Palaeoesedimentary environment, sequence stratigraphy and geochemistry of the Taleh Zang Formation in Ritt Anticline, southeastern Lorestan Basin

Document Type : Research Paper

Authors

1 Associate Professor, Department of Geology, Faculty of Sciences, Lorestan University, Lorestan, Iran

2 PhD student, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran; Central Laboratory ,Lorestan University, Khorram Abad, Iran

Abstract

The carbonate deposits of the Taleh Zang Formation are exposed extensively in the southeastern to northern Lorestan zone, SW Iran. The thickness of the shallow water carbonate Taleh Zang Formation in Ritt Anticline is 84.5 meters. It overlies on top of the turbidity Amiran Formation and it is overlain by the clastic-dominated Kashkan Formation. Petrographic examinations revealed seven facies deposited in tidal flat, lagoon, shoal and open marine. Detailed analysis of sedimentary facies indicates that in the Late Paleocene interval, the depositional system of the Taleh Zangi Formation was a ramp carbonate platform. Changes in the depositional facies and cycle stacking patterns indicate one transgressive-regressive sea-level cycle from the bottom to the top of the section, which is equivalent to the last eustatic sea level rise in the Late Paleocene (Thanetian).  This depositional sequence is separated by type 2 and 1 sequence boundaries at its lower and upper boundaries, respectively. Elemental geochemical evidence indicates a closed to weakly open digenetic system, with low water-rock interaction for carbonates of the Taleh Zang Formation. The relatively open digenesis system in this formation could be due to the influence of meteoric fluids in the erosional discontinuity at the border between the two formations, the Taleh Zang and Kashkan formations.
Keywords: Taleh Zang Formation, Geochemistry, Sedimentary environment, Sedimentary sequence, Lorestan zone
 
 
Introduction
The use of Paleogene biozones (Shallow benthic zone = SBZ) of the Mediterranean basin (introduced by Serra Kilel et al. 1998) in the biostratigraphic studies of the Taleh Zang Formation started several years ago (Bagherpour and Vaziri 2012). Using these biozones, the deposits of Taleh Zang Formation were separated into stages and even substages, which made it possible to compare their palaeoecological conditions and palaeoenvironment with global events (e.g. in South Lorestan  by Zohdi and Adabi, 2008; in the south of Kermanshah by Shalavand et al. 2020). Recent studies show that the facies changes of the Taleh Zang Formation are affected by two important factors, one is global changes especially the evolution of the Tethys carbonate platforms (Scheibner and Speizer 2008) and the other is the location of the section of the Tele Zang Formation in the Lorestan Zone. In a way, the age of this formation becomes younger from the north-east to the south-west of the Lorestan region (Jafarizadeh et al. 2023), which is the result of drastic changes in the biological contents and palaeoecological conditions of this formation in different regions. Therefore, it seems that the study of the Taleh Zang Formation in different anticlines of the Lorestan zone plays a significant role in clarifying the evolution of this zone.   In the current research, the sedimentary environment and sequence stratigraphy of this formation have been investigated from the perspective of sedimentology and elemental geochemistry of the Taleh Zang formation in Ritt Anticline. The study of the biostratigraphy of the Tele Zang Formation in this anticline has been done by (Zakerzadeh et al. 2023), whose results are the basis for determining the age of the Taleh Zang Formation in the present study.
 
Material & Methods
A total of 60 samples were collected. Thin sections were prepared from the collected samples and subsequently analyzed using an optical microscope. Facies description was based on field observation and microfacies characteristics including skeletal and non-skeletal components, depositional texture, and grain size.  The microfacies classification follows (Flügel 1010) and (Wilson 1975). The study area is located in Kerki Village about 63 southeast of Khorram Abad city. The section was measured in detail at 33°04′1″ N and 48°14′23″E.  Twenty samples of 50 grams were selected and the powdered. The samples were subjected to elemental analysis in the Central Laboratory of Lorestan University. In the present study, elemental geochemical methods (use of major and minor elements present in carbonate samples) and petrographic studies were used to determine the sedimentary environment and the depositional sequence of the Taleh Zang Formation.
 
Discussion of Results & Conclusions
Based on biogenic composition, textural and lithological characteristics, seven facies were identified in the carbonate succession of the Taleh Zang Formation. These facies are related to four sub-environments including tidal flat, lagoon, shoal and open marine, of the carbonate ramp.
The facies of the tidal zone (MF1) include dolomicrites (microcrystalline dolomites). The absence of skeletal particles and a small amount of detrital particles are the characteristics of this sub-environment. The microfacies of the lagoon environment (MF2-5) include sandy wackestone to packstone; bioclastic benthic foraminifera pelloid wackestone; bioclastic benthic foraminifera–green algae wackestone to packstone; bioclastic pelloid packstone. The facies of the shoal consists of Coral boundstone (MF6). The open marine facies  represented by bioclastic coral-corallinacean floatstone (MF7).
According to the field and laboratory evidence, the Taleh Zang Formation in this section consists of a third-order depositional sequence with a thickness of 84.5 meters. This depositional sequence is mostly carbonate and consists of limestones and to a lesser content dolomitic limestone. The lower boundary of this depositional sequence with the Amiran Formation is sequence boundary (SB) type 2. The upper boundary of this sequence was defined by the clastic of the Kashkan Formation that showed disconformity (SB1).
Considering the discontinuity between the Taleh Zang and the Keshkan formations and the closed to slightly open digenesis system of the studied deposits, the strata of the high strand system tracts (HST) facies are slightly affected by meteoric digenesis fluids, and their Sr content is slightly higher than that of the transgressive system tracts (TST) facies. It may be due to the partial dissolution of aragonite shells in the environment, while the Mn values of these sediments are higher than those of the TST facies. The change process of Sr element to Na and Mn versus Sr indicates their primary aragonite mineralogy. Comparison of Sr/Ca values versus Mn and Mg elements indicates a closed to slightly open digenesis system with low water-rock interaction for the carbonates of Taleh Zang Formation. The relatively open digenesis system in this formation can be due to the influence of meteoric fluids, which is affected by the erosional discontinuity at the boundary of the Taleh Zang and Kashkan formations

Keywords

Main Subjects

Full Text

مقدمه

در اواخر پالئوسن و در یک دورۀ بسیار کوتاه (حدود 4 تا 5 میلیون سال)، دمای زمین 5 تا 8 درجۀ سانتی‌گراد افزایش یافت (Zachos et al. 2001). این تغییرات اقلیمی هم‌زمان با تشدید فعالیت‌های تکتونیکی بود که به باز‌شدگی اقیانوس اطلس شمالی ‌(Courtillot and Renne 2003) و افزایش نیروهای فشاری در بخش‌های وسیعی از قلمروی تتیس، به‌ویژه حوضۀ زاگرس (Alavi 2004) اشاره می‌شود. این تحولات تأثیرات مهمی در روند فرگشتی حوضه‌های رسوبی، به‌ویژه پلتفرم‌های کربناته داشته است (Scheibner and Speizer 2008).

نهشته‌های نریتیک پالئوسن- ائوسن در بخش‌های حاشیۀ شمالی و جنوب خاوری پهنۀ لرستان، سازند تله‌زنگ نام دارد که به‌سوی مرکز این پهنه به مارن‎‍های عمیق سازند پابده تبدیل می‎‍شود (James and Wynd 1965).

برای اولین بار (1965)James and Wynd  سازند تله‌زنگ را براساس محتویات روزن‌داران کف‌زی بزرگ، به سه زون زیستی تفکیک کردند:

  1. Miscellanea- Kathina assemblage Zone (late Paleocene)
  2. Opertorbitolites subzone (early Eocene)
  3. Somalina subzone (middle Eocene)

این زون‌های زیستی بر مبنای شناسایی روزن‌داران کف‌زی بزرگ در حد جنس معرفی شده بودند و لایه‌های سازند تله‌زنگ را در حد زیرسری/اپوک تفکیک می‌کردند. مطالعات بعدی بر‌اساس این زون‌های زیستی استوار بود که ‌به این موارد اشاره می‌شود (et al. 2008 Maghfouri‌). بدیهی است مقایسۀ تغییرات محیط رسوبی و چینه‌نگاری توالی‌های سازند تله‌زنگ با حوادث جهانی، به‌ویژه فرگشت پلتفرم‌های تتیس با این دقت و تعیین سن‌ مشکلاتی دارد. از چندین سال قبل، استفاده از زون‌های زیستی پالئوژن (Shallow benthic zone = SBZ) حوضۀ مدیترانه (معرفی‌شده به‌وسیلۀ Serra-Kiel et al. 1998 ) در مطالعات زیست چینه‌نگاری سازند تله‌زنگ شروع شد (Bagherpour and Vaziri 2012). با معرفی این زون‌های زیستی، نهشته‌های سازند تله‌زنگ به آشکوب و حتی زیر آشکوب تفکیک شدند و به این وسیله امکان مقایسۀ شرایط بوم‌شناسی دیرینه و محیط دیرینۀ آنها با حوادث جهانی فراهم شد (مانند Zohdi and Adabi 2008 در جنوب لرستان و Shalavand et al. 2020 در جنوب کرمانشاه). مطالعات اخیر نشان می‌دهد‌ تغییرات رخساره‌های سازند تله‌زنگ، متأثر از دو عامل مهم است: یکی تغییرات جهانی و به‌ویژه فرگشت پلتفرم‌های کربناتۀ تتیس (Scheibner and Speizer 2008) و دیگری موقعیت برش مورد سازند تله‌زنگ در پهنۀ لرستان، به‌طوری که سن این سازند از سمت شمال خاور به‌سوی جنوب باختر پهنۀ لرستان جوان‌تر می‌شود (Jafarizadeh et al. 2023) و حاصل آن، تغییرات شدید محتویات زیستی و شرایط بوم‌شناسی دیرینۀ این سازند در مناطق مختلف است؛ بنابراین به نظر می‌رسد بررسی سازند تله‌زنگ در تاقدیس‌های مختلف پهنۀ لرستان، نقش بسزایی در روشن‌تر‌شدن روند فرگشت این پهنه دارد.

 در پژوهش حاضر، محیط رسوبی و چینه‎‍نگاری توالی‌های این سازند از دیدگاه رسوب‌شناسی و ژئو‌شیمی عنصری سازند تله‌زنگ در تاقدیس ریت بررسی شده است. مطالعۀ زیست چینه‌نگاری سازند تله‌زنگ در این تاقدیس را (Zakerzadeh et al. 2023) انجام داده است که نتایج آن مبنای تعیین سن سازند تله‌زنگ در مطالعۀ حاضر است.

 

روش مطالعه

تعداد 60 نمونه سنگ به‌صورت دست‌نخورده و غیر هوازده برداشت و پس از انتقال به دانشگاه لرستان، از این نمونه‌ها مقاطع نازک پتروگرافی برای شناسایی ریزرخساره‎‍ها تهیه شد. شناسایی و تفسیر ریزرخساره‎‍ها به روش (Flügel 2010) و (Wilson 1975) انجام گرفته است. از میان بخش‎‍های میکرایتی (به دور از هرگونه هوازدگی، شکستگی، رگه، درزه و شکاف)،20 نمونه و به مقدار 50 گرم انتخاب و پس از پودر‌کردن آنها در آزمایشگاه مرکزی شمارۀ 1 دانشگاه لرستان، آنالیز عنصری (EDX) شد.

عناصر اصلی (Ca, Mg) بر‌حسب درصد و عناصر (Sr, Mn, Fe, Na) بر‌اساس پی‎‍پی‎‍ام اندازه‎‍گیری شده‎‍اند. دقت آنالیزها برای عناصر اصلی، 5/0درصد و برای عناصر فرعی، 5± پی‎‍پی‎‍ام بوده است. به‌منظور تعیین ترکیب کانی‌شناسی اولیۀ کربنات‎‍های سازند تله‎‍زنگ در برش‌ مطالعه‌شده، از عناصر اصلی  Ca و Mg و عناصر فرعی ,Fe ,Sr Na و Mn و به‌جهت مقایسۀ آنها با محدوده‌های معرفی‌شدۀ پژوهشگران مختلف، برای کانی‌شناسی اولیۀ کربنات‎‍ها استفاده شده است (Milliman 1974; Adabi and Rao 1991; Rao 1991; Adabi and Asadi-Mehmandosti 2008; Adabi et al. 2010, 2016 ). همچنین برای تشخیص کانی کلسیت، از دولومیت و نوع دلومیت‎‍ها (آهن‎‍دار و بدون آهن) استفاده شده و رنگ‌آمیزی مقاطع به‌وسیلۀ آلیزارین قرمر و فروسیانید پتاسیم انجام گرفته است.

ترکیب عنصری و ایزوتوپی سنگ‎‍های رسوبی به‌وسیلۀ عوامل گوناگونی همچون سنگ‎‍شناسی، محیط‎‍های دیاژنری و همچنین سیالات پس از رسوب‌گذاری و ... کنترل می‎‍شود (Hood et al. 2018). در طی دیاژنز، کانی‎‍شناسی و ترکیب سنگ‎‍های کربناته پایدارتر‌ و کانی‎‍های ناپایدار به فر‎‍م‎‍های پایدار تبدیل می‎‍شوند. به همین دلیل شناسایی دقیق فرایندها و محیط‎‍های دیاژنزی کربنات‎‍ها، صرفاً بر‌اساس مطالعات پتروگرافی دقیق نخواهد بود (Lan et al. 2020)؛ بنابراین شناسایی صحیح ماهیت سیالات و فرایندهای دیاژنزی با استفاده از آنالیزهای ژئوشیمی و تعیین عناصر اصلی و فرعی و مطالعات ایزوتوپی، ضروری به نظر می‎‍رسد (Hoseinabad et al. 2016). بر این اساس در مطالعۀ حاضر، از روش‎‍های ژئوشیمی عنصری (استفاده از عناصر اصلی و فرعی موجود در نمونه‎‍های کربناته) و مطالعات پتروگرافی برای تعیین محیط رسوبی‌ و نوع توالی رسوبی سازند تله‌زنگ استفاده شده است.

 

زمین‌شناسی منطقۀ مطالعه‌شده

برش ‌مطالعه‌شده در 63 کیلومتری جنوب باختری شهرستان خرم‎‍آباد به‌سمت شهرستان اندیمشک و در مسیر آزادراه خرم‎‍آباد- پل زال و در 8 کیلومتری شمال روستای کرکی واقع شده است. برش مدنظر‌ مختصات جغرافیایی طول خاوری " 48◦ 14' 23 و عرض شمالی 33◦ 04' 11" دارد (شکل1) .

منطقۀ مطالعه‌شده در بخش چین‌خوردۀ حوضۀ زاگرس و در پهنۀ لرستان در یال شمالی تاقدیس ریت واقع شده است. در حوضۀ زاگرس در طی پالئوسن پسین تا ائوسن، رسوبات در یک حوضۀ پیش‌گودال باقی‌مانده در امتداد حاشیۀ شرقی صفحۀ عربی نهشته شده‌اند (Alavi 2004). در طی ائوسن، گسترش حوضۀ پیش‌گودال کاهش یافته است و با تشدید و فشارهای تکتونیکی، ته‌نشینی کربنات‌ها متوقف شده و جای خود را به سیلیسی- آواری‌ها‌ی سازند کشکان داده است (Motei 1993).

 

 

شکل1- راه‌های دسترسی به برش‌ مطالعه‌شده

Fig 1- Road map to the studied section

 

رسوبات سازند آهکی تله‌زنگ در برش چینه‌شناسی ریت، 5/84 متر ضخامت دارد. مرز زیرین آن با رسوبات شیلی و ماسه‌سنگی خاکستری تیره‌رنگ سازند امیران به‌صورت هم‌شیب‌ و مرز بالایی آن با سازند آواری کشکان ناپیوسته است (شکل a2 وb2). مطالعات زیست چینه‌نگاری بر مبنای روزن‌داران کف‌زی بزرگ، نشان‌دهندۀ زون زیستی SBZ4 به سن تانتین برای سازند تله‌زنگ در برش ریت است (Zakerzadeh et al. 2023).

 

 

شکل2- a : نمایی از برش ‌ مطالعه‌شده؛ ‌‌b: مرز سازند تله‌زنگ و کشکان

Fig 2- a: photographs of the study section; b: boundary between Taleh Zang Formation and Kashkan Formation

 

 

ریزرخساره‌های شناسایی‌شده در برش‌ مطالعه‌شده

بر‌اساس بررسی‎‍های صحرایی و مطالعات پتروگرافی و فراوانی و توزیع محتوای فسیلی در برش مدنظر، 7 ریزرخسارۀ مربوط به 4 کمربند رخساره‎‍ای، شامل پهنۀ جزر و مدی، لاگون، سد بییوکلستی و دریای باز شناسایی شد (‌شکل 3).

 

ریزرخساره‎‍های پهنۀ جزر و مدی

 فنسترال دلوستون (MF1، شکل a3): این نوع از دلومیت‎‍ها با مرزهای مسطح نیمه‌شکل‎‍دار در اندازه‎‍های بین 4 تا 10 میکرون و به شکل موزائیک‎‍های یک اندازه و دارای بافت صفحه‌ای وایدیوتوپیک‌اند. شواهد بافتی رسوبی اولیه، نظیر لامیناسیون جلبکی، فابریک چشم‌پرنده‎‍ای، فابریک متراکم و نبود فسیل، نشان‌دهندۀ تشکیل آنها در شرایط سطحی و دمای پایین و احتمالاً هم‌زمان با رسوب‌گذاری یا در مراحل اولیۀ دیاژنز در محیط بالا یا بین جزر و مدی است (Gregg and Shelton 1990; Adabi 2011). تخلخل فنسترال ممکن است به کمک حفره‌های شکل‌گرفته به‌وسیلۀ بعضی از ارگانیسم‌های بارو ساز (Avarjani et al. 2015) تشکیل شود. حباب‌های گاز تشکیل‌شده به‌وسیلۀ فرآیند فرسایش‌های زیستی و تجزیۀ ارگانیکی و تبلور مجدد انتخابی، از دلایل اصلی تشکیل تخلخل یا فابریک فنسترال‌اند.

این ریز‌رخساره در بخش انتهایی برش‌ مطالعه‌شده دیده شده است و معادل ریزرخساره‎‍‌های استاندارد شمارۀ 22 (Flügel 2010) و‌ 9 (Wilson 1975) است.

 

ریزرخساره‎‍های بخش لاگون

 ریزرخسارۀ وکستون تا پکستون ماسه‎‍ای (MF2، شکلb3): این ریزرخساره‌ روزن‌داران کف‌زی با فراوانی 20 الی 30درصد و اینتراکلست با فراوانی 10درصد دارد. از ویژگی‎‍های این ریزرخساره، به وجود دانه‎‍های تخریبی کوارتز با فراوانی 20درصد در زمینة میکرایتی اشاره می‌شود (Ghafari et al. 2017). این ریزرخساره در محیط لاگون نزدیک به خشکی تشکیل شده است و وجود دانه‌های ریز کوارتز، موید نزدیکی محیط تشکیل این ریزرخساره به خشکی است. این ریزرخساره معادل ریزرخساره‎‍‌های استاندارد شمارۀ‎‍ 21 (Flügel 2010) و ‌10 (Wilson 1975) است.

 ریزرخسارۀ بیو کلاستیک وکستون حاوی روزن‌داران کف‌زی و پلوئید (MF3 ، شکل c3): این ریزرخساره در بخش‎‍های ابتدایی برش تاقدیس ریت مشاهده‌ و در روی زمین به‌صورت سنگ‎‍آهک‎‍های متوسط‌لایه دیده می‎‍شود. اجزای اصلی تشکیل‌دهندۀ این ریزرخساره شامل روزن‌داران کف‌زی کوچک، خرده‎‍های بیو‌کلاست و پلوئید است. از اجزای فرعی تشکیل‌شده در این ریز رخساره به خرده‎‍های دوکفه‎‍ای، گاستروپود، جلبک‎‍های سبز و خارپوست اشاره می‌شود. حضور پلوئیدها در ریزرخساره‎‍های گل‌پشتیبان و حضور گاستروپودها نشان‌دهندۀ محیط‎‍های بسته با شوری نسبتاً زیاد است (Moradi et al. 2018) و همچنین حضور خرده‎‍هایی از جلبک سبز، نشان‌دهندۀ شرایط رسوب‎‍گذاری در محیط کم‎‍عمق زیر حد جزر و مدی یا لاگون محصور با سرعت رسوب‎‍گذاری کم است (Ghafari et al. 2017). این ریزرخساره معادل ریزرخساره‌‌های استاندارد شمارۀ 20 (Flügel 2010) و‌ 8 (Wilson 1975) است.

ریزرخسارۀ بیوکلاستیک وکستون تا پکستون حاوی جلبک‎‍های سبز، روزن‌داران کف‌زی (MF4، شکلd 3): این ریزرخساره در بخش‎‍های میانی برش‌ مطالعه‌شده مشاهده ‌و در رخنمون صحرایی به‌صورت سنگ‌آهک‎‍های نازک تا متوسط‌لایه دیده می‎‍شود. اجزای اصلی تشکیل‌دهندۀ این ریزرخساره، جلبک‎‍های سبز از نوع داسی‎‍کلاداسه‎‍آ هستند. روزن‌داران کف‌زی و خرده‎‍های بیو کلاستی مانند خرده‎‍های دوکفه‎‍ای، خارپوست و گاستروپود نیز، از دیگر اجزای نسبتاً فراوان در این ریزرخساره‌اند. فراوانی جلبک‎‍های سبز نوع داسی‎‍کلاداسه‎‍آ، بیانگر شرایط محیطی لاگون با عمق کم‌آب است. این جلبک‎‍ها، شرایط زندگی در آب‎‍های محصور در محیط لاگون را ترجیح می‎‍دهند و معمولاً با روزن‌داران کم‌عمق، مانند خانواده میلیولیدها دیده می‎‍شوند (Flügel 2010). با توجه به این توضیحات ارائه‌شده، محیط رسوب‎‍گذاری این ریزرخساره، لاگون در نظر گرفته می‎‍شود (Bachmann and Hirsch 2006; Adabi et al. 2016). این ریزرخساره معادل ریزرخساره‎‍های استاندارد شمارۀ‎‍ 17(Flügel 2010) و‌ 8 (Wilson 1975) است.

ریزرخسارۀ بیو کلاستیک پکستون حاوی پلوئید (MF5 ، شکل e3): پلوئید، بیو کلاست‎‍های ریز، روزن‌داران کف‌زی کوچک و خرده‎‍های جلبکی از آلوکم‎‍های تشکیل‌دهندۀ این ریزرخساره‌اند. برخی از اجزای ریف‌ساز مانند خرده‌های اسفنجی، مرجانی و بریوزوئری نیز در این ریزرخساره دیده می‌شوند که معمولاً ناشی از ریف‌های کومه‌ای گسترش‌یافته در بین لاگون و دریای باز‌ند. این ریز‌رخساره در بالاترین بخش لاگون و حاشیۀ سد قرار دارد (Kenter 2005 ).

این ریزرخساره هم‌ارز رخساره‎‍های مجاور سد بیو کلاستی نواحی رمپ داخلی‌ (Buxton and Pedley 1989) و معادل ریزرخساره‌ها‎‍ی استاندارد شمارۀ ‎‍16(Flügel 2010) و‌ 7 (Wilson 1975) است.

 

ریزرخساره‎‍های بخش سد

ریزرخسارۀ باندستون مرجانی (MF6، شکل f3): این ریزرخساره با ضخامت محدود در اواسط برش‌ مطالعه‌شده و در رخنمون‎‍های صحرایی در سنگ‎‍آهک‎‍های ضخیم‌لایه دیده می‎‍شود (شکل g3). اجزای اصلی تشکیل‌دهندۀ این ریزرخساره را مرجان‎‍ها تشکیل می‎‍دهند. از اجزای فرعی در این ریزرخساره، به خرده‎‍های دوکفه‎‍ای و جلبک‎‍ها اشاره می‌شود. به‌دلیل تشکیل این ریزرخساره در محیط‎‍های پر‌انرژی، فضای بین اجزای مرجان‎‍ها با سیمان کلسیت اسپاری پر شده است. با توجه به فراوانی مرجان‎‍ها و ضخامت محدود، این ریزرخساره در سد بیو کلاستی با انرژی زیاد و روی سطح امواج عادی (FWWB) شکل گرفته است (Vescogni et al. 2016). این ریزرخساره معادل ریزرخساره‎‍های استاندارد شمارۀ ‎‍12 (Flügel 2010) و‌ 6 (Wilson 1975) است.

 

ریزرخساره‎‍های مربوط به دریای باز

ریزرخسارۀ بیو کلاستیک فلوتستون تا رودستون حاوی مرجان، جلبک کورالیناسه آ (MF7 ، شکل h3): این ریزرخساره به بخش‎‍های ابتدایی و میانی برش مطالعه‌شده و به رنگ خاکستری کمی تیره مربوط‌ و در رخنمون صحرایی در سنگ‎‍آهک‎‍های متوسط تا ضخیم‌لایه دیده می‎‍شود.

بر‌اساس مطالعات میکروسکوپی، اجزای اصلی تشکیل‌دهندۀ این ریزرخساره، جلبک‎‍های نوع کورالیناسه‎‍آ و مرجان با فراوانی بیش از 30 الی 40درصد و اجزای فرعی شامل خرده‎‍های صدف و قطعات خارپوست با فراوانی 10 الی 15درصدند. به‌علت حضور قطعات درشت و همچنین فابریک گل‎‍پشتیبان تا دانه‎‍پشتیبان، بافت فلوتستون تا رودستون برای این ریزرخساره معرفی می‎‍شود. مرجان‎‍های موجود در این ریزرخساره، به‌دلیل فرسایش کلنی‎‍های مرجانی در اثر عمل امواج و طوفان به این ریزرخساره آورده شده‎‍اند. به‌سبب حضور جلبک‎‍های کورالیناسه‎‍آ و مرجان‎‍ها و همچنین نبود فسیل‎‍های شاخص محیط لاگون، این ریزرخساره به بخش‎‍های کم‌عمق محیط دریای باز نسبت داده می‎‍شود (Flügel 2010). وجود قطعات مرجانی، جلبکی و خارپوست در یک زمینۀ شناور (گل‌پشتیبان)، بیانگر شرایط محیطی با انرژی کم تا متوسط و گویای رسوب‌گذاری این ریزرخساره در بخش‌‌های ابتدایی دریای باز است (Braun 2016). این ریزرخساره معادل ریزرخساره‌های شمارۀ 9 (Flügel 2010) و 5 (Wilson 1975) است.

 

محیط رسوبی سازند تله‎‍زنگ در برش تاقدیس ریت

بر‌اساس ریزرخساره‎‍های شناسایی‌شده و میکروفسیل‎‍ها و تغییرات عمودی و جانبی ریزرخساره‎‍ها بر‌اساس دو مدل (Wlison 1975 وFlügel 2010)، رسوبات سازند تله‎‍زنگ در برش تاقدیس ریت (جنوب خاورپهنۀ لرستان) در چهار زیرمحیط پهنۀ جزر و مدی، لاگون، سد بیو کلاستی واقع در یک رمپ داخلی تا ابتدای رمپ میانی نهشته شده‌اند (شکل 5). ریزرخساره‎‍های زیر‌محیط پهنۀ جزر و مدی (MF1) شامل دلومیکرایت‎‍ها (دلومیت‎‍های ریز بلور)‌ و نبود ذرات اسکلتی و مقدار کم ذرات آواری از مشخصه‎‍های این زیر محیط است.

ریزرخساره‎‍های زیر‌محیط لاگون (MF2)، (MF3)، (MF4) و (MF5) شامل وکستون و پکستون حاوی پلوئید و روزن‌داران کف‌زی و جلبک داسی کلاداسه‎‍آ هستند. حضور هم‌زمان پلوئید و روزن‌داران کف‌زی از خانوادۀ میلیولیدها و قرار‌گرفتن آن بر ‌ ریزرخساره‎‍های پهنۀ جزر و مدی، بیانگر ته‎‍نشست این ریزرخساره در کمربند رخساره‎‍ای زیرمحیط لاگون محصور است. افزایش تنوع زیستی در روزن‌داران و جلبک‎‍های نوع داسی کلاداسه‎‍ا از ریزرخسارۀ (MF3) به‌سمت ریزرخسارۀ (MF4) و (MF5) بیانگر عمیق‎‍تر‌شدن حوضه و گردش نسبتاً خوب آب است

 

 

 

شکل 3- شکل ریزرخساره‌‌های سازند تله‌زنگ در برش ریت

Fig 3- Photomicrographs of microfacies of the Taleh Zang Formation in Rit section a)Fenestrate dolostone; b) Sandy wackestone to packstone; c) Bioclastic benthic foraminifera pelloid wackestone; d) Bioclastic benthic foraminifera – green algae wackestone to packstone; e) Bioclastic pelloid packstone; f) Coral boundstone; g) Field photograph of coral Boundtone; h)Bioclastic coral- corallinacean floatstone. Scale bar represents 0.1 mm.

 

 

کمربند رخساره‎‍ای سد بیوکلستی (MF6) که شامل باندستون مرجانی است، در انرژی زیاد و بالای سطح اساس امواج عادی (FWWB) و نور کافی شکل گرفته است.

کمربند رخساره‎‍ای دریای باز که از دو ریزرخسارۀ (MF7) و (MF8) تشکیل شده است، شامل فلوتستون و فلوتستون تا رودستون مرجانی و جلبکی است. با توجه به وجود موجودات مربوط به محیط دریای باز در بخش رمپ میانی، قرارگیری بر ریزرخسارۀ سد بیوکلستی، کاهش میزان سیمان و افزایش گل کربناته بین ذرات، محیط با انرژی کم و میزان رسوب‌گذاری آرام، که متناسب با دریای باز است، برای این ریزرخساره‎‍ها در نظر گرفته می‌شود. همچنین قطعات خرد‌شدۀ مرجانی به‌صورت ریزشی (تالوس) در این محیط، بیانگر ریزش پشتۀ بیوکلستی بر اثر برخورد امواج در بخش رو به دریای پشته است.

 

 

 

شکل 4- مدل رسوبی سازند تله‌زنگ در برش ریت

Fig 4- Depositional model of the Faleh Zang Formation at the Rit section

 

 

چینه‎‍نگاری توالی‎‍های سازند تله‎‍زنگ در برش‌ مطالعه‌شده (تاقدیس ریت)

‌با توجه به شواهد صحرایی و آزمایشگاهی، سازند تله‌‎‍زنگ در این برش از یک توالی رسوبی ردۀ سوم با ضخامت 5/84 متر تشکیل شده است. این توالی بیشتر کربناته است و از سنگ‌آهک و به مقدار کمتر سنگ‌آهک دلومیتی تشکیل شده است. مرز زیرین این توالی به شکل مشخص و هم‎‍شیب، روی شیل‎‍ها و سیلتستون‎‍های سبز‌رنگ سازند امیران قرار می‌گیرد و از نوع درجه‌دوم (SB2) است. مرز بالایی این توالی با شواهد خروج از آب، ناپیوستگی فرسایشی و حضور سازند آواری قرمز‌رنگ کشکان، از نوع درجه اول (SB1) است (شکل 5).

دسته رخسارۀ پیشروی (TST) با ضخامت 3/51 متر از سنگ‌آهک‎‍‎‍های نازک تا ضخیم‌لایۀ خاکستری تا کرم‌رنگ تشکیل شده است. این دسته‌رخساره در بخش‎‍های قاعده‎‍ای این برش، شامل ریزرخساره‎‍های محیط لاگون (وکستون تا پکستون حاوی روزن‌داران و پلوئید) و بخش پر‌انرژی سد بیو کلاستی (باندستون مرجانی) است. در ادامه و به‌سمت بالای توالی با ریزرخسارۀ مربوط به بخش‎‍های ابتدایی دریای باز (فلوتستون تا رودستون حاوی جلبک و مرجان)، به بیشترین عمیق‌شدگی خود، یعنی (MFS) می‎‍رسد. در این بخش، جلبک‎‍های قرمز نوع کورالیناسه‎‍آ به بیشترین گسترش و اندازۀ خود می‎‍رسند. دسته رخسارۀ بالاترین سطح آب (HST) با ضخامت 2/33 متر از دلومیت و سنگ‌آهک دلومیتی نازک تا متوسط‌لایه تشکیل شده است، در آغاز این بخش، دلومیتی‌شدن شروع می‎‍شود. این دسته‌رخساره با الگوی رسوب‎‍گذاری پس‌رونده، از ریزرخسارۀ فلوتستون مرجانی در بخش‎‍های پایین‎‍تر تشکیل شده است و در ادامۀ روند کاهش عمق به‌سمت بالای توالی، با حضور ریزرخسارۀ مربوط به بخش لاگون (وکستون تا پکستون حاوی جلبک قرمز، فرامینیفر و بیو کلاست) و پهنۀ جزر و مدی (دلومیکرایت) همراه است. با توجه به وجود ناپیوستگی فرسایشی در انتهای این سازند و آغاز سازند آواری کشکان در متراژ 5/84 متری، این توالی پایان می‎‍یابد. این توالی رسوبی معادل با آخرین پیشروی جهانی آب دریاها در اواخر پالئوسن (تانتین) است (Sharland et al. 2001). نبود نهشته‌های تخریبی در سازند تله‌زنگ، نشان‌دهندۀ وجودنداشتن ارتفاعات در مجاورت پهنۀ لرستان در زمان پالئوسن بوده است. با توجه به اینکه مجاور این پهنه، زاگرس مرتفع قرار دارد، در این زمان، زاگرس مرتفع‌ ارتفاع زیادی نداشته است.

 

 

شکل 5- سنگ‌شناسی، چینه‌نگاری توالی و انتشار ریز‌رخساره‌های سازند تله‌زنگ در برش ریت

Fig 5- Lithology, sequencestratigraphy and vertical distribution of microfacies for the Taleh Zang Formation at the Rit section

 

 

مقایسۀ محیط رسوب‌گذاری و چینه‎‍نگاری سکانسی سازند تله‎‍زنگ در برش‌ مطالعه‌شده با دیگر برش‎‍ها در باقی نواحی، ازجمله پژوهش‎‍هایی که بر‌ محیط رسوبی و چینه‎‍نگاری توالی‎‍های سازند تله‎‍زنگ انجام شده است، به موارد زیر اشاره می‌شود:

Zohdi and Adabi (2008) محیط رسوبی سازند تله‎‍زنگ را در جنوب لرستان‌ مطالعه کردند. در این مطالعه، بررسی رخساره‌ها‌ به شناسایی 10 رخسارۀ میکروسکوپی وابسته به 4 کمربند رخساره‎‍ای پهنه کشندی، لاگون، پشته‌های سدی و دریای باز برای این ریزرخساره‎‍ها شده است. نبود رسوبات دوباره نهشته شده و رخساره‎‍های ریفی، تغییرات تدریجی رخساره‎‍ها و نیز گسترش وسیع پهنه‎‍های کشندی، نشان می‎‍دهد‌ نهشته‎‍های کربناتی سازند تله‌زنگ به احتمال قوی در یک سکوی کربناتی از نوع رمپ نهشته شده است. با توجه به فراوانی و تنوع بالای روزن‌داران کف‎‍زی بزرگ در سازند تله‌زنگ، برای این نهشته‌ها از اصطلاح سیستم رمپ کربناتی حاوی روزن‌داران فراوان استفاده ‌می‌شود.

Mousavi et al. (2012) میکروفاسیس‎‍ها، محیط رسوبی و چینه‎‍نگاری سکانسی سازند تله‎‍زنگ را در شمال و جنوب شرق ایلام‌ بررسی کردند. در این منطقه دو برش چینه‎‍شناسی (مانشت و چم‎‍بور)‌ ارزیابی شده است. بررسی رخساره‌ها ‌به شناسایی 10 رخسارۀ میکروسکوپی وابسته به 4 کمربند رخساره‎‍ای، شامل پهنۀ جزر و مدی، لاگون، پشته و دریای باز منجر شده است. تغییرات تدریجی رخساره‎‍ها و نیز گسترش وسیع رخساره‎‍های پهنه‎‍های جزر و مدی، نشان می‎‍دهد ‌ نهشته‎‍های کربناتی سازند تله‌زنگ در یک پلتفرم کربناته از نوع رمپ تک شیب، نهشته شده است. در برش مانشت دو سکانس رسوبی درجه سوم و در برش چم‎‍بور، یک سکانس رسوبی درجه سوم تشکیل شده است. دسته رخسارۀ پیش‌روندۀ (TSTs) در این توالی‎‍ها، عمدتاً شامل رخساره‎‍های وکستونی تا پکستونی می‎‍شوند که به‌سمت بالای توالی، افزایش تدریجی روزن‌داران را با پوستۀ منفذدار‌ نشان می‎‍دهند و فسیل‎‍های لاگون در آنها کمتر دیده می‎‍شود. دسته رخساره‎‍های تراز بالا (HSTs) از رخساره‎‍های گرینستونی‌ مربوط به پشته، به‌همراه رخساره‎‍های وکستونی تا پکستونی محیط لاگونی تشکیل شده‎‍اند و عمدتاً شامل روزن‌دارنی با پوستۀ بدون منفذند.

Shalavand et al. (2020) چینه‎‍نگاری سکانسی و محیط رسوبی سازند تله‎‍زنگ را در جنوب کرمانشاه‌ بررسی کردند. در این مطالعه، تغییرات تدریجی ریزرخساره‎‍ها، نبود کلسی توربیدایت‎‍ها‌ و نبود ریف‎‍های سدی با گسترش در خور توجه، محیط رسوبی این سازند را در منطقۀ مطالعه‌شده، به یک سیستم رمپ کربناته نسبت داده‎‍اند که در آن یک سکانس رسوبی ردۀ سوم با دسته رخساره‎‍های HST و TST تشخیص داده شد. سطح بیشترین پیشروی با ریزرخسارۀ فلوتستون تا رودستون حاوی کورالیناسه آ، مرجان و بایوکلاست، مربوط به ابتدای رمپ میانی مشخص شد. روند تغییرات عناصر در طول این برش به‌گونه‌ای است که رسوبات بخش HST مقدار استرانسیوم کاهش یافته است، در حالی که مقادیر آهن و منگنز به‌علت تأثیر بیشتر دیاژنز متائوریک، افزایش یافته‎‍اند.

Maghfouri Moghaddam et al. (2023)  ریزرخساره‎‍ها و محیط رسوبی سازند تله‎‍زنگ را در پهنۀ لرستان‌ مطالعه کردند. در این پژوهش 6 رخساره شناسایی شد که در سه زیر‌محیط پهنه‎‍های جزر و مدی، رمپ داخلی و میانی گسترش یافته‎‍اند.

مقایسۀ محیط رسوب‌گذاری و چینه‎‍نگاری توالی‎‍های سازند تله‎‍زنگ در برش‌ مطالعه‌شده با دیگر برش‎‍ها در نواحی هم‌جوار، نشان داد‌ در بیشتر مناطق، شرایط رسوب‌گذاری برای سازند تله‎‍زنگ به‌صورت یکنواخت بوده و بیشتر در محیط‎‍های کم‌عمق، یک پلتفرم کربناته تشکیل شده است که در این پلتفرم‎‍ها، توالی رسوبی ردۀ‎‍ سوم و دسته رخساره‎‍های TST و HST شکل گرفته است (شکل 6).

 

 

 

شکل 6- تطابق چینه‎‍نگاری سکانسی سازند تله‎‍زنگ در برش‌ مطالعه‌شده با دیگر برش‎‍ها در نواحی هم‌جوار‌ همان‌گونه که مشاهده می‎‍شود در تمام برش‎‍ها، توالی رسوبی رده‎‍ سوم و دسته رخساره‎‍های TST و HST تشکیل شده است.

Fig 6- Sequence stratigraphy correlation of the Taleh Zang Formation in the studied section with other sections in the neighboring areas. As can be seen. In all sections, the sedimentary sequence of the third order and system tract TST and HST are formed.

 

زمین شیمی عنصری سازند تله‎‍زنگ در برش‌ مطالعه‌شده (تاقدیس ریت)

نتایج آنالیزهای زمین‎‍شیمیایی عناصر اصلی و فرعی کربنات‎‍های سازند تله‎‍زنگ به روش EDX در برش‌ مطالعه‌شده، در جدول 1 ارائه شده است. عناصر Ca و Mg برحسب درصد و عناصر Mn, Sr, Na براساس پی‎‍پی‎‍ام گزارش شده‎‍اند.

مقادیر استرانسیم (Sr) در نمونه‌های‌ مطالعه‌شده، بین 229 تا 1301 پی پی ام (میانگین 35/705 پی پی م) متغیر است. کاهش مقادیر استرانسیم در نمونه‌های‌ مطالعه‌شده نسبت‌به مقادیر عهد حاضر (8000 تا 1000 پی پی ام)، به‌علت کاهش Sr در طی دیاژنز جوی مربوط است (Adabi and Rao 1991).

میزان سدیم در سنگ‌آهک‎‍های سازند تله‌زنگ در برش‌ مطالعه‌شده، بین 25 تا 110 (میانگین 95/62 پی‎‍پی‎‍ام) در تغییر است. مقدار نسبتاً پایین سدیم در نمونه‌های‌ بررسی‌شده، دلیل دیگری بر تأثیر فرایندهای دیاژنزی جوی است (Adabi and Rao 1991). تغییرات مقادیر استرانسیوم در برابر سدیم در سنگ‌آهک‌های سازند تله‌زنگ در برش تاقدیس ریت، مشابه محدودۀ سنگ‌آهک‌های حاره‌ای اردویسین تاسمانیا (Rao 1991) و یا نزدیک به محدودۀ آن با ترکیب کانی‌شناسی اولیۀ آراگونیتی است.

مقدار منگنز در نمونه‎‍های آهکی سازند تله‎‍زنگ در برش‌ مطالعه‌شده کم‌ و بین 9/0 تا 55 (میانگین 70/24 پی‎‍پی‎‍ام) در نوسان است. پایین‌بودن مقدار منگنز در کربنات‎‍ها را به تبادل کمتر آب به سنگ نسبت می‌دهند (Adabi 2011). مقادیر پایین منگنز در نمونه‎‍های‌ مطالعه‌شده، احتمالاً به‌سبب بسته‌بودن سیستم دیاژنزی است. در مواردی که مقدار منگنز در نمونه‎‍ها افزایش نسبی می‎‍یابد، به نقش سیالات جوی ناشی از ناپیوستگی فرسایشی رأس سازند تله‌زنگ با سازند کشکان اشاره می‌شود. همچنین تمامی نمونه‎‍های آهکی ‌بررسی‌شده،‌ نسبت Mn/Sr پایینی دارند (میانگین 04/0درصد) که گویای حفظ‌شدگی خوب ویژگی‎‍های زمین‌شیمیایی اولیه‎‍ی آ‎‍نهاست (Hua et al. 2013).

 

 

جدول 1- نتایج آنالیز عنصری سازند تله‌زنگ در برش ریت

Table 1- Results of elemetal geochemical analysis of the Taleh Zang Formation at the Rit section

1000*Sr/Ca (wt%)

Sr/Na

(ppm)

Sr/Ca

(wt%)

Mn/Sr

(ppm)

Sr/Mn

(ppm)

Na (ppm)

Sr (ppm)

Mn (ppm)

Fe (ppm)

Mg (%)

Ca (%)

Sample No.

 

3.58

26.2

35.8

0.018

56.8

39

1023

18

35

0.06

28.6

Tz-1

TST

0.97

11.6

9.7

0.080

12.6

25

289

23

102

0.11

29.7

Tz-2

0.71

3.9

7.1

0.036

27.5

77

302

11

68

0.12

42.3

Tz-3

0.63

8.2

6.3

0.192

5.2

28

229

44

58

0.03

36.2

Tz-4

2.96

10.9

29.6

0.012

84.8

101

1102

13

25

0.05

37.2

Tz-5

3.92

13.6

39.2

0.046

21.8

88

1201

55

33

1.9

30.6

Tz-6

3.33

10.1

33.3

0.012

80.5

96

966

12

140

0.9

29

Tz-7

2.39

27.6

23.9

0.013

77.7

31

855

11

23

1.5

35.7

Tz-8

1.60

9.5

16.0

0.002

577.8

55

520

0.9

96

0.18

32.6

Tz-9

1.08

7.2

10.8

0.057

17.6

61

441

25

111

2.9

40.9

Tz-10

0.93

8.1

9.3

0.128

7.8

44

358

46

75

0.11

38.5

Tz-11

1.89

25.4

18.9

0.030

33.9

28

711

21

63

2.6

37.6

Tz-12

HST

0.92

8.8

9.2

0.045

22.2

33

289

13

37

1.7

31.4

Tz-13

4.07

12.2

40.7

0.012

80.5

99

1208

15

139

1.9

29.7

Tz-14

3.13

12.6

31.3

0.018

54.2

103

1301

24

50

0.8

41.6

Tz-15

2.07

23.0

20.7

0.058

17.3

27

622

36

94

0.22

30

Tz-16

3.69

11.2

36.9

0.035

28.6

110

1229

43

99

0.44

33.3

Tz-17

1.70

13.4

17.0

0.093

10.8

41

551

51

102

1.6

32.5

Tz-18

1.72

7.7

17.2

0.035

28.8

82

633

22

88

0.12

36.7

Tz-19

0.72

3.0

7.2

0.036

27.7

91

277

10

64

0.19

38.7

Tz-20

 

 

بر‌اساس نسبت Sr/Ca در برابر Mn ، روند دیاژنز‌ در سیستم‎‍های باز و بسته مشخص می‌شود (Li et al. 2017).

مقادیر متوسط نسبت استرانسیوم به کلسیم و پایین‌بودن مقادیر منگنز در نمونه‌های سازند تله‌زنگ در برش‌ مطالعه‌شده، بیانگر یک سیستم دیاژنزی بسته تا کمی باز با تبادل آب به سنگ پایین است.

 

روند تغییرات عناصر اصلی و فرعی در سازند تله‌‎‍زنگ در برش ریت

در توالی رسوبی سازند تله‌زنگ، عناصر اصلی (Ca,Mg) و‌ فرعی (Sr,Fe,Mn) بررسی شده‌اند. مقادیر عناصر اصلی و فرعی در دسته‌رخساره‎‍های TST و HST با یکدیگر متفاوت‌اند. تمرکز Sr در دسته رخسارۀ TST (میانگین 36/662 پی‎‍پی‎‍ام) و در دسته رخسارۀ HST (میانگین 89/757 پی‎‍پی‎‍ام) است. در دسته رخسارۀ HST، مقدار تمرکز Sr کمی بیشتر از دسته رخسارۀ TST است که به‌علت تأثیر سیالات دیاژنزی متئوریک در بالای توالی (ناپیوستگی بین سازند تله‎‍زنگ و سازند آواری کشکان) و با توجه به بسته تا کمی باز‌بودن سیستم دیاژنزی، سبب انحلال جزئی در پوستۀ آراگونیتی صدف‎‍ها شده است. عناصر آهن (Fe) و منگنز (Mn) در بخش TST کمترین مقدار را دارند (میانگین عنصر آهن 64/69 پی‎‍پی‎‍ام و میانگین عنصر منگنز 54/23 پی‎‍پی‎‍ام)، ولی در بخش HST به بیشترین مقدار خود می‎‍رسند (میانگین عنصر آهن 78/81 پی‎‍پی‎‍ام و میانگین عنصر منگنز 54/26 پی‎‍پی‎‍ام) که تأییدی بر شرایط دیاژنز متئوریک در بخش HST است. کاهش مقادیر Sr و افزایش مقادیر Mg در مرز بین دو دسته رخساره، به‌دلیل شروع فرآیند دلومیتی‌شدن در سازند تله‎‍زنگ است (شکل 7).

 

 

 

شکل 7- روند تغییرات عناصر اصلی و فرعی در طول توالی رسوبی سازند تله‎‍زنگ در برش ریت

Fig 7- The process of changes of major and minor elements during the sedimentary sequence of Taleh Zang Formation at the Rir section

 

نتیجه‌

نهشته‌های سازند تله‌زنگ در تاقدیس ریت، با داشتن ضخامت 5/84 متر از سنگ‌آهک، سنگ‌آهک ماسه‌ای و سنگ‌آهک دلومیتی تشکیل شده‌اند. مطالعات صحرایی و پتروگرافی‌ به شناسایی 8 ریزرخسارۀ مربوط به 4 کمربند رخساره‌ای پهنه‌های جزرومدی، لاگون، سد و دریای باز منجر شد. مطالعات چینه‌نگاری توالی‌ به شناسایی یک توالی رسوبی رده سوم و دسته رخساره‌های TST و HST در سازند تله زنگ منجر شد. مرز زیرین و بالایی این توالی به ترتیب از نوع دوم (SB2) و نوع اول (SB1) است. سطح بیشترین پیشروی (MFS) با ریزرخسارۀ فلوتستون تا رودستون حاوی جلبک قرمز کورالیناسه آ، مرجان و بایوکلاست مربوط به ابتدای رمپ میانی است. رسوبات دسته رخسارۀ پیش‌روندۀ TST از ریزرخساره‌های محیط لاگون و بخش پر‌انرژی پشته بیو کلاستی تشکیل می‌شود و به‌سمت بالای توالی با ریزرخساره‌های ابتدای دریای باز، به بیشترین عمق پیشروی خود (MFS) می‌رسد. رسوبات دسته رخسارۀ پس‌روندۀ HST، از سنگ‌آهک دلومیتی حاوی ریزرخساره‌های محیط پهنۀ جزر و مدی تشکیل شده است.

با توجه به ناپیوستگی بین سازند تله‌زنگ و سازند آواری کشکان و سیستم دیاژنزی بسته تا کمی باز نهشته‌های‌ مطالعه‌شده، رسوبات دسته رخسارۀ HST به مقدار کمی تحت تأثیر سیالات دیاژنزی متئوریک قرار می‌گیرد و مقدار Sr آنها کمی بیشتر از دسته رخسارۀ TST و به‌دلیل انحلال جزئی پوسته‌های آراگونیتی در محیط است، در حالی که مقادیر Mn این رسوبات نسبت‌به دسته رخسارۀ TST بیشتر است. روند تغییرات عنصر Sr به Na و Mn در برابر Sr نشان‌دهندۀ کانی‌شناسی اولیۀ آراگونیتی آنهاست. مقایسۀ مقادیر Sr/Ca در برابر عناصر Mn وMg، بیانگر یک سیستم دیاژنزی بسته تا کمی باز با تبادل آب به سنگ پایین، برای کربنات‌های سازند تله‌زنگ است. سیستم دیاژنزی به نسبت کمی باز بودن در این سازند، به‌دلیل تأثیر سیالات جوی و متأثر از وجود ناپیوستگی فرسایشی در مرز دو سازند تله‌زنگ و کشکان است.

References

Adabi M.H. 2011. Sdimentry Geochemistry, Arian Publication, 502P.
Adabi M.H. and Rao C P. 1991. Petrographic and geochemical evidence for original aragonite mineralogy of Upper Jurassic carbonates (Mozduran Formation), Sarakhs area, Iran. Sedimentary Geology, 72: 253-267.
Adabi M.H. and Asadi-Mehmandosti E. 2008. Microfacies and geochemistry of the Ilam Formation in the Tang-E Rashid area, Izeh, S.W. Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 33: 267-277. https://doi.org/10.1016/j.jseaes.2008.01.002.
Adabi M.H. Kakemem U. and Sadeghi A. 2016. Sedimentary facies, depositional environment and sequence stratigraphy of Oligocene- Miocene shallow water carbonates from the Rig Mountain, Zagros basin (SW Iran). Carbonates and Evaporites, 31: 69-85. https://doi.org/10.1007/s13146-015-0242-9.
Adabi M.H. Salehi M.A. and Ghabeishavi A. 2010. Depositional environment, and sequence stratigraphy and geochemistry of Lower Cretaceous carbonates (Fahliyan Formation), S.W. Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 39: 148-160. https://doi.org/10.1016/j.jseaes.2010.03.011.
Alavi M. 2004. Regional stratigraphy of the Zagros fold-thrust belt of Iran and its proforland evolution. American Journal of Science, 304: 1-20. https://doi.org/10.2475/ajs.304.1.1.
Avarjani S. Mahboubi A. Moussavi Harami R. Amiri Bakhtiar H. and Brenner R.L. 2015. Facies, depositional sequences and biostratigraphy of the Oligo-Miocene Asmari Formation in Marun oil field, North Dezful Embayment, Zagros Basin, SW Iran. Palaeoworld 24:336-358. http://doi.org/10.1016/j. palwor.2015.04.003.
Bachmann M. and Hirsch F. 2006. Lower Cretaceous carbonate platform of the eastern Levant (Galilee and the Golan Heights), Stratigraphy and second order sea-level change. Cretaceous Research, 27: 478-512. http://dx.doi.org/10.1016/j.cretres.2005.09.003.
Boudagher-Fadel M. K. 2008. Evolution and geological significance of larger benthic foraminifera. Amsterdam:  Elsevier, Developments in Palaeontology and Stratigraphy, 21, 544 p.
Bagherpour B. and Vaziri M.R. 2012. Facies, Paleoenvironment, carbonate platform and facies changes across Paleocene– Eocene of the Taleh Zang Formation in the Zagros Basin, SW Iran. Historicall Biology, 24: 121–142.
 http://dx.doi.org/ 10.1080/08912963.2011.587185.
Braun M. 2016. Stratigraphy and lithofacies of the Devonian Kwataboahegan Formation in the Moose River basin, James bay Lowlands, Northern Ontario, M.Sc. thesis, The University of Manitoba, Canada, 167 p.
Buxton M.W.N. and Pedley H.M. 1989, Short paper: a standardized model for Tethyan Tertiary carbonates ramps. Journal of the Geological Society, London, 146(5): 746–748.
Courtillot V.E. and Renne P.R. 2003. On the ages of flood basalt events. Comptes Rendus Geoscience, 335: 113–140. https://doi.org/10.1016/S1631-0713(03)00006-3.
Flügel E. 2010. Microfacies of Carbonate Rocks: Analysis Interpretation and Application. Springer-Verlag, Berlin, 976p.
Ghafari M. Afghah M. and Ahmadi V. 2017. Paleoenvironmental Distribution Patterns of Sequence Stratigraphy in the PaleoceneEocene Deposits of Sekonj Trough Event (Central Iran). Journal of Geology, 7: 647-665. https://doi.org/10.4236/ojg.2017.75044 .
Gregg J. M. and Shelton K. L (1990). Dolomitization and dolomite neomorphism in the back reef facies of the Bonneterre and Davis formations (Cambrian), Southeastern Missouri. Journal of Sedimentary Research, 60: 549-562.
Hood A. V. S. Planavsky N. J. Wallace M. W. and Wang X. 2018. The effects of diagenesis on geochemical paleoredox proxies in sedimentary carbonates. Geochimica et Cosmochimica Acta, 232: 265–287. https://doi.org/10.1016/j.gca.2018.04.022.
Hoseinabadi M. Mahboubi A. Shabestari G. M. and Motamed A. 2016. Depositional environment, diagenesis, and geochemistry of Devonian Bahram Formation carbonates, Eastern Iran. Arabian Journal of Geosciences, 9: 70. https://doi.org/10.1007/s12517-015-2056-4.
Hua G. Yuansheng D. Lian Z. Jianghai Y. Hu H. Min L. and Yuan W. 2013. Trace and rare earth elemental geochemistry of carbonate succession in the Middle Gaoyuzhuang Formation, Pingquan Section: implications for Early Mesoproterozoic ocean redox conditions. Journal of Palaeogeography 2: 209-221. https://doi.org/ 10.3724/SP.J.1261.2013.00027.
Jafarizadeh H.R. Maghfouri Moghaddam M. Alali S.M. and Maleki Z. 2022. Study of microfacies and sedimentary environment of Taleh Zang Formation, Lorestan area, west Iran. Journal of Applied Geology, 13(2): 469-482.
James G. A. and Wynd J.G. 1965. Nomenclature of Iranian oil consortium agreement area. American Association Petroleum Geologists Bulletin, 49(12): 2182-2245.
Jafarizadeh M.R. Maghfouri Moghaddam I. Alali M. and Arian M. 2023. Stratigraphy of the Thanetian rotaiids limestone, northern Lorstan, Iiran, SW Iran. Revista Brasileira de paleontologia 25(3) 180-188. https://doi.org/10.4072/rbp.2022.3.02.
Kenter J.A.M. Harris P.M. and Della Porta G. 2005. Steep microbial boundstone dominated platform margins-examples implica- tions. Sedimentary Geology 178: 5– 30.
Lan X. Liu H. Lü X. Yang Y. and Dong L. 2020. Geological and geochemical implications of the complicated carbonate diagenetic process in the Lower Ordovician buried hills of the eastern Tazhong Low Rise, NW China, using Well M1 as an example. Carbonates and Evaporites, 35: 53-60. https://doi.org/ 10.1007/s13146-019-00542-y.
Li Z. Goldstein R. H. and Franseen E. K. 2017. Meteoric calcite cementation: diagenetic response to relative fall in sea-level and effect on porosity and permeability, Las Negras area, southeastern Spain. Sedimentary Geology, 348: 1–18.
 https://doi.org/ 10.1016/j.sedgeo.2016.12.002. 
Maghfori Moghaddam I. and Jalali M. 2004. Stratigraphy and paleoenvironment surveys of Taleh-Zang Formation in south and south west of Khorramabad. Journal of Science of Al-Zahra University, 17: 34–46.
Maghfouri Moghaddam I. Samehr R. and Ghobeishavi A. 2008. Biostratigraphy of Taleh Zang Formation in type and Kialu sections, southern Lorestan. Journnal of Scienceal of Basic Sciences of Bou-Ali sina University, 5: 14-24 [In Persian].
Maghfouri Moghaddam M. and Sedaghatnia M. 2023. Elemental geochemistry of Taleh Zang Formation (northern edge of Rite anticline, southwest of Lorestan), applied to the analysis of diagenesis systems and primary mineralogical type. Applied Sedimentology 22, Electronic publiction,.
Milliman J.D. 1974. Marine Carbonates. Springerverlag, New York, 375p.
Moradi M. Moussavi Harami R. Mahboubi A. and Khanehbad M. 2018. Relationship between depositional facies and reservoir characteristics of the Oligo-Miocene Asmari Formation, Aghajari oil field, SW Iran. Sedimentary Reservoirs, 28: 248-270. https://doi.org/ 10.22059/GEOPE.2018.260775.648401.
Mousavi M.R. Bastami L. and Maleki S. 2012. Microfacies, sedimentary environment and sequence stratigraphy of Taleh Zang Formation in Mansht and Cham Bour sections (north and southeast of Ilam). Journal of Researcher in Earth Sciences, 12 (3): 30- 44.
Motiei H. 1993. Stratigraphy of Zagros in Treatise of Geology of Iran. Iran Geological Survey, 547p.
Rao C.P. 1991. Geochemical differences between subtropical (Ordovician), temperate (Recentand Pleistocene) subpolar (Permian) carbonates, Tasmania Australia. Carbonates and Evaporites, 6: 83-106.
Scheibner C. and Speijer R.P. 2008. Late Paleocene– early Eocene Tethyan carbonate platform evolution- A response to long- and short-term aleoclimatic change. Earth-Science Reviews. 90: 71- 102. 10.1016/j.earscirev.2008.07.002.
Serra-Kiel J. Hottinger L. Caus E. Drobne K. Ferrandez C. Jaurhi AK. Less G. Pavlovec R. Pignatti J. Samso JM. Schaub H. Sirel E. Strougo A. Tambareau Y. Tosquella J. and Zakrevskaya E. 1998. Larger foraminiferal biostratigrap Tethyan Paleocene and Eocene. Bulletin de la Société Géologique de France, 169(2): 281- 299.
Shalalvand M, Adabi M. H. and Zohdi A. 2020. Biological evolution of the carbonate platform of the Taleh Zang Formation in Kermanshah Region. Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches, 37: 45-66.
 https://doi.org/ 10.22108/JSSR.2020.124937.1186.
Sharland P.R. Archer R. Casey D.M. Davies R.B. Hall S.H. Heward A.P. Horbury A.D. and Simmons M.D. 2001. Arabian Plate Sequence Stratigraphy. GeoArabia Special Publication , 2, 371 p.
Vescogni A. Bosellini R.F. Papazzoni C.A Giusberti L. Roghi G. Fornaciari E. Dominici S. and Zorzin R. 2016. Coralgal buildups associated with the Bolca Fossil- Lagerstatteen: new evidence from the Ypresian of Monte Posta (NE Italy). Facies, 62(21): 1-20.
 https://doi.org/ 10.1007/s10347-016-0472-x.
Wilson J.L. 1975. Carbonate Facies in Geological History. Springer, 471p.
Zachos J. Pagani M. Sloan L. Thomas E. and Billiups K. 2001. Trends, Rhythms, and Aberrations in Global. Climate 65 Ma to Present Science, 292: 686-693. https://doi.org/ 10.1126/science.1059412.
Zakerzadeh M.R. Majidifard M.R. Arian M. and Alali S.M. 2023. Age and platform variations evaluation of the Taleh Zang Formation based on the Early Paleogene LBFs changes trend, in two adjacent Rit and Daryagirveh anticlines in SW Lorestan. Advanced Aplied Geolog, 13(3): 814-835. https://doi.org/10.22055/AAG.2023.42218.2324.
Zohdi A. and Adabi M.H. 2008. Sedimentation, diagnosis and geochemistry of the Taleh Zang Formation, South Lorestan. Geosciences, 18 (71): 105-114.
Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches
Volume 39, Issue 2 - Serial Number 91
Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches , Vol. 39, Issue 2, No. 91, summer 2023
July 2023
Pages 81-98

Files

Share

How to cite

Statistics