Global regression evidence in the Middle Miocene strata in the Zanjan area

Document Type : Research Paper

Authors

1 .Assistant Professor, Stratigraphy and Paleontology, Department of Geology, Faculty of Science, University of Zanjan, Zanjan, Iran

2 Assistant Professor, Sedimentology and Sedimentary rocks, Department of Geology, Faculty of Science, University of Zanjan, Zanjan, Iran

Abstract

Abstract
The study of the effect of global regression on the Middle Miocene (upper parts of the Qom Formation and Lower parts of the Upper Red Formation) strata has been carried out on two stratigraphic sections in the Zanjan area, northwest Iran. Lithological and microfacies analysis shows that these carbonate strata gradually turn to clastic (sandstone and conglomerate) and, in some regions, turn to evaporate deposits. Microfacies studies also confirm this sedimentary facies changes. Thus, the pelagic wack/packstone microfacies gradually change to sandy bioclast pelagic wack/packstone and finally, at the top of the section changes to the continental sandstone. Facies and lithological changes confirm the shoreline regression that can be correlated with the eustatic sea-level curve. Evaporitic strata in some parts of this area show small restricted basins because of this event. The eustatic sea-level curve in the Langhian and Serravallian ages shows global sea-level fall that can be correlated with the global oxygen isotope changes and glaciation events at this time. Therefore, we can conclude that the Middle Miocene strata have been affected by this global regression in the Zanjan area. 
Keywords: Regression, Miocene, Microfacies, Zanjan.
 
 
Introduction
The Qom Formation is cropped out in central, north and northwest Iran (Daneshain and Dana 2019). The Burdigalian (Daneshian and Saiedi Mehr 2005; Daneshian et al. 2009; Noroozpour 2020; Rabbani and Zohdi 2021) and the Aquitanian–Burdigalian (Daneshian et al. 2010) ages have been proposed for these successions from northwest of Iran. The extinction of Borelis melo curdica confirms a the Burdigalian age in this formation (Rabbani et al. 2022). The Middle Miocene regression is one of the most important global sea-level fluctuations in the world (Haq et al. 1987; Thomas 2008). Some glaciation evidence in the South pole at this time can confirm this global regression (Lewis et al. 2014; Halberstadt et al. 2021). This study tries to find the effect of this global regression in the Zanjan area of northwest Iran.
 
Material & Methods    
Tow stratigraphic outcrop sections have been measured, sampled and studied in detail in the southwest (Ghachoghay) and Northwest (Aghbolagh) of Zanjan. Thin section of 48 samples from the Aghbolagh section and 42 samples from the Ghamchoghay section have been studied by polarized microscope at the Geology of Department, University of Zanjan. All microfacies have been identified using standard limestone classification (Dunham, 1962; Embry and Klovan, 1971) and correlated with standard microfacies (Flugel 2010) for the depositional environmental interpretations.
 
Discussion of Results & Conclusions
Based on the stratigraphic range of two index fossils (Borelis melo curdica and Praeorbulina glomerosa), we can propose the Burdigalian–Langhian (Middle Miocene) age for the upper parts of the Qom Formation strata that are composed of limestones and sandy limestones. Facies studies led to the identification of two microfacies and two facies as follows:
Pelagic wack/packstone: this microfacies can be seen in Q39 and Q40 (Aghbolagh), and S37, S38 and S39 (Ghamchoghay) samples. The high abundance of planktonic foraminifera fossils (Globigerina praebulloides) in wackestone texture is the most important feature in these microfacies. These microfacies can be correlated with SMF3 related to the toe of the slope and distal part of the carbonate platform.
Sandy bioclast pelagic wack/packstone: This facies is observed in the Q43, Q46, and Q47 samples of the Aghbolagh section, and S40, S41 and S42 samples of the Ghamchoghay section. Benthic foraminifera, bioclast and a low abundance of planktonic foraminifera and sand grains can be seen within the wack/packstone texture of these samples. This microfacies can be correlated with SMF4 related to the slope area of the carbonate platform. Other studies confirm carbonate shelf as a sedimentary environment for these strata (Rabbani et al. 2020; Rabbani and Zohdi 2021). The sand grains originated from terrestrial to the marine environment by submarine channels between bioclastic reefs. Thus, we propose an open carbonate shelf as a sedimentary environment for the Qom Formation in this area. Some sedimentary structures such as asymmetrical ripple marks and cross-bedding in these strata can confirm unidirectional flow in the submarine channels in the slope area.
3 and 4- Clastic and evaporitic facies: The uppermost layers of the Qom Formation have been followed by the lowermost parts of the Upper Red Formation in this area that contains sandstones and conglomerates. An evaporative unit in the Ghamchoghay section can be considered the lower part of the Upper Red Formation. This unit also has been reported from the Andabad area in the south of the Aghbolagh section.
The result shows a very good correlation with the eustatic curve in the Middle Miocene age (Haq et al. 1987) that confirms the connection of the Neo-Tethys Ocean with open marine (Reuter et al. 2009). This regression can be correlated with the global ice house in the Middle Miocene that was reported from different parts of the continents on Earth (Passchier et al. 2013; Griener et al. 2015; Bassant et al. 2017; Raitzsch et al. 2021)


Keywords

Main Subjects


مقدمه

رخنمون وسیعی از سازند قم در ایران مرکزی به‌سمت شمال باختری ایران گسترده شده است (Daneshian and Dana 2019). مطالعات رسوب‎‍شناسی و چینه‎‍شناسی این سازند در شمال باختری ایران در محدودۀ زنجان توسط افراد مختلف صورت گرفته است؛ به‌طوری که در برخی از برش‎‍ها، سن بوردیگالین (Daneshian and Saiedi Mehr 2005; Daneshian et al. 2009; Noroozpour 2020; Rabbani and Zohdi 2021) و در برخی دیگر از برش‎‍های چینه‎‍شناسی سن اکیتانین-بوردیگالین (Daneshian et al 2010) برای این سازند معرفی شده است.

براساس مطالعات (Rabbani et al. 2022)، بر مبنای انقراض فسیل شاخص Borelis melo curdica در آخرین توالی‎‍های سازند قم، این توالی‎‍ها که درمجموع حدود 13متر ضخامت دارند، سن جوان‌تر از بوردیگالین (لانگین) را دارند و دارای سنگ‎‍شناسی سنگ آهک و سنگ آهک ماسه‎‍ای‌اند.

یکی از مهم‌ترین نوسانات سطح آب دریا در مقیاس جهانی، افت سطح آب در محدودۀ میوسن میانی است (Haq et al. 1987; Thomas 2008). شواهد یخچالی وسیع در زمان میوسن میانی از نواحی قطب جنوب (Lewis et al. 2014; Halberstadt et al. 2021)، شاهدی بر سردشدن کرۀ زمین در مقیاس جهانی و تأیید افت سطح آب اقیانوس‌های آزاد در آن زمان است. با توجه به اهمیت جهانی این موضوع و اینکه آیا این افت جهانی سطح آب دریا در سازندهای موجود در ایران نیز اثرگذار بوده است یا خیر، این پژوهش در نظر دارد با بررسی انتهایی‎‍ترین توالی‎‍های سازند قم به سن لانگین در محدودۀ زنجان، تغییرات رخساره‎‍ای و در پی آن نوسانات سطح آب دریا را در این محدودۀ سنی ارزیابی کند. در این محدوده، سازندهای قرمز پایینی و کرج هسته تاقدیس را تشکیل داده و در ادامه سازند قم با مرز فرسایشی و به‌صورت ناپیوسته بر این توالی‎‍ها قرار گرفته است. همچنین، در محدودۀ زنجان عمدتاً بخش‎‍های بالایی سازند قم (عضوهای e,f,g) رخنمون دارند و در انتها به‌تدریج به سازند قرمز بالایی تبدیل می‎‍شوند. عضو f از سازند قم، ارتفاعات منطقه را تشکیل می‌دهد و نهشته‎‍های سازند قرمز بالایی به‌صورت تپه‌ماهوری، فرسایش می‌یابد و فاقد رخنمون مناسب است.

 

موقعیت جغرافیایی و روش مطالعه

این مطالعه بر برش‎‍ آق‌بلاغ (محدودۀ شمال غربی استان زنجان) و مقایسۀ آن با برش قمچقای (محدودۀ جنوب غربی زنجان) انجام شده است. برش آق‌بلاغ با مختصات جغرافیایی (طول: 48درجه، 1دقیقه و 42 ثانیۀ شرقی، عرض: 36درجه، 48دقیقه و 41 ثانیۀ شمالی) در محدودۀ 43کیلومتری جادۀ زنجان به‌سمت ماهنشان در ابتدای جادۀ منتهی به روستای قره‎‍گل واقع شده است (Rabbani et al. 2021). مطالعات چینه‎‍شناسی را بر این توالی‎‍ها در برش قمچقای (Rabbani et al. 2020) انجام داده‌اند که این برش در محدودۀ 40کیلومتری جنوب خاوری زنجان، در مسیر زنجان به‌سمت بیجار واقع است. برش قمچقای دارای طول جغرافیایی 48درجه، 11دقیقه و 58 ثانیۀ شرقی و عرض جغرافیایی 36درجه، 23دقیقه و 38 ثانیۀ شمالی است (شکل1). تعداد 47نمونه از برش آق‌بلاغ و 42نمونه از برش قمچقای برداشت و مطالعه شده است. در این مطالعه نمونه‎‍های انتهایی در هر برش، دقیق بررسی شده است. تمام نمونه‎‍ها در هر دو برش در آزمایشگاه دیرینه‎‍شناسی دانشگاه زنجان قرار دارند. نمونه‎‍برداری هریک از برش‎‍ها به مدت یک روز به طول انجامید. مطالعۀ مقاطع نازک میکروسکوپی با استفاده از میکروسکوپ پلاریزان نور عبوری با لنز شیئی 4x و تفکیک و نام‌گذاری ریزرخساره‎‍ها بر مبنای طبقه‎‍بندی Dunham 1962 و Embry and Klovan 1971 صورت گرفت. به‌منظور تعیین مدل رسوبی و کمربندهای رخساره‎‍ای، داده‎‍های به‌دست‌آمده با زون‎‍های استاندارد Flugel 2010 مقایسه شد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

.

 

 

 

 

شکل 1- راه دسترسی و نقشۀ زمین‌شناسی برش‎‍های مطالعه‌شدۀ برگرفته از نقشۀ یکصد هزار زنجان (Haddadan 2004)

Fig 1- Road and Geological map of studied sections

 

 

نتایج و بحث

توالی‎‍های پایانی سازند قم در برش‎‍های بررسی‌شده، شامل سنگ آهک و سنگ آهک ماسه‎‍ای است. براساس انقراض فسیل شاخص سن بوردیگالین (Borelis melo curdica)، قبل از انتهایی‌ترین لایه‎‍های سازند قم در برش‎‍های قمچقای و آق‌بلاغ و ظهور فسیل شاخص لانگین (Praeorbulina glomerosa) در بخش‎‍های بالایی سازند قم، سن میوسن میانی برای آخرین لایه‎‍های سازند قم در نظر گرفته می‌شود. این توالی‎‍ها به‌تدریج در برش آق‌بلاغ به توالی‎‍های تخریبی سازند قرمز بالایی (شکل2) و در برش قمچقای به یک واحد تبخیری در قاعدۀ سازند قرمز بالایی تبدیل می‎‍شود (شکل‎‍های 3 و 4و 5).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل2- نمایی از توالی‎‍های ابتدای سازند قرمز بالایی در برش آق‌بلاغ (الف- دید بهسمت باختر) که شامل توالی‎‍های ماسه‌سنگی (ب) و کنگلومرایی (ج) در این برش‌ است.

Fig 2- Lower parts of Upper Red Formation in Aghbolagh section (A-to the west) That composed of sankdstone (B) and conglomerates (C) in this section.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل3- نمای دور از انتهایی‎‍ترین توالی‎‍های سازند قم در برش قمچقای که به‌تدریج به بخش‎‍های تبخیری ابتدای سازند قرمز بالایی تبدیل می‎‍شوند. دید به‌سمت جنوب شرقی

Fig 3- Upper parts of Qom Formation in Ghamchoghay section that gradually turn to evaporitic strata in the bas of Upper Red Formation (to the Southeast)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


شکل4- نمای نزدیک از واحد تبخیری ابتدای سازند قرمز بالایی در برش قمچقای

Fig 4- Evaporitic strata in the lower parts of Upper red Formation in Ghamchoghay section

 

                                                    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل5- تعیین سن توالی‎‍های سازند قم براساس گسترش فسیل‎‍های شاخص

Fig5- Biostratigraphy of Qom Formation

 

براساس مطالعات برش‎‍های نازک میکروسکوپی، آخرین توالی‎‍های سازند قم در هر دو برش مطالعه‌شده، دو ریزرخساره (براساس طبقه‎‍بندی Dunham 1962 و Embry and Klovan 1971) و دو رخسارۀ سنگی (رخسارۀ ماسه‎‍سنگی و رخسارۀ تبخیری) تفکیک شد که به‌ترتیب از قدیم به جدید به شرح زیرند:

ریزرخسارۀ پلاژیک وکستون/پکستون(Pelagic wacke/packstone)

نمونه‎‍هایی که دربردارندۀ این ریزرخساره‌اند شامل شمارۀ نموده‎‍های Q39,Q40 در برش آق‌بلاغ و S37,S38,S39 در برش قمچقای‌‌اند. در این نمونه‎‍ها، مجموعه‎‍ای از فسیل‎‍های روزنبران شناور که عمدتاً از گونۀ (Globigerina praebulloides) است، با فراوانی بالا در یک زمینۀ گلی دیده می‎‍شود (شکل6). فراوانی این فسیل‎‍ها در نمونه‎‍های مذکور تغییر می‎‍کند و به میزان دوربودن از ساحل و عمق حوضه مرتبط است. مقایسۀ ویژگی‎‍های این رخساره با رخساره‎‍های استاندارد فلوگل (Flugel 2010) نشان می‎‍دهد رخسارۀ مذکور معادل کمربند رخساره‎‍ای شمارۀ 3 (SMF 3) و زون رخساره‎‍ای شمارۀ 3 مربوط به انتهای شیب قاره (FZ3: toe of slope) است و نواحی دور از ساحل در بخش‎‍های پایین‌دست، شیب قارۀ محیط رسوبی کربناته را نشان می‎‍دهد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل6- ریزرخسارۀ پلاژیک وکستون/پکستون در برش‎‍های مطالعه‌شده (الف- نمونۀ Q39؛ ب- نمونۀ S37)

Fig 6- Pelagic wacke/packstone microfacies in the studied sections (A- Sample Q39, B- Sample S37)

 

 

ریزرخسارۀ بایوکلاست پلاژیک وکستون/پکستون حاوی ذرات ماسه (Sandy bioclast pelagic wacke/packstone)

شماره‎ۀ نمونه‎‍های Q43,Q46,Q47 در برش آق‌بلاغ و S40,S41,S42 در برش قمچقای، این ریزرخساره را دارند. در برخی از نمونه‎‍های این ریزرخساره، ذرات گلاکونیت به مقدار بسیار کم دیده می‎‍شود. در این ریزرخساره، مجموعه‎‍ای از فسیل‎‍های روزنبران شناگر و خرده‎‍های جلبکی و روزنبران کف‎‍زی با فراوانی متوسط در زمینه‎‍ای مملو از ذرات ماسه، به‌صورت کوارتز تک‌بلور دیده می‎‍شوند (شکل7). این بلورهای کوارتز، جورشدگی و گردشدگی ضعیف دارند.

فراوانی و اندازۀ ذرات ماسه و فسیل‎‍ها در نمونه‎‍ها با تغییرات اندکی همراه است که این موضوع نوسانات شرایط محیط رسوبی را نشان می‎‍دهد؛ به‌طوری که در برخی از نمونه‌ها فراوانی ذرات ماسه بیشتر است و انرژی بالای محیط در زمان حادثه، توربیدایت و محیط کانال، شیب قاره را نشان می‌دهد. این ریزرخساره را می‎‍توان معادل کمربند رخساره‎‍ای شمارۀ 4 (SMF 4) و زون رخساره‎‍ای شمارۀ 4 مربوط به شیب قاره (FZ4: slope) در نظر گرفت.

با توجه به اینکه در رخسارۀ مذکور، ذرات ماسه و خرده‌فسیل‎‍های کف‌زی به‌صورت نابرجا در یک رخسارۀ پلاژیک قرار گرفته است، می‎‍توان گفت جریان‌های آبی در کانال‎‍های زیردریایی انتهای شیب قاره باعث شده است تا ذرات تخریبی از خارج حوضه وارد بخش‎‍های عمیق و در محدودۀ رخسارۀ پلاژیک نهشته شوند. براساس اینکه محیط رسوبی سازند قم در این نواحی عمدتاً یک محیط شلف کربناته گزارش شده است (Rabbani et al. 2020; Rabbani and Zohdi 2021) و در برش‎‍های مطالعه‌شده نیز در بخش‎‍های میانی، مجموعه‎‍ای از رخساره‎‍های مرجانی ریفی و ریزشی ریفی (ریف تالوس) به چشم می‎‍خورد، محیط شلف کربناته را برای این سازند تأیید می‌کند.

با در نظر گرفتن این موضوع می‎‍توان گفت محیط رسوب‌گذاری سازند قم در این منطقه، یک شلف کربناتۀ باز است؛ به‌طوری که بخش‎‍های ساحلی به‌وسیلۀ کانال‌های بین ریفی دارای جریان‎‍های زیردریایی یک‌ طرفه، با نواحی انتهای شیب قاره در ارتباط‌ است. مطالعات صحرایی در برش قمچقای نشان می‎‍دهد در توالی‎‍های حاوی ریزرخسارۀ مذکور، مجموعه‎‍ای از ساخت‌های رسوبی شامل طبقه‎‍بندی مورب، ریپل مارک‎‍های نامتقارن و دانه‎‍بندی تدریجی دیده می‎‍شود که وجود کانال‌های زیردریایی با جریان یک طرفه را در این نواحی تأیید می‌کند (شکل8). ورود رسوبات تخریبی به حوضه، به‌دلیل فعالیت‌های تکتونیکی در منطقه یا افت جهانی سطح آب دریاست.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل7- ریزرخسارۀ بایوکلاست پلاژیک وکستون/پکستون حاوی ذرات ماسۀ فراوان (الف- شمارۀ نمونۀ Q47؛ ب- شمارۀ نمونۀ Q43)

Fig7- Sandy bioclast pelagic wacke/packstone microfacies (A- sample Q47, B- sample Q43).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل8- ساخت‎‍های رسوبی در توالی‎‍های حاوی ریزرخسارۀ بایوکلاست پلاژیک وکستون/پکستون حاوی ذرات ماسه در برش قمچقای  A- دانه‌بندی تدریجی؛ B- ریپل مارک نامتقارن در سطح زیرین لایه؛ C- طبقه‌بندی مورب (Rabbani et al. 2020)

Fig 8- Sedimentary structures in the Sandy bioclast pelagic wacke/packstone microfacies in Ghamchoghay section A- graded bedding, B- asymmetrical ripple marks, C- cross bedding (Rabbani et al. 2020)

 

رخساره‎‍های ماسه‌سنگی قاره‎‍ای و تبخیری

این رخساره‎‍ها مربوط به توالی‎‍های ابتدایی سازند قرمز بالایی است که در برش آق‌بلاغ به‌صورت رخسارۀ تخریبی ماسه‎‍سنگی و در ادامۀ کنگلومرایی مشاهده‌شدنی است (شکل‎‍2)؛ اما در برش قمچقای به‌صورت مجموعه‎‍ای از توالی‎‍های تبخیری در ابتدای سازند قرمز بالایی رخنمون دارد (شکل‎‍های 3 و 4). تغییر رخساره‎‍ها از رخسارۀ پلاژیک عمیق به رخسارۀ تخریبی (ماسه‎‍سنگی) و تبخیری، بیانگر پسروی خط ساحلی ‎‍‎است. این پدیده در برخی از نواحی حوضه‎‍های تبخیری محصور به‌صورت پراکنده تشکیل شده و باعث ته‌نشست واحدهای تبخیری به‌صورت لنزی‌شکل در قاعدۀ سازند قرمز بالایی در برخی از نواحی، مانند برش قمچقای (شکل4) و محدودۀ روستای اندآباد شده است. در برش اندآباد که با فاصلۀ حدودی 5کیلومتری جنوب باختری برش آق‌بلاغ واقع است (شکل1)، این نهشته‎‍های تبخیری در قاعدۀ سازند قرمز بالایی و بر نهشته‎‍های کربناتۀ ضخیم لایۀ عضو f از سازند قم قرار گرفته‎‍اند و به‌صورت لنزی‌شکل، به‌وضوح قابل مشاهده‌اند (شکل9).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل9- نمای کلی از بخش لنزی‌شکل تبخیری در قاعدۀ سازند قرمز بالایی در برش اندآباد

Fig 9- Lensic geometry in evaporitic strata in the lower parts of the Upper Red Formation in Andabad section

 

 

نتایج این پژوهش با نمودارهای نوسانات جهانی سطح آب دریا (Haq et al. 1987) و نوسانات جهانی ایزوتوپ اکسیژن در محدودۀ میوسن میانی تا بالایی (Lewis et al. 2014) قابل‌ انطباق است؛ به‌طوری که افت سطح آب دریا از محدودۀ سنی لانگین آغاز شده و در همین محدودۀ زمانی، یخبندان گسترده‎‍ای در مقیاس جهانی نیز به ثبت رسیده است که می­تواند دلیل اصلی کاهش جهانی سطح آب دریاهای آزاد باشد (شکل10).

این کاهش جهانی در نواحی دیگر نیز گزارش شده است (Passchier et al. 2013; Griener et al. 2015; Bassant et al. 2017; Raitzsch et al. 2021).

با توجه به اینکه حوضۀ رسوبی میوسن در ایران با آب‎‍های آزاد در ارتباط است (Reuter et al. 2009)، از این رو این کاهش جهانی بر نهشته‎‍های لانگین ایران نیز اثرگذار بوده است؛ به‌طوری که نتایج این افت جهانی به‌صورت تغییر رخساره‌های عمیق به کم‌عمق و ته‌نشست توالی‎‍های تبخیری در این محدوده مشاهده‌شدنی است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل10- تطابق نتایج حاصل از مطالعات رخساره‎‍ای و صحرایی در انتهایی‌ترین بخش سازند قم در برش‎‍های مطالعه‌شده با نمودارهای نوسانات جهانی سطح آب دریا و نوسانات ایزوتوپ اکسیژن در مقیاس جهانی در محدودۀ میوسن میانی

Fig10- Correlation of field and microfacies studies in the upper parts of Qom Formation with eustatic and global oxygen isotope changes in the middle Miocene

 

 

درمجموع یک مدل رسوبی شلف کربناته، مرتبط با آب‌های آزاد برای توالی‎‍های سازند قم در ایران در نظر گرفته می‌شود؛ به‌طوری که با کاهش سطح آب دریا در لانگین، کانال‌های زیردریایی گسترش می‌یابد و در این کانال‌ها، رخساره‎‍های ترکیبی (کربناته/تخریبی) تشکیل می‌شود و نهشته‎‍های پلاژیک نیز بخش‎‍های بین کانالی را در انتهای شیب قاره در بر می‎‍گیرد (شکل11).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل11- مدل رسوب‌گذاری نهشته‎‍های میوسن میانی در برش‎‍های مطالعه‌شده

Fig 11- sedimentary environment model of middle Miocene strata in the studied sections

 

نتیجه‌

با انجام آنالیزهای رخساره‎‍ای و مطالعات صحرایی بر نهشته‎‍های لانگین در دو برش آق‌بلاغ و قمچقای، دو ریزرخساره (پلاژیک وکستون/پکستون و بایوکلاست پلاژیک وکستون/پکستون حاوی ذرات ماسه) و دو رخسارۀ سنگی (ماسه‎‍سنگ و تبخیری) شناسایی شد. براساس بررسی تغییرات رخساره‎‍ای در این محدودۀ زمانی مشخص شد در فاصلۀ کوتاهی، رخساره‎‍های نواحی عمیق به توالی‎‍های تخریبی و تبخیری تبدیل شده است که بیانگر یک حادثۀ پسروی در سطح وسیع در این منطقه است. در اثر این افت سطح آب دریا، در برخی از نواحی مانند برش‎‍های قمچقای و اندآباد، مجموعه‎‍ای از حوضچه‎‍های تبخیری محصور تشکیل شده است که شواهد آنها را به‌صورت نهشته‎‍های تبخیری لنزی‌شکل در این دو برش می‎‍توانیم مشاهده کنیم. ورود نهشته‌های تخریبی به حوضه می‌تواند به دو دلیل (تکتونیک محلی یا پسروی جهانی) باشد. داده‎‍های به‌دست‌آمده با نمودار نوسانات جهانی سطح آب دریا و نمودار نوسانات جهانی ایزوتوپ اکسیژن 18، تطابق خوبی را نشان می‎‍دهد. با علم به اینکه حوضۀ رسوبی میوسن ایران با دریاهای آزاد مرتبط بوده است، می‎‍توان گفت افت جهانی سطح آب دریا بر توالی‎‍های این محدودۀ سنی در ایران مرکزی اثر گذاشته است. این پسروی جهانی می‎‍تواند در پی افت سردشدگی جهانی و گسترش یخچال‌ها در مقیاس وسیع باشد.

Daneshian J. Baghbani D. Imendost A. and Jalali M. 2009. Lithofacies analysis and sequence stratigraphy of the Qom Formation in southwest of Soltanyeh. 3th Symposium of Iranian Paleontological Society, Ferdowsi University of Mashhad. P. 96-100.
Rabbani J. Mirzaee Ataabadi M. Mirzaee H. Hasanpour M. and Mirahmadi A. 2021. Lithostratigraphy of the most complete section of Qom Formation in Zanjan area. 13th Symposium of Iranian Paleontological Society. University of Esfahan. P. 236-246.
Rabbani J. Mirzaie Ataabadi M. and Shahsavari E. 2022. Stratigraphy and paleontology of Miocene strata in the southwest of Zanjan. Research in Earth Sciences. (in press).