Biostratigraphy of the Pabdeh Formation based on planktonic foraminifera in the Tang-e-Chogan section in Interior Fars, Zagros Basin

Document Type : Research Paper

Authors

1 MSC student, Geology Department, Faculty of Science, Payame Noor University, Tehran, Iran

2 Associate Professor, Geology Department, Faculty of Science, Payame Noor University, Tehran, Iran

3 Associate Professor, Department of Geology, Faculty of Science, Yazd University, Yazd, Iran

Abstract

Abstract
The biostratigraphy of the marly-limestone Pabdeh Formation has been studied in a section located in the Interior Fars (folded Zagros). Five assemblage biozones of plankton foraminifera with Early Eocene to Late Eocene age were identified in the studied section. Biozone 1 with a thickness of two meters has been identified at the base of the studied succession and includes Morozovellavela scoensis and Morozovella conicotruncata species defining the Early Eocene age. Biozone 2 with a thickness of 59 meters is the Early Eocene in age and is associated with the first occurrence of Morozovella aragonensis at the base and the last occurrence of Chiloguembelina wilcoxensis at the top. Biozone 3 with a thickness of 66 meters is defined by the first occurrence of Globigerinatheka kugleri at the base and the occurrence of Guembelitrioides nuttalli at the top and represents the beginning of the part of the Middle Eocene. The presence of Orbulinoides beckmanni indicates the Middle Eocene for biozone 4 with a thickness 88 meters. Biozone 5 with a thickness of 163 meters indicates the Middle–Late Eocene for the top of studied succession according to the first and last occurrence of Hantkenina alabamensis.
Keywords: Pabdeh Formation, Planktonic foraminifera, Early Eocene–Late Eocene, Biostratigraphy
 
 
Introduction
The Laramide orogeny event is one of the tectonic events affecting the geology of Iran, which played a significant role in the formation of independent Cenozoic sedimentary basins of Iran (Aghanabati 2004). The subduction of Neotethys under the Iranian Plate began in the Upper Jurassic–Lower Cretaceous and was accompanied by the evolution of the present-day tectonic structure of Zagros in the Upper Paleocene–Lower Eocene (Heidari 2008). The Zagros sedimentary basin has three sedimentary units: Khuzestan Plain, folded Zagros or external Zagros, high Zagros or internal Zagros (Darvishzadeh 1991). After the Late Cretaceous movements, in the Early Paleogene, the whole Zagros was covered by an progressive sea. In the coastal areas of this sea the Sachun Formation, in shallow areas the Jahrom Formation and in deep areas the Pabdeh Formation  have been deposited (Aghanabati 2004).
The Pabdeh Formation is limited to the shales layers of the Gurpi Formation with the Maastrichtian age (in Fars and Khuzestan) to the Paleocene age (in Lorestan) at the lower boundary, and is limited to the limestones layers of the Asmari Formation with Oligocene–Miocene age at the upper boundary.
The studied section is located in the Tang-e-Chogan area 35 km of northeast of Kazeron in the Interior Fars Basin in the folded Zagros. This section is on the axial line of the Dashtak anticline in the geographical position 51° 36′ 48/22′′ to 51° 36′ 58/09′′ East and 29° 47′ 28/52′′ to 29° 47′ 69/59′′ North.
The lithology of the Pabdeh Formation in the Tang-e-Chogan section with a thickness of 378 meters is composed of marls, marly limestones, and medium to thick bedded limestones.
In its lower boundary, there are gray shales of the Gurpi Formation (Upper Cretaceous) with disconformities (Moghaddasi et al. 2020) and the upper boundary is overlain by the limestones of the Asmari Formation (Oligocene–Miocene).
Considering the special position of the Pabdeh Formation in the petroleum system of the Zagros Basin, it is important to study this formation. For this reason, in this research, the stratigraphy and biostratigraphy of this formation based on plankton foraminifera have been investigated.
 
Discussion of Results & Conclusions
The biostratigraphy of the Pabdeh Formation in the studied section is according to the biozonation of planktonic foraminifera by Toumarkine and Luterbacher (1985), Bolli et al. (1985), Berggren and Pearson (2005), Wade et al. (2011), and Bown et al. (2020). Five assemblage biozones of plankton foraminifera with the Early Eocene to Late Eocene age were identified in the studied section. Biozone 1 with a thickness of two meters has been identified at the base of the studied succession and includes Morozovella velascoensis and Morozovella conicotruncata species defining the Early Eocene age. Biozone 2 with a thickness of 59 meters is Early Eocene in age and is associated with the first occurrence of Morozovella aragonensis at the base and the last occurrence of Chiloguembelina wilcoxensis at the top and is consistent to the base of the biozone E5 of Berggren and Pearson (2005), Wade et al. (2011). Assemblage biozone 2 includes Morozovellaaequa, Morozovella formosa, Morozovella gracilis, Chiloguembelina wilcoxensis, Morozovella aragonensis, Morozovella caucasica, Morozovella subbotinae, Alicantinasp., Subbotinasp., Subbotinacf. eocanea, Pseudohastigerinamicra, Planorotalite pseudoscitula, Clavigerinella akersi, Parasubbotina pseudowilsoni, Hantkenina sp. Biozone 3 with a thickness 66 meters includes assemblage of Guembelitrioides nuttalli, Globigerina sp., Hantkenina sp., Uvigerina havanensis, Hantkenina mexicana, Globigerinatheka kugleri, Acarinina bullbrooki, Morozovella cf. aragonensis, Planorotalites pseudoscitula, Globorotalia renzi, Globorotalia sp. ,Hantkenina longispina, Morozovelloides cf. crassatus, Hantkenina alabamensis, Pseudohastigerina cf. micra, Turborotalia cerroazulensis, Globigerina velascoensis, Subbotina eocaena. It is defined by the first occurrence of Globigerinatheka kugleri at the base and the occurrence of Guembelitrioides nuttalli at the top and represents the beginning of the part of the Middle Eocene and is in accordance of the base of the biozone E8 of Wade et al. (2011). Biozone 4 with a thickness 88 meters includes Globigerina sp., Hantkenina sp., Hantkenina mexicana, Acarinina bullbrooki, Hantkenina longispina, Hantkenina alabamensis, Turborotalia cerroazulensis, Subbotina eocaena, Orbulinoides beckmanni, Pseudohastegina cf. micra, Globigerina pseudoeocaena, Pseudohastegrina micra, Hantkenina aff. Dumblei. According to biozone P13 of Berggren and Van Couvering (1974) and Berggren and Pearson (2005) and biozone E12 of Wade et al. (2011) the presence of Orbulinoides beckmanni indicates the Middle Eocene for biozone 4. Biozone 5 indicates the Middle–Late Eocene for the top of the studied section according to the first and last occurrence of Hantkenina alabamensis. Biozone 5 with a thickness of 163 meters Globigerina sp., Hantkenina sp., Hantkenina mexicana, Acarinina bullbrooki, Hantkenina longispina, Hantkenina alabamensis, Turborotalia cerroazulensis, Globigerina pseudoeocaena, Globigerina sp., Planorotalites pseudoscitula
The biostratigraphy of the Pabdeh Formation in the Tang-e-Chogan section indicates five assemblage biozones of plankton foraminifera with the Early Eocene to Late Eocene age. These biozones include 21 genera and 24 species of the following planktonic and benthic foraminifera:
Acarinina bullbrooki, Alicantina sp., Chiloguembelina wilcoxensis, Clavigerinella akersi, Globorotalia renzi, Globigerina pseudoeocaena, Globigerina sp., Globigerinatheka kugleri, Guembelitrioides nuttalli, Hantkenina alabamensis, Hantkenina longispina, Hantkenina mexicana, Hantkenina sp., Kathina sp., Lenticulina sp., Morozovella aequa, Morozovella aragonensis, Morozovella caucasica, Morozovella conicotruncata, Morozovella formosa, Morozovella gracilis, Morozovella subbotinae, Morozovellavela scoensis, Morozovelloides cf. crassatus, Orbulinoides beckmanni, Parasubbotina pseudowilsoni, Planorotalites pseudoscitula, Pseudohastegrina micra, Streptochilus sp., Subbotina eocaena, Subbotina sp., Turborotalia cerroazulensis, Uvigerina havanensis.

Keywords

Main Subjects

Full Text

مقدمه

رخداد کوهزایی لارامید، یکی از رویدادهای زمین‌ساختی اثرگذار بر زمین‌شناسی ایران است که در شکل‌گیری حوضه‌های رسوبی مستقل سنوزوئیک ایران، نقش بسزایی داشته است (Aghanabati 2004). فرورانش نئوتتیس به زیر صفحۀ ایران در ژوراسیک بالایی-کرتاسۀ زیرین آغاز و در پالئوسن بالایی-ائوسن زیرین با تکامل ساختار تکتونیکی امروزی زاگرس، همراه شده است (Heidari 2008). حوضۀ رسوبی زاگرس سه واحد رسوبی دشت خوزستان، زاگرس چین‌خورده یا زاگرس خارجی، زاگرس مرتفع یا زاگرس داخلی دارد (Darvishzadeh 1991).

پس از حرکات کرتاسۀ پسین، در اوایل پالئوژن، تمامى زاگرس با یک دریاى پیش‌رونده پوشیده شد. در مناطق ساحلى این دریا «سازند آوارى ساچون»، در مناطق کم‌عمق، «سازند کربناتى جهرم» و در نواحى ژرف، «سازند شیلى پابده» رسوب کرده است (Aghanabati 2004). سازند پابده به‌دلیل رخسارۀ عمیق و پلاژیک و نهشته‌های کربناتۀ غنی از مواد آلی، به‌عنوان سنگ منشأ هیدروکربن در مخازن نفتی آسماری در پهنۀ زاگرس، اهمیت خاصی دارد، ولی در بسیاری نقاط به بلوغ لازم برای تولید هیدروکربن نرسیده است و در نقاطی که به بلوغ رسیده باشد، سنگ منشأ می‌تواند پرتوان باشد (Afsharharb 2011). سازند پابده متشکل از مارن، آهک و شیل، طی کرتاسۀ بالایی تا پالئوسن نهشته شده است و دوران دوم و سوم زمین‌شناسی را تفکیک می‌کند. این سازند به‌ویژه در نواحی جنوب ‌شرقی لرستان، خوزستان و نواحی جنوب استان فارس گسترش دارد و شامل مارن و شیل‌های خاکستری و لایه‌های آهک رسی دریایی است که دو بخش غیررسمی به نام‌های شیل ارغوانی و بخش آهک‌های چرتی دارد. در فارس و خوزستان، سن سازند پابده از پالئوسن تا الیگوسن است (Aghanabati 2004). به‌طور کلی سازند پابده در مرز زیرین به شیل‌های سازند گورپی به سن ماستریشتین (در فارس و خوزستان) تا پالئوسن (در لرستان) و در مرز بالایی به آهک‌های صخره‌ساز سازند آسماری به سن الیگوسن- میوسن محدود می‌شود. سازند پابده در برش الگو ازنظر سنگ چینه‌نگاری، دو بخش غیررسمی شیل‌های ارغوانی در قاعدۀ سازند پابده و بخش آهک‌های چرتی دارد که بر شیل‌های ارغوانی قرار می‌گیرد .بخش شیل ارغوانی در ناحیۀ فارس، ممتد نیست (Motiei 1995).

به‌جز لرستان، مرز پایینی سازند پابده ناپیوسته است. در لرستان مرز پایینی سازند پابده با شیل و مارن‌های سازند گورپی، در قاعدۀ بخش شیل ارغوانی است، ولی، در فارس که بخش شیل ارغوانی ممتد نیست، این مرز در قاعدۀ بخش آهک‌های چرتی انتخاب می‌شود که نشان از دگرشیبی فاز کرتاسۀ پایانی دارد و با گرهک‌هایی از فسفات، دندان‌ماهی، گلوکونیت و در برخی نقاط با کنگلومرا مشخص می‌شود. در برش الگو، مرز بالای سازند پابده با سنگ‌آهک‌های سازند آسماری هم‌شیب و تدریجی است و گاهی نیز سازند پابده در زیر سازند جهرم قرار دارد. (Aghanabati 2004). براساس مطالعات Mohseni and Aasm (2004) سازند پابده از تناوب سنگ‌آهک‌های نازک‌لایه تا ضخیم‌لایه و شیل‌های خاکستری تیره تا روشن غنی از فرامینیفرای پلانکتونیک تشکیل شده است. مطالعۀ محیط رسوبی سازند پابده، با توجه به مطالعۀ فسیل‌های اثری توسط (2011)Mohseni et al. دلالت بر وجود شرایط رمپ شیب‌دار با آب‌های عمیق کم‌اکسیژن دارد.

با توجه به جایگاه ویژۀ سازند پابده در اکتشافات ذخایر هیدروکربنی، مطالعۀ توالی‌های متعدد از این سازند حائز اهمیت است؛ از این رو در این تحقیق، مطالعۀ چینه‌نگاری و زیست ‌چینه‌نگاری این سازند، براساس روزن‌داران پلانکتون بررسی شده است.

 

تاریخچه

سازند پابده را برای اولین بار، James and Wynd (1965) مطالعه و معرفی کرد. برش الگوی واحد سنگی پابده در تنگ پابده در شمال میدان نفتی لالی در مسجدسلیمان، به ضخامت 789 متر از شیل، مارن و آهک و متعلق به کرتاسۀ بالایی تا پالئوسن معرفی شده است. (1965) Wyndتعداد 66 بیوزون از تریاس تا سنوزوئیک را توصیف کرد که از بیوزون 41 تا 66 متعلق به سنوزوئیک است. از این بیوزون‌ها، زون‌های تجمعی 41 تا 54 متعلق به سازند پابده‌اند. Alla et al. (1980) و Bordenenave and Burwood (1990) ، سازند پابده را به‌همراه سازند زیرین آن، سازند گورپی معرفی کرده‌اند که متشکل از رسوبات دانه‌ریز کربناته و آواری است و حتی در برخی نقاط حوضۀ رسوبی زاگرس، این دو سازند را به‌عنوان سنگ منشأ توصیف کرده‌اند.

(1998) Najafi میکروبیواستراتیگرافی سازند پابده در شمال‌ شرق فروافتادگی دزفول و ارتباط چینه‌ای آن را با سازند‌های تله‌‌زنگ، کشکان و شهبازان بررسی کرده است که تعداد 14 بیوزون شناسایی‌شده در این برش، سن پالئوسن پیشین تا الیگوسن پیشین را نشان می‌دهد.

بر طبق بازنگری‌های اخیر در چینه‌شناسی در مرز زیرین سازند پابده در برش نمونه، سازند گورپی بدون توقف رسوب‌گذاری و با مرزی پیوسته با سازند پابده ثبت شده است (2014 Amiribakhtiyar et al.). تاکنون مطالعات زیادی در زمینة زیست چینه‌نگاری و دیرینۀ بوم‌شناسی سازند پابده انجام شده است که ازجملۀ آن بهBabazadeh et al. (2010); Behbahani et al. (2008); Salsani (2012); Sadeghi and Hadavandkhani (2010); Parandavar et al. (2013); Ahifar et al. (2015) اشاره می‌شود. براساس بازنگری چینه‌شناسی سن سازند پابده در محل برش نمونه، با توجه به زون‌بندی زیستی روزن‌داران پلانکتون (Premoli Silva et al. 2003)، پالئوسن پسین (Thanetian) تا الیگوسن میانی (Ruplian) است (Amiribakhtiyar et al. 2014). مطالعات اخیر نانوفسیل‌های آهکی و پالینولوژی بر سازند گورپی و سازند پابده هم، موارد فوق را تأیید می‌کنند (Khavari Khorasani et al. 2014 -2015 Senemari). براساس مطالعۀ زیست چینه‌نگاری بر مبنای نانوفسیل‌های آهکی توسط
(2014) Khavari Khorasani et al.، سن سازند پابده در تنگ ابوالحیات در فارس، پالئوسن پسین تا الیگوسن پسین گزارش شده است. Khaloasgari (2015) در برش دهلی، از سازند پابده در فارس، سن پالئوسن پسین تا ائوسن پسین برای این سازند پیشنهاد داده است.

اهداف مطالعه و روش تحقیق

هدف از این مطالعه، سنگ‌ چینه‌نگاری توالی‌های رسوبی مطالعه‌شده از سازند پابده و زون‌بندی زیستی براساس توزیع و پراکندگی روزن‌داران پلانکتون است. در این مطالعه هر دو روش تهیۀ مقاطع نازک میکروسکوپی از 130 نمونۀ سخت و روش گل‌شویی از رسوبات نرم، برای جداسازی روزن‌داران پلانکتون از 30 نمونۀ سست و عکس‌برداری SEM از میکروفسیل‌های ایزوله به کار گرفته شده است.

 

موقعیت جغرافیایی و جایگاه زمین‌شناسی برش مطالعه‌شده

برش‌ مطالعه‌شده واقع در استان فارس، در 35 کیلومتری شمال ‌شرق شهرستان کازرون در جادۀ قدیم کازرون به شیراز، در ناحیۀ تنگ چوگان واقع شده است (شکل 1). این برش بر خط محوری تاقدیس دشتک و در موقعیت جغرافیایی « 09/58 ́ 36 ̊ 51 تا̋ 22/48 ́ 36 ̊» 51 شرقی و «59/69 ́ 47 ̊ 29 تا ˝ 52/28 ́ 47 » 29 شمالی قرار دارد (شکل 1).

زمین‌شناسی ساختاری زاگرس در ناحیۀ کازرون، به‌وسیلۀ چین‌های تاقدیسی و ناودیسی طویل و منظم مشخص شده است. برش‌ مطالعه‌شدۀ تنگ چوگان در تاقدیس دشتک، در حوضۀ فارس ‌داخلی در کمربند زاگرس چین‌خورده واقع شده‌اند (شکل 2). تاقدیس دشتک با روند شمال ‌غربی- جنوب‌ شرقی است که مطابق با روند عمومی زاگرس و در قسمت زاگرس چین‌خورده قرار گرفته است. این تاقدیس طولی نزدیک به 70 کیلومتر دارد و متشکل از کوه‌های شاپور (در شمال) و دوان (در جنوب) است و در برش مطالعه‌شده نیز، بخش شیل ارغوانی تشخیص داده نشد .رسوبات پابده در توالی رسوبی تنگ چوگان با ضخامت تقریبی 378 متر از مارن، آهک مارنی و مارن آهکی ظریف تا متوسط و آهک متوسط تا ضخیم‌لایه تشکیل شده است. در مرز زیرین آن، شیل‌های خاکستری‌رنگ سازند گورپی (کرتاسۀ بالایی) است که با توجه به مطالعات Moghaddasi et al.(2020) دربارۀ مرز سازند گورپی با پابده، از نوع ناپیوستگی هم‌شیب است و در مرز بالایی آن، آهک‌های صخره‌ساز سازند آسماری (الیگوسن- میوسن) نهشته شده است (شکل‌های 3 و 4).

ازنظر سنگ چینه‌نگاری، 6 واحد رسوبی در نهشته‌های سازند پابده در برش تنگ چوگان تفکیک‌شدنی است. بخش 1 شامل 39متر مارن متوسط تا ضخیم‌لایه با میان‌لایه‌های نازک مارن آهکی و بخش 2، شامل 93 متر آهک کرم‌رنگ و مارن آهکی متوسط تا ضخیم‌لایه و بخش 3 شامل 30 متر مارن ضخیم‌لایه و بخش 4 شامل 147 متر آهک و مارن آهکی ضخیم‌لایه همراه با آهک مارنی متوسط تا ضخیم‌لایه و بخش 5، شامل 12 متر مارن متوسط‌لایه و بخش 6 شامل 57 متر آهک و آهک مارنی ضخیم‌لایه است.

 

 

 

 

شکل1- موقعیت جغرافیایی و راه‌های دسترسی به برش‌ مطالعه‌شده

Fig 1- Geographical location and ways of accessing the studied section

شکل 2- زیرپهنه‌های زاگرس و موقعیت زمین‌شناسی برش مطالعه‌شده  (اقتباس نقشه ازMotiei 1995)

Fig 2- Zagros sub-zones and geological location of the studied section

(Map adaptation of Motiei 1995)

 

 

شکل3- سازند پابده در برش تنگ چوگان (دید به سمت شمال‌ غرب) As: سازند آسماری Gu: سازند گورپی، Pd: سازند پابده

Fig 3- Pabdeh Formation at Tang-e Chogan section (view to the northwest) As: Asmari Formation, Gu: Gurpi Formation, Pd: Pabdeh Formation

 

شکل 4- ستون سنگ ‌چینه‌نگاری سازند پابده در برش تنگ چوگان

Fig 4- Lithostratigraphy column of the Pabdeh Formation at Tang-e Chogan section

 

 

زیست‌ چینه‌نگاری

زون‌بندی زیستی سازند پابده در توالی‌های رسوبی مطالعه‌شده، براساس زون‌بندی روزن‌داران پلانکتون از Toumarkine and Luterbacher (1985) وBerggren and Pearson (2005) و Wade et al. (2011) وBolli et al. (1985) و سایت اینترنتی www.mikrotax.org (Bown et al. 2020) انجام شده است. بر مبنای توزیع زیست‌ چینه‌نگاری روزن‌داران پلانکتون در رسوبات سازند پابده در توالی رسوبی چوگان، 5 زون زیستی تجمعی در ائوسن پایینی تا ائوسن بالایی تعریف می‌شود (شکل5). نمونۀ میکروفسیل‌ها در هر دو حالت ایزوله و مقطع نازک میکروسکپی، بررسی شده‌اند ( Plates 1-6).

بیوزون 1: این زون زیستی در قاعدۀ برش مطالعه‌شده قرار گرفته است و شامل روزن‌داران پلانکتونی چون Morozovella velascoensis, Morozovella conicotruncata است. با توجه به این نکته که آخرین حضور این دو گونه در ائوسن پیشین رخ می‌دهد، سن این بخش از برش مطالعه‌شده به ائوسن پیشین نسبت داده می‌شود (جدول 1و2). ضخامت این زون زیستی در برش تنگ چوگان حدود 2 متر بوده است.

بیوزون 2: اولین حضور Morozovella aragonensis که شاخصی برای نهشته‌های ائوسن پیشین محسوب می‌شود، در ابتدای این زون زیستی رخ می‌دهد که معادل با قاعدۀ زون زیستی E5 از Berggren and Pearson (2005) و Wade et al. (2011)  (جدول1، 2، 3ب) است. آخرین حضور Chiloguembelina wilcoxensis نیز در انتهای این زون و معادل با انتهای زون E5 اتفاق می‌افتد. این زون ضخامتی در حدود 59 متر دارد و شامل روزن‌دار بنتیک .Kathina sp. ، Lenticulina sp و Uvigerina havanensis و روزن‌داران پلانکتون زیر است.

Morozovella aequa, Morozovella formosa, Morozovella gracilis, Chiloguembelina wilcoxensis, Morozovella aragonensis, Morozovella caucasica, Morozovella subbotinae, Alicantina sp., Subbotina sp., Subbotina cf. eocanea, Pseudohastigerina micra, Planorotalites pseudoscitula, Clavigerinella akersi, Parasubbotina pseudowilsoni, Hantkenina sp.,

بیوزون 3: اولین حضور Globigerinatheka kugleri در ابتدای این زون، معادل قاعدۀ زون E8 (Wade et al. 2011) از ائوسن میانی است. حضور Guembelitrioides nuttalli در انتهای این زون نیز، سن ائوسن میانی را برای این بخش از برش مطالعه‌شده تأیید می‌کند. اجتماع فرامینفرها در این زون به شرح زیر است.

Guembelitrioides nuttalli, Globigerina sp., Hantkenina sp., Uvigerina havanensis, Hantkenina mexicana,Globigerinatheka kugleri, Acarinina bullbrooki, Morozovella cf. aragonensis, Planorotalites pseudoscitula, Globorotalia renzi, Globorotalia sp., Hantkenina longispina, Morozovelloides cf. crassatus, Hantkenina alabamensis, Pseudohastigerina cf. micra, Turborotalia cerroazulensis, Globigerina velascoensis,, Subbotina eocaena,

بیوزون 4: این زون زیستی به‌لحاظ وجود Orbulinoides beckmanni بیانگر بخش‌های فوقانی از ائوسن میانی و معادل زون P13 از and Van Couvering (1974) Berggren و Berggren and Pearson (2005) و زون E12 ازWade et al. (2011) (جدول 3 الف) است و ضخامتی در حدود 65 متر دارد و شامل sp. Streptochilus از روزن‌داران بنتیک و اجتماع روزن‌داران پلانکتون به شرح زیر است.

Globigerina sp., Hantkenina sp., Hantkenina mexicana, Acarinina bullbrooki, Hantkenina longispina, Hantkenina alabamensis, Turborotalia cerroazulensis, Subbotina eocaena, Orbulinoides beckmanni, Pseudohastegina cf. micra, Globigerina pseudoeocaena, Pseudohastegrina micra, Hantkenina aff. dumblei

بیوزون 5: این زون زیستی به‌لحاظ اولین و آخرین حضور از Hantkenina alabamensis بیانگر سن ائوسن میانی - پسین است و ضخامتی در حدود 148 متر دارد و شامل روزن‌داران پلانکتون زیر است.

Globigerina sp., Hantkenina sp., Hantkenina mexicana, Acarinina bullbrooki, Hantkenina longispina, Hantkenina alabamensis, Turborotalia cerroazulensis, Globigerina pseudoeocaena, Globigerina sp., Planorotalites pseudoscitula

 

جدول 1- زون‌بندی روزن‌داران پلانکتون از پالئوسن تا ائوسن (Toumarkine and Luterbacher 1985) F= First, L= Latest

Table 1- Paleocene-Eocene Planktonic foraminifera biozonation (Toumarkine and Luterbacher 1985), F= First, L= Latest

 

جدول 2- زون‌بندی زیستی روزن‌داران پلانکتون از پالئوسن تا ائوسن پیشین (Berggren and Pearson 2005)

Table 2- Paleocene-Late Eocene Planktonic foraminifera biozonation (Berggren and Pearson 2005)

 

جدول 3 الف- حوادث زیستی مهم روزن‌داران پلانکتون پالئوسن-میوسن Wade et al. (2011)

Table 3a- Primary planktonic foraminiferal bioevents for the Paleocene-Miocene (Wade et al. 2011) BKSA95=Berggren et al. (1995); Bp05=Berggren and Pearson (2005), A=Atlantic, IP=Indo-Pacific

 

جدول3ب- ادامۀ جدول 3 الف

Table 3b- (continued)

 

شکل 5- ستون زیست ‌چینه‌نگاری روزن‌داران سازند پابده در برش تنگ چوگان

Fig 5- Biostratigraphical foraminifera column of the Pabdeh Formation at Tang-e Chogan section

Plate 1- Fig 1- Uvigerina sp., Lateral view, Sample no. P10, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section. Figs 2- 3, 7: Chiloguembelina sp., 2: Lateral view, Sample no. P4, 3, 7: Lateral view, Sample no. P5- 1. Figs 4-5: Chiloguembelina wilcoxensis (CUSHMAN and PONTON), 4: Lateral view, Sample no. P5- 1, 5: Lateral view, Sample no. P10, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section. Fig 6: Uvigerina havanensis CUSHMAN and BERMUDEZ, Lateral view, Sample no. P38. section. Fig 8: Neogallitellia sp., Lateral view, Sample no. Pd34, Pabdeh Formation, Dehli section. Fig 9: Streptochilus sp., Lateral view, Sample no. Pd42, Pabdeh Formation, Dehli section. Fig 10: Orbulinoides beckmanni (SAITO), Sample no. P41, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section.

Plate 2- Fig 1- Parasubbotina pseudowilsoni OLSSON AND PEARSON, Spiral view, Sample no. P10, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section. Figs 2-3- 4: Alicantina sp., 2: Umbilical view, Sample no. P10_ 3: Lateral view, Sample no. P5- 1_ 4: Umbilical view, Sample no. P5- 1, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section. Figs 5, 10: Subbotina sp., 5: Lateral view, Sample no. P31, Fig. 7: Lenticulina sp., Sample no. P5- 1_ 10: Lateral view, Sample no. P5- 1, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section. Figs 6, 11- 12: Parasubbotina sp., 6, 11: Spiral view, Sample no. P40_ 12: Lateral view, Sample no. P40, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section. Fig 8, 9: Subbotina eocaena (GUEMBEL), 8: Spiral view, Sample no. P5- 1_ 9: Umbilical view, Sample no. P5- 1, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section.

 

Plate 3- Figs 1-6- Lenticulina sp. LAMARCK 1, 2, 3: Spiral view, Sample no. P10_4: Spiral view, Sample no. P10_ 5: Apertural view, Sample no. P10_ 6: Lateral view, Sample no. P10, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section. Fig 7, 8: Pseudohastigerina micra (COLE), 7: Umbilical view, Sample no. P5- 1_ 8: Lateral view, ample no. P5- 1, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section. Fig 9: Pseudohastigerina cf. micra (COLE), Lateral view, Sample no. P38, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section.

Plate 4- Fig 1- Guembelitrioides nuttalli (HAMILTON), Spiral view, Sample no. P41, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan Fig 2: Globigerina sp., 1: Spiral view, Sample no. P41, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section., 2: Umbilical view, Sample no. P41, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section. Fig 3: Hantkenina alabamensis CUSHMAN, Spiral view, Sample no. P84, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section. Figs 4- 6: Lenticulina sp. LAMARCK, 4: Umbilical view, Sample no. Pd8_ 5: Spiral view, Sample no. Pd8_ 6: Spiral view, Sample no. Pd33_ 7: Spiral view, Sample no. Pd46, Pabdeh Formation, Dehli section.

 

Plate 5- Fig 1- Hantkenina aff. dumblei, Axial section, Sample no. P55, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan sectionFig 2: Acarinina bullbrooki (BOLLI), Sagittal section, Sample no. P18a, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 3: Orbulinoides beckmanni, (SAITO), Axial section, Sample no. P58, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 4: Turborotalia cerroazulensis (Cole),, Oblique section, Sample no. P39a, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 5: Globigerinatheka kugleri (BOLLI, LOEBLICH AND TAPPAN) Axial section, Sample no. P18a, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 6: Subbotina cf. eocaena Oblique section, Sample no. P44, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 7: Hantkenina mexicana CUSHMAN, Oblique section, Sample no. P35, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section,Fig 8: Hantkenina longispina CUSHMAN, Oblique section, Sample no. P34, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 9: Hantkenina sp., Sagittal section, Sample no. P51, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section. Fig 10: Hantkenina alabamensis CUSHMAN, Axial section, Sample no. P64, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section. Fig 11: Morzovella velascoensis (CUSHMAN), Axial section, Sample no. P3, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section.Figs 12, 13: Subbotina eocaena (GUEMBEL), 10: Axial section, Sample no. P44_ 11: Spiral section, Sample no. P45a, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 14: Globigerina pseudoeocaena SUBBOTINA, Sagittal section, Sample no. P44, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 15: Globigerina sp., Axial section, Sample no. P8, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 16: Morozovella aequa (CUSHMAN and RENZ), Axial section, Sample no. P13, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 17: Morozovella aff. gracilis, Axial section, Sample no. P13, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section. Fig 18: Morozovella aragonensis, (NUTTALL), Axial section, Sample no. P18a, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section. 

 

Plate 6- Fig 1- Morozovella cf. gracilis, Axial section, Sample no. P13, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 2: Morozovella cf. aequa, Axial section, Sample no. P13, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 3: Morozovella cf. aragonensis, Axial section, Sample no. P18a, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 4: Morozovella cf. subbotinae , Axial section, Sample no. P13, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 5: Morozovella sp., Axial section, Sample no. P37, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 6: Morozovelloides cf. crassatus,, Axial section, Sample no. P37, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig. 7: Planorotalites sp., Sagittal section, Sample no. P8_ 14: Oblique section, Sample no. P3, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section,Fig 8: Morozovella subbotinae (Morozova), Axial section, Sample no. P9, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 9: Morozovella formosa (BOLLI), Axial section, Sample no. P3, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 10: Morozovella gracilis BOLLI, Axial section, Sample no. P3, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 11: Planorotalites pseudoscitula (GLAESSNER), Sagittal section, Sample no. P18a, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section, Fig 12: Globorotalia renzi BOLLI, Axial section, Sample no. P18a, Pabdeh Formation, Tang- e- Chogan section.

 

 

نتایج

براساس مطالعۀ زیست‌ چینه‌نگاری روزن‌داران پلانکتون سازند پابده در توالی رسوبی چوگان، 5 زون زیستی تجمعی شناسایی شد که بیانگر سن ائوسن پیشین تا ائوسن پسین است. این بیوزن‌ها درمجموع 21 جنس و 24 گونه از روزن‌داران پلانکتون و کف‌زی را به شرح زیر در بر می‌گیرد.

Acarinina bullbrooki, Alicantina sp., Chiloguembelina wilcoxensis, Clavigerinella akersi, Globorotalia renzi, Globigerina pseudoeocaena, Globigerina sp., Globigerinatheka kugleri, Guembelitrioides nuttalli, Hantkenina alabamensis, Hantkenina longispina, Hantkenina mexicana, Hantkenina sp., Kathina sp., Lenticulina sp., Morozovella aequa, Morozovella aragonensis, Morozovella caucasica, Morozovella conicotruncata, Morozovella formosa, Morozovella gracilis, Morozovella subbotinae, Morozovella velascoensis, Morozovelloides cf. crassatus, Orbulinoides beckmanni, Parasubbotina pseudowilsoni, Planorotalites pseudoscitula, Pseudohastegrina micra, Streptochilus sp., Subbotina eocaena, Subbotina sp., Turborotalia cerroazulensis, Uvigerina havanensis.

 

تشکر و قدردانی

این مقاله مستخرج از پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد خانم زهرا خالوعسگری است. مؤلفان از معاونت پژوهشی دانشگاه پیام نور اصفهان، واحد آزمایشگاه زمین‌شناسی دانشگاه پیام نور اردکان و واحد عکس‌برداری SEM دانشگاه یزد و همچنین از داوران محترم نشریه به‌جهت ویرایش علمی و ادبی این مقاله، تشکر و قدردانی می‌کنند.

References

Afsharharb A. 2011. Petrolium Geology, Payame Noor University, 360p [In Persian].
Aghanabati A. 2004. Geology of Iran, Geological Survey and Mineral Expolaration of Iran, 640 p. [In Persian].
Ahifar A. Kani A. and Amiribakhtyar H. 2015. Biostratigraphy of the Pabdeh Formation based on the nanofossils in the Gurpi Anticlinal, Geoscience Journal, 24 (95): 107-120 [In Persian]. https://doi.org/10.22071/gsj.2015.42301
Ala MA. Kinghorn PRF. and Rahman M. 1980. Organic geochemistry and source rock characteristics of the Zagros petroleum province, Southwest Iran. Journal of Petroleum Geology, 3(1): 61-89.
Amiribakhtiyar H. Hadavandkhani N. and Norainejad Kh. 2014. Review of stratigraphy of Zagros-Pabdeh Formation, Propagative Journal of Exploration and Production Oil and Gas, 114: 32-33 [In Persian].

Babazadeh A. Baharan S. Parvanenejad Shirazi M. and  Bahrami M. 2010. Biostratigraphy of the Pabdeh Formation in the Tang-e-Zanjiran section (SE Shiraz) based on the planktonic foraminifera. Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches, 26(1): 145-158 [In Persian].

Behbahani R. Khodabakhsh S. Mohseni H. Atashmard Z. and Moghaddasi A. 2008. Ichnofossils and Ichnofacies of the Pabdeh Formation in the northwest of Ilam, west of Iran. Science Journal, Tehran Unuversity, 34(1): 103-112 (in Persian).
Berggren WA. and Van Couvering JA. 1974. The Late Neogene Biostratigraphy, geochronology and paleoclimatology of the last 15 million years in marine and continental sequences. Palaeogeography Palaeoclimatology Palaeoecology, 16(1-2): 1-215.
Berggren WA. Kent DV. Swisher III CC. and Aubry MP. 1995. A revised Cenozoic geochronology and chronostratigraphy. In: Berggren WA. Kent DV. Swisher III CC. Aubry MP. Hardenbol J. (Eds.), Geochronology, Time scales and global stratigraphic Correlation: A Unified Temporal Framework for an Historical Geology: SEMP Spes. Publ., 54:129-212.
Berggren WA. and Pearson P. 2005. A revised tropical to subtropical Paleogene planktonic foraminiferal zonation. The Journal of Foraminiferal Research, 35:279-298. https://doi.org/10.2113/35.4.279.
Bolli HM. Saunders JB. and Perch- Nielsen K. 1985. Plankton Stratigraphy. Vol. 2. New York: Cambridge University Press, 1040 p.
Bordenave M. and Burwood R. 1990. Source rock distribution and maturation in the Zagros orogenic belt, Provenance of the Asmari and Bangestan reservoir oil accumulations. Organic Geochemistry, 16: 369-387.
Bown P. Huber B. Wade B. and Young J. 2020. Cenozoic Planktonic Foraminifera.
https://www.mikrotax.org/pforams/index.php?dir=pf_cenozoic
Darvishzadeh A. 1991. Geology of Iran. Nedanashr, 901p. [In Persian].
Mohseni H. Behbahani R. Khodabakhsh S. and Atashmard Z. 2011. Depositional environments and Pabdeh Formation (Paleogene), trace fossil assemblages in the Zagros Basin, Iran. N. Jb. Geol. Paliont. Abh. 26211: 59-77.
Heydari E. 2008. Tectonics versus eustatic control on supersequences of the Zagros Mountains of Iran: Tectonophysics, 451: 56-70.
James G. and Wynd J. 1965. Stratigraphy nomenclatyre of Iranian oil consortium agreement area. AAPG Bulletin, 49:2182- 2245.
Khaloasgari Z. 2015. Biostratigraphy and sedimentary paleoenvironment of the Pabdeh Formation in the Dashtak Anticlinal in northwest of Kazeroun and Sarbalesh Anticlinal in southwest of Kazeroun. Msc. Thesis, Payam-e-Noor University, 134p.
Khavari Khorasani M. Hadavi F. and Ghaseminejad A. 2014. Nanostratigraphy and paleoeceology of Pabdeh Formation in the northwest of Zagros Basin in Ilam Section. Paleontology, 1(2): 149-164.
Mohseni H. and Aasm A. 2004. Tempestite deposits on a storm- influenced carbonate ramp: an example from the Pabdeh Formation (Paleogene), Zagros Basim, SW Iran. Journal of Petroleum Geology, 27: 163- 178.
Mohseni H. Behbahani R. Khodabakhsh S. and Atashmard Z. 2011. Depositional environments and trace fossil assemblages in the Pabdeh Formation (Paleogene), Zagros Basin, lran. N. Jb. Geol. Paliiont. Abh., 262(1): 59-77.

Moghaddasi A. Vaziri-Moghaddam H. and Seyrafian A. 2020. The Maastrichtian-Danian in the SW Zagros Fold-Thrust Belt (S. Iran): An integration of planktonic foraminiferal biostratigraphy and gamma-ray spectrometry. Acta Geologica Sinica, 94(5): 1339-1363. doi: 10.1111/1755-6724.14292.

Motiei H. 1995. Geology of Iran: Petrolium Geology of Zagros. Geological Suevey and Mineral Exploration of Iran, 1009 p. (in Persian)
Najafi D. 1998. Microbiostratigraphy of the Pabdeh Formation in the northeast of Dezful and its stratigraphical relation with Taleh Zang, Kashkan and Shahbazan formations. MSc. Thesis, 138p.
Parandavar M. Mahanipour A. Aghanabati A. and Hoseini A. 2013. Biostratigraphy of the nanofossils in the upper parts of the Gurpi Formation and lower part of the Pabdeh Formation in northeast Kuh-e-Gurpi Anticlinal, Geoscience Journal, 187: 89-198 [in Persian].
Permoli Silva I. Rettori R. and Verga D. 2003. Practical Manual of Paleocene and Eocene Planktonic Foraminifera: 2nd course: Paleocene and Eocene. – International School on Planktonic Foraminifera, p. 152.
Sadeghi A. and Hadavandkhani N. 2010. Biostratigraphy of the Pabdeh Formation in the Imamzadeh Soltan Ebrahim section (NW Izeh). Geology of Iran Journal, 4(15): 81-98 [In Persian].
Salsani A. 2012. Biostratigraphy and Paleoecology of foraminifera of the Pabdeh Formation by research in phosphate layer in the Kuh-e-Lar (north of Gachsaran) MSc. Thesis, Kharazmi University, Tehran, 147p [In Persian].
Senemari S. 2015. A new aspect in determining the age of the Pabdeh Formation based on calcareous nannofossil in the north Ilam (West Iran), Researches in Earth Sciences, 6(23): 66-79 [In Persian].
Toumarkine M. and Luterbacher HP. 1985. Paleocene and Eocene Planktic Foraminifera. In: Bolli HM. Saunders JB. and Perch– Nielsen K. (Eds.), Plankton Stratigraphy, 1: 87-154, Cambridge University Press.
Toumarkine M. and Bolli H.M. 1970. Evolution de Globorotalia cerroazulensis (Cole) dans l'Eocene moyen et superieur de Possagno (Italie). Revue de Micropaleontologie, 13:131- 145.
Wade BS. Pearson PN. Berggren WA. and Pälike H. 2011. Review and revision of Cenozoic tropical planktonic foraminiferal biostratigraphy and calibration to the geomagnetic polarity and astronomical time scale. Earth-Science Reviews, 104:111-142.
Wynd J. G. 1965. Biofacies of the Iranian Oil Consortium Agreement Area, IOOC Report No.1082, Teheran (unpubl.).
 
Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches
Volume 39, Issue 1 - Serial Number 90
Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches , Vol. 39, Issue 1, No. 90, Spring 2023
January 2023
Pages 55-76

Files

Cited by

Share

How to cite

Statistics