معرفی گونه Metopaster parkinsoni Forbes, 1848 ، از خانواده گنیاستریده (ستاره­های دریایی) در توالیهای کرتاسه شمال خاور ایران و بررسی اولین فرآیندهای بیواستراتینومیکی بر روی آن

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد، گروه زمین شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

3 استاد، دانشگاه پروونس، مارسی فرانسه

چکیده

    آستروئیدها (گروهی از ستاره­های دریایی) بخش مهمی از فونای بنتیک دریایی را از زمان اردویسین تا عهد حاضر به خود اختصاص داده و اوسیکلهای منفرد آنها در بسیاری از نهشته­های دریایی به ویژه در زمان کرتاسه پسین مشاهده شده­اند. با این حال تاکنون گزارش منتشر شده­ای از این فسیلها در توالیهای کرتاسه پسین ایران ارائه نشده است. نمونه شناسایی شده در این پژوهش متعلق به گونه Metopaster parkinsoni از خانواده گنیاستریده و راسته والواتیدا است که برای اولین بار از ایران و آسیا معرفی می­شود و اهمیت آن از این جهت است که گونه حاضر، خاوری ترین نمونه گزارش شده در حوضه تتیس است. این نمونه از دومین واحد سنگ آهک گل سفیدی سازند آب­دراز در برش پادها، خاور حوضه رسوبی کپه­داغ در شمال خاوری ایران به دست آمده است. حفظ شدگی خوب آن باعث شده تا تمامی پارامترهای مؤثر در تعیین گونه­ نظیر شکل، اندازه، تعداد، میزان کشیدگی و تزئینات اوسیکلهای مارژینال و نیز میزان زاویه اوسیکولار آن قابل مشاهده، بررسی و اندازه­گیری باشد. علاوه بر این، خراشهایی متعلق به اثر گاز گرفته شدن بدن این آستروئید توسط جانوران شکارگر یا لاشه­خوار دریایی کرتاسه پسین نیز بر روی سطح اوسیکلهای مارژینال مشهود است که نشان دهنده اولین آثار فرآیندهای بیواستراتینومیکی به هنگام مرگ و اندکی پس از مرگ جانور پیش از تدفین نهایی است. گونه M. parkinsoni پیش‌تر در بسیاری از نقاط دنیا به ویژه سنگ آهکهای گل سفیدی حوضه پاریس و انگلستان (سازند سیفورد) شناسایی و بیشترین فراوانی آن از بیوزون ماکروفسیلی Micraster coranguinum که دربردارنده مرز اشکوبهای کنیاسین ـ سانتونین می­باشد معرفی شده است. دومین واحد سنگ آهک گل سفیدی سازند آب­دراز در برش پادها نیز که نمونه مذکور از آن شناسایی شده است، همانند سازند سیفورد انگلستان مرز اشکوبهای کنیاسین ـ سانتونین را در خود جای داده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Introducing of Metopaster parkinsoni Forbes, 1848, Goniasteridae Family (Sea stars) of Cretaceous successions of northeast of Iran and study on the first evidences of its biostratinomic processes

نویسندگان [English]

  • A Ghaderi 1
  • A. R Ashouri 2
  • L Villier 3
1 Ph.D student, Ferdowsi University of Mashhad
2 Professor, Department of Geology, Ferdowsi University of Mashhad
3 Professor, University de Provence, Marseille, France
چکیده [English]

  Asteroids (a group of sea stars) were important members of the marine benthos from the Early Ordovician to Recent as is demonstrated by the occurrence of isolated ossicles in many marine types of sediment. Nonetheless, there is no report of these fossils from Late Cretaceous successions of Iran. Identified specimen in this research belongs to Metopaster parkinsoni, Family Goniasteridae and Order Valvatida that is reporting for the first time from Iran and Asia and the reason of its importance is that this specimen is the most eastern Metopaster fossil in Tethys Realm that is figured out until now. This species is obtained from second chalky limestone unit of Abderaz Formation in Padeha section, east of Kopet-Dagh Basin, northeast of Iran. Its well preservation permits to see all of necessary parameters for identification of shape, amount, size, elongation, ornamentation on marginal ossicles and the ossicular angel. Moreover, there are some bite marks of Late Cretaceous predators or scavengers on the surface of marginal ossicles that show the first evidences of biostratinomic process next to and after the death, before final burial. Before this, M. parkinsoni is identified in most of Late Cretaceous chalky limestone throughout the world, especially Paris Basin and England (Seaford Formation) and its uttermost abundance is in Micraster coranguinum Biozone, comprise Coniacian – Santonian boundary. Second chalky limestone unit of Abderaz Formation in Padeha section had mentioned species is equal to Seaford Formation of England and encompass the Coniacian – Santonian boundary. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Abderaz Formation
  • Late Cretaceous
  • Biostratinomy
  • Asteroid
  • Metopaster parkinsoni

مراجع

 
1-         افشارحرب، ع.، 1373، زمین شناسی ایران، کپه داغ:  سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور،
276 ص.
2-         بلوری مقدم، م.، 1375، مقدمه­ای بر بایواستراتیگرافی، میکروفاسیس و شرایط پالئوژئوگرافی سازند آب­دراز بین شیروان و مقطع تیپ: پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
3-         خالقی خبازان، ف.، 1388، بررسی میکروبیواستراتیگرافی سازند آب‌دراز در شمال شرق مشهد بر مبنای فرامینیفرها: پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد.
4-         شفیعی اردستانی، م.، ا.، قاسمی نژاد، ح.، وزیری مقدم، 1387، تعیین عمق دیرینه سازند آب­دراز در برش الگو با استفاده از فرامینیفرهای پلانکتونیک و بنتیک: مجله علوم دانشگاه تهران، 34 (4)، ص 56-45.
5-         علامه، م.، ع. ا.، آریایى، ف.، مرادیان، 1386، پالینولوژى و محیط رسوبى سازند آب­دراز در برش حمام قلعه: اولین کنگره زمین شناسى کاربردى ایران ـ دانشگاه آزاد اسلامى مشهد.
6-         علامه، م.، ع.ا.، آریایى، 1380، بیواستراتیگرافى بخش فوقانى سازند آب­دراز و کلیات سازند آب تلخ در بخش شرقى کپه­داق: پنجمین همایش انجمن زمین‌شناسى ایران، تهران.
7-         فاتح بهاری، ل.، 1389، مطالعه شرایط رسوب­گذاری و پس از رسوب­گذاری در دو برش حمام قلعه و پادها: پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
8-         فروغی، ف.، ع.، صادقی، ا.، شمیرانی، م.، وحیدی­نیا، 1383، بازنگری سازند آب­دراز در مقطع تیپ برمبنای فرامینیفرهای پلانکتونی: هشتمین همایش انجمن زمین‌شناسی ایران، شاهرود.
9-         وحدتی راد، م.، م.، وحیدی­نیا، 1388، زیست چینه نگاری سازند آب‌دراز در برش حمام قلعه بر مبنای روزن‌داران و مقایسه آن با برش الگو: دوفصلنامه رخساره­های رسوبی، 2 (2): ص 216- 204.
10-      وحیدی­نیا، م.، ع. ا.،  آریایى، 1377، نگرشی جدید بر سازند آب­دراز در مناطق شرق حوضه کپه داغ: دومین همایش انجمن زمین شناسی ایران، مشهد.
11-      وحیدی­نیا، م.، ع. ا.، آریایى، 1379، مطالعه خارپوستان سازند آب­دراز در مناطق شرق حوضه کپه داغ: چهارمین همایش انجمن زمین شناسی ایران، تبریز.
12-           Aronson, R.B., 1987, Predation on fossil and recent ophiurids: Paleobiology, v. 13, p. 187-192.
13- Aronson, R.B., D.B., Blake, and T., Oji, 1997. Retrograde community structure in the late Eocene of Antarctica: Geology, v. 25, p. 903-906.
14-           Blake, D.B., 1987, A classification and phylogeny of post-Palaeozoic sea stars (Asteroidea: Echinodermata): Journal of Natural History, v. 21, p. 481-528.
15-           Breton, G., 1978, Les astérides du Crétacé de Normandie:Bulletin trimestriel de la Société Géologique de Normandie et des Amis du Muséum du Havre, v. 65, no.4, p. 5-87.
16-           Breton, G., 1979. Les Astéries du Crétacé de Normandie: Bull. Soc. géol. Norm. Amis Mus. Havre, v. 65, p. 5-87.
17-           Breton, G., 1981, Metopaster meudonensis Cottreau, 1937, astérie du Campanien terminal du Bassin de Paris: Bull. trim. Soc. Géol. Norm. Amis Mus. Havre, v. 67, p. 21-30.
18-           Breton, G., 1985, Astérides, Colloque sur les étages Coniacien à Maastrichtien: Géologie Méditeranéenne, v. 10 no. 3-4, p. 429-430.
19-           Breton, G., 1986, Découverte d'un juvénile de ? Crateraster quinqueloba (Goniasteridae, Stelleroidea) dans la craie campanienne du bassin de Paris: Bulletin trimestriel de la Société Géologique de Normandie et des Amis du Muséum du Havre, v. 73, no. 3, p. 29-32.
20-           Breton, G., 1992, Les Goniasteridae (Asteroidea, Echinodermata) Jurassiques et Crétacés de France: taphonomie, systématique, paléobiogéographie, évolution:Bulletin trimestriel de la Société Géologique de Normandie et des Amis du Muséum du Havre, 78, hors série, 590 p.
21-           Breton, G., 1997, Patterns and processes of heterochrony in Mesozoic goniasterid sea stars from France: Lethaia, v. 30, p. 135-144.
22-           Bromley, R.G., 1975, Comparative analysis of recent echinoid bioerosion: Palaeontology, v. 18, p. 725-739.
23-           Brünnich Nielsen, K., 1943, The asteroids of the Senonian and Danian deposits of Denmark: Biol. Skr. danske Vidensk. Selsk.,v. 2, no. 5, p. 3-68.
24-           Cottreau, J., 1937, Un Stelléride de la craie de Meudon (S.-et-O.): C.R. somm. Séances Soc. Géol. Fr., v. 7: p. 78-79.
25-           Forbes, E., 1841, A history of British starfishes and other animals of the class Echinodermata: John van Voorst, 267 pp.
26-           Forbes, E., 1848, On the Asteriadae found fossil in British strata: Mem. Geol. Surv. Gr. Br., v. 2, no. 2, p. 457-482
27-           Fourtau, R., 1914, Catalogue des Invertebres fossils de l'Egypte, Terrains Cretaces 1re Partie. Echinoderms: Ministry of Finance, Egypt, Cairo. 109 p.
28-           Gale, A.S., 1987a, Goniasteridae (Asteroidea, Echinodermata) from the Late Cretaceous of north-west Europe. 1. Introduction. The genera Metopaster and Recurvaster: Mesozoic Res., v. I, p. 1-69.
29-           Gale, A.S., 1987b, Phylogeny and classification of the Asteroidea (Echinodermata): Zool. Journ. Linn. Soc., v. 89, p. 107-32.
30-           Gale, A.S., 1989, Migration and evolution in Late Cretaceous Goniasteridae (Asteroidea, Echinodermata) from north-west Europe: Proc. Geol. Ass., v. 100, no. 3, p. 281-291.
31-           Ginda, V.A., 1969, Crinoidea and Asteroidea from the Late Cretaceous of the Volhynie-Podolie plateau: Paleontologiceskij Sbornik, v. 6, p. 52-54 (in Russian).
32-           Goldring, R., and D.G., Stephenson, 1972, The depositional environment of three Starfish Beds: Neues. Jb. Ceol. Palaont Mh., v. 10, p. 611-24.
33-           Gripp, K., 1929, Uber Verletzungen an Seeigeln aus der Kreide Norddeutschlands: Palaont-ontologische Zeitschrift, v. 11, p. 238-245.
34-           Helm, C., 1997, Seesterne (Asteroidea) aus dem Campan von Hannover (Misburg, Höver): Arbeitskreis Paläontologie Hannover, v. 4,  p. 93-119.
35-           Jagt, J.W.M., 2000, Late Cretaceous-Early Palaeogene echinoderms and the K/T boundary in the southeast Netherlands and northeast Belgium. Part 5: Asteroidea: Scripta Geologica, v. 121, p. 377-503.
36-           Kriwet, J., and U., Gloy, 1995, Zwei mesopelagische Raubfische (Actinopterygii: Euteleostei) aus dem Unterturon der Kronsberg-Mulde bei Hannover (NW-Deutschland): Berliner geowissen-schaftliche Abhandlungen. v. E16, p. 335-355.
37-           Kühndahl, K., 2004, Ein neuer Metopaster-Fund aus dem unteren Unter-Campan der Lägerdorfer Schreibkreide: Arbeitskreis Paläontologie, v. 32, p. 114-118.
38-           Lane, G.N., 1984, Predation and survival among inadunate crinoids: Paleobiology, v. 10 p. 453-458.
39-           Lawrence, J.M., and J., Vasquez, 1996, The effect of sublethal predation on the biology of echinoderms: Oceanologica Acta, v. 19, p. 431-440.
40-           Lehmann, W.M., 1951, Anomalien und Regeneration-serscheinungen an palaozois-chen Asterozoen: Neues Jahrbuch fur Geologie und Palaontologie (Abhandlungen), v. 93: p. 401-416.
41-           Lewis D.N., 1993, Catalogue of the type and figured specimens of fossils Asteroidea and Ophiuroidea in the Natural History Museum: Bulletin of the Natural History Museum, Geology Series, v. 49, p. 47-80.
42-           McNamara, K.J., 1994, The significance of gastropod predation patterns of evolution and extinction in Australian Tertiary echinoids. In: David, B., Guille, A., Feral, J.P., and Roux, M., (Eds.): Echinoderms through Time (Echinoderms Dijon): Balkema, Rotterdam: p. 785-793.
43-           Mercier, J., 1935, Les Stellérides Mésozoïques du Bassin de Paris (Bordure Occidentale): Mém. Soc. linn. Normandie, n.s., v. 3, p. 1-66.
44-           Meyer, D.L., and W.I., Ausich, 1983, Biotic interactions among recent and among fossil crinoids. In: Tevesz, M.J., and McCall, S.L., (Eds.): Biotic Interactions in Recent and Fossil Benthic Communities: Plenum Press, New York: p. 377-427.
45-           Moore, R.C., (Ed.), 1975, Treatise on invertebrate paleontology. Part U, Echinodermata:Geological Society of America and University of Kansas Press, Lawrence, v. 3, no. 1, p. U4-U107.
46-           Muller, A.H., 1953, Die isolierten Skelettelemente der Asteroidea (Asterozoa) aus der obersenonen Schreibkreide von Rugen: Beihefte zur Zeitschrift fuur Geologie v. 8, p. 1-66.
47-           Neumann, C., 2000, Evidence of predation on Cretaceous sea stars from northwest Germany: Lethaia, v. 33, p. 65-70.
48-           Neumann, C., and R., Kohring, 1998, Rauber und Beute im Kreidemeer: Fossilien, v. 3, p. 175-180.
49-           Oji, T., 1996, Is predation intensity reduced with increasing depth? Evidence from the West Atlantic stalked crinoid Endoxocrinus parrae (Gervais) and implications for the Mesozoic marine revolution: Paleobiology, v. 22, p. 339-351.
50-           Perrier, E., 1884, Memoire sur les etoiles de mer recueillies dans la Mer des Antilles et la Golfe de Mexique: Nouvelle Archives du Museum d'Historie naturelle, v. 2, p. 127-276.
51-           Rasmussen, H.W., 1950, Cretaceous Asteroidea and Ophiuroidea with a special reference to the species found in Denmark: Danmarks Geologiske Undersogelse, v. 77, no. 2, p. 1-134.
52-           Rose, E.P.F., and N.E., Cross, 1993, The Chalk sea-urchin Micraster: microevolution, adaption and predation: Geology Today, Sept. - Oct. 1993, p. 179-186.
53-           Schulz, M.G., and W., Weitschat, 1981, Phylogenie und Stratigraphie der Asteroideen der norddeutschen Schreikreide. Teil 2: Crateraster/Teichaster-Gruppe und Gattung Ophryaster: Mitteilungen aus dem geologischPaläontologischen Institut der Universität Hamburg, v. 51, p. 27-42.
54-           Sladen, W.P., 1891, A monograph on the British fossil Echinodermata from the Cretaceous Formations, 2. The Asteroidea and Ophiuroidea: Monogr. Palaeontogr. Soc. Lond., 1891, p. 1-28.
55-           Sladen, W.P., 1893, A monograph on the British fossil Echinodermata from the Cretaceous Formations, 2. The Asteroidea and Ophiuroidea: Monogr. Palaeontogr. Soc. Lond., 1893, p. 29-66.
56-           Smith, A.B., 2002, Fossils of the Chalk: Wiley, 2 edition, 374 p.
57-           Smith, A.B., C.R.C., Paul, A.S., Gale, and S.K., Donovan, 1988, Cenomanian and lower Turonian echinoderms from Wilmington, south-east England: Bulletin of the British Museum (Natural History), Geology, v. 42, p. 241.
58-           Spencer, W.K., 1907, A Monograph on the British fossil Echinodermata from the Cretaceous Formations. 2. The Asteroidea and Ophiuroidea. Part 4, Monogr. Palaeontogr. Soc. Lond., p. 91-132.
59-           Spencer, W.K., and C.W., Wright, 1966, Asterozoans. In: Moore, R.C., (Ed.), Treatise on invertebrate paleontology. Part U, Echinodermata:Geological Society of America and University of Kansas Press, Lawrence, v. 3, no. 1, p. U4-U107.
60-           Taylor, J.D., 1981, The evolution of predators in the late Cretaceous and their ecological significance. In: Forey, P.L., (Ed.), The Evolving Biosphere: Cambridge University Press, p. 229-240.
61-           Vermeij, G.J. 1983, Shell-breaking predation through time. In: Tevesz, M.J.S., and Gall, P.L., (Eds.), Biotic Interactions in Recent and Fossil Communities: Plenum Press, p. 649-669.
62-           Villier, L., 1995, Les Goniasteridae (Asteroidea, Echinodermata) du Sénonien nord-Aquitain: taphonomie, systématique, biostratigraphie, paléobiogéographie et évolution: Diplôme d'Etudes Pratiques Scientifiques de l'Université de Poitiers, 154 p. (unpublished).
63-           Villier, L., 1996, Les Goniasteridae (Asteroidea, Echinodermata) du Campanien d’Aquitaine; ontogenèse, évolution et paléoécologie: Univ. de Bourgogne, Dijon, p. 1-50.
64-           Villier, L., 2001, Systématique des astérides (Asteroidea, Echinodermata) de Tercis-les-Bains (Landes, France). Odin, G.S. (Ed.), The Campanian-Maastrichtian stage boundary: characterisation at Tercis-les-Bains (France) and correlation with Europe and other continents: Developments in Palaeontology and Stratigraphy, Elsevier, v. 19, p. 582-611.
65-           Villier, L., and G.S., Odin, 2001, Stratigraphie et écologie des astérides (Asteroidea, Echinodermata) du Campanien-Maastrichtien de Tercis-les-Bains (Landes, France). In: Odin, G.S. (Ed.), The Campanian-Maastrichtian stage boundary: characteris-ation at Tercis-les-Bains (France) and correlation with Europe and other continents: Developments in Palaeontology and Strati-graphy, Elsevier, v. 19, p. 568-581.
66-           Villier, L., G., Breton, and D., Néraudeau, 1997, Contexte paléoécologique, biodiversité et signification biostratigraphique des astérides dans le Campanien stratotypique: Ann. Soc. Géol. Nord, v. 5, p. 181-188.
67-           Villier, L., M., Kutscher, and C.L., Mah, 2004, Systematics and palaeoecology of middle Toarcian Asteroidea (Echinodermata) from the Seuil du Poitou, Western France:Geobios, v. 37, no. 6, p. 807-825.
68-           Voigt, E., 1996, Submarine Aragonit-Losung am Boden des Schreibkreide-Meeres:Mitteilu-ngen aus dem Geologisch-Palaontologischen Institut der Universitat Hamburg, v. 77, p. 577-601.
69-           Waters, J.A., and C.G., Maples, 1991, Mississippian pelmatozoan community reorganization: a predation-mediated faunal change: Paleobiology, v. 17, p. 400-410.
70-           Wright, C.W., and E.V., Wright, 1940, Note on the Cretaceous Asteroidea: Quarterly Journal of the Geological Society of London, v. 96, no. 2, p. 231-248.
71-           Zinsmeister, W.J., 1980, Observations on predation of the clypeasteroid echinoid Monophoraster darwini, from the Upper Miocene Enterrios Formation, Patagonia, Argentina: Journal of Paleontology, v. 54, p. 910-912.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار