Document Type : Research Paper
Authors
1 Assistant Professor, Department of Geology, Payame Noor University, Iran
2 Department of Geology, Payame Noor University
Abstract
Keywords
مقدمه
سنگشناسی نهشتههای الیگوسن- میوسن سازند قم شامل مارنها و آهکهای دریایی به همراه رسوبات غیردریایی از ژیپس و سیلیسی آواریها است. سازند قم در نواحی سنندج – سیرجان، کمان ماگمایی ارومیه دختر و ایران مرکزی برجای گذاشته شده است (شکل 1). اولین گزارشها از مطالعه سازند قم توسط لوفتز (1855)[1] وآبیخ (1878)[2] در ناحیه دریاچه رضائیه (ارومیه) و توسط تیتز (1875)[3] در ایران مرکزی منتشر شده است. فورر و سودر (1955)[4] 6 واحد سنگ چینهنگاری را از نهشتههای الیگوسن – میوسن سازند قم در محل تیپ آن در نزدیکی شهر قم شناسایی نموده است. بزرگنیا (1965)[5] سازند قم را بر اساس ویژگیهای سنگشناسی و فسیلشناسی به 10 واحد رسوبی تقسیمبندی کرده است. او لایههای روپلین را بدون نام گذاشته و با رسوبات بخش زیرین سازند آسماری در حوضه رسوبی زاگرس در جنوب غربی ایران تطبیق داده است (شکل 1).
در ایران مرکزی رسوبات الیگوسن شامل 1000 متر لایههای تبخیری و ژیپسدار با نام سازند قرمز زیرین است که با مرزی پیوسته توسط نهشتههای مارنی و آهکی دریایی سازند قم به سن روپلین تا بوردیگالین پوشیده میشوند. سازند قرمز فوقانی با رسوبات قرمز رنگ تبخیری متعلق به میوسن میانی – بالایی با مرز ناپیوسته مشخص بر روی سازند قم برجاگذاشته شده است (اشتوکلین و ستودهنیا [6]1991- دانشیان و رمضانی دانا 2007)[7]. این در حالی است که در برخی نواحی همچون جنوب غرب کاشان و شمال غربی سیرجان نهشتههای سازند قم به سن الیگوسن در زیر رسوبات کواترنری واقع شده است (بهفروزی و همکاران 1388، 1391؛ انجم شعاع و امیرشاه کرمی 1392؛ انجم شعاع 1392). زیست چینهنگاری سازند قم بر اساس روزنداران توسط رهقی (1973، 1976، 1980)[8] منتشر گردید. علاوه بر آن مطالعات متعدد دیگری در مورد بومشناسی دیرین، ریزرخسارهها و زیست چینه نگاری سازند قم انجام پذبرفته است (وزیریمقدم و ترابی، [9]2004؛ بهفروزی و همکاران، 1388، 1391؛ یزدی مقدم، [10]2011؛ کاروان و همکاران، 1393؛ محمدی و همکاران (2011، 2013، 2015)[11]. با این وجود ویژگیهای متغیر زیست چینهنگاری و سنگشناسی در سازند قم مطالعه بیشتر در این سازند را میطلبد.
نهشتههای الیگوسن – میوسن در سازند قم و سازند آسماری دلالت بر راه آبی تتیس دارند و از تجمع زیستی روزنداران مشابهی برخوردارند (انجم شعاع و امیرشاه کرمی 1392). اجتماع روزنداران در سازند آسماری مشابه با فونای گزارش شده از حوضه رسوبی مدیترانه و هند- غرب آرام در زمان زوپلین و چاتین است. عدم تشابه فونا در آکی تانین و بوردیگالین، دلالت بر عدم ارتباط راه آبی در بین دریای کم عمق آسماری و آبهای هند- غرب آرام در این زمان دارد (امیرشاه کرمی 2013)[12]. زونبندی زیستی سازند آسماری توسط لارسن (2009)[13] انجام پذیرفته است.
برش کهک یکی از مهمترین رخنمونهای سازند قم در حاشیه شرقی کمان ماگمایی ارومیه دختر است. بر اساس چینهنگاری سکانسی و گروههای ریزرخسارهای در نهشتههای سازند قم در ناحیه کهک، مدل رسوبی از نوع رمپ کربناته با 4 چرخه رسوبی درجه سوم پیشنهاد شده است (امیرشاه کرمی و کاروان 2015)[14]. با این حال مطالعه جامعی در بحث زیست چینهنگاری نهشتههای کهک از سازند قم لازم است. دو هدف اصلی این تحقیق عبارت است از: 1) زیست چینهنگاری و بومشناسی دیرین سازند قم در برش کهک با نگرش بر اجتماع زیستی روزنداران کفزی بزرگ 2) تطابق زمان چینهنگاری (کرونواستراتیگرافی) سازند قم در برش کهک با برخی از دیگر برشهای مطالعه شده از این سازند
شکل 1- نقشه زمینشناسی ایران (Heydari et al. 2003).
ناحیه مورد مطالعه و موقعیت زمین شناسی
خرده صفحه ایران مرکزی در طی فرایندی که در مزوزوئیک آغاز شده بود در اثر برخورد صفحه آفریقا \عربی با صفحه ایران شکل گرفت (کالمن- سد 1982)[15]. برطبق روئتر و همکاران (2009)[16] رسوبگذاری سازند قم در حوضههای قم و اصفهان- سیرجان از ایران مرکزی در حاشیه اوراسیایی راه آبی تتیس صورت گرفت که این راه آبی نواحی شرقی و غربی اقیانوس تتیس را حداقل تا زمان بوردیگالین بالایی به یکدیگر متصل میکرد. راه آبی تتیس در اثر برخورد صفحات عربی- آفریقا و ایران- اوراسیا بسته شد. سنندج – سیرجان و حوضه قم توسط مجموعه آتشفشانی ائوسن از یکدیگر جدا میشوند (اشتوکلین و ستودهنیا 1991) [17]. سازند قم در سه حوضه رسوبی با روند شمال غربی- جنوب شرقی شامل سنندج-سیرجان (حوضه جلوکمانی[18])، ایران مرکزی (حوضه پشت کمانی[19]) و کمان ماگمایی ارومیه دختر (حوضه درون کمانی[20]) نهشته شده است (محمدی و همکاران 2013). برش مورد مطالعه در حاشیه شرقی کمان ماگمایی ارومیه دختر و در 30 کیلومتری جنوب سهر قم در روستای کهک و درموقعیت جغرافیایی ״3/13 ΄31 ˚34 شمالی و ״5/29΄56˚50 شرقی واقع شده است (شکلهای 1و2). نهشتههای الیگوسن- میوسن سازند قم در برش کهک شامل 220 متر آهک، آهک ماسهای، ماسه سنگ و آهک مرجانی است که در مرز فوقانی به طور ناپیوسته به وسیله رسوبات سازند قرمز فوقانی پوشیده شده است و در مرز زیرین بر روی رسوبات سازند قرمز زیرین برجا گذاشته شده است.
شکل 2- موقعیت زمینشناسی ناحیه مورد مطالعه (A) نقشه عمومی ایران و نمایش حوضههای رسوبی سازند قم، (B) موقعیت ناحیه مورد مطالعه در حوضه درون کمانی ارومیه-دختر
QB: حوضه قم (حوضه پشت کمانی)، UDMA: کمان ماگمایی ارومیه-دختر (حوضه درون کمانی)، SSB: حوضه سنندج-سیرجان (حوضه جلوکمانی) (برگرفته از نقشههای زمینشناسی NIOC1969, 1975, 1977a-b, 1978- Reuter et al.2009- Heydari et al.2003)
روش مطالعه
برای دستیابی به ویژگیهای زونهای زیستی 75 نمونه سنگی در مقطع نازک میکروسکپی مورد مطالعه قرار گرفته است. زونهای زیستی تجمعی سازند قم در برش کهک قابل تطبیق با زونهای زیستی روزنداران کفزی بزرگ در الیگوسن بالایی- میوسن زیرین است که توسط لارسن و همکاران (2009)[21] ارائه شده است. شناسایی و نامگذاری روزنداران برگرفته از آدامز و بورژوا (1967)[22] و امیرشاه کرمی (2013)[23].
زیست چینهنگاری
باتوجه به مجموعه زیستی مطالعه شده از روزنداران کفزی بزرگ در مقاطع نازک میکروسکپی (Plate 1)، 4 زون زیستی تجمعی در نهشتههای سازند قم در برش مطالعاتی کهک شناسایی گردیده که در ذیل به شرح آمده است (شکل 3).
- زون زیستی تجمعی I
اولین زون زیستی تجمعی شناسایی شده شامل اجتماع زیستی از روزنداران زیر است:
Nummulites sp., Nummulites vascus, Eulepidina dilitata, Nephrolepidina sp., Neprolepidina tournoueri, Eulepidina sp., Pseudolituonella reicheli, Miogypsina irregularis, Amphistegina sp., Operculina sp.
تجمع زیستی فوق معادل با زون زیستی تجمعی N. vascus–N. fichteli از لارسن و همکاران (2009) است که از بخش زیرین سازند آسماری گزارش شده است و بیانگر سن روپلین است.
- زون زیستی تجمعی II
دومین زون زیستی تجمعی شناسایی شده از اجتماع روزنداران زیر تشکیل شده است:
Eulepidina sp., Eulepidina dilitata, Nephrolepidina sp., Amphistegina sp., Operculina sp., Bozorginella qumiensis, Miogypsina sp., Miogypsina irregularis Pseudolituonella reicheli, Rotalia sp. Triloculina trigonula, Triloculina tricarinata.
اجتماع زیستی فوق معادل با زون زیستی تجمعی Lepidocyclina–Operculina–Ditrupa از لارسن و همکاران (2009) است که از بخش زیرین سازند آسماری گزارش شده است. با توجه به حضورEulepidina و Bozorginella qumiensis و عدم وجود Nummulites، زون زیستی تجمعی II معرف زمان چاتین است. رسی (1994)[24] بر این باور است که حضور Nummulites دلالت بر زمان الیگوسن زیرین دارد و وجود Eulepidina بدون حضور Nummulites سن الیگوسن بالایی را پیشنهاد میدهد. لازم به ذکر است که در برش کهک از سازند قم نخستین حضور Bozorginella qumiensis در زون زیستی تجمعی II مشاهده شده است.
- زون زیستی تجمعی III
سومین زون زیستی تجمعی در برش مورد مطالعه از سازند قم با اجتماع روزنداران زیر تعریف میگردد:
Pseudolituonella reicheli, Peneroplis sp., Peneroplis thomasi, Dendritina ranji, Triloculina trigonula, Rotalia sp., Pyrgo sp., Miogypsina sp. and Elphidium sp.
باتوجه به عدم وجود روزندارانی شامل Archaias و Lepidocylinidae (متعلق به زمان چاتین) و Borelis melo و Borelis curdica (متعلق به زمان بوردیگالین) در اجتماع زیستی فوق، زون زیستی تجمعی III معادل با زون زیستی Miogypsina–Elphidium sp. 14–P. farsenensis از لارسن و همکاران (2009) است که از آسماری میانی گزارش شده است و سن آکی تانین را پیشنهاد میدهد.
- زون زیستی تجمعی IV
چهارمین زون زیستی تجمعی با نخستین ظهور از گونههای Borelis melo و Borelis curdicaدر بالاترین قسمت از نهشتههای سازند قم شناسایی میگردد. برخی از دیگر روزنداران همراه با این مجموعه عبارتند از:
Pseudolituonella reicheli, Dendritina ranji, Triloculina trigonula and Pyrgo sp.
زون زیستی تجمعی IV معادل با زون تجمعی B. melo curdica–B. melo melo از لارسن و همکاران (2009) است که از آسماری بالایی گزارش شده و به سن بوردیگالین است.
شکل 3- ستون زیست چینهنگاری سازند قم در برش کهک در حاشیه شرقی حوضه درون کمانی ارومیه- دختر
بومشناسی دیرین
روزنداران کفزی بزرگ مهمترین ابزار در بازسازی بومشناسی دیرین سنوزوئیک هستند. مهمترین عامل در هم زیستی، رژیم غذایی و توزیع گونهها گرادیان نوری است (هوتینگر 1983)[25]. میزان پهنشدگی صدف و نوع دیواره در روزنداران دلالت بر ویژگی شرایط حاکم بر محیط زیست دیرین آنها دارد. روزندارانی با دیواره آهکی منفذدار و هم زیست نوری مانند Lepidocyclinidae و Nummulitidae مهمترین فونای منطقه نوری در آبهای کم عمق دریای باز هستند. روزندارانی با دیواره آهکی بدون منفذ مانند آلوئولینیدا و سورتیدا در محیط لاگون فراوانند (هالوک و گلن 1986؛ گیل 2000)[26].
برحسب اجتماع زیستی و توزیع چینهنگاری روزنداران در نهشتههای برش کهک از سازند قم سه رخساره زیستی از روزنداران شناسایی شده است.
رخساره زیستی Nummulitidae و Lepidocyclinidae
این رخساره زیستی زونهای زیستی تجمعی I و II با سن روپلین و چاتین را در بر میگیرد و شامل روزندارانی با دیواره آهکی منفذدار مانند Eulepidina, Nephrolepidina, Nummulites است (شکل 1/6) و دلالت بر منطقه نورخیز آبهای کم عمق دریای باز با رژیم الیگوتروفیک دارد. صدفهای بزرگ و پهن از Nummulites و Lepidocyclinidae در آبهای کم عمق (50 تا 80 متر) و پرانرژی با بستر سخت غالبند (گیل 2000؛ هوتینگر 1983).
رخساره زیستی Miogypsina, miliolids
این رخساره زیستی در برش مورد مطالعه از سازند قم در چاتین، آکی تانین و بوردیگالین شناسایی شده است و بایوکلاستهایی از جلبکهای قرمز کورالیناسه آ همراه با روزنداران Miogypsina, Rotalia و miliolids را در بر میگیرد (شکلهای 3/6، 2/6). Miogypsina در آبهای کم عمق با شوری نرمال زندگی میکند. با این وجود همیافتی Miogypsina و miliolids دلالت بر محیط لاگون باز دارد (هالوک و گلن 1986).
رخساره زیستی روزنداران پرسلانوز
این رخساره زیستی دارای Borelis و miliolids است و در برش مورد مطالعه از سازند قم در آکی تانین و بوردیگالین شناسایی شده است. برطبق مطالعه هالوک و گلن (1986)، اجتماع روزنداران پرسلانوز و روتالیاهای کوچک در آبهای محصور لاگون پشت ریف چشمگیر است. Borelis در آبهای کم عمق و کم انرژی با بستر نرم زندگی میکند (هوتینگر 1983).
برطبق مطالعه امیرشاه کرمی و کاروان (2015)[27] مدل رسوبی کربناته رمپ برای برش کهک از سازند قم پیشنهاد شده است. الگوی پراکندگی روزنداران دلالت بر محیط رسوبی دیرین شامل آبهای کم عمق دریای باز، لاگون محصور و لاگون باز دارد (شکل 7).
تطابق
از تطابق زیست چینهنگاری سازند قم در برش کهک با برخی از دیگر رخنمونهای سازند قم شامل برشهای بوجان (انجم شعاع 1392)، تنبور (انجم شعاع و امیرشاه کرمی 1392) و بیجگان (کاروان و همکاران 1393) نتایج زیر به دست آمده است (شکل 4).
در برش کهک 4 زون زیستی تجمعی از روزنداران در اشکوبهای روپلین، چاتین، آکی تانین و بوردیگالین و در برش بیجان 2 زون زیستی تجمعی در اشکوبهای روپلین و چاتین شناسایی شده است. نهشتههای سازند قم در برش بوجان به سن زوپلین و چاتین و در برش تنبور به سن چاتین در حوضه جلوکمانی سنندج – سیرجان برجا گذاشته شده است (انجم شعاع و امیرشاه کرمی 1392؛ انجم شعاع 1392؛ محمدی و همکاران 2013).
شکل 4- تطابق زونهای زیستی سازندقم در برش مورد مطالعه در کهک (Kahak section) و برش بیجگان (Bijegan section) (کاروان و همکاران 1393) در حوضه درون کمانی ارومیه-دختر با برشهای تنبور (Tanbour section) و بوجان (Bujan section) (انجم شعاع و امیرشاه کرمی 1392؛ انجم شعاع 1392) در حوضه جلوکمانی سنندج- سیرجان.
با توجه به نمودار تطابقی زمان چینهنگاری (شکل 4)، نهشتههای سازند قم در حوضه درون کمانی ارومیه دختر گسترش وسیعی دارد و به نظر میرسد که رسوبگذاری سازند قم در جنوب شرقی زودتر آغاز شده باشد. نهشتههای روپلین از سازند قم در برشهای بوجان و کهک از ضخامت بیشتری برخوردارند (شکلهای 4 و 5) در حالی که رسوبات چاتین در برش تنبور ضخیمتر هستند. در هردو برش بیجگان و کهک سازند قم با مرزی ناپیوسته بر روی شیلها و سیلت سنگهای قرمز و سبز- خاکستری رنگ الیگوسن متعلق به سازند قرمز زیرین و با مرزی ناپیوسته در زیر رسوبات میوسن از سازند قرمز فوقانی نهشته شده است.
در برشهای تنبور و بوجان سازند قم با ناپیوستگی مشخصی بر روی سنگهای دگرگونی پالئوزوئیک رسوب نموده است و در زیر رسوبات کواترنری جای گرفته است (انجم شعاع و امیرشاه کرمی 1392؛ انجم شعاع 1392). بر اساس نمودار تطابق (شکل 4) سازند قم از ویژگیهای زیست چینهنگاری و سنگشناسی متغیری برخوردار است. همچنین بر طبق دادههای جدول 1، پراکندگی چینهنگاری روزنداران کفزی بزرگ الیگوسن – میوسن در سازند قم در مقایسه با فونای گزارش شده از سازند آسماری در حوضه رسوبی زاگرس و دیگر نقاط تتیس شامل مدیترانه و هند- اطلس از شباهت بالایی برخوردار است.
شکل 5- ستون زیست چینهنگاری سازندقم در برش بوجان در حوضه جلوکمانی سنندج- سیرجان (انجم شعاع 1392)
جدول 1- توزیع روزنداران کفزی بزرگ در نهشتههای الیگوسن- میوسن در سازند قم در برشهای کهک، بوجان (انجم شعاع 1392)، تنبور (انجم شعاع و امیرشاه کرمی 1392) بیجگان (کاروان و همکاران 1393) و سازند آسماری (Amirshahkarami 2013) از ایران، مدیترانه (Glaessner & Wade 1959; Adams et al.1983) و هند-غرب اطلس (Adams et al. 1983 Hohenegger et al. 2000;).
Localities
Speices |
Iran |
Mediterranean Indo |
Indo-West Pacific |
||||||
Age
|
Asmari Fm. |
Qom Fm. Sections |
|||||||
Kahak |
Tanbour |
Bujan |
Bijegan |
||||||
Amphistegina aff. radiata |
Oligocene |
´ |
|
|
|
|
|
|
|
Amphistegina bohdanowiczi |
Oligocene |
´ |
´ |
´ |
|
|
´ |
|
|
Amphistegina mammilla |
Rupelian |
´ |
|
|
|
|
´ |
|
|
Archaias asmaricus |
Chattian |
´ |
|
|
|
|
Archaias spp |
Archaias spp |
|
Archaias hensoni |
Chattian |
´ |
|
|
|
|
|||
Archaias kirkukensis |
Chattian |
´ |
|
|
|
|
|||
Archaias operculiniformis |
Chattian |
´ |
|
|
|
|
|||
Austrotrillina asmariensis |
Chattian |
´ |
|
´ |
´ |
|
´ |
´ |
|
Austrotrillina howchini |
Chattian |
´ |
|
|
|
|
´ |
´ |
|
Austrotrillina paucialveolata |
Oligocene |
´ |
|
|
|
|
|
|
|
Austrotrillina striata |
Chattian |
´ |
|
|
|
|
|
|
|
Borelis curdica |
Burdigalian |
´ |
´ |
|
|
|
´ |
|
|
Borelis melo |
Burdigalian |
´ |
´ |
|
|
|
´ |
´ |
|
Borelis pygmaea |
Oligo. – Mio. |
´ |
|
´ |
|
|
´ |
´ |
|
Carpenteria utricularis |
Oligocene |
´ |
|
´ |
|
|
|
|
|
Eulepidina cf. raulini |
Oligocene |
´ |
|
|
|
|
|
|
|
Eulepidina dilitata |
Oligocene |
´ |
´ |
´ |
´ |
|
´ |
´ |
|
Eulepidina formosoides |
Oligocene |
´ |
|
|
|
|
|
|
|
Eulepidina sp. |
Oligocene |
´ |
´ |
|
|
|
´ |
´ |
|
Heterostegina assilinoides |
Oligocene |
´ |
|
|
|
|
Heterostegina spp. |
Heterostegina spp. |
|
Heterostegina cf. praecursor |
Oligocene |
´ |
|
´ |
|
|
|||
Meandropsina anahensis |
L. Oligo.-E. Mio. |
´ |
|
´ |
´ |
|
|
|
|
Localities
Speices |
Iran |
Mediterranean Indo |
Indo-West Pacific |
|||||
Age
|
Asmari Fm. |
Qom Fm. Sections |
||||||
Kahak |
Tanbour |
Bujan |
Bijegan |
|||||
Miniacina miniacea |
Oligocene |
´ |
|
|
|
|
|
|
Miogypsina spp. |
Oligo. – Mio |
´ |
´ |
|
|
|
´ |
´ |
Miogypsinoides complanatus |
Oligocene |
´ |
|
|
|
|
´ |
´ |
Miogypsinoides dehaartii |
Aquitanian |
´ |
|
|
|
|
´ |
´ |
Miogypsinoides formosensis |
Oligocene |
´ |
|
|
|
|
|
|
Neorotalia viennoti |
Oligocene |
´ |
´ |
´ |
|
|
´ |
|
Nephrolepidina marginata |
Oligocene |
´ |
|
|
|
|
Nephrolepidina spp. |
Nephrolepidina spp |
Nephrolepidina morgani |
Oligocene |
´ |
´ |
|
|
|
||
Nephrolepidina partita |
Oligocene |
´ |
|
|
|
|
||
Nephrolepidina tournoueri |
Oligocene |
´ |
´ |
´ |
´ |
|
||
Nummulites fichteli |
Rupelian |
´ |
´ |
|
|
|
´ |
´ |
Nummulites vascus |
Rupelian |
´ |
´ |
|
|
|
´ |
´ |
Nummulites intermedius |
Rupelian |
´ |
|
|
´ |
|
? |
? |
Operculina complanata |
Oligocene |
´ |
´ |
´ |
´ |
|
|
´ |
Peneroplis evolutus |
L. Oligo.-E. Mio. |
´ |
|
´ |
´ |
|
|
|
Peneroplis farsensis |
Aquitanian |
´ |
|
|
|
|
|
|
Peneroplis thomasi |
L. Oligo.-E. Mio. |
´ |
´ |
|
|
|
|
|
Planorbulinella larvata |
Oligocene |
´ |
|
´ |
´ |
|
|
|
Planorbulinoides retinaculata |
Oligocene |
´ |
|
|
|
|
|
|
Praearchaias diyarbakirensis |
Chattian |
´ |
|
|
|
|
|
|
Praerhapydionina delicate
|
Oligocene |
´ |
|
|
|
|
´ |
´ |
Localities
Speices |
Iran |
Mediterranean Indo |
Indo-West Pacific |
|||||
Age
|
Asmari Fm. |
Qom Fm. Sections |
||||||
Kahak |
Tanbour |
Bujan |
Bijegan |
|||||
Spirolina cf. cylindracea |
Oligocene |
´ |
|
|
|
|
|
|
Spiroclypeus ranjanae |
Oligocene |
´ |
|
Spiroclypeus sp. |
|
Spiroclypeus spp. |
Spiroclypeus spp. |
|
Spiroclypeus blankenhorni |
Oligocene |
´ |
|
|
||||
Victoriella conoidea |
Oligocene |
´ |
|
|
|
|
|
|
Bozorginella qumiensis |
Chattian |
|
´ |
|
|
|
|
|
Asterigerina sp. |
Chattian |
´ |
|
´ |
´ |
|
? |
? |
Psuedulitonella reicheli |
Oligocene-Miocene |
´ |
´ |
|
|
|
? |
? |
Dendritina ranji |
Oligocene- Miocene |
´ |
´ |
´ |
´ |
|
? |
? |
Triloculina trigonula |
Oligocene- Miocene |
´ |
´ |
|
|
|
? |
? |
Triloculina tricarinata |
Oligocene- Miocene |
´ |
|
´ |
´ |
|
? |
? |
Elphidium sp. |
Oligocene- Miocene |
´ |
´ |
|
|
|
? |
? |
Glomospira sp |
Chattian |
´ |
|
´ |
|
|
? |
? |
Sphaerogypsina sp. |
Chattian |
´ |
|
´ |
|
|
? |
? |
Reussella sp. |
Oligocene- Miocene |
´ |
|
´ |
|
|
? |
? |
Spiroloculina sp |
Oligocene- Miocene |
´ |
|
´ |
|
|
? |
? |
نتایج
بر اساس توزیع زیست چینهنگاری روزنداران کفزی بزرگ در نهشتههای الیگوسن- میوسن برش کهک از سازند قم، 4 زون زیستی تجمعی در اشکوبهای روپلین، چاتین، آکی تانین و بوردیگالین شناسایی شده است. برطبق نمودارهای تطابق زمان چینهنگاری، رخنمونهای مختلف از سازند قم از ضخامت و سن متغیری برخوردارند. نهشتههای سازند قم در برش کهک طی زمان روپلین تا چاتین در حاشیه شرقی حوضه درون کمانی ارومیه دختر و در برشهای بیجگان واقع در بخش جنوبی حوضه درون کمانی ارومیه دختر و تنبور در حوضه جلوکمانی سنندج - سیرجان طی زمان الیگوسن نهشته شده است. بر اساس تطابق پراکندگی چینهنگاری روزنداران، زونهای زیستی تجمعی شناسایی شده در سازند قم مشابه با فونای گزارش شده از دیگر نقاط تتیس در مدیترانه و هند- اطلس است. بازسازی محیط رسوبی دیرین براساس الگوی پراکندگی روزنداران در نهشتههای کهک از سازند قم، دلالت بر رسوبگذاری در جایگاههای رسوبی لاگون محصور، لاگون باز و آبهای کمعمق و نورخیز از دریای باز دارد.
شکل 6- رخسارههای زیستی سازندقم در برش کهک:
(1) Bioclastic Lepidociclinidae packstone (2) Miogypsina Bioclastic imperforate foraminifera packstone (3) Miogypsina miliolids packstone (4) Lithoclastic Bioclastic miliolids packstone (5) Miliolids Borelis wackestone-packstone (6)Bioclastic miliolids Peneropelis packstone
شکل 7- الگوی پراکندگی روزنداران کفزی بزرگ در رسوبات الیگوسن-میوسن سازند قم در برش کهک (تفسیر براساسHottinger 1983; Hallock & Glenn 1986; Amirshahkarami & Karavan 2015)
تشکر و قدردانی
لازم است از دانشگاه پیام نور مرکز وزوان به لحاظ تسهیلات و امکانات آزمایشگاهی و از دانشگاه پیام نور استان اصفهان به لحاظ حمایت مالی تشکر به عمل آید. همچنین از سردبیر محترم نشریه دکترحسین وزیری مقدم و داوران محترم به لحاظ پیشنهادات سودمندشان سپاسگزاریم.
[1] Loftus
[2] Abich
[3] Tietze
[4] Furrer and Soder
[5] Bozorgnia
[6] Daneshian and Ramezani Dana
[7] Stöcklin and Setudehnia
[8] Rahaghi
[9] Vaziri-Moghaddam and Torabi
[10] Yazdi-Moghaddam
[11] Mohammadi et al.
[12] Amirshahkarami
[13] Laursen et al.
[14] Amirshahkarami and Karavan
[15] Coleman-Sadd
[16] Reuter et al.
[17] Stöcklin and Setudehina
[18] Fore-arc basin
[19] Back-arc basin
[20] Intra-arc basin
[21] Laursen et al.
[22] Adams and Bourgeois
[23] Amirshahkarami
[24] Racey
[25] Hottinger
[26] Hallock and Glenn; Geel
[27] Amirshahkarami and Karavan