نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار دانشکده زمین شناسی پردیس علوم دانشگاه تهران، ایران
2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده زمین شناسی پردیس علوم دانشگاه تهران، ایران
چکیده
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
The Dalichai Formation at the Guydagh stratigraphic section in the southeast of Maragheh, (Western Alborz), with measured thicknesses of 198 meters (consisting of limestone, Calcareous shale, shale limestone, shale and marl) contain terrestrial (spores and pollen grains) and marine (dinoflagellate cysts, acritarchs, foraminiferal test linings and scolecodont) palynomorphs. This assemblage is formed from diverse and moderately-preserved palynomorphs. The recognized palynofloras includes 16 species of spores (assigned to 14 genera) and 19 species of pollen grains (belong to 11 genera). Based on presence of Klukisporites variegatus, Klukisporites Zone and Klukisporites variegatus Subzone are identified and assigned to the Middle Jurassic (late Bajocian - Callovian) in age. Comparing obtained data from this study and data gained from Dalichai equivalent sediments in Iran (Central and Eastern Alborz, Central Iran and Kopet Dagh geological zones) and other parts of the world (Australia, Afghanistan, Egypt, China, India and etc.), resulted similar climates (mild to warm and humid) during Middle Jurassic (Dogger) in these areas (due to similar vegetation). Based on recognized miospores and their frequency, Conifers, Pteridospermophyta, Pterophyta, Ginkgophyta, Lycophyta and Cycadophyta formed Dalichai vegetation at the studied section. The presence of warm water dinoflagellates such as Gonyaulacysta jurassica, Ctenidodinium continuum and Nannoceratopsis pellucida with fungal and algal spores confirmed the domination of warm and humid climate.
کلیدواژهها [English]
مقدمه
نهشتههای ژوراسیک در کوههای البرز، گسترش جغرافیایی وسیعی دارند. توالیهای مذکور به دو چرخه رسوبی مجزا مربوط هستند که مرز آنها به رویدادهای زمینساختی نسبت داده شده است. سنگهای نخستین چرخه رسوبی (تریاس بالایی - اوایل ژوراسیک میانی) با ضخامت چندهزار متر، معرف حوضههای مردابی - دریاچهای و گاه دریایی کمعمق بوده است و توالیهای ضخیمی از شیل، ماسهسنگ و گاهی میان لایههایی از سنگ آهک فسیلدار را شامل میشود که با عنوان سازند شمشک / گروه شمشک شناخته شدهاند. رسوبات چرخه رسوبی دوم (ژوراسیک میانی - بالایی) که با نام گروه مگو شناخته میشود، بیشتر شامل ردیفهای دریایی دارای مارن و سنگ آهکهای مارنی سازند دلیچای (ژوراسیک میانی) و سنگ آهکهای سازند لار (ژوراسیک پسین) هستند (آقانباتی 1389). گسترش جغرافیایی سازند دلیچای، محدود به البرز (دماوند، کرج، آبیک، شمال قزوین، درة هراز، سمنان، جام، شاهرود و ...) نبوده و این سازند همچنان در کوههای سلطانیة زنجان، مراغه، آبگرم همدان و جنوبشرقی دریاچه ارومیه گزارش شده است (آقانباتی 1393). در بیشتر برشهای چینهشناسی مطالعهشده، مرز زیرین این سازند را ناپیوسته و مرز بالایی آن را تدریجی دانستهاند.
سازند دلیچای، فونای متنوعی مانند آمونیت، بلمنیت، دوکفهای، براکیوپود، خارپوست، اسفنج، بریوزوئر و فرامینیفر دارد. همچنین در سالهای اخیر با مطالعة لایههای شیلی و مارنی، نشان داده شد پالینومورفها در این طبقات حفظشدگی خوبی دارند. براساس محتوای ماکرو - میکروفسیلها تاکنون سن برشهای متعددی از این سازند تعیین شده است(Seyed-Emami et al. 1985, 1989, 2000; Wheeler & Sarjeant 1990; Schioler et al. 2002; Majidifard 2004; Ghasemi-Nejad et al. 2012; Mafi et al. 2013; (Dehbozorgi et al. 2013; Hashemi Yazdi et al. 2015؛ شهرابی 1373؛ قاسمینژاد و خاکی 1381؛ شفیعزاد و همکاران 1381؛ شفیعزاد و سید امامی 1384؛ نیک نهاد 1386؛ وزیری و همکاران 1390،1387؛ قاسمینژاد و همکاران 1387؛ سجادی و همکاران 1388؛ صباغیان 1388؛ اورک 1389؛ برومند و همکاران 1392؛ ده بزرگی 1392؛ نویدی و همکاران 1393؛ سعادتی جعفرآبادی و همکاران 1392؛ هاشمی یزدی و همکاران 1393؛ هاشمی یزدی 1394). هدف این مطالعه، استفاده از پالینومورفها در تعیین سن و آبوهوای محیط دیرینه سازند دلیچای در برش چینهشناسی گویداغ است.
موقعیت جغرافیایی و راههای ارتباطی برش چینهشناسی مطالعهشده
برش چینهشناسی گویداغ در 14 کیلومتری جنوبشرق شهرستان مراغه، حدود 2 کیلومتری شمال روستای گوی دره پایین (کوه گویداغ) قرار دارد. برای دسترسی به برش چینهشناسی مذکور میتوان از جاده مراغه به هشترود استفاده کرد. مختصات جغرافیایی قاعده سازند دلیچای در برش چینهشناسی گویداغ N 37о 16′ 47/1" و 59 /6" 46о 16′ E است (شکل 1).
سازند دلیچای در برش چینهشناسی گویداغ با 198 متر ضخامت، بیشتر از آهک و شیل آهکی سبز زیتونی تا خاکستری تشکیل شده است. همبری سازند دلیچای با نهشتههای گروه شمشک (در زیر) بهعلت نبود شواهد ناپیوستگی مانند افق کنگلومرای کوارتزی سفیدرنگ، قلوههای لیمونیتی، ترک گلی، افق رس آهندار و ... (آقانباتی 1393) تدریجی است. همچنین، شباهت بین پالینومورفهای سازند دلیچای با سازند شمشک در برش چینهشناسی مطالعهشده نیز اثباتی بر تدریجیبودن مرز زیرین این سازند است. مرز بالایی سازند مذکور با سازند لار بهصورت پیوسته است (شکل 2). آدابی و ابرقانی (1379)، ابرقانی و آدابی (1380)، اورک (1389) و آقانباتی (1393) نیز مرز بالا و پایین سازند دلیچای در ناحیه مراغه را تدریجی دانستهاند.
شکل 1- موقعیت جغرافیایی و راههای دسترسی به برش چینهشناسی گویداغ، جنوبشرق مراغه
شکل 2- ستون چینهشناسی و نمایی از سازند دلیچای در برش چینهشناسی گویداغ
روش کار
تاکنون مطالعات پالینولوژیکی متعددی روی رخنمونهای سازند دلیچای در البرز شرقی و مرکزی صورت گرفته است. برای مطالعة این سازند در البرز غربی، برش چینهشناسی گویداغ در جنوبشرقی مراغه انتخاب شد. تعداد 23 نمونه از طبقات مناسب سازند مذکور برداشت شد. برای مطالعة تغییرات پالینومورفها در مرز زیرین سازند مطالعهشده، دو نمونه نیز از انتهای سازند شمشک برداشت شد. نمونهها در آزمایشگاه به روش فیپس و پلی فورد (Phipps & Playford (1984 آمادهسازی (Maceration) شدند. از هر نمونه، 3 اسلاید و در مجموع، 75 اسلاید برای مطالعات پالینولوژیکی آماده شد. پالینومورفهای موجود در اسلایدهای تهیهشده با میکروسکوپ نوری با لنز 40 و 100 مطالعه شد و از پالینومورفهای با حفظشدگی نسبتاً خوب با لنز 100 و به کار بردن روغن ایمرسیون (Immersion Oil) توسط دوربین دیجیتالی، عکسبرداری صورت گرفت. همچنین برای تعیین آبوهوای محیط دیرینه سازند مذکور، گیاهان والد میوسپورها، شناسایی و فراوانی میوسپورها محاسبه شد. نمودار درصد فراوانی گروههای مختلف رسم شد. سپس مقایسة فراوانی گروههای مختلف گیاهی صورت گرفت. در انتها، بازسازی ویژگیهای محیط تشکیل رسوبات دیرینه باتوجهبه شرایط محیط زندگی گیاهان امروزی انجام شد.
پالینواستراتیگرافی سازند دلیچای در برش چینهشناسی گویداغ
نمونههای برداشتشده از سازند دلیچای در برش چینهشناسی مطالعهشده، دربرگیرندة اسپورها (Spores)، پولنها (Pollen grains)، داینوسیستها (Dinocysts)، پوسته داخلی فرامینیفرها (Foraminiferal test linings)، اکریتارکها (Acritarchs)، اسکلوکودونتها (Scolecodonts) و اسپور قارچ با حفظشدگی متوسط بود. در نمونههای برداشتشده از برش مطالعهشده، در مجموع، 22 گونه اسپور (متعلق به 18 جنس) و 21 گونه پولن (متعلق به 12 جنس) شناسایی شد که از این تعداد، 16 گونه اسپور (متعلق به 14 جنس)، 19 گونه پولن (متعلق به 11 جنس) ازسازند دلیچای و 13 گونه اسپور (متعلق به 11 جنس) و 11 گونه پولن (متعلق به 8 جنس) به دو نمونه از انتهای سازند شمشک مربوط بود. نکتة بسیار مهم این است که بیشتر پالینومورفهای موجود در دو نمونة انتهایی سازند شمشک با نمونههای سازند دلیچای مشترک بودند (تصویر برخی از آنها در PLATE 1 و PLATE 2 آورده شده است). میوسپورها در این برش چینهشناسی به ترتیب فراوانی، شامل پولنهای بدون دهانه (Inaperturate)، پولنهای دوباله (Bisaccate pollen)، اسپورهای ترایلت، پولنهای مونولت، پولن تکشیاره (Monosulcate) و تکباله بودند. براساس حضور و فراوانی گونةKlukisporites variegatusدر بین مجموعه پالینومورفها زون رسمی Klukisporites Zone و زیرزون رسمی Klukisporites variegatus Subzone در سازند دلیچای و در انتهای سازند شمشک شناسایی شد (شکل 3).
شکل 3- گسترش چینهشناسی میوسپورهای سازند دلیچای و پالینوزون زیستی شناساییشده در برش چینهشناسی گویداغ
مقایسة پالینوزون ژوراسیک میانی با پالینوزونهای همزمان در ایران
تاکنون مطالعات پالینولوژیکی متعددی روی رسوبات ژوراسیک ایران در حوضههای البرز، ایران مرکزی و کپه داغ انجام گرفته است. کیمیایی ((Kimyai 1968, 1974، نخستین مطالعة پالینولوژیکی را روی رسوبات زغالدار ژوراسیک پیشین و میانی شمالغرب کرمان انجام داد که به شناسایی پالینوفلوراهای متنوعی منجر شد (نمونههایی که با علامت ستاره (*) مشخص شدهاند، تنها در دو نمونة انتهایی سازند شمشک مشاهده شدهاند).
پالینوفلوراهای مذکور، نمونههای مشترکی (در حد جنس) با برش چینهشناسی مطالعهشده را شامل میشوند که عبارتند از:
Cyathidites, Deltoidospora, Dictyophyllidites, Klukisporites, Alisporites, Inaperturopollenites (Araucariacites), Cerebropollenites, Monosulcites (Cycadopites), Perinopollenites*, Podocarpidites, Tsugapollenites (Callialasporites).
ارژنگ (Arjang 1975) در رسوبات ژوراسیک حوضه کرمان، دو زون رسمی Concavisporites (Dictyophyllidites) Zone به سن ژوراسیک زیرین (لیاس) و Klukisporites Zoneو یک زیرزون Klukisporites variegatus Subzoneبه سن ژوراسیک میانی (دوگر) معرفی کرد. او مرز بین این دو زون را ظهور گستردة گیاه Klukia exilis (Phillips) Raciborski 1890 والد میوسپور Klukisporitesمیداند. از میوسپورهای مشابه در زونهای زیستی مذکور با برش چینهشناسی مطالعهشده به تاکسای زیر اشاره میشود:
Cyathidites australis, Concavisporites labrapunctatus (Dictyophyllidites harrisii), Concavisporites spersicus (Dictyophyllidites mortonii), Klukisporites variegatus.
آچیلز و همکاران (Achilles et al. 1984) در رسوبات مزوزوئیک (نورین تا دوگر) البرز در نواحی طزره (البرز شرقی)، زیرآب (شمال البرز مرکزی) و سنگرود (البرز غربی) براساس محتوای پالینوفلورای آنها زون و زیرزونهای متعددی را تعریف کردند. زونDuplexisporites problematicus (Striatella seebergensis) Ischyosporites (Klukisporites) variegatus Leptolepidites argenteaeformis Zone متعلق به دوگر (ژوراسیک میانی)، بهعلت وجود گونههای مشترک مانندIschyosporites (Klukisporites) variegatus, Alisporites grandisو Perinopollenites elatoides* تا حدودی با برش چینهشناسی مطالعهشده (البرز غربی) انطباق دارد. آنها به تبعیت از ارژنگ (Arjang 1975) و اشرف (Ashraf 1977)، مرز بین ژوراسیک پیشین - میانی را ظهور گونه Ischyosporites (Klukisporites) variegatusو نبود گونه Concavisporites (Dictyophyllidites) در نظر گرفتند.
بهار آواج و کومار (1986 Baharadwaj & Kumar) در رسوبات زغالدار شمالشرق حوضه کرمان، سه زون تجمعی به نامهایA, B, C را به ترتیب براساس فراوانی Dictyophyllidites،Cyathiditesو Klukisporitesمعرفی کردند. زون تجمعی محلی B را براساس فراوانی جنس Cyathidites به سن دوگر پیشین و C را براساس فراوانی جنس Klukisporites به سن دوگر پسین معرفی کردند. آنها برخلاف ارژنگ (Arjang 1975)، میوسپورKlukisporites variegatus را گونة کلیدی جداکنندة مرز ژوراسیک پیشین - میانی حوضه کرمان در نظر نگرفتند؛ بلکه ظهور آن را شروع دوگر بالایی دانستند. بهدلیل حضور جنس Klukisporitesدر تمامی طول برش چینهشناسی مطالعهشده، زون B و C از یکدیگر تفکیکپذیر نبودند. جنسهای مشترک بین زونهای تجمعی B و C با برش چینهشناسی مطالعهشده عبارتند از:
Lycopodiumsporites (Retitriletes), Klukisporites, Cyathidites, Dictyophyllidites, Cycadopites, Araucariacites, Gleicheniidites.
سجادی و همکاران (Sajjadi et al. 2007) در برش سنجدک از سازند کشف رود (باژوسین - باتونین) در حوضه کپه داغ، سه زون تجمعی محلی (A - C) را معرفی کردند. میوسپورهای مشابه موجود در برش چینهشناسی سنجدک با برش چینهشناسی مطالعهشده عبارتند از:
Concavissimisporites punctatus, Cyathidites australis, Dictyophyllidites harrisii, D. mortonii, Gleicheniidites senonicus, Klukisporites variegatus, Sellaspora asperata, Araucariacites australis, Alisporites grandis, A. similis, A. lowoodensis, Podocarpidites astrictus.
هاشمییزدی (1387) با مطالعة سازند دلیچای در برش چینهشناسی بلو (البرز مرکزی) در شمال سمنان، باتوجهبه فراوانی گونة Klukisporites variegatus، پالینوزون Klukisporites variegatus abundance Zone را معرفی کرد. پالینوفلوراهای مشترک برش چینهشناسی مطالعهشده با برش چینهشناسی بلو عبارتند از:
Dictyophyllidites harrisii, D. mortonii, Dictyotosporites complex*, Klukisporites variegatus, Gleicheniidites senonicus, Concavissimisporites punctatus, Sellaspora asperata, Alisporites grandis, A. lowoodensis, A. similis, Araucariacites australis, Callialasporites turbatus, Cerebropollenites macroverrucosus, Chasmatosporites major, Podocarpidites astrictus.
نویدی (1392) با مطالعة میوسپورهای سازند دلیچای در برش چینهشناسی دیکتاش (شمال شرق سمنان)، زون تجمعی Contignisporites-Striatella assemblage zone و زون فراوانی Classopollis abundant zone را معرفی کرد. او براساس حضور گونة Contignisporites burgeri و گونههای مختلف جنس Striatella،سن باژوسین پسین - باتونین را برای قسمت پایینی برش چینهشناسی دیکتاش پیشنهاد کرد و باتوجهبه فراوانی ناگهانی جنس (Corollina) Classopollis،سن کالووین را برای قسمتهای بالایی برش چینهشناسی پیشنهاد کرد. پالینوفلوراهای مشترک در برش چینهشناسی مطالعهشده با برش چینهشناسی دیکتاش عبارتند از:
Aequitriradites norrisii*, Concavissimisporites punctatus, Concavissimisporites verrucosus*, Cyathidites australis, Dictyophyllidites mortonii, D. harrisii, Gleicheniidites senonicus, Klukisporites variegatus, Araucariacites australis,Alisporites australis*, Alisporites lowoodensis, Alisporites similis, Alisporites grandis, Callialasporites turbatus, Cerebropollenites macroverrucosus, Chasmatosporites apertus, C. major, Podocarpidites astrictus, P. multesimus, P. ellipticus, Platysaccus queenslandi.
هاشمییزدی (1394) و ده بزرگی (1392) با مطالعة پالینواستراتیگرافی سازند دلیچای در برشهایی از البرز مرکزی و البرز شرقی، براساس حضور و فراونی گونة Klukisporites variegatus، زون رسمی Klukisporites Zone و زیرزون رسمی Klukisporites variegatus Subzone را به سن باژوسین پسین - کالووین پسین شناسایی کردند. میوسپورهای مشترک برشهای مطالعهشده در البرز مرکزی و شرقی با برش چینهشناسی مطالعهشده (در البرز غربی) عبارتند از:
Aequitriradites norrisii*, Concavissimisporites punctatus, Concavissimisporites verrucosus*, Cyathidites australis, Dictyophyllidites mortonii, D. harrisii, Dictyotosporites complex*, Gleicheniidites senonicus, Klukisporites variegatus, Neoraistrickia sp., Retitriletes polygonatus, Sellaspora asperata, Alisporites australis*, A. lowoodensis, A. similis, A. grandis, Araucariacites australis, Callialasporites turbatus, Cerebropollenites macroverrucosus, Chasmatosporites apertus, C. major, Perinopollenites elatoides*, Platysaccus queenslandi, Biretisporites sp, Retitriletes sp., Podocarpidites ellipticus, Podocarpidites astrictus.
هاشمییزدی (1394) همچنین با مطالعة سازند هجدک در برش چینهشناسی اشکلی (ایران مرکزی)، براساس حضور و فراوانی میوسپور Klukisporites variegatus،زون Klukisporites Zone و زیرزون Klukisporites variegatus Subzone را شناسایی و سن آن را ژوراسیک میانی (دوگر) پیشنهاد کرد. گونههای مشترک با برش مذکور عبارتند از:
Alisporites australis*, A. similis, Araucariacites australis, Biretisporites sp, Chasmatosporites major, Concavissimisporites punctatus, Concavissimisporites verrucosus*, Cyathidites australis, Cycadopites sp., Dictyophyllidites mortonii, D. harrisii, Gleicheniidites senonicus, Klukisporites variegatus.
مقایسة پالینوزون ژوراسیک میانی با پالینوزونهای همزمان در سایر نقاط دنیا
تاکنون پالینوزونهای متعددی با مطالعة رسوبات ژوراسیک در نقاط مختلف دنیا معرفی شده است (جدول 1). مهمترین آنها عبارتند از:
بالم (Balme 1957) با مطالعة رسوبات ژوراسیک پیشین تا کرتاسة پیشین استرالیا، ابتدا سه زون تجمعی I، IIa و IIb را معرفی کرد. سپس او (Balme 1964) این پالینوزونها را تغییر نام داد و زون I را Exesipollenites Assemblage (ژوراسیک پیشین - ژوراسیک میانی)، زون IIa راAssemblage Dampieri(ژوراسیک میانی - پسین) و IIb را Microcachryidites Assemblage(کرتاسة پیشین) نامگذاری کرد. پالینوزونهای معرفیشدة سازند دلیچای در برش چینهشناسی مذکور با قسمتی از پالینوزون Dampieri Assemblage معرفیشده توسط بالم (Balme 1964) مطابقت دارد. میوسپورهای مشترک (در حد جنس) عبارتند از:
Cyathidites, Gleicheniidites, Lycopodiumsporites (Retitriletes), Araucariacites australis, Bisaccate pollen.
ریسر و ویلیامز (Reiser & Williams 1969) در حوضه سورات (Surat) در ایالت کوئینزلند استرالیا، دو زون تجمعی به نامهای Classopollis chateaunovi Assemblage zone و Tsugapollenites (Callialasporites) segmentatus -
T. dampieri Assemblage zone را در بازة زمانی توآرسین میانی - ولگین (تیتونین) معرفی کردند.
جدول 1- مقایسةپالینواستراتیگرافیسازنددلیچایدربرشچینهشناسی مطالعهشده باسایرنقاطایرانوجهان (برگرفته از ده بزرگی 1392و هاشمی یزدی 1393 با تغییرات)
پالینوزونهای معرفیشده در سازند دلیچای در برش چینهشناسی مطالعهشده، با دومین زون تجمعی بهصورت بخشی انطباقپذیر است. پالینوفلوراهای مشابه سازند دلیچای با این زون تجمعی، Cyathiditesspp.,Dictyophyllidites mortonii وPerinopollenites elatoides *را شامل میشود.
فیلاتف Filatoff 1975)) در حوضه پرت (Pert) استرالیا دو زون تجمعی به نامهایExesipollenites tumulus Assemblage Zone در بازة زمانی هتانژین - باژوسین میانی و Callialasporites dampieri Assemblage Zone در بازة زمانی باژوسین میانی - کیمیریجین را معرفی کرد. همچنین، فیلاتف برای زون تجمعی اخیر، چهار زیرزون تجمعی مربوط به ژوراسیک میانی (دوگر) تعریف کرد که میوسپورهای مشابه در برش چینهشناسی مطالعهشده با چهار زیرزون معرفیشده عبارتند از:
Klukisporites variegatus, Gleicheniidites senonicus, Dictyotosporites complex*.
اشرف (Ashraf 1977) برای رسوبات رتین تا ژوراسیک شمال افغانستان، پنج پالینوزون معرفی کرد. او مرز لیاس - دوگر را در نخستین حضور Ischyosporites (Klukisporites) و ناپدیدشدن Concavisporites (Dictyophyllidites) منطبق میداند. پالینوزونIschyosporites (Klukisporites) variegatus-Duplexisporites (Striatella) problematicus (seebergensis) مربوط به دوگر با برش چینهشناسی مطالعهشده منطبق است.
میوسپورهای مشابه با پالینومورفهای مطالعهشده در حد جنس عبارتند از:
Biretisporites, Gleicheniidites, Klukisporites, Lycopodiumsporites (Retitriletes), Neoraistrickia, Verrucosisporites*, Cycadopites, Podocarpidites.
بژاک و ویلیامز (Bujak & Williams 1977) با مطالعة میوسپورها و داینوسیستهای رسوبات ژوراسیک شرق کانادا، ده پالینوزون براساس داینوسیست ارائه کردند. میوسپورهای مشابه با برش چینهشناسی مطالعهشده در حد جنس عبارتند از:
Klukisporites, Callialasporites, Cerebropollenites.
لوند و پدرسن (Lund & Pedersen 1985) پالینوفلوراهای شرق گرینلند (Greenland) در دانمارک را مطالعه و چهار زون تجمعی A-D و هفت زیرزون (در بازة زمانی پلنزباخین - کیمیریجین پیشین) معرفی کردند. زون C و زیرزونهای C2 (باژوسین) و C3 (باتونین - کالووین) با میوسپورهای مطالعهشده تا حدودی مطابقت دارد. میوسپورهای مشابه با برش چینهشناسی مطالعهشده عبارتند از:
Araucariacites australis, Callialasporites turbatus, Cerebropollenites macroverrucosus, Chasmatosporites apertus, Deltoidospora sp., Densoisporites sp., Neoraistrickia sp., Klukisporites variegatus, Perinopollenites elatoides*.
کوپلهاس و نیلسن (Koppelhus & Nielsen 1994) برای نهشتههای متعلق به ژوراسیک پیشین تا میانی دانمارک، پنج پالینوزون معرفی کردند. گفتنی است هیچیک از فرمهای نامبرده در نام این پالینوزونها در برش چینهشناسی مطالعهشده حضور ندارند. میوسپورهای مشترک این حوضه با برش مطالعهشده عبارتند از:
Densoisporites sp., Gleicheniidites senonicus, Ischyosporites (Klukisporites) variegatus, Retitriletes spp., Araucariacites australis, Callialasporites spp., Cycadopites spp., Perinopollenites elatoides*.
کوپلهاس و باتن (Koppelhus & Batten 1996) برای نهشتههایی با محدودة زمانی ژوراسیک پیشین تا میانی در دانمارک، پالینوزونCallialasporites- Perinopollenites Zone (Dybkjær 1991 emend. Koppelhus & Nielsen 1994) با محدودة زمانی آآلنین - باتونین را شناسایی کردند. این پالینوزون تقریباً با برش چینهشناسی مطالعهشده منطبق است. میوسپورهای مشترک این حوضه با برش چینهشناسی مطالعهشده عبارتند از:
Callialasporites spp., Perinopollenites elatoides*.
وانگ و همکاران (Wang et al. 1998) با مطالعة میوسپورهای ژوراسیک میانی حوضهای (Xinjiang) در چین، سه زون تجمعیCyathidites- Cycadopites- Quadraeculina assemblage zone (CCQ) به سن آآلنین تا باژوسین،Cyathidites- Classopollis- Picites assemblage zone (CCP) به سن باتونین پیشین و Granulatisporites- Classopollis-Podocarpidites assemblage zone (GCP) به سن باتونین پسین را معرفی کردند. میوسپورهای مشترک برش چینهشناسی مطالعهشده با این حوضه در چین شامل Araucariacites australis, Concavissimisporites punctatus, Cyathidites australis, Deltoidospora sp., Gleicheniidites senonicus, Klukisporites variegatus, Neoraistrickia sp., Podocarpidites minisculus, Dictyophyllidites harrisii, است.
مک کلار (Mckellar 1998)، هشت پالینوزون را برای حوضه سورات (Surat) استرالیا در بازة زمانی هتانژین تا تیتونین میانی معرفی کرد که تنها دو پالینوزون مربوط به ژوراسیک میانی با برش چینهشناسی مطالعهشده تا حدودی منطبق هستند. نخستین پالینوزون، Camarozonosporites ramosus Association Zone (توآرسین تا باژوسین میانی ـ پسین) است که میکروفلوراهای مشترک این پالینوزون با برش چینهشناسی مطالعهشده Klukisporites variegates وCallialasporites spp. است.
دومین پالینوزون،Aequitriradites norrisii Association Zone (باتونین) است که اگرچه گونههای مذکور در نام پالینوزون در برش چینهشناسی مطالعهشده وجود ندارند، دو میکروفلورای مشترک شاملConcavissimisporites verrucosus*وSellaspora asperataحضور دارند.
محمود و معاود (Mahmoud & Moawad 2000) پالینومورفهای نهشتههای ژوراسیک میانی تا کرتاسه میانی در صحرای غرب مصر را مطالعه کردند. میوسپورهای مشترک این حوضه با برش چینهشناسی مطالعهشده در بازة زمانی باتونین تا کالووین عبارت است از:
Deltoidospora spp., Densoisporites spp., Ischyosporites (Klukisporites) spp., Araucariacites australis, Cycadopites spp.
تریپاتی (Tripathi 2001) برای حوضه راجمحال (Rajmahal) در هند، چندین پالینوزون در محدودة زمانی پرمین پیشین تا کرتاسه پیشین معرفی کرد. در این میان ASSEMBLAGE– 5 (آآلنین تا باژوسین) با قسمت پایین برش چینهشناسی مطالعهشده منطبق است. فرمهای مشترک بین این دو حوضه عبارتند از:
Cyathidites, Araucariacites, Alisporites, Callialasporites, Podocarpidites.
یین و ژنگ (Yin & Zhang 2002) برای حوضهای در شمالغرب چین، سه پالینوزون در محدودة زمانی (آآلنین تا باتونین) معرفی کردند که عبارتند از:
Cyathidites- Psophophaera- Cycadopites assemblage (آالنین- باژوسین)
Cyathidites- Quadraeculina- Classopollis assemblage (باتونین پیشین)
Cyathidites- Callialasporites- Classopollis assemblage (باتونین پسین) آنهاNeoraistrickiagristhorpensis (truncata) را مشخصة ژوراسیک میانی در اروپا وCyathiditesوDeltoidosporaرا از عناصر شاخص ژوراسیک میدانند که دو جنس اخیر در برش چینهشناسی مطالعهشده وجود دارند. میوسپورهای مشترک با برش چینهشناسی مطالعهشده از سازند دلیچای با زون تجمعی اول عبارتند از:
Cyathidites australis, Dictyophyllidites mortonii, Araucariacites australis.
سایر میکروفلوراهای مشترک بین برش چینهشناسی مطالعهشده و زون تجمعی دوم به غیر از میوسپورهای بالا عبارتند از:
Concavissimisporites variverrucatus (verrucosus)*, Klukisporites variegatus, Chasmatosporites apertus.
میوسپورهای مشترک بین برش چینهشناسی مطالعهشده با زون تجمعی سوم عبارتند از:
Cyathidites australis, Klukisporites variegatus.
ویژایا و سن (Vijaya & Sen 2005) برای حوضه غرب بنگال، دو پالینوزون به نامهایContignisporitescooksoniae Assemblage با محدودة زمانی ژوراسیک میانی (باژوسین پسین- باتونین) و Murospora florida Assemblage با محدودة زمانی انتهای ژوراسیک میانی - پسین را معرفی کردند. آنها فراوانی پولن Callialasporitesبا گونههای
C. dampieri,. C turbatus, C. trilobatusوC. segmentatusرا از مشخصات پالینوزون اول عنوان کردند. پالینوزون اول و قسمتی از پالینوزون دوم، با وجود میکروفلوراهای مشترک زیر، تا حدودی با برش چینهشناسی مطالعهشده منطبق است:
Dictyophyllidites harrisii, Gleicheniidites senonicus, Lycopodiacidites (Sellaspora) asperatus (asperata), Alisporites grandis, Araucariacites australis, Podocarpidites spp.
استفانو (Stefanowicz 2008) با مطالعة میکروفلورای شمالغرب اسکاتلند، پنج پالینوزون (A- E) از پلنزباخین میانی تا باتونین میانی معرفی کرد. تاکسای دو پالینوزون D (باژوسین میانی - باتونین پیشین) و E (باتونین میانی) با پالینومورفهای برش چینهشناسی مطالعهشده تا حدودی مطابقت دارد. میوسپورهای مشترک عبارتند از:
Ischyosporites (Klukisporites), Araucariacites, Callialasporites, Cerebropollenites.
ولخمیر و همکاران (Volkheimer et al. 2008) پالینوفلورای ژوراسیک آرژانتین را مطالعه کردند. میکروفلوراهای مشترک بین باژوسین پسین تا باتونین پیشین این حوضه و برش چینهشناسی مطالعهشدة سازند دلیچای عبارتند از:
Dictyophyllidites, Alisporites, Araucariacites, Callialasporites, Cerebropollenites, Perinopollenites*, Podocarpidites.
جیانگ و همکاران (Jiang et al. 2008)، پالینومورفهای خشکی حوضه تاریم (Tarim) در شمالغرب چین را مطالعه کردند. میوسپورهای مشترک این حوضه با برش چینهشناسی مطالعهشده در ژوراسیک عبارتند از:
Cyathidites australis, Dictyophyllidites harrisii, Klukisporites variegatus, Alisporites lowoodensis, Chasmatosporites major.
اتاوی (Atawy 2009)، پالینوفلوراهای رسوبات پالئوزوئیک تا مزوزوئیک صحرای غربی مصر را در چاه شیبا-1
(Sheiba- 1 well)، مطالعه و چهار زون III I, II, و IV را تعیین کرد. زون II به سن کالووین پسین - آکسفوردین پیشین با برش چینهشناسی مطالعهشده تا حدودی مطابقت دارد. میوسپورهای مشابه عبارتند از:
Cyathidites australis, Dictyophyllidites harrisii, Araucariacites australis, Cycadopites sp., Concavissimisporites punctatus, Concavissimisporites verrucosus*.
اید و ابراهیم (Ied & Ibrahim 2010)، پالینومورفهای شمال صحرای غربی مصر را در چاه آلماز-1 (Almaz-1 well) مطالعه کردند و برای این رسوبات، پنج زون زیستی Classopollis- Circulina- Deltoidospora sp. Assemblage Zone (ژوراسیک پیشین - آآلنین)، Callialasporites trilobatus- Pareodinia ceratophora Assemblage Zone (باژوسین - کالووین)،Klukisporites pseudoreticulatus / Systematophora penicillata Assemblage Zone (آکسفوردین - کیمیریجین)،Pilosisporites trichopapillosus Assemblage Zone / Cribroperidinium orthoceras(کرتاسه پیشین) وDicheripollis etruscus / Balmeisporites glenelgensis / Systematophora silba Assemblage Zone (کرتاسه پیشین) را معرفی کردند. میوسپورهای مشابه برش چینهشناسی مطالعهشده با زون تجمعیCallialasporites trilobatus- Pareodinia ceratophora Assemblage Zoneبا سن باژوسین- کالووین عبارتند از:
Araucariacites australis, Cyathidites australis, Deltoidospora sp., Dictyophyllidites harrisii, Gleicheniidites senonicus.
بورگس و همکاران (Borges et al. 2011)، پالینومورفهای نهشتههای پلنزباخین پسین تا کیمیریجین پیشین جنوب پرتقال را در چندین حوضه مطالعه کردند. میوسپورهای مشابه (در حد جنس) با برش چینهشناسی مطالعهشده، شامل Callialasporites,Perinopollenites*, Ischyosporites(Klukisporites), Cyathidites میشود.
روستورتسوا (Rostortseva 2011) برای رسوبات ژوراسیک میانی شمالغرب مسکو، دو پالینوزون Palynocomplex I (باتونین) و Palynocomplex II (کالووین) را معرفی کرد. این دو پالینوزون با برش چینهشناسی مطالعهشده، تقریباً منطبق هستند. میوسپورهای مشترک عبارتند از:
Cyathidites australis, Densoisporites sp., Gleicheniidites senonicus, Klukisporites variegatus, Lycopodiumsporites (Retitriletes), Neoraistrickia, Alisporites, Podocarpidites.
مانتل و رایدینگ (Mantle & Riding 2012) پالینوفلوراهای چندین حوضه استرالیا را در بازة ژوراسیک میانی (باژوسین- باتونین) مطالعه کردند. میوسپورهای مشترک آن با برش چینهشناسی مطالعهشده عبارتند از:
Alisporites, Araucariacites, Callialasporites, Perinopollenites*, Cyathidites, Klukisporites, Dictyophyllidites, Retitriletes, Gleicheniidites, Cycadopites, Neoraistrickia, Dictyotosporites*, Concavissimisporites.
زوبا و همکاران (Zobaa et al. 2013) نهشتههای شمالغرب صحرای مصر را در محدودة زمانی ژوراسیک میانی تا کرتاسه میانی براساس پالینومورفها مطالعه کردند. میوسپورهای مشترک این نهشتهها در ژوراسیک میانی با برش چینهشناسی مطالعهشده عبارتند از:
Deltoidospora sp., Dictyophyllidites harrisii, Gleicheniidites senonicus, Araucariacites australis.
نیکیتنکو و همکاران (Nikitenko et al. 2013)، پالینوفلوراهای رسوبات ژوراسیک تا کرتاسه حوضهای (Anabar) در سیبری را مطالعه کردند. میوسپورهای مشابه با برش چینهشناسی مطالعهشده عبارتند از:
Cyathidites australis, Gleicheniidites senonicus, Klukisporites variegatus, Perinopollenites elatoides*, Neoraistrickia sp., Alisporites spp.
اید و لاشین (Ied & Lashin 2016) با مطالعة پالینومورفهای نهشتههای شمال شرقی مصر در چاه کبریت -1 (Kabrit -1 (well، شش پالینوزون با محدودة زمانی ژوراسیک تا کرتاسه پیشین را براساس پالینوفلوراها معرفی کردند. میوسپورهای مشابه با برش چینهشناسی مطالعهشده عبارتند از:
Araucariacites australis, Concavissimisporites punctatus, Cyathidites australis, Dictyophyllidites harrisii, Gleicheniidites senonicus.
مقایسة پالینواستراتیگرافی سازند دلیچای در برش چینهشناسی مطالعهشده با برخی از رسوبات مطالعهشده، تقریباً همزمان در ایران و نقاطی از جهان (استرالیا، مصر، چین، هند و ...) نشاندهندة تشابه پوشش گیاهی و درنتیجه آبوهوای نسبتاً مشابه در ژوراسیک میانی (دوگر) در مناطق یاد شده است.
بازسازی محیط دیرینه سازند دلیچای براساس گیاهان والد میوسپورها
میکروفسیلهای گیاهی (اسپورها و پولنها) که اندام تولیدمثلی گیاهان به شمار میروند، شاخص بسیار خوبی برای بازسازی آبوهوای دیرینه قارهها محسوب میشوند (Traverse 2007). با شناخت گیاهان والد میوسپورها و با در نظر گرفتن شرایط زیست گیاهان مشابه امروزی، شرایط آبوهوایی و سایر فاکتورهای محیطی گذشته بازسازی میشود. برای تعیین گیاهان والد میوسپورهای موجود برش چینهشناسی گویداغ (جدول 2) از منابع زیر استفاده شد:
Couper 1960; Dettmann 1963; Mädler 1964; Pocock 1970; Filatoff 1975; Filatoff & Price 1988; Vakhrameev 1991; Dettmann & Clifford 1992; Balme 1995; Abbink 1998; McKellar 1998; Sajjadi & Playford 2002, Rogh 2004; Traverse 1988; Takashi 1991.
جدول 2- قرابت میوسپورهای موجود در سازند دلیچای در برش مطالعهشده
|
Spores |
Botanical affinity |
Palaeoclimate indicators (Olivera et al. 2015) |
|
Biretisporites |
Pterophyta (Hymenophyllaceae?), incertae sedis |
Warm to temperate, relatively wet |
|
Concavissimisporites |
Pterophyta (Cyatheaceae, Schizaeaceae, Dicksoniaceae) |
Warm to temperate, relatively wet |
|
Converrucosisporites |
Pterophyta (Dicksoniaceae) |
Warm to temperate, relatively wet |
|
Cyathidites |
Pterophyta (Cyatheaceae, Dipteridaceae, Dicksoniaceae) |
Warm to temperate, relatively wet |
|
Deltoidospora |
Pterophyta (Cyatheaceae, Dipteridaceae, Dicksoniaceae) |
Warm to temperate, relatively wet |
|
Densoisporites |
Lycophyta |
Warm to temperate, relatively wet |
|
Dictyophyllidites |
Pterophyta (Dipteridaceae, Dicksoniaceae, Cyatheaceae, Matoniaceae) |
Warm to temperate, relatively wet |
|
Gleicheniidites |
Pterophyta (Gleicheniaceae) |
Warm to temperate, relatively wet |
|
Klukisporites |
Pterophyta (Schizaeaceae) |
Warm to temperate, relatively wet |
|
Limbosporites |
Lycophyta |
Warm to temperate, relatively wet |
|
Neoraistrickia |
Lycophyta (Lycopodiaceae, Selginellaceae) |
Warm to temperate, relatively wet |
|
Retitriletes |
Lycophyta (Lycopodium) |
Warm to temperate, relatively wet |
|
Sellaspora |
Pterophyta/Pteridophyta, incertae sedis |
Warm to temperate, relatively wet |
|
Toripustulatisporites |
Pterophyta |
Warm to temperate, relatively wet |
|
Pollen grains |
Botanical affinity |
Palaeoclimate indicators |
|
Alisporites |
Pteridospermophyta (Corystospermaceae) |
Warm, can withstand long periods of drought; seasonal climate |
|
Araucariacites |
Coniferophyta (Araucariaceae) |
?Warm to temperate, relatively wet |
|
Callialasporites |
Coniferophyta (Araucariaceae) |
?Warm to temperate, relatively wet |
|
Cerebropollenites |
Coniferophyta (Taxodiaceae? or Pinaceae?) |
|
|
Chasmatosporites |
Ginkgophyta/Cycadophyta |
Temperate, relatively dry/ dry and warm climate |
|
Cycadopites |
Pteridospermophyta (Peltaspermaceae)/Ginkgophyta/Cycadophyta |
Temperate, relatively dry/ dry and warm climate |
|
Platysaccus |
Pteridospermophyta (Corystospermaceae) |
|
|
Podocarpidites |
Coniferophyta (Podocarpaceae) |
Temperate, relatively dry |
|
Pristinuspollenites |
Pteridospermophyta? |
|
|
Sulcosaccispora |
Pteridospermophyta (Corystospermaceae) |
|
مخروطیان (Coniferophyta) با 55%، حداکثر فراوانی را دارند. سپس پتریدواسپرموفیتا (Pteridospermophyta) با 28%، سرخسهای حقیقی (Pterophyta) با 11%، ژینکوفیتا (Ginkgophyta) با 7/3%، لیکوفیتا (Lycophyta) با 2% و سیکادوفیتا (Cycadophyta) با 3/0% (شکل 5) به ترتیب در برش چینهشناسی گویداغ حضور داشتهاند که نشاندهندة وجود گیاهان مذکور در ترکیب پوشش گیاهی مناطق اطراف محیط تشکیل نهشتههای سازند دلیچای است. برای بازسازی آبوهوا در زمان رسوبگذاری سازند مطالعهشده، شرایط زیست محیطی نمونههای امروزی گروههای گیاهی مذکور بررسی شدند. میوسپورهای منتسب به مخروطیان به خانوادههای آراکاریاسهآ (Araucariaceae)، پودوکارپاسهآ (Podocarpaceae) و تاکسودیاسهآ (Taxodiaceae) متعلق هستند. میوسپورهای Araucariacites و Callialasporitesبه خانواده آراکاریاسهآ (با 28% فراوانی) تعلق دارند که معمولاً در آبوهوای نسبتاً سرد تا معتدل زندگی میکنند (Martínez (et al. 1996 in Volkheimer et al. 2008. میوسپور Cerebropollenites به خانواده تاکسودیاسهآ (با 65% فراوانی) تعلق دارد که جنگلهای گرمسیری و نیمهگرمسیری مردابی را تشکیل میدهند ((Averyanov et al. 2009; Nielsen et al. 2010. Podocarpidites به خانوادة پودوکارپاسهآ (با 7% فراوانی) متعلق هستند، با شرایط گرم سازش دارند (Abbink 1998)، در ارتفاعات رشد میکنند (Nandi 1990) و قادر به انتقال با باد در مسافتهای طولانی از گیاه والد خود هستند (Nielsen et al. 2010). دانههای پولن دوباله Alisporites، Sulcosaccispora و Platysaccus به خانوادة کوریستواسپرماسهآ (Corystospermaceae) و Pristinuspollenites با منشأ نامشخص به پتریدواسپرموفیتا نسبت داده شده است. سرخسهای حقیقی با فراوانی 11%، متنوعترین گروه از میان میوسپورهای مطالعهشده بودند (شکل 4).
شکل 4- درصد فراوانی میوسپورها و گیاهان والد احتمالی آنها در سازند دلیچای در برش چینهشناسی گویداغ
شکل 5- نمودار شماتیک درصد فراوانی نسبی گیاهان والد میوسپورهای شناساییشده در نمونههای سازند دلیچای، برش چینهشناسی گویداغ
سرخسهای حقیقی در محیطهای گرم و مرطوب میزیستهاند (Abbink et al. 2004). در پالینوفلورای مطالعهشده Klukisporitesو Concavissimisporites منتسب به خانوادة شیزاسهآ (Schizaeaceae)، محیطهای گرم و مرطوب و مناطق استوایی تا نیمهاستوایی را ترجیح میدهند (Vakhrameev 1991; Taylor et al. (2009. میوسپورهای Concavissimisporites, Cyathidites، Deltoidospora و Dictyophyllidites منتسب به خانوادة سیاتسهآ (Cyatheceae) در نواحی گرمسیری و نیمهگرمسیری زندگی میکنند (Collinson 1996; Yin & Zhang 2002; Taylor et (al. 2009 و Cyathidites، Deltoidospora و Dictyophyllidites منتسب به خانواده دیپتریداسهآ (Dipteridaceae) در شرایط معتدل، گرم و نیمهگرم و مرطوب رشد میکردهاند(Fakhr 1975; (Van Konijnenburg-Van Cittert 2002. Dictyophyllidites منتسب به خانوادة ماتونیاسهآ (Matoniaceae) در آبوهوای گرم و مرطوب مناطق استوایی تا نیمهاستوایی حضور دارند (Wang & Hao 2002). Concavissimisporites، Cyathidites، Deltoidospora و Converrucosisporitesمتعلق به خانوادة دیکسونیاسهآ (Dicksoniaceae) در مناطق گرم و مرطوب میزیستهاند. Gleicheniiditesمنتسب به خانوادة گلیکنیاسهآ (Gleicheniaceae)، معرف شرایط معتدل و مرطوب است. اسپورهای Sellaspora، Biretisporites و Toripustulatisporites بهطور احتمالی به سرخسها نسبت داده شدهاند.
دانة پولن Chasmatosporites، منتسب به ژینکوفیتا با آبوهوای معتدل گرم یا نیمهگرمسیری سازش داشته است (Wu et al. 2006; Van Konijnenburg- Cittert Van 2008).
لیکوفیتا نیز در شرایطی مشابه با سرخسهای حقیقی یعنی نواحی گرم و مرطوب استوایی و نیمهاستوایی گسترش وسیعی داشتهاند (Abbink et al. 2004). در برش مطالعهشدة میوسپورهای Retitriletes، Limbosporites، Neoraistrickiaو Densoisporites منتسب به لیکوفیتا بود.
دانة پولن Cycadopites نیز به بنتیتالها از گروه سیکادوفیتا نسبت داده شدند که در مناطق گرمسیری و نیمهگرمسیری زندگی میکنند (Vakhrameev 1987).
بازسازی محیط دیرینه سازند دلیچای براساس شرایط گیاهان والد میوسپورها
تغییرات اقلیمی، تغییرات چشمگیری در ترکیب و فراوانی میوسپورها ایجاد میکند. این تغییرات عبارتند از محیط گرم یا سرد، میزان نیازمندی گیاه به آب (محیط مرطوب یا خشک). بر این اساس، گیاهان به چهار گروه تقسیم میشوند(Abbink et al. 2001) که عبارتند از: 1- گیاهان گرما دوست (Thermophytic or Warmer)؛ 2- گیاهان سرما دوست ((Psychrophyticic or Cooler؛ 3- گیاهان رطوبت دوست (Wetter or Hygrophytic) و 4- گیاهان خشکی دوست (Xerophytic or drier). برای بازسازی آبوهوای دیرینه، درصد فراوانی چهار گروه مذکور در برش چینهشناسی گویداغ محاسبه شد و نمودارهای اکولوژیکی مربوط به آن براساس نسبت گونههای drier/wetter و warmer/cooler محاسبه و رسم شد (جدول 3 و شکل 6). براساس نمودارهای ترسیمشده، شرایط آبوهوایی معتدل تا گرم و مرطوب بر محیط تشکیل سازند دلیچای غالب بوده است.
جدول 3- میوسپورهایشاخصوارتباطآنهاباتغییراتاقلیمی (Krupnik et al. 2014; Olivera et al. 2015)
شکل 6- نمودارهای اکولوژیکی سازند دلیچای در طول ستون چینهشناسی برش چینهشناسی گویداغ
همچنین با بررسی گیاهان والد میوسپورها و وجود داینوفلاژلههای شاخص آبهای گرم، مانندGonyaulacysta jurassica,Ctenidodinium continuum, Nannoceratopsis pellucida و اسپورهای قارچ و آلگ نیز حاکمیت این نوع آبوهوا را تأیید میکند.
نتیجه
سازند دلیچای در برش چینهشناسی گویداغ، جنوبشرقی مراغه، واقع در البرز غربی، با 198 متر ضخامت، حاوی پالینومورفهای متنوعی مانند اسپورها، پولنها، سیست داینوفلاژلهها، اکریتارکها، اسکلوکودونتها و اسپورهای قارچ و آلگ با حفظشدگی متوسط است. در این مطالعه، 16 گونه اسپور (متعلق به 14 جنس) و 19 گونه پولن (متعلق به 11 جنس) شناسایی شد. بهعلت حضور و فراوانی Klukisporites variegatusدر بین پالینومورفهای خشکی، Klukisporites Zone و Klukisporites variegatus Subzone، شناسایی و سن ژوراسیک میانی (باژوسین پسین - کالووین) برای این رسوبات تعیین شد. مقایسة پالینومورفهای سازند دلیچای در این برش چینهشناسی با پالینومورفهای معرفیشده در رسوبات تقریباً همزمان البرز شرقی و مرکزی، ایران مرکزی، کپه داغ و سایر نقاط جهان مانند استرالیا، افغانستان، مصر، چین، هند و ...، نشاندهندة تشابه پوشش گیاهی نسبتاً مشابه و درنتیجه، آبوهوای تا حدودی مشابه در ژوراسیک میانی (باژوسین پسین – کالووین) در این مناطق است. قرابت میوسپورهای موجود نیز به ترتیب فراوانی به مخروطیان، پتریدواسپرموفیتا، سرخسهای حقیقی، ژینکوفیتا، لیکوفیتا و سیکادوفیتا نسبت داده شد. با در نظر گرفتن شرایط محیط زندگی نمونههای امروزی گیاهان والد میوسپورها و باتوجهبه فراوانی میوسپورهای متعلق به خانوادههایی مانند آراکاریاسهآ، تاکسودیاسهآ، شیزوآسهآ، دیپتریاسهآ و غیره و همچنین مطالعة میوسپورهای شاخص حساس به تغییرات اقلیمی میتوان نتیجه گرفت نهشتههای سازند دلیچای در برش چینهشناسی مطالعهشده، در شرایط آبوهوای معتدل تا گرم و مرطوب تشکیل شدهاند. حضور داینوفلاژلههای شاخص آبهای گرم، مانندGonyaulacystajurassica, Ctenidodiniumcontinuumو Nannoceratopsispellucidaهمراه اسپورهای قارچ و آلگ نیز حاکمیت این نوع آبوهوا در زمان تشکیل رسوبات مطالعهشده را تأیید میکنند.
)
