ژئوشیمی رسوبی
مهدی رضا پورسلطانی
چکیده
سازند شوریجه یک توالی سیلیسی آواری ژوراسیک پسین-کرتاسه پیشین (کیمریجین پسین- هاتریوین)، واقع در حوضه رسوبی کپه داغ، دارای ضخامت 392 متر در برش اسطرخی می باشد. در برش اسطرخی، این سازند بطور همشیب بر روی سازند کربناته مزدوران (آکسفوردین) نهشته شده، و بطور همشیب نیز توسط سازند کربناته تیرگان (بارمین-آپتین) پوشیده شده است. ماسه سنگها بطور ...
بیشتر
سازند شوریجه یک توالی سیلیسی آواری ژوراسیک پسین-کرتاسه پیشین (کیمریجین پسین- هاتریوین)، واقع در حوضه رسوبی کپه داغ، دارای ضخامت 392 متر در برش اسطرخی می باشد. در برش اسطرخی، این سازند بطور همشیب بر روی سازند کربناته مزدوران (آکسفوردین) نهشته شده، و بطور همشیب نیز توسط سازند کربناته تیرگان (بارمین-آپتین) پوشیده شده است. ماسه سنگها بطور عمده ساب آرکوز، ساب لیت آرنایت، فلدسپاتیک لیت آرنایت و لیت آرنایت و بطور جزئی کوارتزآرنایت می باشند، و غنی از کوارتز، فلدسپات و خرده سنگ های رسوبی و آذرین (پلوتونیکی) بوده و بندرت دارای خرده سنگهای دگرگونی هستند. براساس مطالعات سنگ شناسی و ژئوشیمیایی، رخدادهای جزئی در مرحله دیاژنز اولیه شامل سیمانی شدن (کلسیت، اکسید آهن) است. رخدادهای مرحله دیاژنز دفنی عمیق غالب بوده و شامل فشردگی، سیمانی شدن (سیلیس، دولومیت، کلریت)، شکستگی، انحلال، انحلال فشاری و آلبیتی شدن می باشد. مرحله دیاژنز انتهایی نیز شامل رخدادهای جزئی انحلال و سیمانی شدن (کلسیت، اکسید آهن) است. بر اساس رخدادهای دیاژنتیکی، دمای بیش از 80 درجه، طی مرحله دیاژنز دفنی برای سازند شوریجه پیشنهاد می گردد. تخلخل موجود ثانویه است و بطور عمده ناشی از انحلال فلدسپات و سیمان کربناته، و شکستگی است. میانگین تخلخل و نفوذ پذیری 11 مغزه 78/7% و 84/4 میلی دارسی بوده، و شمارش نقطه ای 38 مقطع نازک، میانگین تخلخل 05/10% را نشان می دهد. داشتن تخلخل و نفوذ پذیری خوب در بخش میانی برش، پتانسیل مخزنی قابل قبولی برای این سازند در منطقه مورد مطالعه پیش بینی می گردد.
ژئوشیمی رسوبی
سیده عالیه میرحسینی؛ قاسم نباتیان؛ افشین زهدی؛ آرمین سلسانی
چکیده
منطقة قزلجه در 70کیلومتری شمال غرب زنجان در بخش شمال شرق ماه‌نشان واقع شده است. واحدهای سنگی رخنمون‌یافته در این منطقه شامل سازند قرمز زیرین، سازند قم و سازند قرمز بالایی است که سازند قرمز بالایی، هدف این پژوهش است. براساس مطالعات صحرایی و پیمایش‌های صورت‌گرفته در منطقه، سازند قرمز بالایی در این منطقه 750 متر ضخامت دارد که شامل 250 ...
بیشتر
منطقة قزلجه در 70کیلومتری شمال غرب زنجان در بخش شمال شرق ماه‌نشان واقع شده است. واحدهای سنگی رخنمون‌یافته در این منطقه شامل سازند قرمز زیرین، سازند قم و سازند قرمز بالایی است که سازند قرمز بالایی، هدف این پژوهش است. براساس مطالعات صحرایی و پیمایش‌های صورت‌گرفته در منطقه، سازند قرمز بالایی در این منطقه 750 متر ضخامت دارد که شامل 250 متر واحدهای تبخیری با میان‌لایه‌های مارن در پایین و تناوبی از رسوبات مارنی با میان‌لایه‌هایی از ماسه‌سنگ‌های خاکستری تا قهوه‌ای با ضخامت 500 متر در بخش بالایی است. با استفاده از مطالعات پتروگرافی و ژئوشیمیایی ماسه‌سنگ‌های بخش میانی سازند قرمز بالایی نام‌گذاری، تعیین جایگاه تکتونیکی، منشأ ماسه‌سنگ‌ها و آب‌وهوای دیرینة این سازند مشخص می‌شود. براساس مطالعات میکروسکوپی، اندازة ذرات تشکیل‌دهندة نمونه‌های بررسی‌شده در حد ماسه‌سنگ خیلی ریز تا گراول است. این ماسه‌سنگ‌ها جهت‌یافتگی ضعیفی دارند و ازنظر پارامتر جورشدگی، خوب تا ضعیف و ازنظر گردشدگی، نیمه‌زاویه‌دار تا زاویه‌دار هستند. با توجه به پارامترهای جورشدگی و گردشدگی و همچنین مقادیر رس، این ماسه‌سنگ‌ها ازنظر بلوغ بافتی ایمچور و گاه ساب‌مچور هستند. با توجه به درصد فراوانی اجزای تشکیل‌دهنده و براساس تقسیم‌بندی ماسه‌سنگ‌ها به روش فولک، بخش میانی سازند قرمز بالایی در منطقة قزلجه از نوع لیت‌آرنایت (سدآرنایت) و فلدسپاتیک‌لیت‌آرنایت با ترکیب میانگین Q38F15Rf47 است. مطالعات ژئوشیمیایی بیان‌کنندة منشأگرفتن ماسه‌سنگ‌های بررسی‌شده از سنگهای آذرین حد واسط تا فلسیک است که در موقعیت‌های تکتونیکی حاشیة فعال قاره‌ای تشکیل شدهاند. به‌علاوه اثر هوازدگی حاکی از آب‌وهوای خشک و نیمه‌خشک در زمان ته‌نشینی است.
ژئوشیمی رسوبی
احسان سعید؛ سعیده سنماری؛ بیژن ملکی؛ پرویز آرمانی؛ حسین مهاجر سلطانی
چکیده
در مطالعۀ حاضر به بررسی ویژگی‌های سنگهای منشأ احتمالی در شرق حوضۀ خزر جنوبی از پهنۀ ساختاری البرز پرداخته شد؛ به این منظور، برش‌های سوچلما و پوروا در جنوب نکا و برشی در جنوب ساری انتخاب شدند. نمونه‌های مطالعه‌شده از رسوبات سنگ منشأ احتمالی به سن پالئوسن بر اساس تجزیه‌وتحلیل راک- اول بررسی شدند. به‌منظور مطالعه‌های تکمیلی، نتایج ...
بیشتر
در مطالعۀ حاضر به بررسی ویژگی‌های سنگهای منشأ احتمالی در شرق حوضۀ خزر جنوبی از پهنۀ ساختاری البرز پرداخته شد؛ به این منظور، برش‌های سوچلما و پوروا در جنوب نکا و برشی در جنوب ساری انتخاب شدند. نمونه‌های مطالعه‌شده از رسوبات سنگ منشأ احتمالی به سن پالئوسن بر اساس تجزیه‌وتحلیل راک- اول بررسی شدند. به‌منظور مطالعه‌های تکمیلی، نتایج پیرولیز راک- اول و پتروگرافی آلی نمونه‌های رسوبات سنگ منشأ احتمالی در یکی از چاههای اکتشافی دشت گرگان نیز استفاده شدند. باتوجهبه نتایج مطالعۀ حاضر، بیشتر نمونه‌های رخنمون پتانسیل هیدروکربن‌زایی ندارند؛ همچنین نمونه‌های چاه اکتشافی بررسی‌شده نیز کربن آلی کل حدود 1 و کروژن تیپIII با بلوغ ناکافی دارند. در بررسی توالیهای رسوبی مشخص شد بیشتر نمونه‌ها در حوضۀ رسوبی نزدیک به محیط قاره‌ای و در شرایط پسروندۀ سطح نسبی آب دریا نهشته شدهاند.
ژئوشیمی رسوبی
مهدی غلام دخت بندری؛ پیمان رضائی؛ منصور قربانی
چکیده
جزیرۀ هرمز در ورودی خلیج فارس و دریای عمان، نماد دیاپیریسم در ایران و سری هرمز است. باتوجهبه موقعیت قرارگیری جزیره و نظر به برنامه‌های توسعه‌ای برای ساحل جزیرۀ هرمز، شناخت ترکیب و ویژگی‌های رسوبات ساحل این جزیره اهمیت فراوانی دارد. پژوهش حاضر با هدف مطالعۀ ویژگی‌های رسوبی، کانی‌شناسی و ژئوشیمیایی رسوبات ساحلی این جزیره انجام ...
بیشتر
جزیرۀ هرمز در ورودی خلیج فارس و دریای عمان، نماد دیاپیریسم در ایران و سری هرمز است. باتوجهبه موقعیت قرارگیری جزیره و نظر به برنامه‌های توسعه‌ای برای ساحل جزیرۀ هرمز، شناخت ترکیب و ویژگی‌های رسوبات ساحل این جزیره اهمیت فراوانی دارد. پژوهش حاضر با هدف مطالعۀ ویژگی‌های رسوبی، کانی‌شناسی و ژئوشیمیایی رسوبات ساحلی این جزیره انجام شد.در پژوهش حاضر، 20 نمونۀ سنگی از گراول‌های موجود در محدودۀ مورد مطالعه مقطع نازک گردید؛ همچنین 27 نمونه رسوب سطحی از 9 ایستگاه برداشت و آزمایش‌های پایۀ رسوب‌شناسی، کانی‌شناسی کمی به روش XRD، شناسایی کانی‌های سنگین با استفاده از محلول برموفرم و خاصیت مغناطیسی، سنجش فلزات سنگین و اکسیدهای اصلی به روش XRF و مطالعۀ کانی‌شناسی به کمک میکروسکوپ پلاریزان روی آنها انجام شدند. نتایج نشان دادند رسوبات ازنظر دانه‌بندی در محدوۀ ماسه تا ماسۀ گراولی قرار می‌گیرند. مقدار متوسط کربنات‌کلسیم 32 تا 62 درصد محاسبه شد. کانی‌شناسی رسوبات نشان داد مجموعه‌ای از کانی‌های هماتیت، کلسیت، کوارتز، فلدسپات، پلاژیوکلاز، دولومیت، آراگونیت، کانی‌های رسی(کائولینیت و ایلیت) و کانی‌های سنگین (مگنتیت، هماتیت، الیژیست، اپیدوت، پیروکسن، پیریت، گوتیت، لیمونیت، آپاتیت، باریت، زیرکن، فلوریت) اجزای متشکله رسوبات سطحی را تشکیل می‌دهند. مطالعۀ مقاطع نازک نشان داد بیشتر گراول‌های موجود در ساحل منشأ آذرین دارند و ترکیب ریولیتی و تراکیتی را نشان می‌دهند. یافته‌های پژوهش حاضر نشان دادند منشأ اصلی این رسوبات، دگرسانی و فرسایش سنگهای سری هرمز(پرکامبرین پسین- کامبرین پیشین) در مرکز این جزیره در شرایط آب‌وهوای گرم مرطوب است.
ژئوشیمی رسوبی
بشری سلیمانی پورلک؛ محمد حسین آدابی؛ احسان ده یادگاری
چکیده
در مطالعۀ حاضر، سازند تیزکوه به سن آپتین در برش پل زغال (جنوب چالوس) به ضخامت 113 متر از نظر شرایط رسوب‌گذاری، چینه‌نگاری سکانسی و ژئوشیمی عنصری ارزیابی شد. سازند تیزکوه در برش یادشده با ناپیوستگی همشیب روی واحد آتشفشانی کرتاسة زیرین و با ناپیوستگی همشیب زیر واحد آتشفشانی کرتاسة بالایی قرار گرفته است. بر اساس مطالعه‌های کلسی‌متری ...
بیشتر
در مطالعۀ حاضر، سازند تیزکوه به سن آپتین در برش پل زغال (جنوب چالوس) به ضخامت 113 متر از نظر شرایط رسوب‌گذاری، چینه‌نگاری سکانسی و ژئوشیمی عنصری ارزیابی شد. سازند تیزکوه در برش یادشده با ناپیوستگی همشیب روی واحد آتشفشانی کرتاسة زیرین و با ناپیوستگی همشیب زیر واحد آتشفشانی کرتاسة بالایی قرار گرفته است. بر اساس مطالعه‌های کلسی‌متری انجام‌شده، سازند تیزکوه در این برش اغلب از آهک و آهک آرژیلی تشکیل شده است. بررسی‌ها و مطالعه‌های صحرایی و آزمایشگاهی به شناسایی هشت ریزرخساره متعلق به سه زیرمحیط لاگون، پشته و دریای باز کم‌عمق در این سازند منجر شدند. تغییرات تدریجی ریزرخساره‌ها و نبود ریف‌های سدی بزرگ، آنکوئیدها، پیزوئیدها، دانه‌های آگرگات و ساختارهای ریزشی و لغزشی وجود پلت‌فرم کربناته‌ای از نوع رمپ را تأیید می‌کنند؛ همچنین حضور جلبک‌های خانوادة داسی‌کلادسه‌آ (مانند Terquemella sp. و Bakalovaella elitzae.) و ژیمنوکوداسیا (Permocalculus sp.) در برش مطالعه‌شده نشان‌دهندة محیط دریایی گرم لب‌شور و بسیار شور با عمق کم است؛ این موضوع تأکیدی بر محیط رسوبی کم‌عمق و آراگونیتی سازند مطالعه‌شده است. مطالعه‌های چینه‌نگاری سکانسی در برش یادشده موجب شناسایی سه سکانس رسوبی ردة سوم همراه با دسته رخساره‌های HST و TST با مرزهای سکانسی SB1 و SB2 شد. نتایج آزمایش‌های ژئوشیمیایی، بررسی عناصر اصلی و فرعی، مقادیر Sr/Na بیشتر از 1، مقادیر Sr/Mn (میانگین 7) و ترسیم مقادیر Sr/Ca در برابر Mn نشان دادند ترکیب کانی‌شناسی اولیۀ سازند تیزکوه آراگونیتی است و تحت‌تأثیر دیاژنز غیردریایی در محیط بسته تا کمی باز دیاژنتیکی قرار گرفته است. روند تغییرات عناصر فرعی در طول این برش به‌گونه‌ای است که در بخش بالایی، مقدار استرانسیم کاهش و مقدار منگنز افزایش می‌یابد؛ این شرایط بیان‌کنندۀ تأثیر بیشتر دیاژنز متائوریکی در بخش بالایی است.
میکروفاسیس
الهام اسدی مهماندوستی؛ جهانبخش دانشیان؛ محمد فرید محمدپناه
چکیده
در مطالعۀ حاضر، سازند ایلام از گروه بنگستان با سن کرتاسۀ پسین در شمال‌غرب آبدانان واقع در تاقدیس کبیرکوه ازنظر ویژگی‌های رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و ژئوشیمیایی بررسی شده است. مطالعه‌های صحرایی نشان می‌دهند این سازند در برش مطالعه‌شده با ضخامت 281 متر از سنگ‌آهک‌های توده‌ای، متوسط تا نازک‌لایه با میان‌لایه‌های شیل و آهک آرژیلی ...
بیشتر
در مطالعۀ حاضر، سازند ایلام از گروه بنگستان با سن کرتاسۀ پسین در شمال‌غرب آبدانان واقع در تاقدیس کبیرکوه ازنظر ویژگی‌های رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و ژئوشیمیایی بررسی شده است. مطالعه‌های صحرایی نشان می‌دهند این سازند در برش مطالعه‌شده با ضخامت 281 متر از سنگ‌آهک‌های توده‌ای، متوسط تا نازک‌لایه با میان‌لایه‌های شیل و آهک آرژیلی تشکیل شده است. مرز بالایی و پایینی سازند ایلام در برش مطالعه‌شده به‌ترتیب با سازند گورپی و سازند سروک به‌طور ناپیوسته است. بر اساس نتایج پتروگرافی، نه ریزرخساره و یک پتروفاسیس برای سازند ایلام شناسایی شده است که عمدتاً در زیرمحیط رمپ خارجی- حوضه نهشته شدهاند. فرایندهای مهم دیاژنزی که سازند ایلام را در برش مطالعه‌شده تحت‌تأثیر قرار دادهاند، عبارتند از: میکرایتی‌شدن، سیمانی‌شدن، تراکم مکانیکی و شیمیایی، انحلال، پیریتی‌شدن، فسفاتی‌شدن و گلاکونیتی‌شدن. ویژگی‌های ژئوشیمیایی (عناصر اصلی و فرعی) توالیهای کربناتۀ ایلام، بسته‌بودن محیط دیاژنتیکی سازند را نشان می‌دهند. تغییرات V/Cr، V/(V+Ni) و Ni/Co نشان می‌دهند نمونه‌های کربناتۀ سازند ایلام در شرایط نیمه‌اکسیدی و عمدتاً احیایی قرار گرفته‌اند. تغییر دادههای ژئوشیمیایی عناصر Sr/Ca، Sr/Na،Sr/Mn، Ag، V، Ni، Zn، Sr، Fe، Co و P به شناسایی مرز دو سازند سروک و ایلام در تاقدیس کبیرکوه در برش آبدانان کمک کرده است.
ژئوشیمی رسوبی
بهنام ابراهیم زاده؛ مهدی جعفرزاده؛ رحیم باقری؛ محمدعلی صالحی
چکیده
رسوبات تراورتن در جنوب‌غرب آذرشهر (استان آذربایجان شرقی) در منطقۀ وسیعی گسترش دارند و در حال حاضر نیز چشمه‌های فعال امروزی در بخش‌هایی در‌حال ته‌نشست تراورتن هستند. باتوجهبه مشاهده‌های صحرایی، ریخت‌شناسی رایج نهشته‌های تراورتنی آذرشهر از نوع برجا و شامل تپه‌ای و مخروطی، شکاف- پشته‌ای و آبشاری است. مطالعه‌های ژئوشیمیایی ...
بیشتر
رسوبات تراورتن در جنوب‌غرب آذرشهر (استان آذربایجان شرقی) در منطقۀ وسیعی گسترش دارند و در حال حاضر نیز چشمه‌های فعال امروزی در بخش‌هایی در‌حال ته‌نشست تراورتن هستند. باتوجهبه مشاهده‌های صحرایی، ریخت‌شناسی رایج نهشته‌های تراورتنی آذرشهر از نوع برجا و شامل تپه‌ای و مخروطی، شکاف- پشته‌ای و آبشاری است. مطالعه‌های ژئوشیمیایی انجام‌شده روی نهشته‌های قدیمی و امروزی تراورتن در امتداد دو چشمۀ تاپتاپان و قزل‌داغ نشان می‌دهند مقدار عنصر آهن در این نهشته‌ها به‌طور مشخص بر درون‌زاد (ترموژن)بودن و مقادیر استرانسیم، باریم و بریلیم بر سنگ منشأ آهکی، تبخیری یا دولومیتی آنها دلالت دارد. مقادیر تهی‌شدۀ ایزوتوپ اکسیژن (δ18O) و غنی‌شدۀ ایزوتوپ کربن (δ13C) نیز ترموژن‌بودن و سنگ منشأ کربناتۀ این نهشته‌ها را نشان می‌دهد. بر اساس مطالعه‌های انجام‌شده می‌توان نتیجه گرفت سیالات گرمابی ابتدا گاز CO2 منشأگرفته از ماگما را با خود حمل کرده‌اند و هنگام حرکت رو به بالا، کربن‌زدایی ضمن برخورد با سنگهای کربناته انجام شده است. این سیالات، CO2 حاصل از هیدرولیز کربنات‌ها را با خود حمل می‌کنند و به‌شکل چشمه‌های آب گرم در سطح ظاهر می‌شوند، و در اثر خروج سریع CO2 به‌شکل تراورتن رسوب می‌کنند.
زیست چینه نگاری
اعظم غلامی فرد؛ انوشیروان لطفعلی کنی2؛ اعظم ماهانی پور؛ امیرمحمد جمالی؛ فریبا فروغی
چکیده
در مطالعۀ حاضر، بخش میانی رسوبات سازند سرچشمه در برش قلعه‌زو واقع در مرکز حوضۀ کپه‌داغ ازنظر ثبت رخداد غیرهوازی اقیانوسی آپسین پیشین (OAE1a) بررسی شد؛ این رخداد در بازۀ زمانی آپسین پیشین در زون NC6 از بایوزون‌های نانوفسیلی و در مقیاسی جهانی ثبت شده است. در مطالعۀ حاضر، بخش‌های انتهایی بایوزون نانوفسیلی NC6A تا بخش‌های ابتدایی بایوزون ...
بیشتر
در مطالعۀ حاضر، بخش میانی رسوبات سازند سرچشمه در برش قلعه‌زو واقع در مرکز حوضۀ کپه‌داغ ازنظر ثبت رخداد غیرهوازی اقیانوسی آپسین پیشین (OAE1a) بررسی شد؛ این رخداد در بازۀ زمانی آپسین پیشین در زون NC6 از بایوزون‌های نانوفسیلی و در مقیاسی جهانی ثبت شده است. در مطالعۀ حاضر، بخش‌های انتهایی بایوزون نانوفسیلی NC6A تا بخش‌های ابتدایی بایوزون NC7A (سن آپسین پیشین) در سازند سرچشمه بررسی شدند. در برش موردمطالعه، پالئواکولوژی نانوفسیلهای آهکی و میزان درصد کربنات‌کلسیم به‌منظور تعیین محدودۀ رخداد غیرهوازی اقیانوسی آپسین پیشین OAE1a بررسی شدند. کاهش درخور توجه فراوانی نانوکونیدهای آهکی یا حضورنداشتن آنها در زیرزون NC6B –همزمان با کاهش درصد کربنات‌کلسیم نمونه‌ها- مؤید تأثیر رخداد غیرهوازی اقیانوسی در محدودۀ موردمطالعه (55 تا 180 متری توالی موردمطالعه) است. بر اساس دادههای یادشده (دادههای نانوفسیلی و کلسی‌متری)، ثبت رخداد غیرهوازی اقیانوسی ابتدای آپسین در بخش‌های میانی سازند سرچشمه درخور مقایسه با ثبت این رخداد از غرب حوضۀ کپه‌داغ (برش تکلکوه) است.
ژئوشیمی رسوبی
مهدی حسینی؛ مهدی جعفرزاده؛ علی طاهری؛ حامد زندمقدم
چکیده
در مطالعۀ حاضر، پتروگرافی و ژئوشیمی ماسه‌سنگ‌ها و شیل‌های سازند پادها در برش خوش‌ییلاق واقع در البرز شرقی به‌منظور دستیابی به اطلاعات بیشتر دربارۀ خاستگاه آنها استفاده شد. سازند پادها در برش مطالعه‌شده با ضخامت 341 متر روی بازالت‌های سلطان‌میدان به سن اردویسین بالایی- سیلورین قرار گرفته و سازند خوش‌ییلاق با مرز فرسایشی آن را ...
بیشتر
در مطالعۀ حاضر، پتروگرافی و ژئوشیمی ماسه‌سنگ‌ها و شیل‌های سازند پادها در برش خوش‌ییلاق واقع در البرز شرقی به‌منظور دستیابی به اطلاعات بیشتر دربارۀ خاستگاه آنها استفاده شد. سازند پادها در برش مطالعه‌شده با ضخامت 341 متر روی بازالت‌های سلطان‌میدان به سن اردویسین بالایی- سیلورین قرار گرفته و سازند خوش‌ییلاق با مرز فرسایشی آن را پوشانده است. پس‌از مطالعه‌های صحرایی، تعداد 20 نمونه ماسه‌سنگ متوسط‌دانه برای مطالعه‌های نقطه‌شماری و 8 نمونۀ ماسه‌سنگی و 2 نمونۀ شیلی برای تجزیه‌وتحلیل‌های ژئوشیمیایی انتخاب شدند. باتوجهبه درصدهای محاسبه‌شده از دادههای نقطه‌شماری، ترکیب سنگ‌شناسی این ماسه‌سنگ‌ها کوارتزآرنایت، ساب‌آرکوز و ساب‌لیتارنایت تشخیص داده شد. بر اساس میزان Q/Q+F در ماسه‌سنگ‌ها و ویژگی‌های ژئوشیمیایی ماسه‌سنگ‌ها و شیل‌های سازند پادها ازجمله نسبت Al2O3/TiO2 و نمودار TiO2 در برابر Zr، سنگ مادر غالب این نهشته‌ها را می‌توان سنگهای آذرین فلسیک در نظر گرفت. نمودارهای QmFLt و QtFL خاستگاه زمین‌ساختی ماسه‌سنگ‌های سازند پادها را کراتون پایدار نشان دادند. دادههای ژئوشیمی نیز اکثراً جایگاه تکتونیکی حاشیۀ غیرفعال قاره‌ای و ریفتی را برای این نمونه‌ها تأیید کردند. باتوجهبه مطالعه‌های جغرافیای دیرینۀ انجام‌شده در منطقه می‌توان بالاآمدگی‌های تکتونیکی و فرسایش بستر گرانیتی کادومین و همچنین ورود مواد آواری از سنگهای گرانیتی کراتون عربستان را سنگ مادر دیگر رسوبات سازند پادها در نظر گرفت.
ژئوشیمی رسوبی
محمد شلالوند؛ محمد حسین آدابی؛ افشین زهدی
چکیده
در پژوهش حاضر برای نخستین‌بار، سازند تله‌زنگ به سن پالئوسن تا ائوسن زیرین در استان کرمانشاه (برش کبوتربالا) از دیدگاه شرایط رسوب‌گذاری، چینه‌نگاری سکانسی و ژئوشیمی عنصری ارزیابی شد. سازند تله‌زنگ در این برش به‌شکل همشیب و پیوسته روی سازند امیران و به‌طور همشیب و با ناپیوستگی فرسایشی زیر سازند کشکان قرار دارد. بررسی‌های صحرایی ...
بیشتر
در پژوهش حاضر برای نخستین‌بار، سازند تله‌زنگ به سن پالئوسن تا ائوسن زیرین در استان کرمانشاه (برش کبوتربالا) از دیدگاه شرایط رسوب‌گذاری، چینه‌نگاری سکانسی و ژئوشیمی عنصری ارزیابی شد. سازند تله‌زنگ در این برش به‌شکل همشیب و پیوسته روی سازند امیران و به‌طور همشیب و با ناپیوستگی فرسایشی زیر سازند کشکان قرار دارد. بررسی‌های صحرایی و مطالعه‌های آزمایشگاهی به شناسایی شش ریزرخساره در نهشته‌های این سازند منجر شدند. تغییرات تدریجی ریزرخساره‌ها، نبود کلسی‌توربیدایت‌ها و نبود ریف‌های سدی گسترش‌یافته با ضخامت درخور توجه تأییدکنندۀ وجود پلت‌فرم کربناته‌ای از نوع رمپ است. مطالعه‌های چینه‌نگاری سکانسی به شناسایی یک سکانس رسوبی ردۀ سوم و دسته رخساره‌های HST و TST منجر شدند؛ مرز زیرین این سکانس از نوع دوم و مرز بالایی با شواهد خروج از آب، از نوع اول است. سطح بیشترین پیشروی با ریزرخسارۀ فلوتستون تا رودستون حاوی کورالیناسه‌آ، مرجان و بایوکلاست مربوط به ابتدای رمپ میانی مشخص شد. نتایج بررسی‌های عناصر اصلی (کلسیم و منیزیم) و فرعی (استرانسیوم، سدیم، منگنز و آهن) بیان‌کنندۀترکیب کانی‌شناسی اولیۀ آراگونیتی و سیستم دیاژنزی نیمه‌بسته تا باز است. روند تغییرات عناصر در طول این برش به‌گونه‌ای است که در رسوبات بخش HST، مقدار استرانسیوم کاهش یافته است؛ درحالی‌که مقادیر آهن و منگنز به‌علت تأثیر بیشتر دیاژنز متائوریک افزایش یافته‌اند.
ژئوشیمی رسوبی
سید محمدعلی موسوی زاده
چکیده
در مطالعۀ حاضر سعی شد روند تغییرات اقلیمی در زمان تشکیل نهشته‌های کربناتۀ سازند داریان به سن آپتین در زون چین‌خورده - راندۀ زاگرس با استفاده از دادههای ژئوشیمیایی (شامل دادههای ایزوتوپی و عنصری) بررسی شود. به‌منظور مطالعۀ نوسانات دمای دیرینه از روند تغییرات ایزوتوپ اکسیژن (شاخص حساس به دما) استفاده شد. نتایج به دست آمده وجود یک ...
بیشتر
در مطالعۀ حاضر سعی شد روند تغییرات اقلیمی در زمان تشکیل نهشته‌های کربناتۀ سازند داریان به سن آپتین در زون چین‌خورده - راندۀ زاگرس با استفاده از دادههای ژئوشیمیایی (شامل دادههای ایزوتوپی و عنصری) بررسی شود. به‌منظور مطالعۀ نوسانات دمای دیرینه از روند تغییرات ایزوتوپ اکسیژن (شاخص حساس به دما) استفاده شد. نتایج به دست آمده وجود یک دوره گرم‌شدن در ابتدای آپتین پیشین و دو دوره سرد‌شدن (یکی در انتهای آپتین پیشین و دیگری در آپتین پسین) را نشان دادند. انطباق روند تغییرات نسبت استرانسیوم به کلسیم، ایزوتوپ پایدار کربن و روند نوسانات دمایی در این نهشته‌ها و مقایسه آن با سایر مطالعه‌ها نشان می‌دهد ورود دی‌اکسیدکربن به سیستم جوی - اقیانوسی از طریق فعالیت‌های آتشفشانی زیردریایی مهم‌ترین سازوکار افزایش دماست؛ در مقابل، خروج این گاز گلخانه‌ای در اثر خروج کربن از طریق دفن مواد آلی در نهشته‌ها عامل اصلی کاهش دما در نظر گرفته می‌شود. دادههای حاصل همانند نتایج به‌دست‌آمده در سایر نقاط دنیا نشان می‌دهند طی تشکیل نهشته‌های کربناتۀ سازند داریان، شرایط گلخانه‌ای در تمام بازۀ زمانی آپتین و به تبع آن دورۀ کرتاسه غالب نبوده و پیوستگی شرایط گلخانه‌ای توسط دوره‌هایی از سردشدگی و کاهش دما قطع شده است.
ژئوشیمی رسوبی
سارا پوردیوانبیگی مقدم؛ محمدعلی صالحی؛ افشین زهدی؛ مهدی جعفرزاده
چکیده
سازند بایندور به سن پرکامبرین پسین در برش نمونه واقع در جنوب‌غرب زنجان 402 متر ضخامت دارد و از شیل و ماسه‌سنگ با میان‌لایه‌های دولومیتی (با ضخامت حدود 2 تا 8 متر) تشکیل شده است. بر اساس مطالعه‌های صحرایی، رخساره‌های سنگی مربوط به پهنۀ ساحلی و دریای کم‌عمق در سازند بایندور شناسایی شدهاند. گسترش و تشکیل دولومیت‌ها در سازند بایندور ...
بیشتر
سازند بایندور به سن پرکامبرین پسین در برش نمونه واقع در جنوب‌غرب زنجان 402 متر ضخامت دارد و از شیل و ماسه‌سنگ با میان‌لایه‌های دولومیتی (با ضخامت حدود 2 تا 8 متر) تشکیل شده است. بر اساس مطالعه‌های صحرایی، رخساره‌های سنگی مربوط به پهنۀ ساحلی و دریای کم‌عمق در سازند بایندور شناسایی شدهاند. گسترش و تشکیل دولومیت‌ها در سازند بایندور به موازات لایه‌های رسوبی است و لایه‌های دولومیتی گسترش جانبی درخور توجهی را نشان می‌دهند. توالیهای کربناتۀ این نهشته‌ها درنتیجۀ تأثیر سیالات دولومیت‌ساز به‌طور کامل دولومیتی شدهاند؛ به‌طوری‌که شواهد بافت رسوبی اولیه به میزان کم حفظ شده است. این دولومیت‌ها حاوی مقادیر درخور توجهی ندول‌های چرت و آثار جلبک‌های سبز- آبی (استروماتولیت‌ها) به موازات لایه‌بندی‌های رسوبی‌اند. بر اساس مطالعه‌های پتروگرافی، دولومیت‌های سازند بایندور بر اساس فابریک و اندازۀ بلور به سه گروه دولومیت‌های ریز، متوسط و متوسط تا درشت‌بلور تقسیم می‌شوند. میزان ایزوتوپ کربن 13 در این نمونه‌ها بین 63/1- تا ‰PDB 02/2 و مقادیر ایزوتوپ اکسیژن 18 بین 94/5- تا ‰ PDB15/8- متغیر است. این مقادیر تقریباً مشابه با مقادیر ایزوتوپ‌های کربن و اکسیژن آب دریای پرکامبرین پسین است. باتوجهبه نتایج مطالعه‌های صحرایی، پتروگرافی و ژئوشیمیایی و همچنین دمای تشکیل دولومیت‌های ریز و متوسط‌بلور (حدود 38 درجۀ سانتی‌گراد)، احتمالاً آب دریا منشأ یون منیزیم در این دولومیت‌ها بوده است و این دولومیت‌ها تحت‌تأثیر مدل دولومیتی‌شدن نفوذ و تراوش در محیط‌های تدفین کم‌عمق شکل گرفته‌اند. با ادامۀ روند تدفین و افزایش دمای سیالات دولومیت‌ساز، دولومیت‌های متوسط تا درشت‌بلور از دولومیت‌های ریز و متوسط‌بلور حاصل شدهاند. دادههای ایزوتوپ اکسیژن در دولومیت‌های متوسط تا درشت‌بلور نیز تفاوت مشهودی بین این نوع دولومیت با دولومیت‌های نوع اول و دوم نشان نمی‌دهد که احتمالاً بیان‌کنندۀ تشکیل این دولومیت‌ها در شرایط تدفین کم‌عمق و درنتیجۀ فرایند تبلور مجدد دولومیت‌های ریزبلور است. این نتایج به همراه محیط رسوبی کم‌عمق زمان ته‌نشست سازند بایندور، تشکیل‌شدن دولومیت‌ها درنتیجۀ سازوکار نفوذ و تراوش توسط آب دریا و طی تدفین کم‌عمق را تأیید می‌کنند.
ژئوشیمی رسوبی
زینب اورک؛ معصومه کردی؛ احمد رضا کریمی
چکیده
ارزیابی ژئوشیمیایی سنگ منشأ نخستین گام در بررسی سیستم‌های هیدروکربنی طی برنامه‌های اکتشافی است. سازند پابده با سن پالئوسن تا الیگوسن و سنگ‌شناسی مارن، آهک و شیل یکی از سازندهای محتمل برای زایش هیدروکربن در سواحل شمال‌غربی خلیج فارس و جنوب فروافتادگی دزفول است. در پژوهش حاضر، توان هیدروکربن‌زایی، کمیت و کیفیت سنگ منشأ، نوع کروژن، ...
بیشتر
ارزیابی ژئوشیمیایی سنگ منشأ نخستین گام در بررسی سیستم‌های هیدروکربنی طی برنامه‌های اکتشافی است. سازند پابده با سن پالئوسن تا الیگوسن و سنگ‌شناسی مارن، آهک و شیل یکی از سازندهای محتمل برای زایش هیدروکربن در سواحل شمال‌غربی خلیج فارس و جنوب فروافتادگی دزفول است. در پژوهش حاضر، توان هیدروکربن‌زایی، کمیت و کیفیت سنگ منشأ، نوع کروژن، بلوغ حرارتی و گسترش رخسارۀ آلی سازند پابده بررسی شدند؛ به این منظور، تعداد 47 نمونه از میدان‌های واقع در نواحی موردمطالعه با دستگاه راک- اول 6 تجزیه‌وتحلیل شدند. نتایج نشان دادند کروژن‌ها از نوع II، III و مخلوطی از کروژن III و II هستند، ولی اکثراً نابالغند و در مرحلۀ دیاژنز قرار گرفته‌اند. پتانسیل هیدروکربن‌زایی 90 درصد نمونه‌ها در بخش متوسط تا عالی قرار دارد. رخساره‌های آلی این سازند در محدودۀ B، BC، C و CD قرار دارند. این تنوع رخساره‌های آلی از تغییرات جانبی رخساره‌ها و تغییرات نسبی سطح آب دریا طی زمان رسوب‌گذاری این سازند ناشی می‌شود. سازند پابده در منطقۀ مطالعه‌شده به سه زون ژئوشیمیایی تقسیم می‌شود: زون‌های بالایی و پایینی در زمان پسروی آب دریا با مقادیر TOC و HI کم و کروژن نوع III ته‌نشست یافته‌اند؛ درحالی‌که زون میانی در زمان پیشروی آب دریا با مقادیر TOC و HI زیاد و کروژن نوع II نهشته شده است. سازند پابده در منطقۀ مطالعه‌شده سنگ منشأیی با پتانسیل هیدروکربن‌زایی خوب ولی نابالغ شناخته می‌شود و زون میانی این سازند منبع هیدروکربنی غیرمتعارف در نظر گرفته می‌شود.
ژئوشیمی رسوبی
جابر پیله کوهی؛ مهدی جعفرزاده؛ عزیزالله طاهری؛ افشین زهدی
چکیده
برش چپقلو در فاصلۀ 90 کیلومتری جنوبشرق شهر زنجان و در کوه‌های سلطانیه قرار دارد. مطالعۀ حاضر دربارۀ نهشته‌های پرکامبرین پسین شامل سازند بایندور به ضخامت 605 متر و متشکل از شیل با میان‌لایه‌های دولومیتی و بخش دولومیت زیرین سازند سلطانیه به ضخامت 100 متر انجام شده است. مطالعه‌های پتروگرافی و ژئوشیمیایی (XRD ICP-OES) دولومیت‌های این دو سازند ...
بیشتر
برش چپقلو در فاصلۀ 90 کیلومتری جنوبشرق شهر زنجان و در کوه‌های سلطانیه قرار دارد. مطالعۀ حاضر دربارۀ نهشته‌های پرکامبرین پسین شامل سازند بایندور به ضخامت 605 متر و متشکل از شیل با میان‌لایه‌های دولومیتی و بخش دولومیت زیرین سازند سلطانیه به ضخامت 100 متر انجام شده است. مطالعه‌های پتروگرافی و ژئوشیمیایی (XRD ICP-OES) دولومیت‌های این دو سازند نشان داد این برش دارای 5 نوع دولومیت به شرح زیر است: 1. دولومیت‌های بسیار ریزبلور؛ 2. دولومیت‌های ریزبلور؛ 3) دولومیت‌های متوسط‌بلور؛ 4. دولومیت‌های متوسط تا درشت‌بلور؛ 5. سیمان دولومیتی. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهند بیشترین تنوع دولومیت‌ها در برش یادشده به انواع دولومیت‌های ریزبلور و متوسط‌بلور مربوط است. دولومیت‌های بسیار ریزبلور به دیاژنز اولیه مربوط هستند. دولومیت نوع دوم از تبلور دوبارۀ دولومیت نوع اول تشکیل شده است. دولومیت‌های نوع سوم تا پنجم در مراحل آخر دیاژنز و در اثر سیالات دولومیت‌ساز (احتمالاً آب‌های بین‌حفره‌ای) تشکیل شدهاند. سازوکار دولومیتی‌شدن برای دولومیت نوع اول الگوی سبخا، دولومیت‌های نوع دوم از نوع تدفینی کم‌عمق و دولومیت‌های سوم تا پنجم از نوع تدفینی عمیق است. مطالعه‌های ژئوشیمیایی نشان می‌دهند مقدار کم استرانسیم در دولومیت‌های درشت‌بلور این برش نسبت به آب دریا و دولومیت‌های عهد حاضر و حتی نسبت به دولومیت‌های بسیار ریزبلور نشان از درشت‌بلورشدن و عمق تدفین بیشتر این دولومیت‌ها دارد.مقدار فوق‌العاده زیاد آهن و منگنز در دولومیت‌های برش چپقلو نسبت به دولومیت‌های عهد حاضر و آب دریا نشان‌دهندۀ تشکیل این دولومیت‌ها در شرایط احیایی و حضور باکتری‌های احیاکنندۀ سولفات است.
ژئوشیمی رسوبی
زهرا حسنی؛ مریم مرتضوی مهریزی؛ سید ناصر رئیس السادات
چکیده
بررسی پتروگرافی و ژئوشیمیایی (عناصر اصلی و فرعی) نهشته‌های پالئوسن شمال بیرجند به‌منظور تعیین برخاستگاه، سنگ منشأ و شرایط هوازدگی دیرینه انجام شد. شواهد پتروگرافی ازجمله کوارتزهای مونوکریستالین نیمه‌گرد‌شده با خاموشی مستقیم، فراوانی خرده‌سنگ‌های رسوبی و به مقدار کمتر خرده‌سنگ‌های دگرگونی و ولکانیکی و همچنین رسم نتایج تجزیه‌وتحلیل ...
بیشتر
بررسی پتروگرافی و ژئوشیمیایی (عناصر اصلی و فرعی) نهشته‌های پالئوسن شمال بیرجند به‌منظور تعیین برخاستگاه، سنگ منشأ و شرایط هوازدگی دیرینه انجام شد. شواهد پتروگرافی ازجمله کوارتزهای مونوکریستالین نیمه‌گرد‌شده با خاموشی مستقیم، فراوانی خرده‌سنگ‌های رسوبی و به مقدار کمتر خرده‌سنگ‌های دگرگونی و ولکانیکی و همچنین رسم نتایج تجزیه‌وتحلیل مودال ذرههای آواری روی نمودارهای QtFL و QmFlt نشان می‌دهد ماسه‌سنگ‌های پالئوسن مطالعه‌شده حاصل چرخۀ دوبارۀ رسوبات پس‌از کوهزایی هستند. بر اساس مطالعه‌های ژئوشیمیایی، موقعیت تکتونیکی ماسه‌سنگ‌های مطالعه‌شده احتمالاً حاشیه قاره‌ای فعال است. اندیسهای هوازدگی شیمیایی CIA و PIA محاسبه‌شده برای ماسه‌سنگ‌های این برش نشان‌دهندۀ شرایط هوازدگی متوسط تا زیاد در ناحیۀ منشأ هستند. دادههای پتروگرافی، ژئوشیمیایی و نقشههای جغرافیایی دیرینۀ منطقه در زمان پالئوسن شرایط آبوهوایی نیمه‌خشک را در زمان نهشتهشدن این ماسه‌سنگ‌ها نشان می‌دهند.
ژئوشیمی رسوبی
الهام اسدی مهماندوستی؛ جهانبخش دانشیان؛ نعمت الله مارگیر
چکیده
در مطالعۀ حاضر، سازند قم در برش چینه‌شناسی خانیآباد واقع در جنوب خاوریکاشان ازنظر دادههای ژئوشیمیایی بررسی شد. این سازند در برش مطالعه‌شده 70 متر ضخامت دارد و از لایه‌های نازک تا ضخیم و توده‌ای سنگ آهک، سنگ آهک رسی و مارن تشکیل شده است. مطالعه‌های پتروگرافی نشان می‌دهند فرامینیفرها، جلبک قرمز، خارپوستان، بریوزوئر، دوکفه‌ای‌ها، ...
بیشتر
در مطالعۀ حاضر، سازند قم در برش چینه‌شناسی خانیآباد واقع در جنوب خاوریکاشان ازنظر دادههای ژئوشیمیایی بررسی شد. این سازند در برش مطالعه‌شده 70 متر ضخامت دارد و از لایه‌های نازک تا ضخیم و توده‌ای سنگ آهک، سنگ آهک رسی و مارن تشکیل شده است. مطالعه‌های پتروگرافی نشان می‌دهند فرامینیفرها، جلبک قرمز، خارپوستان، بریوزوئر، دوکفه‌ای‌ها، شکم‌پایان، مرجان‌ها و پلوییدها مهم‌ترین اجزای سازند قم هستند که در کمربندهای رخساره‌ای لاگون و پشته سدی ته‌نشست شدهاند. دادههای ژئوشیمیایی بیان‌کنندۀ ته‌نشست کربناتۀ سازند قم در محیط عمدتاً نیمه‌بسته تا باز دیاژنتیکی است. همچنین تغییرات منگنز و نسبت وانادیم به کروم و مولیبدن به زیرکن بیان‌کنندۀ ته‌نشست رسوبات کربناتۀ سازند قم عمدتاً در شرایط نیمه‌احیایی هستند. تطابق نسبت وانادیم به کروم، مقادیر منگنز، سدیم و باریم با آلوکم‌های زیستی و کمربندهای رخساره‌ای شناسایی‌شده نشان می‌دهد فراوانی این عناصر در بخش‌های کم‌عمق لاگونی به سمت خشکی، میانه لاگون و بخش‌های لاگونی به سمت پشته سدی متفاوت است. در بخش‌های میانه لاگون که انرژی کمتر است، مقدار باریم و منگنز و نسبت وانادیم به کروم نسبت به سایر بخشها افزایش یافته و بیان‌کنندۀ نیمه‌احیایی‌بودن بیشتر این محیط نسبت به سایر بخشهاست. در بخش‌هایی از لاگون که نزدیک پشته سدی قرار دارند، نسبت وانادیم به کروم، منگنز و مقدار عنصر باریم نسبت به سایر بخشها کمتر است و شرایط محیطی اکسیدی تا نیمه‌اکسیدی را نشان می‌دهد.
