چینه‌شناسی و معرفی زون‌های زیستی جدید در برش تنگ حتی (زون ایذه، خوزستان)

مقدمه

سازند پابده، سنگ منشأ در گستره وسیعی از حوضه زاگرس، از پالئوسن تا الیگوسن و حتی میوسن آغازی (منطقه لرستان) نهشته شده است. مطالعات انجام‌شده روی سازند پابده در مناطق مختلف حوضه زاگرس نشان‌دهندة وجود تغییرات چشمگیری در ضخامت، لیتولوژی، مرزهای زیرین و بالایی، محتویات فسیلی و سن سازند مذکور از جایی به جای دیگر چه در رخنمون‌های سطح‌الارضی و در برش‌های تحت‌الارضی است و در راستا این پژوهشگران مختلفی ازجمله نجفی (1377)، گرمابی (1386)، حسین‌زاده (1387)، بهاران (1389)، صادقی و هداوندخانی (1390)، کریمی (1391)، ثبوت (1391)، هداوندخانی (1393) آن را مطالعه کرده‌اند. مطالعات زیست چینه‌نگاری انجام‌شده نیز بیشتر به‌صورت محلی و براساس زون‌بندی زیستی وایند (1965) بوده است که بیشتر جنبه محلی دارد و کمتر از زون‌بندی‌های زیستی جدید در محدوده تتیس استفاده شده است. کمبود چنین مطالعاتی سبب شد تا یک برش چینه‌شناسی از این سازند در تاقدیس گورپی واقع در زون ایذه، انتخاب و از لحاظ زیست چینه‌نگاری بر مبنای زون‌بندی زیستی (Wade et al. 2011) مطالعه شود.

موقعیت جغرافیایی و راه دسترسی برش مطالعه‌شده

برش تنگ حتی در تاقدیس کوه گورپی در 34 کیلومتری شمال شرق لالی واقع شده است. بخش لالی از توابع شهرستان مسجد سلیمان در استان خوزستان است. راه دستیابی به برش تنگ حتی از راه جاده‌ای امکان پذیر است که در شمال شهرستان لالی قرار دارد. در این جاده دو راهی وجود دارد که یکی به تنگ پابده و دیگری به تنگ حتی منتهی می‌شود (شکل 1). مختصات برش سازند پابده در تنگ حتی به شرح زیر است:

شکل 1- موقعیت و مشخصات جغرافیایی برش تنگ حتی

نمونه‌برداری و آماده‌سازی

در مطالعات صحرایی ضمن بررسی شواهد زمین‌شناسی و انتخاب برش مطالعه‌شده، 750 نمونه از سازند پابده به‌صورت سیستماتیک برداشت شد که 497 نمونة آن به سنگ‌های سست و رسوبات نرم و 253 نمونه به سنگ‌های سخت مربوط می‌شود. از تمامی نمونه‌های سخت، مقطع نازک، تهیه و در زیر میکروسکوپ‌هایی با نور عبوری مطالعه شد. نمونه‌های سنگی سست و رسوبات نرم نیز پس از خیسانده‌شدن در آب روی الک‌هایی با قطر منافذ 120، 100، 70 و 20 (م) شستشو شد. میکروفسیل‌ها پس از تفکیک از رسوب در زیر میکروسکوپ‌هایی با نور انعکاسی مطالعه، شناسایی و نام‌گذاری شد و از فرم‌های خوب حفظ‌شدة فسیلی با میکروسکوپ الکترونی عکسبرداری شد.

چینه‌شناسی

الف) مطالعات لیتوستراتیگرافی

سازند پابده در برش تنگ حتی 672 متر ضخامت دارد. امتداد عمومی طبقات N 80 W و شیب آنها بین 25- 80 درجه متغیر است (شکل 2، الف). مرز زیرین این سازند با سازند گورپی (شکل 2، ب) براساس مطالعات زیست چینه‌نگاری (هداوندخانی، 1393) پیوسته و تدریجی است؛ به‌طوری‌که مارن‌های خاکستری و سبز رأس سازند گورپی به شیل و مارن ارغوانی قاعده سازند پابده تبدیل می‌شود و در محل مرز، یک لایه اکسیدآهن نیز وجود دارد. مرز بالایی آن با سنگ‌آهک‌های صخره‌ساز بسیار ضخیم لایه منتسب به سازند آسماری پیوسته و تدریجی است (شکل 2، ج).

شکل 2- الف) نمای کلی از سازند پابده و واحدهای لیتوستراتیگرافی تشکیل‌دهندة این سازند در برش تنگ حتی (i= شیل ارغوانی، ii= واحد مارن و آهک پایینی، iii= واحد آهکی، iv= واحد مارن و آهک بالایی)؛ ب) مرز سازند گورپی و پابده در برش تنگ حتی (i= شیل ارغوانی)؛ ج) مرز سازند پابده و آسماری در برش تنگ حتی (iv= واحد مارن و آهک بالایی) و د) واحد شیل ارغوانی از سازند پابده در برش تنگ حتی (i= شیل ارغوانی).

سازند پابده در برش تنگ حتی براساس تغییرات بارز لیتولوژی به 4 واحد شیل ارغوانی، واحد مارن و آهک پایینی، واحد آهکی و واحد مارن و آهک بالایی به شرح زیر تقسیم شده است:

واحد شیل ارغوانی

ضخامت واحد شیل ارغوانی (شکل 2، د) از سازند پابده در برش تنگ حتی 25/106 متر است. مرز زیرین این واحد با سازند گورپی، پیوسته و تدریجی و مرز بالایی آن با واحد مارن و آهک پایینی به‌صورت تدریجی است. توالی رسوبات این واحد بیشتر از شیل‌های ارغوانی با میان لایه‌هایی از شیل‌های سبز‌رنگ است.

واحد مارن و آهک پایینی

ضخامت این واحد حدود 75/50 متر است. این واحد (شکل 3) در ابتدا یک ریتم بسیار منظم از تناوب مارن و آهک دارد و در ضخامت‌های بالاتر و نزدیک به واحد آهکی بر ضخامت واحد مارنی، افزوده و از ضخامت لایه‌های آهکی کاسته می‌شود. این واحد روی شیل ارغوانی به‌صورت تدریجی و در زیر واحد آهکی (شکل 4) به‌صورت واضح و مشخص قرار گرفته است.

شکل 3-واحد مارن و آهک پایینی از سازند پابده در برش تنگ حتی (ii= واحد مارن و آهک پایینی)

شکل 4- مرز واحد مارن و آهک پایینی و واحد آهکی از سازند پابده در برش تنگ حتی (ii= واحد مارن و آهک پایینی، iii= واحد آهکی)

واحد آهکی

ضخامت این واحد در برش تنگ حتی، 295 متر و از آهک‌های متوسط تا ضخیم لایه به رنگ کرم تشکیل شده است. این واحد روی واحد مارن و آهک پایینی و در زیر واحد مارن و آهک بالایی با مرز مشخص و هم‌شیب قرار گرفته است (شکل 5، الف).

واحد مارن و آهک بالایی

این واحد که آخرین واحد از سازند پابده است، روی واحد آهکی و در زیر سازند آسماری قرار گرفته است (شکل 5، ب) و 220 متر ضخامت دارد. در این واحد یک لایة نخودی رنگ وجود دارد.

شکل 5- الف) مرز واحد آهکی با واحد مارن و آهک بالایی در برش تنگ حتی (iii= واحد آهکی، iv= واحد مارن و آهک بالایی) و
ب)مرز واحد مارن و آهک بالایی با آسماری در برش تنگ حتی (iv= واحد مارن و آهک بالایی)

ب) مطالعات زیست چینه‌ای

در این مطالعه، پس از شناسایی فرامینیفرها و ترسیم محدوده حضور گونه‌ها در برش تنگ حتی، زون‌بندی زیستی طبق زوناسیون Wade et al. (2011) برای رسوبات پالئوژن انجام شد و سپس مرز اشکوب‌ها مشخص شدند (شکل 6). گفتنی است زون‌بندی ارائه‌شدة Wade et al. (2011) براساس تعاریف پایة زون‌های بایوستراتیگرافیBerggren and Pearson (2005) انجام شده است.

زون‌های زیستی سازند پابده

در مطالعات بایوستراتیگرافی سازند پابده در تنگ حتی، 20 زون زیستی به شرح زیر شناسایی و معرفی شدند:

Zone P3. Morozovella angulata Lowest occurrence Zone

تعریف: اینتروالی در حد فاصل دو افق ظهور Morozovella angulate در پایینو Globanomalina pseudomenardii در بالا است. این زون با زون زیستی P3 از زون بندی (Berggren & Pearson, 2005)، (1995) Berggren et al و Miller (1988) Berggren &، مطابق و با زون زیستی Morozovella angulata Zone از زون‌بندی زیستیBolli, (1966) معادل است.

سن نسبی: پالئوسن پیشین - میانی (دانین - سلاندین)

ضخامت این زون زیستی 5/9 متر است و در دو سازند پابده و گورپی گسترش دارد. گفتنی است فقط 5/1 متر از این زون به سازند پابده متعلق است.

فسیل‌های همراه

Subbotina triloculinoides,Chiloguembelina sp., Parasubbotinavariant, Subbotina triangularis, Globanomalina ehrenbergi, Morozovella angulata, Igorina tadjikistanensis, Igorina pussila.

Zone P4. Globanomalina pseudomenardii Taxon range Zone

تعریف: این زون زیستی براساس محدوده حضورGlobanomalina pseudomenardii از ظهور تا ناپدیدشدن آن مشخص شده است و مطابق با زون زیستی Bolli (1957, (1966، Berggren et al. (1995)،Berggren et al. (2000) ، Berggren & Pearson (2005) و Wade et al. (2011) با همین نام است.

سن نسبی: پالئوسن پسین (سلاندین - تانتین)

این زون زیستی، ضخامت 25/22 متر دارد و متراژ 5/1 متری تا 75/23 متری سازند پابده را شامل می‌شود و در واحد شیل ارغوانی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه زیر در این زون شناسایی شده است:

Subbotina triloculinoides, Chiloguembelina sp., Parasubbotina variant, Subbotina triangularis, Globanomalina ehrenbergi, Morozovella angulata, Acarinina strabocella, Igorina albeari, Morozovella occlusa, Globanomalina chapmanii, Morozovella conicotruncata, Globanomalina pseudomenardii, Morozovellapascioensis, Morozovella velascoensis, Morozovella acuta, Morozovella acutispira, Acarinina soldadoensis, Globanomalina imitata, Morozovella aequa, Nummulites sp., Alveolina sp., Assilina sp., Lenticulina sp.

Zone P5. Morozovella velascoensis Partial range Zone

تعریف: این زون زیستی در حد فاصل دو افق آخرین ظهور Globanomalina pseudomenardii در پایین و نخستین ظهورAcarinina sibaiyaensisدر بالا مشخص شده است و با زون‌بندی زیستی Berggren & Pearson (2005) و Wade et al. (2011) با همین نام منطبق است.

همچنین این زون زیستی با بخش پایینی از زون Morozovella velascoensis (Bolli 1957a) و با Morozovella velascoensis Interval Zone (Zone P5) از زون بندی Berggren & others 1995 معادل است.

سن نسبی: پالئوسن پسین (تانتین)

این زون زیستی، ضخامت 5/1 متر دارد و متراژ 75/23 متری تا 25/25 متری سازند پابده را شامل می‌شود و در واحد شیل ارغوانی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه

Morozovella conicotruncata, Morozovella occlusa, Morozovella acutispira, Acarinina soldadoensis, Globanomalina imitate, Morozovella aequa, Nummulites sp., Alveolina sp., Assilina sp., Lenticulina sp., Morozovella velascoensis, Chiloguembelina sp., Parasubbotina variant, Subbotina triangularis.

Zone E1. Acarinina sibaiyaensis Lowest occurrence Zone & Zone E2. Pseudohastigerina wilcoxensis/Morozovella velascoensis Concurrent range Zone

تعریف زون E1: این زون زیستی در حد فاصل دو افق نخستسن ظهور Acarinina sibaiyaensis در پایین و Pseudohastigerina wilcoxensis در بالا مشخص شده است و با زون زیستی  Berggren & Pearson (2005) و Wade et al. (2011) با همین نام منطبق است. همچنین این زون زیستی با زیرزون زیستی  (Molina & others, 1999) Acarinina sibaiyaensis، بخش پایینی از زیرزون زیستی (Pardo & others 1999) Acarinin sibaiyaensis و بخش میانی از اینتروال زون (Berggren & others 1995) Morozovella velascoensis [P5] معادل است.

سن نسبی: ائوسن پیشین (ایپرزین)

تعریف زون E2: این زون زیستی از نوع زون زیستی اشتراکی (Concurrent range Zone) است که براساس محدوده اشتراک دو گونه Pseudohastigerina wilcoxensis و Morozovella velascoensis تعریف شده است؛ با این ویژگی که محدوده اشتراک آن دو بین نخستین ظهور Pseudohastigerina wilcoxensis در پایین و آخرین ظهور Morozovella velascoensis در بالا است. این زون زیستی با زون‌بندی زیستی Berggren & Pearson (2005) وWade et al. (2011) با همین نام منطبق است.

همچنین این زون زیستی با زیرزون زیستی Pseudohastigerina wilcoxensis از زون‌بندی زیستی (Molina & others 1999) و بخش بالایی از اینتروال زون Morozovella velascoensis [P5] از زون‌بندی زیستی (Berggren & others 1995) معادل است.

سن نسبی: ائوسن پیشین (ایپرزین)

این دو زون زیستی در برش تنگ حتی، 4 متر ضخامت دارند و متراژ 25/25 تا 25/29 متری سازند پابده را شامل می‌شوند و در واحد شیل ارغوانی سازند پابده گسترش دارد. این دو زون به‌صورت مشترک در نظر گرفته شد؛ زیرا فسیل‌های مربوط به زون E1 فقط در یک نمونه (نمونه 178) مشاهده شد و مرز بالایی این زون مشخص نیست.

فسیل‌های همراه در این زون زیستی عبارتند از:

Chiloguembelina sp., Acarinina sibaiyaensis, Pseudohastigerina wilcoxensis, Morozovella velascoensis, Morozovella allisonensis, Morozovella gracilis, Morozovella edgari, Ranikothalia sp., Operculina sp., Discocyclina sp., Orbitolites sp.

Zone E3. Morozovella marginodentata Partial range Zone

تعریف: این زون زیستی اینتروالی است که بخشی از گسترش یک گونه را در نظر می‌گیرد که افق‌های زیستی زیرین و بالایی این زون براساس آخرین ظهور و نخستین ظهور گونه‌های دیگر تعیین می‌شود (Partial range Zone).

این زون زیستی طبق تعریف اینتروالی است که بخشی از گسترش گونه Morozovellamarginodentataرا در بر می‌گیرد که بین آخرین ظهور Morozovella velascoensis در پایین و نخستین ظهور Morozovella formosa در بالا تعیین شده است و با زون زیستی با همین نام از زون‌بندی Berggren & Pearson (2005) و Wade et al. (2011) مطابق است. همچنین این زون زیستی باMorozovella velascoensis-Morozovella formosa formosa and/or Morozovella lensiformis Interval Zone (P6a) از زون‌بندی زیستی Berggren & others 1995، با Morozovella subbotinae / Pseudohastigerina wilcoxensis Partial Range Zone (P6b) از زون‌بندی زیستی Berggren & Miller 1988 و با زون زیستی Globorotalia edgari Zone از زون‌بندی زیستی Premoli Silva & Bolli 1973 معادل است.

سن نسبی: ائوسن پیشین (ایپرزین)

این زون زیستی در برش تنگ حتی، 15 متر ضخامت دارد و متراژ 25/29 تا 25/44 متری سازند پابده را شامل می‌شود و در واحد شیل ارغوانی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه در این زون زیستی عبارتند از:

Morozovella gracilis, Pseudohastigerina wilcoxensis, Morozovella aequa, Morozovella subbotinae, Acarinina esnaensis, Globanomalina ovalis, Acarinina wilcoxensis, Morozovella lensiformis, Morozovella edgari.

Zone E4. Morozovella formosa Lowest occurrence Zone

تعریف: این زون زیستی اینتروالی بین نخستین ظهور Morozovella formosa در پایین و نخستین ظهور Morozovella aragonensis در بالا است.

این زون زیستی با زون زیستی Berggren & Pearson (2005) و Wade et al. (2011) با همین نام مطابق است. همچنین این زون زیستی باMorozovella formosa formosa/Morozovella lensiformis-Morozovella aragonensis Interval Zone (P6b)از زون‌بندی زیستی Berggren & others 1995، با Morozovella formosa-Morozovella lensiformis Partial range Subzone (P6c) از زون‌بندی زیستی Berggren & Miller 1988 و با زون زیستی Morozovella formosa-Morozovella lensiformis Partial-range Subzone (P8a) از زون‌بندی زیستیBlow 1979 معادل است.

سن نسبی: ائوسن پیشین (ایپرزین)

این زون زیستی در برش تنگ حتی، 5/32 متر ضخامت دارد و متراژ 25/44 تا 75/76 متری سازند پابده را شامل می‌شود و در واحد شیل ارغوانی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه در این زون زیستی عبارتند از:

Morozovella gracilis, Subbotina velascoensis, Subbotina eocaena, Morozovella marginodentata, Morozovella formosa, Planorotalites pseudoscitula, Igorina broedermanii, Guembelitrioides lozanoi, Morozovella aequa, Acarinina coaligensis, Acarinina collactea, Morozovella subbotinae, Acarinina esnaensis, Acarinina wilcoxensis, Morozovella lensiformis, Pseudohastigerina wilcoxensis.

Zone E5. Morozovella aragonensis/Morozovella subbotinae Concurrent range Zone

تعریف: این زون زیستی یک زون اشتراکی (Concurrent range) در نظر گرفته شده است که محدوده اشتراک آن بین نخستین ظهور Morozovella aragonensis در پایین و آخرین ظهور Morozovella subbotinae در بالا قرار گرفته است.

این زون زیستی با زون زیستی با همین نام از زون‌بندی Berggren & Pearson (2005) و Wade et al. (2011) مطابق است. همچنین این زون زیستی باMorozovella aragonensis/ Morozovella formosa formosa Concunrent range Zone (P7)از زون‌بندی زیستی Berggren & others 1995، با زون زیستی Morozovella aragonensis/ Morozovella formosa Concurrent range Zone (P7) از زون‌بندی زیستی Berggren & Miller 1988، با زون زیستی Morozovella aragonensis/ Morozovella formosa Partial range Subzone P8b از زون‌بندی زیستی Blow 1979، با Globorotalia formosa Zone از زون‌بندی زیستی Berggren 1969 و با ترکیبی از زون‌های Globorotalia formosa ZoneوGloborotalia aragonensis Zone از زون‌بندی زیستی  Bolli 1966 معادلاست.

سن نسبی: ائوسن پیشین (ایپرزین)

این زون زیستی در برش تنگ حتی، 16 متر ضخامت دارد و متراژ 75/76 تا 75/92 متری سازند پابده را شامل می‌شود و در واحد شیل ارغوانی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه در این زون زیستی عبارتند از:

Subbotina velascoensis, Subbotina eocaena, Morozovella marginodentata, Morozovella formosa, Planorotalites pseudoscitula, Igorina broedermanii, Guembelitrioides lozanoi, Morozovella aequa, Acarinina coaligensis, Acarinina collactea, Morozovella subbotinae, Morozovella aragonensis, Morozovella caucasica, Acarinina pentacamerata, Subbotina gortanii, Acarinina esnaensis, Acarinina wilcoxensis, Morozovella lensiformis.

Zone E6. Acarinina pentacamerata Partial range Zone

تعریف: این زون زیستی بخشی از گسترش گونة نامبرده را دربرمی‌گیرد که بین دو افق زیستی آخرین ظهور Morozovella subbotinae در پایین و نخستین ظهور Acarinina cuneicamerata در بالا قرار دارد.

این زون زیستی با زون زیستی با همین نام از زون‌بندی زیستی Berggren & Pearson (2005) و Wade et al. (2011) مطابق است. همچنین این زون زیستی با Globorotalia aragonensis Zone (P8)از زون‌بندی زیستیBerggren 1969 و با Morozovella aragonensis Zone (P8)  از زون‌بندی زیستی Berggren & Miller 1988 و Berggren & others 1995 معادل است.

سن نسبی: ائوسن پیشین (ایپرزین)

این زون زیستی در برش تنگ حتی، 9 متر ضخامت دارد و متراژ 75/92 تا 75/101 متری سازند پابده را شامل می‌شود و این زون در واحد شیل ارغوانی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه در این زون زیستی عبارتند از:

Morozovella aragonensis, Morozovella caucasica, Acarinina pentacamerata, Subbotina gortanii, Subbotina velascoensis, Subbotina eocaena, Morozovella marginodentata, Igorina broedermanii, Guembelitrioides lozanoi, Morozovella aequa, Acarinina coaligensis, Acarinina collactea, Acarinina esnaensis, Acarinina wilcoxensis, Morozovella lensiformis, Subbotina yeguaensis, Planorotalites capdevilensis, Pseudohastigerina micra.

Zone E7. Acarinina cuneicamerata Lowest occurrence Zone

تعریف: این زون زیستی اینتروالی است که بین نخستین ظهور گونة نامبرده Acarinina cuneicamerata در پایین و نخستین ظهور  Guembelitrioides nuttalliدر بالا قرار دارد.

این زون زیستی با زون زیستی با همین نام از زون‌بندی Berggren & Pearson (2005) و Wade et al. (2011) مطابق است؛ اما مدت بایوکرون برآوردشدة Wade et al. 2011 طولانی‌تر است؛ زیرا این پژوهشگران از کالیبره‌شدة نخستین ظهور Guembelitrioides nuttalli توسط Payros et al. 2007 استفاده کردند. در این مطالعه برای این زون نتایج Wade et al. 2011 در نظر گرفته شده است. همچنین این زون زیستی با زون زیستی Planorotalites palmerae-Hantkenina nuttalli Interval Zone (P9) از زون‌بندی زیستی Berggren & Miller 1988 معادل است.

سن نسبی: ائوسن پیشین - میانی (ایپرزین - لوتسین)

این زون زیستی در برش تنگ حتی، 13 متر ضخامت دارد و متراژ 75/101 تا 75/114 متری سازند پابده را شامل می‌شود و این زون در واحد شیل ارغوانی و واحد مارن و آهک پایینی سازند پابده گسترش دارد.

زون E7 براساس نخستین ظهور Turborotalia frontosa (Payros et al. 2007) به دو زیرزون زیستی زیر تقسیم شده است:

Subzone E7a. Acarinina cuneicamerata Lowest occurrence Subzone

تعریف: این زیرزون زیستی اینتروالی است که بین نخستین ظهور گونة نامبرده Acarinina cuneicamerata در پایین و نخستین ظهور Turborotalia frontosaدر بالا قرار دارد.

این زیرزون زیستی با زیرزون زیستی با همین نام از زون‌بندی زیستی Wade et al. (2011) مطابق است.

سن نسبی: ائوسن پیشین (ایپرزین)

این زیرزون زیستی در برش تنگ حتی، 5 متر ضخامت دارد و متراژ 75/101 تا 75/106 متری سازند پابده را شامل می‌شود. این زیرزون در واحد شیل ارغوانی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه در این زیرزون عبارتند از:

Morozovella aragonensis, Morozovella caucasica, Acarinina pentacamerata, Subbotina gortanii, Subbotina velascoensis, Subbotina eocaena, Morozovella marginodentata, Igorina broedermanii, Guembelitrioides lozanoi, Morozovella aequa, Acarinina coaligensis, Acarinina collactea, Acarinina esnaensis, Acarinina wilcoxensis, Morozovella lensiformis, Subbotina yeguaensis, Planorotalites capdevilensis, Pseudohastigerina micra, Astrorotalia palmera, Acarinina cuneicamerata.

Subzone E7b. Turborotalia frontosa Lowest occurrence Subzone

تعریف: این زیرزون زیستی اینتروالی است که بین نخستین ظهور گونة نامبرده Turborotalia frontosaدر پایین و نخستین ظهور  Guembelitrioides nuttalliدر بالا قرار دارد.

این زیرزون زیستی با زیرزون زیستی با همین نام از زون‌بندی زیستی Wade et al. (2011) مطابق است.

سن نسبی: ائوسن میانی (لوتسین)

این زیرزون زیستی در برش تنگ حتی، 8 متر ضخامت دارد و متراژ 75/106 تا 75/114 متری سازند پابده را شامل می‌شود و این زیرزون در واحد مارن و آهک پایینی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه در این زون زیستی عبارتند از:

Astrorotalia palmera, Turborotalia frontosa, Parasubbotina varianta, Catapsydrax unicavus, Morozovelloides bandyi, Pseudohastigerina micra, Morozovella aragonensis, Acarinina pentacamerata, Subbotina velascoensis, Subbotina eocaena, Planorotalites pseudoscitula, Acarinina esnaensis.

Zone E8. Guembelitrioides nuttalli Lowest-occurrence Zone

تعریف: این زون زیستی اینتروالی است که بین دو افق زیستی نخستین ظهور Guembelitrioides nuttalliدر پایین و نخستین ظهور Globigerinatheka kugleri در بالا قرار دارد.

این زون زیستی با زون زیستی با همین نام از زون‌بندی Berggren & Pearson (2005) و Wade et al. (2011) مطابق است؛ اما مدت بایوکرون این زون زیستی راWade et al. (2011) تغییر داده است و طولانی‌تر کرده است.

همچنین این زون زیستی تقریباً با Globorotalia aragonensis Zone (P8)از زون‌بندی زیستیBerggren, 1969، با Hantkenina nuttalli Partial range Zone از زون‌بندی زیستی Berggren & Miller 1988 و با زون زیستی Hantkenina aragonensis Zone از زون‌بندی Bolli 1957b معادل است.

سن نسبی: ائوسن میانی (لوتسین)

این زون زیستی در برش تنگ حتی، 12 متر ضخامت دارد و متراژ 75/114 تا 75/126 متری سازند پابده را شامل می‌شود. این زون زیستی در واحد مارن و آهک پایینی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه در این زون زیستی عبارتند از:

Guembelitrioides nuttalli, Acarinina pseudotopilensis, Clavigerinella sp., Morozovella aragonensis, Morozovella caucasica, Guembelitrioides lozanoi.

Zone E9. Globigerinatheka kugleri/ Morozovella aragonensis Concurrent range Zone

تعریف: این زون زیستی یک زون زیستی اشتراکی در نظر گرفته شده است که محدوده اشتراک آن بین نخستین ظهور Globigerinatheka kugleri در پایین و آخرین ظهور Morozovella aragonensis در بالا قرار گرفته است.

این زون زیستی با زون زیستی با همین نام از زون‌بندی Berggren & Pearson (2005) و Wade et al. (2011) مطابق است.

همچنین این زون زیستی باGlobigerapsis kugleri/Morozovella aragonensis Concurrent range Zone (P11) از زون‌بندی زیستی Berggren & others 1995، با Globigerapsis kugleri/ Subbotina frontosa Partial range Zone (P11) از زون‌بندی زیستی Berggren & Miller 1988، با بخش بالایی زون زیستی Globigerapsis kugleri Zone (P11) از زون‌بندی زیستی Berggren 1969 و با بخش بالایی زون زیستی Globigerapsis kugleri Zone از زون‌بندی Bolli 1957b معادل است.

سن نسبی: ائوسن میانی (لوتسین)

ضخامت: این زون زیستی در برش تنگ حتی، 25/42 متر ضخامت دارد و متراژ 75/126 تا 169 متری سازند پابده را شامل می‌شود و این زون در واحد مارن و آهک پایینی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه در این زون زیستی عبارتند از:

Globigerinatheka kugleri, Subbotina senni, Acarinina bullbrooki, Parasubbotina eoclava, Acarinina quatra, Turborotalia pomeroli, Globigerinatheka index, Morozovella spinulosa, Turborotalia increbescense, Acarinina praetopilensis, miliolid, ostracod, Morozovelloides crassatus, Globoturborotalita ouachitaensis, Globigerinatheka barri, Acarinina topilensis, Hantkenina sp., Catapsydrax sp. Guembelitrioides nuttalli, Acarinina pseudotopilensis, Turborotalia frontosa , Parasubbotina varianta, Acarinina cuneicamerata, Subbotina yeguaensis, Planorotalites capdevilensis, Pseudohastigerina micra, Morozovella aragonensis, Morozovella caucasica, Acarinina pentacamerata, Subbotina gortanii, Igorina broedermanii, Guembelitrioides lozanoi, Acarinina coaligensis, Acarinina collactea, Subbotina velascoensis, Subbotina eocaena, Nummulites sp., Alveolina sp., Assilina sp.

Zone E10. Acarinina topilensis Partial-range Zone

تعریف: این زون زیستی بخشی از گسترش گونة نامبرده را دربرمی‌گیرد که بین دو افق زیستی آخرین ظهور Morozovella aragonensis در پایین و آخرین ظهور Guembelitrioides nuttalli در بالا قرار دارد.

این زون زیستی با زون زیستی با همین نام از زون‌بندی Berggren & Pearson (2005) و Wade et al. (2011) مطابق است. همچنین این زون زیستی با  Globorotalia lehneri; Zone (P12) از زون‌بندی زیستیBerggren 1969، معادل با بخش پایینی زون زیستی Morozovella lehneri Zone (P12) از زون‌بندی زیستیBerggren & Miller 1988 و  Berggren & others 1995 و با بخش پایینی زون زیستیMorozovella lehneri Zone (P12) از زون‌بندی Blow 1979 معادل است.

سن نسبی: ائوسن میانی (لوتسین)

این زون زیستی در برش تنگ حتی، 75/20 متر ضخامت دارد و متراژ 169 تا 75/189 متری سازند پابده را شامل می‌شود. این زون زیستی در واحد آهکی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه در این زون زیستی عبارتند از:

Globigerinatheka korotkovi, Turborotalia possagnoensis, Acarinina rohri, Morozovelloides lehneri, Hantkenina primitiva, Globigerinatheka kugleri, Acarinina bullbrooki, Morozovelloides crassatus, Globigerinatheka barri, Acarinina topilensis, Hantkenina sp., Catapsydrax sp., Guembelitrioides nuttalli, Acarinina pseudotopilensis, Clavigerinella sp., Morozovelloides bandyi, Turborotalia frontosa , Pseudohastigerina micra, Chiloguembelina sp.

Zone E11. Morozovelloides lehneri Partial range Zone

تعریف: این زون زیستی بخشی از گسترش گونة نامبرده را دربرمی‌گیرد که بین دو افق زیستی آخرین ظهور Guembelitrioides nuttalli و نخستین ظهور Orbulinoides beckmanni قرار دارد.

این زون زیستی با زون زیستی با همین نام از زون‌بندی Berggren & Pearson (2005) و Wade et al. (2011) مطابق است. همچنین این زون زیستی با بخش بالایی زون زیستی Morozovella lehneri Partial-range Zone (P12) از زون‌بندی زیستی Berggren & Miller 1988 و  Berggren & others 1995 معادلاست.

سن نسبی: ائوسن میانی (بارتونین)

این زون زیستی در برش تنگ حتی، 18 متر ضخامت دارد و متراژ 75/189 تا 75/207 متری سازند پابده را شامل می‌شود. این زون زیستی در واحد آهکی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه در این زون زیستی عبارتند از:

Globigerinatheka tropicalis, Globigerinatheka korotkovi, Turborotalia possagnoensis, Morozovelloides lehneri, Globigerinatheka kugleri, Acarinina bullbrooki, Morozovelloides crassatus, Globigerinatheka barri, Acarinina topilensis, Hantkenina sp., Catapsydrax sp., Guembelitrioides nuttalli, Acarinina pseudotopilensis, Clavigerinella sp., Morozovelloides bandyi, Turborotalia frontosa , Pseudohastigerina micra.

Zone E12. Orbulinoides beckmanni Taxon range Zone

تعریف: این زون زیستی یک Taxon range Zone است که محدوده ظهور تا انقراض گونة Orbulinoides beckmanni را دربرمی‌گیرد. این زون زیستی با زون زیستی با همین نام از زون‌بندی  Berggren & Pearson (2005)وWade et al. (2011) منطبق است. همچنین این زون زیستی با زون زیستی Globigerapsis beckmanni Zone (P13) از زون‌بندی زیستی Berggren & Miller 1988،Berggren & others 1995، Blow 1979 و Berggren 1969 و با زون زیستی Porticulasphaera mexicana Zone از زون‌بندی زیستی Bolli 1957b معادل است.

سن نسبی: ائوسن میانی (بارتونین)

این زون زیستی در برش تنگ حتی، 4 متر ضخامت دارد و متراژ 75/207 تا 75/211 متری سازند پابده را شامل می‌شود و در واحد آهکی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه در این زون زیستی عبارتند از:

Orbulinoides beckmanni, Paragloborotalia opima, Morozovelloides lehneri, Hantkenina sp., Catapsydrax sp.

Zone E13. Morozovelloides crassatus Highest occurrence Zone

تعریف: این زون زیستی اینتروالی است که بین دو افق زیستی آخرین ظهور Orbulinoides beckmanniدر پایین و آخرین ظهور Morozovelloides crassatus در بالا قرار دارد.

این زون زیستی با زون زیستی با همین نام از زون‌بندی Pearson (2005)  &  Berggrenو Wade et al. (2011) منطبق است.

همچنین این زون زیستی با زون زیستیTruncorotaloides rohri-Morozovella spinulosa Partial-range Zone ([PI4) از زون‌بندی زیستی Berggren Miller 1988 &، others 1995& Berggren و با زون زیستی Truncorotaloides rohri- Globigerinita howei Partial range Zone (P14) از زون‌بندی زیستی Blow 1979 تقریباً معادل است.

سن نسبی: ائوسن میانی (بارتونین)

این زون زیستی در برش تنگ حتی، 30 متر ضخامت دارد و متراژ 75/211 تا 75/241 متری سازند پابده را شامل می‌شود و در واحد آهکی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه در این زون زیستی عبارتند از:

Turborotalia cerroazulensis, Morozovelloides coronatus, Globigerinatheka mexicana, Hantkenina dumblei, Turborotalia altispiroides, Catapsydrax howei, Globigerinatheka semiinvoluta, Hantkenina sp., Catapsydrax sp., Paragloborotalia opima, Morozovelloides lehneri, Turborotalia possagnoensis, Morozovelloides crassatus, Globoturborotalita ouachitaensis, Globigerinatheka kugleri, Turborotalia pomeroli, Globigerinatheka index, Turborotalia increbescense, Pseudohastigerina micra, Subbotina gortanii, Subbotina eocaena.

Zone E14. Globigerinatheka semiinvoluta Highest-occurrence Zone

تعریف: این زون زیستی اینتروالی است که بین دو افق زیستی آخرین ظهور Morozovelloides crassatusدر پایین و آخرین ظهور Globigerinatheka semiinvoluta در بالا قرار دارد.

این زون زیستی با زون زیستی با همین نام از زون‌بندی Pearson (2005)  & Berggren و Wade et al. (2011) منطبق است.

همچنین این زون زیستی با زون زیستی Porticulasphaera semiinvoluta Interval Zone [P15] از زون‌بندی زیستی Berggren & others 1995، با زون زیستیPorticulasphaera semiinvoluta Partial-range Zone [P15] از زون‌بندی زیستی Berggren & Miller 1988، با زون زیستیGlobigerapsis mexicana Zone از زون‌بندی زیستی Berggren 1969 و با زون زیستی Globigerapsis mexicana Zone [PI5] از زون‌بندی زیستی Blow 1969 معادل است.

سن نسبی: ائوسن پسین (پریابونین)

این زون زیستی در برش تنگ حتی، 75/133 متر ضخامت دارد و متراژ 75/241 تا 5/375 متری سازند پابده را شامل می‌شود. این زون زیستی در واحدآهکی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه در این زون زیستی عبارتند از:

Dentoglobigerina sp., Catapsydrax africanus, Turborotalia ampliapertura, Turborotalia cocoaensis, Hantkenina alabamensis, Genus 2. sp.1, Turborotalia cerroazulensis, Globigerinatheka mexicana, Hantkenina dumblei, Turborotalia altispiroides, Hantkenina sp., Catapsydrax sp., Globigerinatheka barri, Globigerinatheka semiinvoluta, Globigerinatheka kugleri, Turborotalia pomeroli, Globigerinatheka index.

Zone E15. Globigerinatheka index Highest-occurrence Zone

تعریف: این زون زیستی اینتروالی است که بین دو افق زیستی آخرین ظهور  Globigerinatheka semiinvolutaدر پایین و آخرین ظهور Globigerinatheka index در بالا قرار دارد.

این زون زیستی با زون زیستی با همین نام از زون‌بندی Pearson (2005) & Berggren و Wade et al. (2011) منطبق است.

همچنین این زون زیستی با بخش بالایی زون زیستی Porticulasphaera semiinvoluta Interval Zone [PI5] و بخش پایینی زون زیستیTurborotalia cunialensis/Cribrohantkenina inflata Concurrent-range Zone (PI6) از زون‌بندی زیستی Berggren and others 1995 معادل است.

سن نسبی: ائوسن پسین (پریابونین)

این زون زیستی در برش تنگ حتی، 5/130 متر ضخامت دارد و متراژ 5/375 تا 506 متری سازند پابده را شامل می‌شود و در واحد آهکی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه در این زون زیستی عبارتند از:

Paragloborotalia nana, Turborotalia cunialensis, Cribrohantkenina inflata, Catapsydrax dissimilis, Zeauvigerina zelandica, Hantkenina alabamensis, Hantkenina australis, Pseudohastigerina naguewichiensis, Hantkenina compressa, Hantkenina nanggulanensis, Subbotina eocaena, Hantkenina sp., Catapsydrax sp., Globoturborotalita ouachitaensis, Globigerinatheka index, Turborotalia pomeroli, Miliolid.

Zone E16. Hantkenina alabamensis Highest-occurrence Zone

تعریف: این زون زیستی اینتروالی است که بین دو افق زیستی آخرین ظهور  Globigerinatheka indexدر پایین و آخرین ظهور Hantkenina alabamensis در بالا قرار دارد.

این زون زیستی با زون زیستی با همین نام از زون‌بندی Pearson (2005) Berggren &و Wade et al. (2011) منطبق است.

همچنین این زون زیستی با بخش بالایی زون زیستیTurborotalia cunialensis/ Cribrohantkenina inflata Concurrent range Zone (P16) و کل زون زیستیGlobigerina gortanii gortanii-Turborotalia centralis Consecutive range Zone (P17) از زون‌بندی زیستی Blow (1969, 1979) و با زون زیستی Turborotalia cerroazulensis Interval Partial-range Zone (P17) از زون‌بندی زیستی & Berggren & Miller 1988, Berggren others 1995 معادل است.

سن نسبی: ائوسن پسین (پریابونین)

این زون زیستی در برش تنگ حتی، 5/6 متر ضخامت دارد و متراژ 506 تا 5/512 متری سازند پابده را شامل می‌شود و این زون زیستی در واحد مارن و آهک بالایی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه در این زون زیستی عبارتند از:

Zeauvigerina zelandica, Hantkenina alabamensis, Turborotalia ampliapertura, Turborotalia cocoaensis, Hantkenina sp., Catapsydrax sp.

Zone O1. Pseudohastigerina naguewichiensis Highest-occurrence Zone

تعریف: اینتروالی است که بین آخرین ظهور Hantkenina alabamensis در پایین و آخرین ظهور Pseudohastigerina naguewichiensis در بالا قرار دارد.

این زون با زون زیستی O1 از زون‌بندی زیستی Berggren & Pearson (2005) و  Wade et al. (2011)منطبق است.

همچنین این زون زیستی با Turborotalia cerroazulensis-Pseudohastigerina spp. Interval Zone [P18] از زون‌بندی Berggren and others 1995 معادل است.

سن نسبی: الیگوسن پیشین (روپلین)

این زون زیستی در برش تنگ حتی، 37 متر ضخامت دارد و متراژ 5/512 تا 5/549 متری سازند پابده را شامل می‌شود و در واحد مارن و آهک بالایی سازند پابده گسترش دارد.

فسیل‌های همراه در این زون زیستی عبارتند از:

Ditrupa, Paragloborotalia nana, Zeauvigerina zelandica, Genus 2. sp.1, Turborotalia ampliapertura, Miliolid, Subbotina gortanii, Nummulites sp., Chiloguembelina sp.

Smallglobigerinids/ Haplophragmium slingeri/Zeauvigerina ass.z.54

تعریف: به‌علت نبود فسیل‌های شاخص زون‌بندی (Berggren & Pearson (2005 و  Wade et al. (2011)در بخش بالایی سازند پابده و ابتدای آسماری از زون‌بندی وایند (1965) استفاده شده است.

زون 54 توسط وایند برای اینتروالی از سازند پابده تعریف شده که حاوی میزان زیادی Small globigerinids وEouvigerina (Zeauvigerina) spp. است.

سن نسبی: الیگوسن پیشین - پسین (روپلین- شاتین)

ضخامت این زون در برش مطالعه‌شده، 123 متر است و متراژ 5/549 تا 672 متری (انتهای سازند پابده) سازند پابده را شامل می‌شود و در واحد مارن و آهک بالایی سازند پابده گسترش دارد.

این زون زیستی با فسیل‌های زیر همراه است:

Ditrupa, Catapsydrax martinii, Globigerinella obesae, Globoturborotalita ciperoensis, Tenuitella patefacta, Tenuitella insolita, Dentoglobigerina galavisi, Globigerina angulisuturalis, Haplophragmium sp., Algae, Asterigerina sp., Lithophyllum sp., Genus 2. sp.1, Turborotalia ampliapertura, Catapsydrax sp., Globoturborotalita ouachitaensis, Ostracod, miliolid, Operculina sp., Lenticulina sp.

شکل 6- چینه‌شناسی و زوناسیون سازند پابده در برش تنگ حتی (زون ایذه)