خشکی شول شناسایی و در‌ارتباط‌با بخش‌های داخلی پلتفرم رمپ کربناته تفسیر شدند. فرایندهای دیاژنزی مختلفی شامل میکرایتی‌شدن، زیست‌آشفتگی، تبلور مجدد، انحلال، سیمانی‌شدن، دولومیتی‌شدن، دولومیتی‌زدایی و تراکم در سه محیط دیاژنزی دریایی، متئوریک و تدفینی بخش منیفا را تحت‌تأثیر قرار داده‌اند. بر اساس شناسایی سطح بیشترین غرقابی و مرزهای سکانسی، یک سکانس ردۀ سوم شناسایی و تفسیر شد. مرزهای سکانسی بر سطوح ناپیوستگی محلی و ناحیه‌ای منطبقند. بررسی کیفیت مخزنی رخسارههای مخزنی نشان می‌دهد فرایندهای دیاژنزی تأثیر درخور توجهی بر ویژگی‌های مخزنی و سیستم منافذ داشته‌اند. پس‌از نهشته‌شدن، کربناتهای کم‌عمق منیفا به‌شکل گسترده تحت‌تأثیر دیاژنز متئوریک قرار گرفته‌اند. تحت‌تأثیر ناپیوستگی واقع در رأس این توالی، فرایندهای مرتبط با دیاژنز متئوریک به‌شدت ویژگی‌های مخزنی را تحت‌تأثیر قرار داده‌اند. انحلال گسترده سبب ایجاد تخلخل‌های به‌هم‌مرتبط شده است؛ بر اساس این، تخلخل‌های حفره‌ای و بین‌دانه‌ای انحلالی فراوان‌ترین منافذ مشاهده شده‌اند. باتوجهبه اهمیت مخزنی کربناتهای منیفا در بخش شمال‌غربی خلیج فارس، نتایج مطالعۀ حاضر به‌منظور شناخت بهتر ویژگی‌های مخزنی استفاده می‌شود.
ژئوشیمی رسوبی
محمد شلالوند؛ محمد حسین آدابی؛ افشین زهدی
چکیده
در پژوهش حاضر برای نخستین‌بار، سازند تله‌زنگ به سن پالئوسن تا ائوسن زیرین در استان کرمانشاه (برش کبوتربالا) از دیدگاه شرایط رسوب‌گذاری، چینه‌نگاری سکانسی و ژئوشیمی عنصری ارزیابی شد. سازند تله‌زنگ در این برش به‌شکل هم‌شیب و پیوسته روی سازند امیران و به‌طور هم‌شیب و با ناپیوستگی فرسایشی زیر سازند کشکان قرار دارد. بررسی‌های صحرایی ...
بیشتر
در پژوهش حاضر برای نخستین‌بار، سازند تله‌زنگ به سن پالئوسن تا ائوسن زیرین در استان کرمانشاه (برش کبوتربالا) از دیدگاه شرایط رسوب‌گذاری، چینه‌نگاری سکانسی و ژئوشیمی عنصری ارزیابی شد. سازند تله‌زنگ در این برش به‌شکل هم‌شیب و پیوسته روی سازند امیران و به‌طور هم‌شیب و با ناپیوستگی فرسایشی زیر سازند کشکان قرار دارد. بررسی‌های صحرایی و مطالعه‌های آزمایشگاهی به شناسایی شش ریزرخساره در نهشته‌های این سازند منجر شدند. تغییرات تدریجی ریزرخسارهها، نبود کلسی‌توربیدایت‌ها و نبود ریف‌های سدی گسترش‌یافته با ضخامت درخور توجه تأییدکنندۀ وجود پلتفرم کربناتهای از نوع رمپ است. مطالعه‌های چینه‌نگاری سکانسی به شناسایی یک سکانس رسوبی ردۀ سوم و دسته رخسارههای HST و TST منجر شدند؛ مرز زیرین این سکانس از نوع دوم و مرز بالایی با شواهد خروج از آب، از نوع اول است. سطح بیشترین پیشروی با ریزرخسارۀ فلوتستون تا رودستون حاوی کورالیناسه‌آ، مرجان و بایوکلاست مربوط به ابتدای رمپ میانی مشخص شد. نتایج بررسی‌های عناصر اصلی (کلسیم و منیزیم) و فرعی (استرانسیوم، سدیم، منگنز و آهن) بیان‌کنندۀترکیب کانی‌شناسی اولیۀ آراگونیتی و سیستم دیاژنزی نیمه‌بسته تا باز است. روند تغییرات عناصر در طول این برش به‌گونه‌ای است که در رسوبات بخش HST، مقدار استرانسیوم کاهش یافته است؛ درحالی‌که مقادیر آهن و منگنز به‌علت تأثیر بیشتر دیاژنز متائوریک افزایش یافته‌اند.
میکروفاسیس
یوسف محمدی مقدس؛ رحیم مهاری؛ رحیم شعبانیان؛ عادل نجف زاده
چکیده
سازند روته دومین چرخۀ رسوب‌گذاری پرمین در حوضۀ البرز است. مطالعه‌های پتروگرافیکی و آزمایشگاهی این رسوبات در برش شمال مهاباد به شناسایی 15 میکروفاسیس منجر شدند که در 7 زیرمحیط سوپراتایدال، اینترتایدال، لاگون، بار، دریای باز، رمپ میانی و رمپ خارجی ته‌نشست شده‌اند. بررسی تغییرات نسبی سطح آب دریا بر اساس شیوۀ توزیع رخسارههای رسوبی ...
بیشتر
سازند روته دومین چرخۀ رسوب‌گذاری پرمین در حوضۀ البرز است. مطالعه‌های پتروگرافیکی و آزمایشگاهی این رسوبات در برش شمال مهاباد به شناسایی 15 میکروفاسیس منجر شدند که در 7 زیرمحیط سوپراتایدال، اینترتایدال، لاگون، بار، دریای باز، رمپ میانی و رمپ خارجی ته‌نشست شده‌اند. بررسی تغییرات نسبی سطح آب دریا بر اساس شیوۀ توزیع رخسارههای رسوبی شناسایی‌شده و طرح برانبارش قائم آنها انجام شد. این مطالعه‌ها به شناسایی چهار چرخۀ رسوبی منجر شدند. داده‌های پتروگرافیکی و تجزیه‌وتحلیل‌های ژئوشیمیایی نمونه سنگ‌های آهکی به‌منظور شناسایی فرایندهای دیاژنزی و تغییرات عناصر فرعی استفاده شدند. فرایندهای دیاژنزی تشخیص‌داده‌شده عبارتند از: میکرایتی‌شدن، سیمانی‌شدن، فشردگی، استیلولیتی‌شدن، سیلیسی‌شدن، آهن‌دارشدن و نئومورفیسم. این فرایندهای دیاژنزی در سه محیط دیاژنتیکی فریاتیک دریایی، فریاتیک متئوریکو محیط تدفینی انجام شده‌اند. تجزیه‌وتحلیل‌های ژئوشیمیایی نشان دادند کانی‌شناسی اولیۀ رسوبات کربناتۀ سازند روته آراگونیتی بوده و درنهایت، طی دیاژنز به کلسیت تبدیل شده است. ترسیم مقادیر نسبت استرانسیم به کلسیم در برابر منگنز روی نمودارهای استاندارد نشان داد این رسوبات تحت‌تأثیر دیاژنز متئوریک در محیط دیاژنزی نیمه‌بسته‌تا باز قرار گرفته‌اند. نتایج پژوهش حاضر می‌توانند به‌منظور ارائۀ مدل رسوب‌گذاری برای این نهشته‌ها استفاده شوند و تکمیل‌کنندۀ داده‌های ناحیه‌ای پالئوژئوگرافی دریای تتیس باشند.
میکروفاسیس
الهام اسدالهی؛ افشین زهدی؛ علی رحمانی؛ مجید میرزایی عطاآبادی
چکیده
سازند سروک یکی از سنگ مخزن‌های مهم حوضۀ رسوبی زاگرس است که عمدتاً از سنگ آهک تشکیل شده است. مطالعه‌های صحرایی و بررسی‌های میکروسکوپی 100 مقطع نازک به شناسایی 12 ریزرخساره در 3 کمربند رخساره‌ای متعلق به پهنۀ جزرومدی، لاگون و دریای باز منجر شدند. ریزرخساره‌های معرفی‌شده و تغییرات تدریجی ریزرخسارهها در بخش‌های پایینی سازند سروک ...
بیشتر
سازند سروک یکی از سنگ مخزن‌های مهم حوضۀ رسوبی زاگرس است که عمدتاً از سنگ آهک تشکیل شده است. مطالعه‌های صحرایی و بررسی‌های میکروسکوپی 100 مقطع نازک به شناسایی 12 ریزرخساره در 3 کمربند رخساره‌ای متعلق به پهنۀ جزرومدی، لاگون و دریای باز منجر شدند. ریزرخساره‌های معرفی‌شده و تغییرات تدریجی ریزرخسارهها در بخش‌های پایینی سازند سروک در مقایسه با تغییرات ناگهانی ریزرخسارهها و حضور گستردۀ رودیست‌ها در بخش‌های بالایی توالی نشان می‌دهند بخش‌های پایینی و بالایی سازند سروک در دو محیط رسوبی متفاوت رسوب‌گذاری کرده‌اند. رسوب‌گذاری سازند سروک در بخش‌های پایینی در پلتفرم کربناته از نوع رمپ و در بخش‌های بالایی آن در شلف کربناته انجام شده است. سه سکانس رسوبی ردۀ سوم بر اساس روند عمیق‌شدن و کم‌عمق‌شدگی ریزرخسارهها مشخص شدند. دسته رخسارههای پیشرونده عمدتاً از ریزرخساره‌های متعلق به محیط رسوبی لاگون و دریای باز حاوی فرامینیفرهای بنتیک، اکینوئید و الیگوستژنید تشکیل شده است. دسته رخسارههای پسرونده عمدتاً از ریزرخساره‌های متعلق به محیط لاگونی غنی از جلبک سبز و فرامینیفرهای بنتیک و همچنین ریزرخساره‌های متعلق به پهنه‌های جزرومدی غنی از استروماتولیت و پیزوئید تشکیل شده است. سطح بیشترین پیشروی در سکانس‌های رسوبی 1 و 2 با ریزرخساره‌های غنی از اکینوئید و خرده رودیست و در سکانس رسوبی 3 با ریزرخساره‌های غنی از الیگوستژنید مشخص شد.
چینه نگاری سکانسی
سمیه سراوانی؛ محمدنبی گرگیج؛ مصطفی قماشی؛ علی احمدی
چکیده
برش نمونة سازند پابده (پالئوسن فوقانی - الیگوسن زیرین) در تاقدیس (کوه) گورپی، زاگرس و خوزستان قرار گرفته است و ازنظر سنگ‌شناختی شامل تناوب مارن‌های ارغوانی و سفید، آهک مارنی و آهک نازک تا ضخیم لایة غنی از فرامینیفرهای پلانکتونیک است. باتوجهبه نبود شواهد فرسایش قاره‌ای یا خروج حوضه از آب، مرز پایینی این سازند با سازند گورپی پیوسته ...
بیشتر
برش نمونة سازند پابده (پالئوسن فوقانی - الیگوسن زیرین) در تاقدیس (کوه) گورپی، زاگرس و خوزستان قرار گرفته است و ازنظر سنگ‌شناختی شامل تناوب مارن‌های ارغوانی و سفید، آهک مارنی و آهک نازک تا ضخیم لایة غنی از فرامینیفرهای پلانکتونیک است. باتوجهبه نبود شواهد فرسایش قاره‌ای یا خروج حوضه از آب، مرز پایینی این سازند با سازند گورپی پیوسته است و مرز بالایی آن با سازند آسماری پیوسته و تدریجی است. مطالعات سنگ‌شناختی، توصیف و تجزیه و تحلیل ریزرخسارهها به‌ویژه رخسارههای همی‌پلاژیک، پلاژیک و توربیدایتی در بازة زمانی پالئوسن تا الیگوسن زیرین نشان‌دهندة ته‌نشست سازند پابده در بخش عمیق حوضه رسوبی است. باتوجهبه مطالعات و مشاهدات صحرایی، مطالعة رخسارهها و بررسی‌های سکانسی، سطوح اصلی چینه‌نگاری سکانسی مانند مرز سکانس، سطح حداکثر عمق، سطح سیلاب دریایی، دسته‌های رخساره‌ای و 9 سکانس ته‌نشستی شناسایی شده‌اند. براساس ریزفسیل‌های تشخیص داده شده، سکانس‌های P1، P2 و بخشی از سکانس P3 (دسته رخساره‌ای FSST+LST) در بازة زمانی پالئوسن، دسته رخسارههای TST، HST و FRWST سکانس P3، سکانس‌های P4، P5، P6، P7 و P8 در ائوسن و سکانس P9 در ائوسن فوقانی - الیگوسن زیرین نهشته شده‌اند. تمامی سکانس‌ها با مرز سکانسی نوع دو آغاز می‌شوند. در تمامی سکانس‌ها به جز سکانس P3 و P4، این مرز بر سطح TS منطبق است. عمیق‌ترین سطح حداکثر عمق (mfs) به سکانس P3 متعلق است که با فراوانی چشمگیر کانی‌های اولیه و درجازای گلاکونیتی همراه است. منحنی تغییرات سطح نسبی دریا در بیشتر سکانس‌ها به جز سکانس P3، P8 و P9 با منحنی تغییرات جهانی سطح آب دریا برای بازة زمانی مدنظر انطباق دارد. نبود انطباق در سکانس P3، P8 و P9 بیان‌کنندة نقش فعالیت‌های تکتونیکی هم‌زمان با رسوب‌گذاری در حوضه زاگرس است.
محمود جلالی؛ عباس صادقی؛ محمدحسین آدابی
چکیده
این مقاله نمایانگر تجزیه و تحلیل‌‌های چینه‌نگاری سکانسی در توالی نهشته‌های دریایی کم‌عمق الیگو- میوسن در چاه یورته‌‌شاه-1 و برش سطحی موره‌کوه (جنوب تهران) است. این مطالعه بر اساس سنگ چینه‌نگاری، تعیین چهارچوب زمانی جهانی بر اساس بیوزون‌‌های استاندارد اروپایی، تعبیر و تفسیر رخسارهها، محیطهای رسوبی دیرینه و چینه‌نگاری ...
بیشتر
این مقاله نمایانگر تجزیه و تحلیل‌‌های چینه‌نگاری سکانسی در توالی نهشته‌های دریایی کم‌عمق الیگو- میوسن در چاه یورته‌‌شاه-1 و برش سطحی موره‌کوه (جنوب تهران) است. این مطالعه بر اساس سنگ چینه‌نگاری، تعیین چهارچوب زمانی جهانی بر اساس بیوزون‌‌های استاندارد اروپایی، تعبیر و تفسیر رخسارهها، محیطهای رسوبی دیرینه و چینه‌نگاری سکانسی انجام شده است. در برش زیر سطحی یورته‌‌شاه-1، بخش‌های c4تا fو در برش سطحی موره‌کوه فقط بخش fاز سازند قم قابل تفکیک است. مطالعات زیست چینه‌نگاری نشان داد که مجموعه فرامینیفرهای کف‌زی در محدودۀ مورد مطالعه مشابه با مجموعۀ فسیلی در غرب تتیس و خاورمیانه است. سن سازند قم بر اساس مجموعه فرامینیفرهای بزرگ آکیتانین تا بوردیگالین (SBZ 24-25) تعیین شد. این مطالعه نشان داد که محیط رسوبی سازند قم مربوط به رمپ کربناته است. بر اساس نوع بافت رسوبی و درصد آلوکم‌های اسکلتی و غیر اسکلتی تعداد 2 عدد رخسارۀ سنگی و 9 عدد ریزرخسارۀ از رمپ بیرونی تا رمپ درونی تشخیص داده شده است. مطالعات چینه‌نگاری سکانسی در این برش به شناسایی سه سکانس درجه سوم در برش زیر سطحی یورته‌‌شاه-1 و یک سکانس رسوبی درجه سوم در برش سطحی موره‌کوه منجر گردید. سکانس اول به سن آکیتانین دربرگیرنده بخش c4، سکانس دوم و سوم به سن بوردیگالین در بردارنده بخش‌های e,d وf هستند.
مهناز دهقان زاده؛ محمدحسین آدابی؛ میررضا موسوی؛ عباس صادقی؛ شهرام آورجانی
چکیده
این پژوهش به بررسی توالی رسوبی سازند آسماری به سن الیگو- میوسن در دو برش سطح الارضی کوه آسماری واقع در شمال فروافتادگی دزفول با ضخامت 349 متر و تاقدیس گورپی (تنگ پابده) در زون ایذه با ضخامت 342 متر می‌پردازد تا با انجام مطالعات سنگ‌چینه‌ای، تعیین ریز رخسارهها، محیط رسوبی و تفکیک سکانس‌های رسوبی امکان مقایسه شرایط نهشت سازند آسماری ...
بیشتر
این پژوهش به بررسی توالی رسوبی سازند آسماری به سن الیگو- میوسن در دو برش سطح الارضی کوه آسماری واقع در شمال فروافتادگی دزفول با ضخامت 349 متر و تاقدیس گورپی (تنگ پابده) در زون ایذه با ضخامت 342 متر می‌پردازد تا با انجام مطالعات سنگ‌چینه‌ای، تعیین ریز رخسارهها، محیط رسوبی و تفکیک سکانس‌های رسوبی امکان مقایسه شرایط نهشت سازند آسماری در دو ناحیه مذکور فراهم گردد. بر اساس مطالعات پتروگرافی، در مجموع 16 ریز رخساره رسوبی شناسایی گردید که در سه محیط رسوبی رمپ داخلی، رمپ میانی و رمپ خارجی نهشته شده‌اند. بررسی‌های مذکور نشان داد که سازند آسماری در برش کوه آسماری عمدتاً در محیط رمپ داخلی شکل گرفته است و این در حالی است که در تنگ پابده رسوب‌گذاری علاوه بر رمپ داخلی در بخش‌های عمیقتر حوضه یعنی رمپ میانی و خارجی نیز رخ داده است. در برش کوه آسماری، واحدهای رسوبی در قالب 3 سکانس رسوبی درجه سه دستهبندی شدند، در حالی که آنالیز چینه‌نگاری سکانسی در برش تنگ پابده نشان می‌دهد که نهشته‌های سازند آسماری شامل 5 سکانس رسوبی رده سوم هستند.
مهرنوش رفیعی؛ حسین رحیم پور بناب؛ وحید توکلی؛ حسن اشراقی
دوره 31، شماره 4 ، زمستان 1394، ، صفحه 33-50
چکیده
سازند کنگان به سن تریاس زیرین تا میانی یکی از مهم‌ترین سنگ مخزن‌های گازی کربناته در ایران است. جهت شناخت ریز رخسارهها، تعیین محیط رسوبی، بررسی تأثیر فرآیندهای دیاژنزی و ارتباط آنها با الگوی انباشتگی رخسارهها در چارچوب چینه‌نگاری سکانسی از داده‌های مقاطع نازک استفاده شده است. مطالعات پتروگرافی مقاطع نازک به شناسایی 8 ریزرخساره ...
بیشتر
سازند کنگان به سن تریاس زیرین تا میانی یکی از مهم‌ترین سنگ مخزن‌های گازی کربناته در ایران است. جهت شناخت ریز رخسارهها، تعیین محیط رسوبی، بررسی تأثیر فرآیندهای دیاژنزی و ارتباط آنها با الگوی انباشتگی رخسارهها در چارچوب چینه‌نگاری سکانسی از داده‌های مقاطع نازک استفاده شده است. مطالعات پتروگرافی مقاطع نازک به شناسایی 8 ریزرخساره مربوط به 3 کمربند رخساره‌ای پهنه جزرومدی، لاگون و پشته‌های سدی در این مقاطع منجر شده است. با توجه به ریزرخساره‌های شناسایی شده، این توالی کربناته بر روی یک پلتفرم کربناته از نوع رمپ نهشته شده است. براساس مطالعات پتروگرافی فرآیندهای دیاژنزی غالب سازند کنگان شامل میکرایتی شدن، تشکیل سیمان‌های هم‌ضخامت و فیبری (دیاژنز اولیه دریایی)، انحلال و ایجاد تخلخل قالبی (دیاژنز جوی)، تراکم و استیلولیتی شدن (دیاژنز ثانویه) می‌باشد. دو سکانس رسوبی درجه 3 بر اساس تغییرات رخساره‌ای تشخیص داده شده است که هر سکانس قابل تقسیم به دو سیستم تراکت پیشرونده و تراز بالا می‌باشد و مرز بین سکانس‌ها با رخساره انیدریت، به صورت لایه‌ای، توده‌ای و ندولار مشخص می‌شود. این رخساره در زیرمحیط سابخا نهشته شده و معرف حداکثر پایین افتادگی سطح آب دریا است. فرآیندهای دیاژنزی سازند کنگان ارتباط نزدیکی با تغییرات نسبی سطح آب دریا دارد به نحوی که تغییرات دیاژنزی مؤثر بر توالی رسوبی مورد مطالعه، تحت تأثیر الگوی انباشتگی رسوبات در زمان پیشروی و پسروی آب دریا است. فرآیندهای دیاژنزی غالب در رخساره های پشته سدی در زمان پیشروی و بالا بودن سطح آب دریا سیمان دریایی و در رخسارههای لاگون و پهنه جزرومدی دولومیتی شدن می‌باشد. در حالی‌که این فرآیندها در طی پایین آمدن تدریجی سطح آب دریا در رخسارههای پشته سدی انحلال و در رخسارههای لاگون و پهنه جزرومدی دولومیتی شدن، ندول و سیمان انیدریتی هستند.
محمدنبی گرگیج؛ علی احمدی؛ فاطمه برائی نژاد
دوره 31، شماره 4 ، زمستان 1394، ، صفحه 87-104
چکیده
برش زلدو در کوه‌های ازبک‌کوه و در بخش شمالی بلوک طبس قرار گرفته است و از نظر سنگ‌شناسی شامل شیل، ماسه‌سنگ آهکی، سنگآهک و دولومیت می‌باشد. ارتباط پیوسته بالاترین افق‌های کربونیفر بالایی و پایین‌ترین افق‌های پرمین زیرین در برش زلدو کاملاً نمایان است. مرز پایین این توالی با یک ناپیوستگی فرسایشی بر روی سازند آبشنی از گروه سردر ...
بیشتر
برش زلدو در کوه‌های ازبک‌کوه و در بخش شمالی بلوک طبس قرار گرفته است و از نظر سنگ‌شناسی شامل شیل، ماسه‌سنگ آهکی، سنگآهک و دولومیت می‌باشد. ارتباط پیوسته بالاترین افق‌های کربونیفر بالایی و پایین‌ترین افق‌های پرمین زیرین در برش زلدو کاملاً نمایان است. مرز پایین این توالی با یک ناپیوستگی فرسایشی بر روی سازند آبشنی از گروه سردر قرار گرفته است. مرز بالای این توالی نیز توسط یک سطح ناپیوسته و افق بوکسیتی از سازند باغونگ جدا می‌شود. بر طبق مطالعات سنگ‌شناختی و میکروسکوپی، زیرمحیطهای پهنه جزر و مدی، لاگون، سد، گذرگاه جزر و مدی و دریای باز در این توالی شناسایی شده‌اند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که برش زلدو در کربونیفر پسین در یک رمپ هموکلینال مخلوط آواری- کربناته و در پرمین پیشین در یک رمپ هموکلینال کربناته نهشته شده است. مشاهدات صحرایی، مطالعه رخسارهها و بررسی‌های سکانسی، به شناسایی سطوح اصلی چینه‌نگاری سکانسی مانند مرز سکانسی، سطح حداکثر عمق، سطح سیلاب دریایی، دسته‌های رخساره‌ای و دو سکانس ته‌نشستی، در این برش منجر شده است.
محمد نبی گرگیج؛ آزاده بردبار؛ مهدی نجفی
دوره 31، شماره 3 ، پاییز 1394، ، صفحه 95-116
چکیده
نهشته‌های کرتاسه بالایی در شمال غرب نهبندان (برش بصیران) شامل کنگلومرا، تناوب کنگلومرا- ماسه سنگ، مارن با میان لایه‌هایی ازسنگ آهک - آهک ماسه‌ای و سنگ آهک متوسط لایه تا توده‌ای به ضخامت 275 متر است. مرز زیرین توالی مورد نظر با نهشته‌های ژوراسیک؟( تناوب ماسه سنگ و شیل ) و در برخی مناطق با نهشته‌های کرتاسه زیرین به‌صورت فرسایشی ( ...
بیشتر
نهشته‌های کرتاسه بالایی در شمال غرب نهبندان (برش بصیران) شامل کنگلومرا، تناوب کنگلومرا- ماسه سنگ، مارن با میان لایه‌هایی ازسنگ آهک - آهک ماسه‌ای و سنگ آهک متوسط لایه تا توده‌ای به ضخامت 275 متر است. مرز زیرین توالی مورد نظر با نهشته‌های ژوراسیک؟( تناوب ماسه سنگ و شیل ) و در برخی مناطق با نهشته‌های کرتاسه زیرین به‌صورت فرسایشی ( ناپیوسته) و مرز بالایی آن به‌طور دگر شیب به کنگلومرای پالئوسن- ائوسن ختم می‌شود. براساس ویژگی‌های پتروفابریک رسوب‌شناسی، شواهد صحرایی و همچنین فراوانی و توزیع فرامنیفرا و دیگر اجزا موجود در رخسارههای مختلف، 9 ریزرخساره مربوط به کمربند‌های رخساره‌ای ساحل، پهنه جزر و مدی، لاگون، سد، دریای باز کم عمق و دریای باز عمیق تعیین شده است. تغییر تدریجی رخسارههای آب های کم عمق، عدم وجود موجودات ریف ساز و کربناتهای دوباره نهشته شده نشان می‌دهد که توالی کربناته برش بصیران در یک پلاتفرم کربناته از نوع رمپ هوموکلینال نهشته شده‌اند. مطالعات چینه‌نگاری سکانسی منجر به شناسایی 4 سکانس رسوبی در برش بصیران شده است. سکانس‌های شناسایی شده توسط مرزهای سکانسی نوع 1 (مرز زیرین سکانس رسوبی اول و مرز بالایی سکانس رسوبی چهارم) و 2 از یکدیگر تفکیک می‌شوند. سکانس رسوبی اول در بردارنده دسته رخساره‌ای TST, LST و HST است. این سکانس شامل ریز رخسارههای اینتراتایدال، لاگون، سد، دریای باز کم و دریای باز عمیق می‌باشد. مرز زیرین آن از نوع SB1 است. سکانس رسوبی دوم و سوم شامل دسته رخساره‌ای TST ، HST و دربردارنده ریزرخساره‌های دریای باز کم عمق و سد می‌باشد. این سکانس‌ها توسط مرز سکانسی SB2 از یکدیگر جدا می‌شوند. سکانس رسوبی چهارم نیز در بردارنده دسته رخساره‌ای TST و HST است. مرز بالایی آن از نوع SB1 و با یک ناپیوستگی مشخص به کنگلومرای پالئوسن ختم می‌شود .
حسین کاظمی؛ ابراهیم قاسمی‌نژاد
دوره 31، شماره 3 ، پاییز 1394، ، صفحه 69-82
چکیده
سازند سنگانه یکی از واحدهای سنگی کرتاسه تحتانی حوضه رسوب‌گذاری کپه داغ در شمال شرقی ایران می‌باشد. این سازند در برش قلعه‌جوق به‌طور عمده از شیل‌های آهکی و شیل همراه با سیلتستون و میان‌لایه‌هایی از آهک و آهک‌های شیلی تشکیل شده است . سازند سنگانه به‌طور هم‌شیب در زیر سازند آتامیر و بر روی سازند سرچشمه قرارگرفته است. سن سازند ...
بیشتر
سازند سنگانه یکی از واحدهای سنگی کرتاسه تحتانی حوضه رسوب‌گذاری کپه داغ در شمال شرقی ایران می‌باشد. این سازند در برش قلعه‌جوق به‌طور عمده از شیل‌های آهکی و شیل همراه با سیلتستون و میان‌لایه‌هایی از آهک و آهک‌های شیلی تشکیل شده است . سازند سنگانه به‌طور هم‌شیب در زیر سازند آتامیر و بر روی سازند سرچشمه قرارگرفته است. سن سازند سنگانه در برش مربوطه بر اساس مجموعه پالینومورف‌های شناسایی شده، آپتین بالایی- آلبین زیرین تعیین شده است. با مطالعه خرده مواد ارگانیکی موجود در اسلایدهای پالینولوژیکی، این مواد به سه گروه اصلی فیتوکلاست‌ها ( Phytoclasts ) یا پالینوماسرال ( Palynomacerals )، پالینومورف‌های دریایی ( Marine Palynomorphs ) و مواد ارگانیکی بی‌شکل ( Amorphous Organic Matters ) تقسیم گردید و چهار رخساره پالینولوژیکی: II:Marginal basin III:Proximal shelf, IV:Shelf to basin transition, V:Distal shelf, برای سازند شناسایی شد. با استفاده از نتایج پالینوفاسیس یک جایگاه رسوب‌گذاری کم‌عمق تا نسبتاً عمیق و تحت شرایط نیمه‌احیایی تا احیایی ضعیف ( suboxic - dysoxic ) برای انباش سازند در این برش پیشنهاد گردید. در تفسیر محیط دیرینه با استفاده از نمودار مثلثی پالینومورف، محیط‌رسوبی سازند سنگانه از دریایی کم عمق تا محیط نسبتاً عمیق پیشنهاد می‌شود. همین طور با بررسی نسبت‌های مواد ارگانیکی با هم‌دیگر برای هر نمونه و با تلفیق داده‌های به‌دست آمده به منظور تحلیل نوسانات سطح آب و تفکیک واحدهای سکانسی، سه سکانس رسوبی با مرزهای آن برای سازند سنگانه تفکیک گردید.
ئارام بایت گل؛ رضا موسوی حرمی؛ اسدالله محبوبی
دوره 31، شماره 3 ، پاییز 1394، ، صفحه 37-68
چکیده
سازند شیرگشت در بلوک کلمرد در ایران مرکزی به طور غالب از نهشته‌های کربناته و سیلیسی آواری تشکیل و در محیطهای رسوبی متنوعی از پهنه‌های جزر و مدی، لاگون، حاشیه ساحلی- سد، دور از ساحل- شلف و رمپ کربناته ته‌نشین شده است. با توجه به خصوصیات رخساره‌ای، طرح برانبارش، شکل هندسی لایه‌ها، توالی آواری موجود به 5 مجموعه آواری شامل پهنه‌های ...
بیشتر
سازند شیرگشت در بلوک کلمرد در ایران مرکزی به طور غالب از نهشته‌های کربناته و سیلیسی آواری تشکیل و در محیطهای رسوبی متنوعی از پهنه‌های جزر و مدی، لاگون، حاشیه ساحلی- سد، دور از ساحل- شلف و رمپ کربناته ته‌نشین شده است. با توجه به خصوصیات رخساره‌ای، طرح برانبارش، شکل هندسی لایه‌ها، توالی آواری موجود به 5 مجموعه آواری شامل پهنه‌های جزر و مدی ( FA1 )، لاگون/ مخروط‌های شسته شده ( FA2 )، حاشیه ساحلی بالایی- پیش ساحل ( FA3 )، حاشیه ساحلی میانی- پایینی ( FA4 ) و دور از ساحل شلف ( FA5 ) و 4 کمربند رخساره‌ای کربناته شامل کمربند رخساره‌ای پهنه‌ای جزر و مدی ( FA )، لاگون ( FB )، سدی ( FC ) و دریای باز ( FD ) تفکیک می‌شود. چهار سکانس رسوبی در نهشته های رسوبی سازند شیرگشت بر اساس طرح برانبارش رخساره‌ای و سطوح اصلی چینه‌نگاری شناسایی شده است. طرح برانبارش رخسارهها در این سازند حاصل ارتباط متقابل بین تکتونیک ناحیه حاصل از گسل پی سنگ کلمرد و تغییرات جهانی سطح آب دریا در طول اردویسین است. سازند شیرگشت از دسته رخسارههای گستره تراز پیشرونده و پسرونده تشکیل شده است که در نتیجه تأثیرات تکتونیکی حاصل از گسل پی سنگ کلمرد ایجاد شده است. فعالیت گسل کلمرد در این سازند به صورت تغییر در دسته رخسارهها، طرح برانبارش رخساره ای و سطوح چینه‌شناسی سکانسی نشان داده شده است.
محسن لیاقت؛ حمید کمال سروستانی؛ عباس صادقی؛ مسعود موسویان
دوره 31، شماره 2 ، تابستان 1394، ، صفحه 83-104
چکیده
رسوبات کرتاسه که با رخسارههای متنوع شناخته می‌شوند، در تمام ایران گسترش یافته‌اند. در ناحیه خور، بلوک یزد و در شرق ایران مرکزی این رسوبات به خوبی رخنمون یافته‌اند. سازند هفتومان با سن سنومانین در کوه دبرسو، جنوب ناحیه خور (در شرق ایران مرکزی) با رویکردی یکپارچه جزئی از مطالعات نموداری، بیواسترانیگرافی و تجزیه و تحلیل ...
بیشتر
رسوبات کرتاسه که با رخسارههای متنوع شناخته می‌شوند، در تمام ایران گسترش یافته‌اند. در ناحیه خور، بلوک یزد و در شرق ایران مرکزی این رسوبات به خوبی رخنمون یافته‌اند. سازند هفتومان با سن سنومانین در کوه دبرسو، جنوب ناحیه خور (در شرق ایران مرکزی) با رویکردی یکپارچه جزئی از مطالعات نموداری، بیواسترانیگرافی و تجزیه و تحلیل چینه‌نگاری سکانسی، مطالعه رخسارهها بر اساس مشاهدات میدانی و مطالعات ریزرخسارهها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ما 240 مقطع نازک میکروسکوپی را از حدود 514 متر از چینههای با جنس سنگ آهک، ماسه سنگ تا ماسه سنگ آهکی و از سنگ آهک ضخیم تا سنگ آهک ماسه‌ای نازک لایه از سازند هفتومان جمعآوری نمودیم. این سازند در یک رمپ کربناته با ریزرخساره‌های رمپ درونی، رمپ میانی و رمپ بیرونی در کنار رسوبات آواری محیط ساحلی که 2 پتروفاسیس را تشکیل داده‌اند؛ تشکیل شده است. بر اساس موقعیت مرزهای ناپیوسته سکانس‌ها، دو سکانس رده 3، که به طور غالب تغییرات جهانی سطح آب دریا کنترل کننده چرخه رسوبی در آنهاست شناسایی شدند. سیمانی شدن، دولومیتی شدن، انحلال و سیمانی شدن، کارستی شدن و پیریتی شدن مهم‌ترین فرآیندهای دیاژنزی در این سازند هستند.
حسن محسنی؛ الهام حبیبی؛ کیارش قنواتی
دوره 31، شماره 2 ، تابستان 1394، ، صفحه 51-66
چکیده
سازند سروک به سن آلبین پسین- سنومانین- تورنین پیشین از مهم‌ترین مخازن نفتی میدان مارون می‌باشد. ریزرخسارهها و محیط رسوبی بر پایه بررسی برش‌های نازک تهیه شده از خرده‌های حفاری و مغزه مربوط به چاه‌های شماره 1 و 2 شناسایی شده‌اند. بر این اساس 8 ریزرخساره مشخص گردید که در یک شلف کربناته لبه‌دار کم ژرفا در پنج کمربند رخساره‌ای ...
بیشتر
سازند سروک به سن آلبین پسین- سنومانین- تورنین پیشین از مهم‌ترین مخازن نفتی میدان مارون می‌باشد. ریزرخسارهها و محیط رسوبی بر پایه بررسی برش‌های نازک تهیه شده از خرده‌های حفاری و مغزه مربوط به چاه‌های شماره 1 و 2 شناسایی شده‌اند. بر این اساس 8 ریزرخساره مشخص گردید که در یک شلف کربناته لبه‌دار کم ژرفا در پنج کمربند رخساره‌ای ) بخش ساحلی، لاگون بسته، لاگون باز، حاشیه شلف و دریای باز ( رسوب نمودند. همچنین به کمک مطالعات پتروگرافی، تغییرات ریزرخسارهها و بررسی نمودارهای گاما و صوتی و انطباق آنها با منحنی تغییرات سطح آب دریاها، 4 سکانس مرتبه سه شناخته شد که با سکانس‌های شناسایی شده در حوضه زاگرس و صفحه عربی همخوانی دارد، زیرا در بازه زمانی یاد شده چهار سطح یشینه غرقابی در مقیاس پلیت عربی معرفی شده است. مهم‌ترین عامل پیدایش سکانس‌ها تغییرات سطح آب و ائوستازی است و تکتونیک نقش کمتری دارد. فرایندهای دیاژنزی شاخص در این سازند انحلال متئوریکی و به همراه گسترش شکستگی است که مهم‌ترین عامل در بالا رفتن کیفیت مخزنی سازند سروک در میدان مارون به شمار میروند.
وحید توکلی
دوره 30، شماره 1 ، بهار 1393، ، صفحه 97-110
چکیده
استفاده از نگاره گاما در تعیین سکانس‌های رسوبی در مخازن کربناته به سبب دامنه تغییرات کم این لاگ در این مخازن کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این مطالعه از نگاره گامای مربوط به سه چاه برای تعیین مرزهای واحدهای سکانسی سازندهای کنگان و دالان بالایی (پرمین- تریاس) در میدان گازی پارس جنوبی استفاده شده است. هر داده نگاره گاما ...
بیشتر
استفاده از نگاره گاما در تعیین سکانس‌های رسوبی در مخازن کربناته به سبب دامنه تغییرات کم این لاگ در این مخازن کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این مطالعه از نگاره گامای مربوط به سه چاه برای تعیین مرزهای واحدهای سکانسی سازندهای کنگان و دالان بالایی (پرمین- تریاس) در میدان گازی پارس جنوبی استفاده شده است. هر داده نگاره گاما از متوسط داده‌ها در کل چاه کسر گردید و سپس مقادیر به دست آمده با یکدیگر جمع شد تا مقدار تجمعی انحراف از معیار به دست آید. با توجه به اینکه رسوبات مربوط به هرسکانس یک واحد زایشی را تشکیل می‌دهند، تغییرات نگاره گاما که تأثیر بسیار کمی از فرآیندهای دیاژنزی می‌پذیرد، باید همواره در یک سکانس نسبت به یک مبدأ مشخص افزایش یا کاهش داشته باشد. این آنالیز در مرحله اول مرز بین سازندهای کنگان و دالان را در چاه مورد مطالعه نشان داد. در مرحله بعد از متوسط نگاره گاما در هر سکانس تعیین شده به عنوان مبنا استفاده گردید و در مراحل دوم و سوم مرزهای سیستم تراکتهای این سکانس‌ها نیز مشخص گردید. در مجموع در مرحله سوم، چهارسکانس رده سوم در سازندهای مورد مطالعه تشخیص داده شد که منطبق با مطالعات پیشین سکانسی در این میدان بود. این فرآیند بر روی دوچاه دیگر از این میدان نیز اجرا گردیده و نتایج مشابهی را نشان داد. این مطالعه نشان می‌دهد که استفاده از نگاره گاما و آنالیزهای ساده و اولیه ریاضی می‌تواند منجر به شناخت دقیق مرز واحدهای سکانسی در سازندهای کربناته گردد.
