Document Type : Research Paper
Authors
1 Associate Professor, Department of Geology, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran
2 MSc.in Paleontology and Stratigraphy, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran
Abstract
Keywords
Main Subjects
مقدمه
روزنداران کفزی بزرگ از دیدگاه سیستماتیک و زیست چینهنگاری، بهطور گسترده مطالعه شده و برخی از زونبندیها براساس پیدایش آنها ارائه شده است. سراکیل و همکاران (Serra-Kiel et al. 1998) زونبندی این روزنداران را در پالئوسن و ائوسن اقیانوس تتیس، منتشر کردند که براساس این مطالعه، سریهای پالئوسن و ائوسن به 20 زون کفزی کمعمق (SBZ1-SBZ20) تقسیمبندی شده است. مرز پالئوسن- ائوسن معادل با مرز زیست چینهنگاری بین بیوزونهای SBZ4 تا SBZ5 در نظر گرفته شده است Scheibner and Speijer 2009)).
جنس Ranikothalia دارای طناب حاشیهای ضخیم و همراه با روزنداران کفزی بزرگ در نهشتههای کربناتۀ تانسین تا ایلردین پیشین در سرتاسر حوضۀ تتیس تا حوضۀ کارائیب یافت میشود؛ اگرچه این جنس ازنظر افق ظهور، به جنس Nummulites نزدیک است (Jauhri 1996). برای اولین بار، دیویس (Davies 1927) لایههای رانیکوت هند را معرفی کرده است. این گونه در ابتدا با نام Nummulites nuttalli از محدودۀ سالت رنج پنجاب توصیف شده است و پیچش پلنیسپیرال، طناب حاشیهای ضخیم (Davies 1927; Davies and Pinfold 1937) ، مشبک بادبزنی شکل متراکم (Hynes 1988 ; Butt 1991) و سیستم ترابیکوله (Caudri 1944) دارد که درنهایت به جنس Ranikothalia تغییر نام یافت. این جنس تا حدودی در مرکز متورم و در قسمت حاشیۀ خارجی مسطح است، در بخش مرکزی گروه منظمی از پیلارهای پیچشی دارد و دارای خطوط درز تقریباً خمیده در سطح است. هدف از نگارش این مقاله، معرفی گونۀ Ranikothalia nuttalli و نشاندادن عناصر ساختاری تشخیصی، ازجمله تزئینات در اطراف برجستگی نافی بیشکل، شبکۀ کانالهای حاشیهای در طناب حاشیهای ضخیم، سیستم ترابیکوله و کانالهای مرتبط با آن و صفحات V شکل در آن است. با توجه به فراوانی و همچنین حفظشدگی مناسب، گونههای مختلف روزنداران در برش پدگی در شمال زاهدان و در حوضۀ سفیدآبه در زمیندرز سیستان انتخاب شده است.
موقعیت جغرافیایی و راههای دسترسی به منطقۀ مطالعهشده
برش چینهنگاری پدگی ازنظر تقسیمات تکتونیکی- رسوبی ایران در زون نهبندان-خاش، زون فلیش، در حدود 60 کیلومتری شمال زاهدان، در حدود طول جغرافیایی (″ 2/05´ 28 ° 60) و عرض جغرافیایی (″ 4/09´ 43 °31) واقع شده است (شکل1).
روش مطالعه
این پژوهش، پس از مطالعات صحرایی و نمونهبرداری سیستماتیک و با فواصل معین از قاعده به سمت رأس، در برش مورد مطالعه انجام شد که از 10 نمونۀ دستی برداشتشده، بیش از 60 مقطع نازک میکروسکوپی تهیه و پس از به دست آوردن برشهای جهتدار استوایی، مماسی و مایل و نمونههای ایزولۀ جنس Ranikothalia مطالعه شد. عکس از نمونههای مدنظر در آزمایشگاه فسیلشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان تهیه شده است. منوچهری (Manouchehri 1990) نقشۀ زمینشناسی و تفکیک واحدهای سنگشناسی را در ناحیۀ مدنظر تهیه کرده است. در ضمن برای ترسیم ستون چینهنگاری، پراکندگی زیست چینهنگاری، ترسیم ساختمان درونی و تزئینات خارجی گونۀ مطالعهشده، از نرمافزارهای Corel Draw X8 ،Google earth و Photoshop نیز استفاده شده است.
شکل 1- بخشی از نقشۀ زمینشناسی حرمک در شمال زاهدان که موقعیت برش چینهنگاری پدگی آن با علامت Ⅰ مشخص شده است (اقتباس از نقشۀ 1:100000 کوه دوپشتی،Manouchehri 1990 )
Fig 1- A part of Hormak geological map in the north of Zahedan which the location Padagi stratigraphic section is shown with l marker (Kuh-e-Doposhti 1:100000 map, Mannouchehri 1990)
سنگ چینهنگاری
برش چینهنگاری پدگی PEP از توالیهای پالئوژن زمیندرز سیستان در محدودۀ شمال زاهدانManouchehri 1990) ) با 5/222 متر ضخامت و شامل رسوبات مارن، سنگآهک نازکلایه تا ضخیملایه، سنگآهک دولومیتی، سنگآهک نودولار، سنگآهک ریفی، ماسهسنگ و کنگلومرا به سن پالئوسن پسین تا ائوسن پیشین است. مرز زیرین آن نامشخص است و توسط نهشتههای کواترنر پوشیده شده است (شکل7).
ویژگیهای ریختشناسی و ساختاری جنس Ranikothalia
جنس Ranikothalia پوستۀ عدسیشکل بزرگی دارد که با تزئینات برجستۀ خارجی، مانند تکمهها (شکل2 و 10)، رشتهها و میلههای سپتایی ضخیمشده و کانالهای ترابیکولار درز مانند است (شکل2، 7، 10 و11) که در اطراف برجستگی نافی بیشکل (شکل2، 10 و 11) قرار دارند. رشتهها و میلههای سپتایی کمی خمیدهاند و بهسمت حاشیه، نازکتر میشوند (شکل4). سیستم کانالی در طناب حاشیهای ضخیم، یک ویژگی تشخیصی مهم برای جنس Ranikothalia است. در طناب حاشیهای، کانالهای افقی و عمودی، شبکهای از کانالهایحاشیهای را تشکیل میدهند (شکل2، 4، 6، 10 و 11). برش مماسی بهوضوح نشان میدهد کانالهای افقی و عمودی شبکۀ کانالهای حاشیهای با (شکل2، 10 و 11) کانالهای درون سپتایی در ارتباطاند، (Sirel and Devecirel 2018) اعتقاد دارند که کانالهای درون سپتایی، ترابیکوله و کانالهای حاشیهای، یک نوع سیستم کانال سپتایی برای Ranikothalia است. فورامینای بین حجرهای (Interacameral foramina)، واقع در پایۀ سپتوم جنس Ranikothalia ( (Sirel and Devecirel 2018 صفحۀ پایهای V شکل دارد (شکل 2 و10) که احتمالاً بهجای صفحۀ پوشش معمولی، در اشکال روتالیدی است. رشتهها و میلههای سپتایی مشخص نیستند و دو شکل متفاوتی را نشان میدهند.
شکل2- دیاگرام ساختاری Ranikothalia Caudri 1944 که براساس فرمهای A و B گونۀ توصیفشده در این مقاله تکمیل شده است. اختصارات: :ch حجرات؛ icf: منفذ بین حجرهای؛ :iscکانال درون سپتایی؛ mc: طناب حاشیهای؛ mmc: شبکۀ کانالهای حاشیهای؛ :hc کانالهای افقی؛ vc: کانالهای عمودی؛ se: سپتا؛ ck: برجستگی مرکزی (ناف)؛ :sf رشتههای سپتایی؛ sfl: پوشش سپتایی؛ tr: ترابیکوله (Trabeculae)؛ trc: کانالهای ترابیکوله ((Trabecular canals؛ :puبرجستگیهای دکمهمانند؛ bcp: صفحۀ پوششی V شکل (شکل از Sirel 2018)
Fig 2- Structural diagram of Ranikothalia Caudri 1944 that based on A and B forms species in this paper completed.
Abbreviations: ch: chambers, icf: intraseptal chamber foramen, isc: intraseptal canal, mc: marginal chord,mmc: marginal mesh canal,hc: horizontal canal, vc: vertical canal, se: septa, ck: central knob, sf : septal filament, sfl: septal flage, tr: trabeculate, trc: trabeculate canal, pu: pustular, bcp: base envelope plate
ردهبندی سیستماتیک جنس Ranikothalia
در این مقاله، از معیارهای ردهبندی ارائهشدۀ Loeblich and Tappan (1987) وPawlowski et al. (2013) استفاده شده است. در توصیف مورفولوژیکی، اصطلاحات استفادهشده برای توصیف جنس و گونۀ مدنظر بر مبنای کار Hottinger (2006)، Loeblich and tappan (1987) و Muller-Merzll (1980) ارائه شده است.
Phylum Foraminifera (d’Orbingy 1826)
Class Globothalamea Pawlowski 2013
Order Rotaliidae Delage and Herouard 1896
Super Family Nummulitaceae de Blainville 1927
Family Nummulitidae Blainville 1827
Subfamily Paleonumulitinae Haynes, Racey and Whittaker 2010
Genus Ranikothalia Caudri 1944
Type species Nummulites nuttalli Davies 1927
Ranikothalia nuttalli (Davies 1927)
همۀ اشکال مشاهدهشده در برش پدگی، میکروسفریک است و پوستۀ آهکی نومولیتی بزرگ عدسیشکل مسطح و نیمهفشرده، پلنیسپیرال، اینولوت و فشردگی دورپیچشهای تدریجی دارد که اندازۀ دور پیچشها بهتدریج افزایش مییابد، دارای برآمدگی کوچک نافی مرکزی بیشکل با تزئینات در سطح خارجی پوسته، طناب حاشیهای ضخیم و بهشدت مشبک، رشتههای سپتایی ضخیم، مستقیم و کمی متمایل به عقب است که با ترابیکوله تزئین و با سیستم کانالی حاشیهای ظریف ارتباط برقرار میکنند. قطر پوسته بین 6/13-8 و ضخامت آن 5/1-1 میلیمتر است. ضخامت طناب حاشیهای در مرحلۀ اول 13/0 و در مرحلۀ آخر 4/0 میلیمتر است. حجرات بهصورت مستطیلیشکلاند که بهسمت حاشیه و بهطور مرتب از ارتفاع در حال رشدند و بخش فوقانی حجرات، گرد و تقریباً دو برابر عرض پوسته است. 5 تا 7 دورپیچش در برش استوایی با قطر 6/13 میلیمتر وجود دارد. در همۀ نمونهها، میکروسفریک تعداد سپتاها در دورپیچشهای اول 15-10، دوم20، سوم 24-23، چهارم 30-26 ، پنجم 40-37 ، ششم 53-44و...... است (شکل 11 و12).
سن و مقایسه: تیپ جنس Ranikothalia گونهای است که موقعیت آن در مقیاس زیست چینهنگاری واضح است، در مقاطع نازک با طناب حاشیهای ضخیم و افزایش تدریجی دورپیچشها و اینولوتبودن شناساییشدنی است و Ranikothalia nuttalli از دیگر گونههای شناختهشدۀ Ranikothalia متمایز است؛ برای مثال از گونهای مثل Ranikothalia bermudezi در برخی از ویژگیهای معمولی مانند شکل پوستۀ نومولیتی طناب حاشیهای ضخیم و رشتههای سپتایی و سپتاهایی با خمیدگی ملایم و دیوارههای جانبی بهشدت منفذدار (perforate ) متمایز است (Eames 1968; Haynes 1988).
Ranikothalia sindensis که از گونههای قدیمیتر است و شکل اپرکولینید داردSameeni and Butt 1995) )، از Ranikothalia nuttalli در مخروط در حال گسترش و حجرات متفاوتتر است. Ranikothalia sahni که بسیار شبیه گونههای غرب آفریقا و حد واسط Ranikothalia nuttalli و Ranikothalia sindensis است. در Ranikothalia nuttalli در ابتدا پیچش اینولوت و دورپیچشهای ضخیم دارد و در Ranikothalia sindensis بازشدگی زیاد آخرین دورپیچش، با تعداد حجرات بسیار بیشتر مشاهدهشدنی است. تفاوت این گونه با گونۀ Ranikothalia cuisensis در اندازۀ بزرگتر، ضخامت کمتر پوسته و تفاوت در تعداد حجرات کمتر در هر دورپیچش و تکمههای پراکندهتر در قسمت مرکزی صدف است.
Ranikothalia nuttalli گونۀ خاصی که با دامنۀ چینهنگاری کوتاه و پخش و انتشار جغرافیایی وسیع در ایلردینزیرین و چینههای معادل آن در بیشتر بخشهای تتیس دیده میشود .(Emes 1968)
شکل3- توزیع و فراوانی گونۀ Ranikothalia nuttalli بههمراه Discocyclina sp., Assillina sp. در مقاطع PEP 38, PEP46
Fig 3- Distribution and abundance of Rankothalia nuttali accompanied with Assilina dandithica and Discocyclina dispansa in the PEP38 and PEP46
شکل4- بخش زبرین برش چینهنگاری پدگی که در آن لایههای حاوی Ranikothalia بههمراه دیگر روزنداران کفزی مشخص شده است. دید عکس شمال غرب، مقیاس فرد وسط 155سانتیمتر، برای جوانگرایی چینهشناسی
Fig 4- Lower part of Padagi stratigraphic section shown Ranikothalia bearing layers accompanied with other benthic foraminiferas.Photo view:NW,Scale 155 cm.
Ranikothalia nuttalli بههمراه دیگر گونههای روزنبری از توالیهای کمعمق نریتیک در مرز پالئوسن- ائوسن، بیشتر در تتیس شرقی گزارش شده است. در توالی مطالعهشده، گونۀ Ranikothalia nuttalli همراه با Assillina dandotica، Discocyclina dispansa، Discocyclina sella، Miscellanea miscella است که نشاندهندۀ محدودۀ زیستی SBZ5/6، اوایل ائوسنپیشین (earliest Eocene) است.
Scheibner and Speijer (2009) در مصر، مرز پالئوسن- ائوسن را در پلتفرمهای کربناتۀ کوههای گالالا بررسی کردند که بیشتر بخشهای مطالعهشده، در محیط شیب قاره شکل گرفتهاند. در این برش چینهنگاری، SBZ4 را Hottinger تعریف کرده است که شامل فسیلهای شاخص SBZ5 است، مانند Miscellanea miscella و Ranikothalia nuttalli Hottinger 1971; Jauhri 1996; Serra-Kiel et al. 1998)) و برخی گونههای شاخص هر دو زون SBZ5 و SBZ6 در بیوزون ترکیبی SBZ5/6 با همدیگر یافت میشوند (شکل4). شایان ذکر است که گونههایDiscocyclina dispansa, Ranikothalia nuttlli, assillina dandotica در هند و پاکستان، فسیل شاخص SBZ5/6 معرفی شده است Jauhri ) 1998; Jauhri and Agarwal, 2001; Jauhri et al. 2006; Scheibner and Speijer, 2009;)
پخش و انتشار نومولیتوئیدهآ
Boudagher-Fadel (2010) پیشنهاد کرد که نومولیتوئیدهآ در آمریکا، در طی پالئوسن میانی (سلاندین) به وجود آمده است و بهعنوان اجداد روتالیدهای ساده پیشنهاد کردهاند که حتی بعد از حادثۀ انقراضی پایان مایستریشتین نیز باقی ماندهاند. نومولیتیدهای اولیه در پالئوسن پسین، عرض اقیانوس اطلس را در دو مسیر مجزا طی کردهاند: یکی بهسمت جنوب و غرب آفریقا و دیگری به شمال و شرق از طریق کوریدور تتیس غربی و از آنجا به ایندو- پاسیفیک. اشکال تتیس غربی در طی ائوسن به شاخههای متعددی تکامل یافتهاند (که شامل توسعه و گسترش اشکال بزرگ بوده است) و بعد از چند میلیون سال، از ظهور اولیه بهسمت ایندوپاسفیک مهاجرت کرده و در گروههای مختلف مجزا شده و تنوع بیشتری پیدا کردهاند. با این حال، تا زمان میوسن، اشکال جنوب غرب آفریقا کوچک (با ابعاد کمتر از 2 میلیمتر) و شبیه به نمونههای اصلی موجود در آمریکا باقی ماندهاند و این در حالی است که اجتماعات جنوب غرب آفریقا با اشکال مهاجرتکرده از تتیس، کامل میشوند.
بهطور سنتی، در پالئوژن بر مبنای LBF ها، سه قلمروی اصلی پالئوژئوگرافیک با عنوان ایالتهای آمریکا، تتیس غربی و ایندو-پاسیفیک شناسایی شده است. براساس مطالعات امروزی، (Boudagher-Fadel 2010) برای اولین بار چهارمین ایالت نومولیتوئیدی پالئوژئوگرافیک را با عنوان ایالت جنوب غربی آفریقا معرفی کرده است. این مطالعه با کشف ایالت چهارم در جنوب غربی آفریقا برای LBF های خانواده Miogypsinidae در نئوژن نیز همراه بوده است. اشکال نومولیتیدهای یافتشده در ایالت آمریکا، بسیار کوچک است (با قطر بیشتر از 2 میلیمتر) و از نمونههای ایالتهای تتیس غربی و ایندو-پاسفیک متفاوت است. نمونههایی که در پالئوژن جنوب غربی آفریقا یافت میشوند نیز، کوچک و شبیه به آنهاییاند که در آمریکا تشریح شدهاند. در نئوژن، اجتماع جنوب غربی آفریقا حاوی اشکال Planostegina هستند که قبلاً فقط در ایالتهای تتیس غربی و ایندو-پاسفیک یافت شده بود. میتوان گفت که بعد از وقایع مهاجرت احتمالی بین ایالتها، نومولیتوئیدها در 4 ایالت پالئوژئوگرافیک بهصورت مستقل از یکدیگر توسعه یافتهاند؛ اما روندهای تکاملی موازی را نشان میدهند.
جنسهای Pararotalia و Chordoperculinoides در تانسین (P4c) به تتیسغربی رسیده است؛ در حالی که ظهور اولیۀ جنسهای Ranikothalia، Planostegina، Nummulitoides و Operculina در تانسین پسین (P5a) رخ داد. حدوداً 2 میلیون سال بعد، آنها برای اولین بار در تتیس غربی ظاهر شدند (Boudagher-Fadel 2008؛ Renema 2002). همانند تتیس غربی، جنس Ranikothalia در تتیس غربی در مرز پالئوسن- ائوسن دیده نشده است؛ اگرچه، Operculina و Planostegina تا امروز همچنان زندگی میکنند. تشابه مورفولوژیکی بین اشکال تتیس غربی و ایندو-پاسیفیک، پیشنهاد میکند که آنها در حقیقت یک جنس مشابهاند و اشاره به این مطلب دارد که اشکال دیدهشده در ایندو-پاسیفیک در امتداد نواحی ساحلی، از تتیس غربی در یک بازۀ زمانی کمتر از یک میلیون سال بعد از ظهور اولیه مهاجرت کردند. جنس Planocamerinoides در ایندو-پاسیفیک در تانسین پسین (P5a) (Haynes et al. 2010) ظاهر شده است؛ گرچه ظهور اولیۀ آن در تتیس غربی در قاعده تانسین (P4b) است (Renema 2002) و برعکس، جنس Assilina در ایندو-پاسیفیک قبل از ایپرزینپسین (P8) ، در حدود 10 میلیون سال بعد از اولین ظهور در تتیس غربی، هنوز ظاهر نشده است (.(Boudagher-Fadel 2010
ویژگیهای مهم در طبقهبندی Palaeonumulitinae
Palaeonummulitinae بهعنوان یک زیر خانوادۀ جدید، شامل جنسهای دارای پیچش پلنیسپیرال پهن و متقارن دو طرفه در سطح استواییاند که همۀ آنها طناب حاشیهای با سیستم کانال داخلی و حجرات سادۀ متعدد دارند. این زیر خانواده شامل جنسهای Palaeonummulites, Planocamerinoides, Assilina, Operculina, Ranikothalia, Chordoperculinoides, Caudrina , Nummulitoides است (شکل6) (Haynes et al. 2010).
شکل 5- شبکۀ کانالهای حاشیهای در جنس Ranikothalia : A: گونۀ Ranikothalia cf. nuttalli و B: گونۀ Ranikothalia polatliensis mmc: شبکۀ طناب حاشیهای، hc: کانالهای افقی
Fig 5- Marginal mesh canals in the Ranikothalia genus:A:Ranikothalia cf.nuttalli,B:Ranikothalia polatliensis mmc:mesh of marginal chord,hc:horizontal canal
شکل6 - ویژگیهای تشخیصی ژنریکی در زیر خانواده Palaeonummulitinae (Haynes et al. 2010)
Fig 6- Generic diagnostic characters in Paleonummulitinae subfamily (Haynes et al. 2010)
همانطور که در شکل (5 و6) نشان داده شده است، جنس Ranikothalia دارای طناب حاشیهای ضخیم و ریز منفذدار است. شایان ذکر است Haynes (1988) ، ترابیکوله را بهعنوان یک ویژگی شناسایی کرده است و (1987) Leoblich & Tappan آنها را در توصیف ویژگیهای تشخیصی Nummulites ارائه کردهاند. کانالهای درزی منشعب که مستقیماً بهسمت عقب خمیده و با کجشدگی در دو طرف سپتا قرار گرفتهاند، از ویژگیهای جنسRanikothalia است. مسیرهای مایل کانالهای درزی و انشعابات آنها، در سطح دیوارۀ جانبی مشاهدهشدنی است. همچنین حفرات موجود در آنها، بهصورت نوارهای نازک بدون منفذ و بهطور به ترابیکولههای عرضی دیده میشود.
به هر حال ترابیکوله، اصطلاحی است که برای توصیف ساختمانهای داخلی به کار برده شده استBoussac (1906) ترابیکولهها را رشتههای مشبک اولیه در نظر گرفتند؛ اگرچه (1954) Smout آنها را نادیده گرفته است، Glassner (1945) آنها را تائید کرده است. از سپتاهای برخی از اشکال نومولیتیدا، شاخههای کانالی ظریف بهسمت دیوارۀ پیچشی قرار دارد. ترابیکولههای عرضی به سپتاهای ثانویه و جنس Heterostegina مربوط میشوند و مرحلۀ اولیه در توسعه و تکوین رشتههای سپتایی مشبک و مآندری در برخی از گونهها Camerina مانند Nummulites است. Nuttall (1926) و Davies & Pinfold (1937) اصطلاح ترابیکوله را برای کانالهای ثانویه به کار برده و پیشنهاد کردهاند که ترابیکوله در جنس Ranikothalia دیده میشود (شکل7).
شکل7- A : نمایی از سیستم ترابیکوله(trc) و رشتههای سپتایی (sf) در گونۀ Ranikothalia nuttalli در برش چینه نگاری پدگی: ترابیکوله؛ B: نمای بزرگ تراز ترابیکولهها و رشتههای سپتایی که اندازههای متفاوت، ممتد و غیرممتد دارند.
Fig 7- View of trabeculate system(trc) and septal filaments (sf) in Ranikothalia nuttalli species,Padagi stratigraphic section,B:a large view of trabeculae and septal filaments that have different dimensions and are continuous and discontinuous.
درRanikothalia همانند Caudrina Chordoperculoides و Nummulitoides کانالهای ثانویه دیده میشود که در مجاور سپتوم، با یک زاویهی نسبتاً بزرگ خارج میشود؛ درواقع آنها بیشتر بهدلیل پرشدگیهای تیره دیده میشوند و میتوان از اصطلاح کانالهای ترابیکولار برای آن استفاده کرد. (Spindler 1978; Banner and Hodgkinson 1991)
مجموعۀ مباحثات مرتبط با ترابیکوله در جنس Ranikothalia، سبب شناسایی نادرست و استفادۀ ناصحیح از آن در طبقهبندی ژنریک و تفکیک و شناسایی جنسهای نومولیتی شده است؛ برای مثال، بوخاری (Boukhary 1994) گونههای Ranikothalia را براساس ترابیکوله (trabeculae transver) گروهبندی و ثابت کرد که چندین گروه از جنسهای مختلف، با عنوان یک جنس معرفی شدهاند.
پالئوژئوگرافی جنس رانیکوتالیا
جنس Ranikothalia از روزنداران کفزی بزرگ، در پالئوژن گسترش زیادی داشته است. این جنس بهدلیل گسترش جهانی، برای تطابق منطقهای و رمزگشایی جغرافیایی دیرینه، از اهمیت زیادی برخوردار است. Caudri (1944) بهطور آزمایشی محدودۀ گسترش Ranikothalia را از ماستریشتین تا پالئوسن در دریای کارائیب در نظر گرفت.Racey (1995) ، Haynes et al. (2010) محدودۀ Ranikothalia را از پالئوسن تا اوایل ائوسن براساس گزارش Samanta (1980) از Ranikothalia nuttalli و زون Globorotalia را از منطقۀ پوندیچری در نظر گرفتند. با این حال، گونههای معرفیشدۀ Racey (1995) از عمان، سن پالئوسن بالایی دارند. Samanta (1980)به این نتیجه رسید که محدودۀ چینهنگاری Ranikothalia از قاعدۀ زون Globorotalia angulata تا پالئوسن بالایی زون Globorotalia aegua است. با این حال، او تأکید کرد که سطح مبنای انقراض Ranikothalia یک معیار تشخیصدادنی و آسان برای رمزگشایی مرز پالئوسن- ائوسن در هند و پاکستان است و نشان میدهد پیدایش Ranikothalia تا قسمت پائینی زون Globorotalia aegua محدود شده است .مشاهدۀ Racey (1995) در سالت رنج پاکستان Ranikothlia nuttalli و Ranikothalia thalicus گزارش شده است که به لایههای پالئوسن بالایی رانیکوت محدود شدهاند. Davies Pinfold (1937) گفتهاند که حضور Ranikothalia sindensis با Ranikothalia sahni و Ranikothalia svitria مقایسهشدنی است و باعث شده است تا حضورشان در لایههای رسوبی پالئوسن تورگلند پذیرفته شود؛ گرچه نومولیتیدهای حمایتکننده، دیگر یافت نشده است.
Nagappa (1952) بیان کرد که در هند و پاکستان و منطقۀ برمه، Ranikothalia محدود به سری پالئوسن است. افقهای قطعی دارای Ranikothalia در هند، از نواحی پوندیچری، خاسی، جنتیا از آسام و مگالایا گزارش شدهاند. در بوندیچری گونۀ Ranikothalia nuttalli غالب است، در حالی که در مگالایا Ranikothalia sindensis فراوانی بیشتری دارد (Samanta 1980). Gogoi et al. (2009) گزارش کردند Ranikothalia sindensis، nuttalli Ranikothalia و Ranikothalia tobleri در منطقۀ آندامان میانی وجود دارند و میتوان گسترش آنها را تا جزیرۀ آندامان میانی تعقیب کرد.
در جزیرۀ آندامان میانی، پالئوسن پسین با مجموعهای از روزنداران پلانکتونیک از رخسارههای آرژیلیکی گروه میتاخاری نشان داده شده است. در حالی که (1976) Kumar Soodan روزنداران پلانکتونیک پالئوسن بالایی را از افقهای چینهنگاری پایینتر گزارش کردهاند تا نشان دهند که احتمالاً پیدایش Ranikothalia مشخصکنندۀ سن پالئوسن بالایی برای رسوبات در بر گیرنده است.
سنگهای آهکی با سن تانسین در قسمت بالای توالی مشاهده شدهاند (.(Kundal and Wanjarwadkar 2002 پخش و انتشار جغرافیایی جنس Ranikothalia تا افقهای آهکی برش برمادرا نالا ادامه مییابد و این موضوع بیانگر آن است که کل سری پالئوسن در آندامان میانی گسترش دارد. حضور Discocyclina همراه با Ranikothalia در مجموعههای آهکی فسیلی و مرجانها و همراهی آنها با فونای روزنبری کمعمق مشاهدهشده در برش سازند برمادرانالا، نشان میدهد شرایط محیطهای ریفی در طی رسوبگذاری آهکها حاکم بوده است. بیشینۀ فونای پالئوسن آسام، مگالیا، برمه و اکنون از آندامان نشان میدهد دریای تتیس، حداقل از آندامان میانی تا کل جزایر نیکوبار آندامان امتداد داشته است.
شکل8- نقشۀ پخش و انتشار جهانی جنس رانیکوتالیا در پالئوسن- ائوسن پیشین از Haynes et al. 2010 با اندکی تغییرات
Fig 8- Ranikothalia genus global distribution map in the Palocene-early Eocene from Haynes et al. 2010 (with few modification)
براساس مطالعۀ Serra-Kiel et al. (1998)، Ranikothalia sindensis ابتدا در قاعدۀ بایوزون SBZ4 در تتیس ظاهر شده است. Tosquella et al. (1998) بیان کردند که Ranikothalia sindensis در حوضۀ بریتانیا و فرانسه محدود به بایوزون SBZ3 است. در عمـان، هند و پاکستـان Ranikothalia sindensis از پالئوسن بالایی – ائوسن پایینی گزارش شده است (Nagappa 1959; Butt 1991; Racey 1995). در برش پدگی، ظهور Ranikothalia sindensis همـراه با Ranikothalia sahni، Miscellanea juliettae، Discocyclina ranikotensis و Assillina dandotica دامنۀ چینهنگاری SBZ3 تا SBZ5 را نشان میدهد. به هر حال در پاکستان، برش زرندا، Lockhartia haimei همراه با Lockhartia conditi ،sp. Alveolina ، Assillina dandotica ،Discocyclina dispansa ، Ranikothalia sindensis و Ranikothalia nuttalli دیده میشود که ازنظر چینهنگاری بالاترین افق پیدایش را در درون بایوزونهای SBZ5/6 پیشنهاد میکند .(Afzal et al. 2010) Ranikothalia nuttalli از بایوزون SBZ4 مصر گزارش شده استScheibner & Speijer 2009) )؛ با این حال، این گونه در هند، پاکستان، تبـت و نئوتتیس شرقی و برش مطالعهشده، محــدود به بایوزون SBZ5/SBZ6 است (Jauhri 1998; Jauhri and Agarwal 2001; Jauhri et al. 2006; Zhang et al. 2013, 2018). به گفتۀ Serra-Kiel et al. (1998)، Ranikothalia nuttalli دارای محدودۀ بایوزون SBZ5-SBZ6 در پلتفرم نئوتتیس است.
شکل9- ریز زیست چینهنگاری و محدودۀ پیدایش روزنداران کفزی بزرگ پالئوسن- ائوسن در برش پدگی (PEP)
*گسترش زیست چینهنگاری گونۀ Rnikothalia nuttalli که معرف SBZ5/6 و سن (اوایل ائوسن پیشین) ایلردین است.
Fig 9- Microbiostratigraphy and occurrences of Paleocen-Eocene large benthic foraminiferas in the Padagi section.
*Biostratigraphic occurrence of Ranikothalia nuttalli that shows SBZ5/6 and earliest Eocene(Ilerdian)age
شکل10- روزنداران کفزی بزرگ پالئوسن پسین - اوایل ائوسن پیشین برش پدگی
Fig 10- Large benthic foraminifera of the late Paleocene - early Eocene before the Pedgi section
1: Discocyclina sella، 14,2: Discocyclina ranikotensis ، 3: Discocyclina seunesi، 4: Lockhartia haimei ، 5: Ranikothalia sindensis ،6: Ranikothalia sahni، 7: Lockhartia conditi، 8: Idalina sinjarica، 9,15: Miscellanea miscella ، 10: Discocyclina dispansa، 11: Assilina dandotica، 12: Kathina selveri، 13: Glomalveolina primaeva.
شکل11- برشهای استوایی (Davies 1927) Ranikothalia nuttalli در برش چینهنگاری پدگی
Fig 11- Equatorial sections of Ranikothalia nuttalli (Davies 1927) in the Padagi stratigraphic section
(Trabecular canals) tru: کانالهای ترابیکوله؛ (Marginal cord) mc: طناب حاشیهای؛ (Central knob) ck برجستگی مرکزی؛ (Pustule) pu: برجستگی دکمهمانند؛ (Septal filaments) sf: رشتههای سپتایی؛ (Trabecular canals) trc: کانالهای ترابیکوله؛ (Meshes of marginal canal (network) mmc: شبکۀ کانالهای حاشیهای.
شکل12- برشهای مختلف گونه (Davies 1927) Ranikothalia nuttalli در برش چینهنگاری پدگی
Fig 12- Different sections of Ranikothalia nuttalli (Davies 1927) in the Padagi stratigraphic section
اشکال 1تا3 : نمونههای ایزوله، شکل 4 برش طولی، اشکال 5، 7 و 9 برشهای به موازات محوری، شکل 6 برش محوری :(Trabecular canals) trc کانالهای ترابیکوله؛ (Marginal cord) mc: طناب حاشیهای؛ : (Central knob) ck ناف مرکزی؛ pu (Pustule): برجستگی دکمهمانند؛ : (Meshes) of marginal canal network) mmc شبکهای از کانالهای حاشیهای؛ : (Septal flaments) sfرشتههای سپتایی.
پالئواکولوژی جنس Ranikothalia:
روزنداران کفزی بزرگ، شاخصهای خوبی از محیطهای کربناتۀ کمعمق دریایی در سریهای فسیلی در نظر گرفته میشوند. تجمع نومولیتها، که جنس Ranikothalia نیز متعلق به این خانواده است، در نهشتههای کربناتۀ پالئوسن پسین-الیگوسن پیشین رخ داده است و پیشینۀ زمینشناسی 30 میلیون ساله را نشان میدهد. برتری روزنداران کفزی بزرگ، ازجمله نومولیتیدها، با توسعه و گسترش رمپهای کربناتۀ وسیع، گرمشدن آبهای دریایی و کمبود مواد غذایی توصیفشدنی است. حداکثر توزیع نومولیتیدها در اعماق، بین 35 و 40 متر است. نقش احتمالی همزیستها در نومولیتهای فسیل بهدلیل وجود ساختمانهای ریز میکروسکوپیک، مشابه نمونههای امروزی، پشتیبانیشدنی است. در پیشینۀ فسیلی، برخی از نویسندگان، شکل و ضخامت دیوارۀ صدف روزنداران بزرگ را بهعنوان یک شاخص عمق در نظر گرفتهاند (Loucks et al. 1998; Racey 2001).
Larsen (1976) وLarsen and Drooger (1977) دریافتند که یک رابطۀ معکوس پذیرفتنی بین ضخامت صدف و عمق زیستگاه در جنس Amphistegina وجو دارد که این موضوع را میتوان به نومولیتیدها و جنس Ranikothalia نیز تعمیم داد. بازنگریهای کامل دربارۀ اکولوژی دیرینۀ نومولیتها و دیگر روزنداران کفزی بزرگ را Beavington-Penny and Racey (2004) منتشر کرده است. علاوه بر اندازۀ بزرگ، مورفولوژی داخلی پیچیده به وجود فرایند فوتوسنتز و جلبک همزیست در درون پوسته ارتباط دارد. ارتباط میزبان- همزیست به این معنی است که روزنداران بزرگ میتوانند شاخصهای عمق کمتر از 130 متر در منطقۀ یوفوتیک باشند (Hottinger 1983; Hallock 1984). تغییر در نسبت قطر به ضخامت (D/T )، به میزان نور ورودی ارتباط دارد (Larsen 1976). هرچه ضخامت نومولیتیده و بهویژه جنس Ranikothalia افزایش مییابد، میزان نور و سطح انرژی نیز زیاد میشود؛ در حالی که نمونهها و گونههایی که نسبت قطر به ضخامت بیشتری دارند، نشاندهندۀ نور و انرژی کمتر و معمولاً عمق بیشتریاند (شکل 13، به موقعیت قرارگیری گونۀ Ranikothalia nuttalli دقت شود).
شکل13- بهطور کلی تصور میشود که اشکال دارای پوستۀ صاف و ظریف در محیطهایی با نور و انرژی هیدرودینامیکی کم ساکناند؛ در حالی که اشکالی با پوستۀ ضخیم و عدسی متورم، احتمالاً در شرایط با انرژی بالا و نور شدید ساکن بودند.
Fig 13- In general, flat, delicate forms are thought to be typical of low light and low hydrodynamic energy Whereas thick shelled,inflated-lnticular forms probably dwelled in high energy and intens light conditions.
.
نتیجه
جنس Ranikothalia از مهمترین روزنداران کفزی بزرگ، متعلق به زیر خانوادۀ Paleonumulitinae است که با تزئینات خارجی پوستهمانند برجستگی نافی مرکزی، شبکهای از کانالهای حاشیهای تورمانند در طناب حاشیهای ضخیم (Marginal cord)، سیستم ترابیکوله با کانال مشخص، ساختارهای V شکل در کف حجرات و تجمع سپتوم شناساییشدنی است. پیشروی ایلردین سبب ایجاد سطح چینهنگاری مشخصی در مرز پالئوسن- ائوسن در نهشتههای نریتیک با افزایش در تنوع و فراوانی روزنداران کفزی شده است. Ranikothalia nuttalli بهعنوان یک گونۀ شاخص برای تعیین مرز پالئوسن- ائوسن (تانسین-ایلردین) در توالیهای کمعمق نئوتتیس پیشنهاد میشود. گونۀ مذکور در برش پدگی همانند حوضۀ ایندوس پاکستان همراه با گونۀ Miscellanea miscella, و گونههای مختلف Discocyclina, Assilina دیده شده است که نشاندهندۀ زون SBZ5/6 و زمان اوایل ائوسن پیشین (ایلردین زیرین) است.
)
