محمد قویدل سیوکی؛ مریم السادات حسین زاده مقدم
دوره 26، شماره 1 ، بهار 1389، صفحه 1-24
چکیده
ناحیه مورد مطالعه خولین دره نامیده می شود که در 19 کیلومتری جنوب فاضل آباد و 46 کیلو متری جنوب شرق شهر گرگان قرار دارد.تعداد 62 نمونه بصورت سیستماتیک از رسوبات پالئوزوئیک پیشین این ناحیه برداشت گردید و در آزمایشگاه پالینولوژی مدیریت اکتشاف وزارت نفت مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت. اغلب نمونه ها حاوی پالینومورفهای فراوان (کیتینوزوآ، ...
بیشتر
ناحیه مورد مطالعه خولین دره نامیده می شود که در 19 کیلومتری جنوب فاضل آباد و 46 کیلو متری جنوب شرق شهر گرگان قرار دارد.تعداد 62 نمونه بصورت سیستماتیک از رسوبات پالئوزوئیک پیشین این ناحیه برداشت گردید و در آزمایشگاه پالینولوژی مدیریت اکتشاف وزارت نفت مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت. اغلب نمونه ها حاوی پالینومورفهای فراوان (کیتینوزوآ، آکریتارش، اسکلوکودونت و کریپتوسپور) می باشد که از میان گروههای مختلف پالینومرف، تنها آکریتارش ها در حد جنس و گونه مورد مطالعه قرار گرفتند و در مجموع 55 گونه آکریتارش متعلق به 29 جنس شناسایی شد. واحدهای سنگ چینه ای پالئوزوئیک پیشین در ناحیه مورد مطالعه شامل سازندهای لالون، آبستو و ابرسج می باشد. در این تحقیق مشخص گردید که سازند لالون فاقد پالینومورف بوده و بر مبنای موقعیت چینه شناسی آن، به کامبرین پیشین نسبت داده شد. اما سازند آبستو دارای آکریتارش فراوان از جمله: Saharidia downiei، Acanthodiacrodium ubui، Micrhystridium shinetonense، Dactylofusa squama و Athabascaella penika می باشد که بر مبنای ارزش چینه شناسی آنها زمان اردویسین پیشین (ترمادوسین) برای این سازند پیشنهاد می شود. سازند ابرسج نیز دارای آکریتارش، کیتینوزوآ، اسکلوکودونت و کریپتوسپور فراوان است. از مهمترین آکریتارش های آن می توان Baltisphaeridium perclarum، Orthosphaeridium insculptum، Veryhachium subglobosum، Villosacapsula setosapellicula، Actinotodissus crassus، Tunisphaeridium eisenackii و Dactylofusa spinata را نام برد که زمان اردویسین پسین را برای این سازند پیشنهاد می کنند. بر مبنای ارزش چینه شناسی گونه های آکریتارش در سکانس رسوبی پالئوزوئیک پیشین ناحیه مورد مطالعه دو نبود چینه شناسی بزرگ وجود دارد. اولین نبود چینه شناسی بین سازندهای لالون و آبستو وجود دارد که زمان کامبرین میانی و پسین را در بر می گیرد و معرف عدم رسوبگذاری سازند میلا در ناحیه مورد مطالعه می باشد. دومین نبود چینه شناسی بین سازندهای آبستو و ابرسج وجود دارد که رسوبات بخشی از اردویسین پیشین (آرنیگین) و تمام اردویسین میانی (لانویرین- لاندلین) را در بر می گیرد (آکریتارش های آرنیگین و اردویسین میانی بصورت نابرجا در سازند ابرسج وجود دارند). این دو نبود چینه شناسی احتمالاً با فعالیتهای کوهزایی کالدونین در ناحیه مطابقت دارد.
وجود آکریتارش ها در سازند آبستو و نیز حضور اجتماع کیتینوزوآ، آکریتارش، اسکلوکودونت و کریپتوسپور در سازند ابرسج معرف ته نشین شدن این دو سازند در محیط دریایی کم عمق می باشد. آکریتارش های سازند آبستو کاملا شبیه اجتماعات آکریتارشی است که تا کنون از افق های رسوبی همزمان در زاگرس، ایران مرکزی و سایر نقاط البرز و نیز کشور های الجزایر، لیبی، عربستان سعودی، مراکش، تونس و انگلیس گزارش شده اند که معرف ارتباط قطعی ناحیه مورد مطالعه با ابرقارۀ گندوانا در زمان اردویسین است. آکریتارش های اردویسین پسین انتشاری مشابه در دو ابر قارۀ گندوانا و لورازیا دارند اما وجود بیوزون های کیتینوزوآی مربوط به گندوانا همراه با گونه های آکریتارش سازند ابرسج، بار دیگر ارتباط ناحیه مورد مطالعه را به ابر قارۀ گندوانا در زمان اردویسین پسین نشان می دهد.
لیلا عبدی؛ حسین رحیم پور بناب
دوره 26، شماره 1 ، بهار 1389، صفحه 25-42
چکیده
پلایای میقان به فرم حوضه درون قاره‌ای بسته‌ای میباشد که در 15 کیلومتری شمال شرقی شهر اراک واقع شده‌است. سطح آب پلایای این حوضه متأثر از حجم آبهای زیر زمینی وارده به آن، بارندگی و تبخیر است. به‌منظور مطالعه شورابهها و نحوه تکامل آن با حفر چاهک‌‌هایی در سه روند مشخص از مرکز پلایا به سمت حاشیه آن و به فواصل مشخص 2 کیلومتری، ...
بیشتر
پلایای میقان به فرم حوضه درون قاره‌ای بسته‌ای میباشد که در 15 کیلومتری شمال شرقی شهر اراک واقع شده‌است. سطح آب پلایای این حوضه متأثر از حجم آبهای زیر زمینی وارده به آن، بارندگی و تبخیر است. به‌منظور مطالعه شورابهها و نحوه تکامل آن با حفر چاهک‌‌هایی در سه روند مشخص از مرکز پلایا به سمت حاشیه آن و به فواصل مشخص 2 کیلومتری، ١٩ نمونه شورابه از محدوده پلایا برداشته شد. با انجام آزمایشات شیمی بر روی شورابهها و آنالیز XRD بر روی رسوبات، ترکیبات یونی شورابهها و کانیهای موجود در رسوبات مشخص گردید. کاتیون‌‌های موجود در شورابه به‌ترتیب فراوانی شامل: سدیم، منیزیم، کلسیم و پتاسیم و آنیون‌ها شامل: کلر، سولفات و بیکربنات بودند. کانیهای تبخیری موجود در رسوبات را کلسیت، ژیپس، هالیت، گلوبریت، تناردیت و میرابلیت تشکیل میدهند. بررسی تجزیه شیمیایی آبهای ورودی بیانگر این واقعیت است که این آب‌‌ها دارای نسبت مولی HCO3<<Ca+Mg بوده و در دیاگرام تکامل ژئوشیمیایی شورابهها، از مسیر ژئوشیمیایی (II) تبعیت می‌کنند که مشابه با شورابه دریاچه‌‌های Saline Valley و Dead Valley است. آبهای ورودی دارای تیپNa-(Ca)-(Mg) SO4-Cl-(CO3) میباشند که در طی تکامل ژئوشیمیایی و ته‌نشست کانیهای تبخیری به شورابه‌‌های با تیپ Na-Cl-SO4 تبدیل شدهاند. برای بررسی منشاء یون‌‌های موجود در شورابه‌‌های پلایا، آبهای زیرزمینی موجود در اطراف کویر، که تنها آبهای تأمین کننده یون‌‌های مورد نظر در این منطقه هستند، مورد بررسی قرار گرفتند و رابطه آنها با شورابه منطقه بررسی گردید. بدین ترتیب که سازندهای ناحیه شمال و شمال شرقی حوضه رسوبی میقان و رودخانه آشتیان مهمترین عوامل تأمین کننده یون‌‌های شورابه‌‌های کویر میقان شناخته شدند.
ئارام بایت کل؛ اسدا... محبوبی؛ محبوبه حسینی برزی؛ رضا موسوی حرمی
دوره 26، شماره 1 ، بهار 1389، صفحه 43-68
چکیده
نهشتههای مخلوط آواری-کربناته سازند شیرگشت، به سن اردویسین، در دو برش کوه عاشقان و کوه راهدار، واقع در زیرپهنه کلمرد در ایران مرکزی دارای مجموعه متنوعی از آثار فسیلی هستند. گسترش ایکنوفاسیسها اساساً وابسته به شرایط محیط رسوبی از جمله نوع رسوب، مواد غذایی در دسترس، میزان اکسیژن و سطح انرژی است. نهشتههای سازند شیرگشت در ...
بیشتر
نهشتههای مخلوط آواری-کربناته سازند شیرگشت، به سن اردویسین، در دو برش کوه عاشقان و کوه راهدار، واقع در زیرپهنه کلمرد در ایران مرکزی دارای مجموعه متنوعی از آثار فسیلی هستند. گسترش ایکنوفاسیسها اساساً وابسته به شرایط محیط رسوبی از جمله نوع رسوب، مواد غذایی در دسترس، میزان اکسیژن و سطح انرژی است. نهشتههای سازند شیرگشت در محیطهای رسوبی چون حاشیه ساحلی، دور از ساحل و جزایر سدی- لاگونی تهنشین شدهاند. در این سازند، 5 ایکنوفاسیس شناسایی شدند که 3 نوع ایکنوفاسیس کروزیانا، اسکولایتوس و سیلنیکنوس تحت کنترل بستر و ایکنوفاسیس مخلوط کروزیانا-اسکولایتوس نیز تحت کنترل شرایط رسوبی و شوری محیط تشکیل شدهاند. همچنین، سطوح پیشرونده فرسایشی (سطوح دوباره فعال شده) مناسبترین نواحی جهت گسترش مجموعه ایکنوفاسیسهای تحت کنترل بستر یعنی ایکنوفاسیس گلوسیفانجیتس بوده است. در رسوبات حاشیه ساحلی بالایی- پیش ساحل در مجموعه جزایر سدی پیشرونده تحت تاثیر امواج در این سازند، مجموعه اسکولایتوس و سیلنیکنوس با تنوع کم مشاهده میشوند. همچنین وجود اثر زیستی جانوران رسوب تا معلقخوار (مخلوط کروزیانا-اسکولایتوس) در نهشتههای حاشیه ساحلی میانی و قسمتهای بالایی حاشیه ساحلی پایینی سازند شیرگشت، حاکی از فراوانی مواد غذایی در بستر و ستون آب می باشد. رسوبات مخروطهای شسته شده-لاگونی این سازند که تحت تاثیر نوسانات شوری و اکسیژن قرار گرفتهاند دارای مجموعهای از مخلوط کروزیانا-اسکولایتوس میباشند. رسوبات حاشیه ساحلی پایینی و دور از ساحل سازند شیرگشت، بوسیله مجموعه متنوعی از آثار فسیلی در محیط کاملاً دریایی مشخص میشوند که وجود ساختارهای تغذیه کننده از رسوبات و گریزینگ (ایکنوفاسیس کروزیانا) دلالت بر وجود چنین محیطی است.
الهام اسدی مهماندوستی؛ محمد حسین آدابی؛ بهرام علیزاده
دوره 26، شماره 1 ، بهار 1389، صفحه 69-88
چکیده
میدان نفتی مارون یکی از مهمترین میادین نفتی ایران در جنوب فروافتادگی دزفول شمالی در کمربند چینخورده زاگرس است که تحت مطالعه ژئوشیمی آلی قرار گرفته است. 23 نمونه بیتومن استخراج شده از سازندهای مخزن و منشاء گرو، گدوان، داریان، کژدمی، سروک، گورپی و پابده از چاههای متفاوت میدان نفتی مارون برای اولین بار انتخاب و با دستگاه کروماتوگرافی ...
بیشتر
میدان نفتی مارون یکی از مهمترین میادین نفتی ایران در جنوب فروافتادگی دزفول شمالی در کمربند چینخورده زاگرس است که تحت مطالعه ژئوشیمی آلی قرار گرفته است. 23 نمونه بیتومن استخراج شده از سازندهای مخزن و منشاء گرو، گدوان، داریان، کژدمی، سروک، گورپی و پابده از چاههای متفاوت میدان نفتی مارون برای اولین بار انتخاب و با دستگاه کروماتوگرافی گازی- طیفسنج جرمی (GC-Ms) آنالیز و مورد مطالعه ژئوشیمیایی و بیومارکری قرار گرفت. به منظور مقایسه بیتومن استخراجشده از مخزن بنگستان، تعداد 5 نمونه نفت خام از مخزن بنگستان و یک نمونه از مخزن خامی نیز مطالعه شده است. نسبتهای بیومارکرهای مختلف از برشهای اشباع و آروماتیک از قبیل نمودار تغییرات استران C29/C27 (R) در برابر نسبت Pr/Ph، تغییر مقادیر استرانهای C29، C28، C27، وجود مقادیر کم شاخص گاماسران، تغییرات نسبت ترپانهای سه‌حلقه‌ای C22/C21 در مقابل C24/C23، نسبت پائین ترپانهای سه‌حلقه‌ای C26/C25 در برابر مقادیر بالای C31R/C30Hopane، استفاده از نمودار تغییرات نسبت استران C27 (Dia/Dia+Reg) در برابر مقادیر Pr/(Pr+Ph) و نمودار استاندارد تغییرات مقادیر نسبت دیبنزوتیوفن به فنانترن (Dibenzothiophene/Phenanthrene) در برابر نسبت پریستان به فیتان (Pr/Ph) نشاندهنده تشکیل آنها از سنگ منشاء شیلی-کربناته است.تغییرات نسبت C32-hopane 22S/(22S+22R) در برابر C29-Sterane 20S/(20S+20R)، شاخص متیلفنانترن-1 و تغییرات نسبتهای ایزومری 20S/(S+R) در مقابل abb/(abb+aaa) برای استران C29 نشان میدهد که سنگ یا سنگهای مولد نفت خام مخزن بنگستان و خامی وارد پنجره نفتی شدهاند در حالی که نمونههای بیتومن کژدمی، گرو و گدوان در مرحله اولیه تشکیل نفت بوده و نمونههای آلی گورپی و پابده با قرار گرفتن در محدوده نابالغ، بلوغ کمتری را نسبت به سایر نمونهها نشان میدهند. تغییرات C21/(C21+C29) Sterane ، C27/(C27+ C29) Sterane و MPR در برابر عمق نشان میدهد که با افزایش عمق، بلوغ حرارتی از نمونههای پابده و گورپی به سمت کژدمی و گرو افزایش مییابد.
جهانبخش دانشیان؛ لیلا فضلی؛ داریوش باغبانی
دوره 26، شماره 1 ، بهار 1389، صفحه 89-102
چکیده
در این تحقیق رسوبات سازندهای گورپی و تاربور در چاه قطب آباد واقع در شمال شرق جهرم در استان فارس، به جهت مطالعه زیست چینه نگاری انتخاب شدند. سازندگورپی در این چاه از 450 متر سنگ آهک رسی تشکیل شده که در مرز زیرین خود به طور پیوسته بر روی سازند ایلام و در ...
بیشتر
در این تحقیق رسوبات سازندهای گورپی و تاربور در چاه قطب آباد واقع در شمال شرق جهرم در استان فارس، به جهت مطالعه زیست چینه نگاری انتخاب شدند. سازندگورپی در این چاه از 450 متر سنگ آهک رسی تشکیل شده که در مرز زیرین خود به طور پیوسته بر روی سازند ایلام و در مرز بالایی خود به صورت ناپیوسته زیر سازند تاربور قرار گرفته است. سازند تاربور نیز در این چاه از 105 متر سنگ آهک و سنگ آهک دولومیتی تشکیل شده که در مرز بالای خود به صورت پیوسته زیر سازند ساچون قرار گرفته است. نمونه های برداشته شده از سازندهای فوق در چاه قطب آباد مورد بررسی قرار گرفتند و 15 جنس و 28 گونه از روزن بران پلانکتونیک و 10 جنس و 10 گونه از روزن بران کف زی شناسایی شدند. بر اساس تجمع روزن بران به ویژه گسترش چینه شناسی روزن بران پلانکتونیک شاخص، سن سازند گورپی در چاه قطب آباد کامپانین- ماستریشتین و سازند تاربور ماستریشتین است. براساس حضور و گسترش چینه شناسی روزن بران پلانکتونیک سازند گورپی در برش چاه قطب آباد و مقایسه با بیوزوناسیون ربازینسکی و کارن شش بیوزون معرفی شد که عبارتند از: Globotruncanita elevata Partial Range Zone (Early Campanian) Globotruncana ventricosa Interval Range Zone (Middle Campanian) Radotruncana calarata Total Range Zone (Late Campanian) Globotruncanella havanensis Partial Range Zone (Late Campanian) Globotruncana aegyptiaca Interval Range Zone (Late Campanian) Gansserina gansseri Interval Range Zone (late Late Campanian to Maastrichtian) همچنین برش مورد مطالعه با بیوزوناسیون وایند مقایسه شد و 3 بیوزون Globotruncanita elevata zone, Globotruncanita stuarti- Pseudotextularia varians assemblage zone, Omphalocyclus macroporus - Loftusia sp. assemblage zone تشخیص داده شد.
بهمن سلیمانی؛ منا رجب زاده
دوره 26، شماره 1 ، بهار 1389، صفحه 103-120
چکیده
مخزن خامی در یکی از میادین نفتی جنوب غربی ایران در فروافتادگی دزفول (میدان M) از نظر زون بندی مخزن و مدل سازی با استفاده از نرم افزار RMS مورد بررسی قرار گرفته است. این مخزن از سازندهای فهلیان، گدوان و داریان تشکیل شده و به یازده زون مخزنی تقسیم می شود. این مخزن از نوع مخازن کربناته می باشد. جهت آماده سازی داده ها برای تهیه نقشه ها و ...
بیشتر
مخزن خامی در یکی از میادین نفتی جنوب غربی ایران در فروافتادگی دزفول (میدان M) از نظر زون بندی مخزن و مدل سازی با استفاده از نرم افزار RMS مورد بررسی قرار گرفته است. این مخزن از سازندهای فهلیان، گدوان و داریان تشکیل شده و به یازده زون مخزنی تقسیم می شود. این مخزن از نوع مخازن کربناته می باشد. جهت آماده سازی داده ها برای تهیه نقشه ها و مدل های پتروفیزیکی مخزن خامی، مراحل مختلفی همچون حذف داده های پرت، حذف روند، انتقال داده ها، تهیه گرید زمین شناسی، تعیین ساختار فضائی داده ها انجام شد. بر اساس اطلاعات ژئوفیزیکی و پتروفیزیکی، مدل های ساختمانی و پتروفیزیکی مخزن خامی تهیه شد. با استفاده از مدلهای مذکور و نقشه های میانگین تخلخل و اشباع آب و نسبت ضخامت خالص به کل در تمامی زونها، حجم درجای اولیه نفت مخزن 402 میلیون بشکه متعارفی برآورد گردید.
رضا بهبهانی؛ راضیه لک؛ سعید خدابخش؛ حسن محسنی؛ زهره آتشمرد؛ مجید معینی
دوره 26، شماره 1 ، بهار 1389، صفحه 121-144
چکیده
چکیده به منظوربررسی نقش پارامترهای راک – اول در تعیین نوع کروژن، سیستم تراکت و پتانسیل هیدروکربن زایی، سه ناحیه متفاوت {سازند پابده در زون زاگرس چین خورده، زیر زون رزن- آبگرم (رسوبات ژوراسیک برش ده لیان و قمشلو) ومغزه 15 متری از رسوبات بستر خلیج فارس در ناحیه بوشهر} مورد نمونه برداری قرار گرفتند. مشاهدات صحرائی و بررسیهای ...
بیشتر
چکیده به منظوربررسی نقش پارامترهای راک – اول در تعیین نوع کروژن، سیستم تراکت و پتانسیل هیدروکربن زایی، سه ناحیه متفاوت {سازند پابده در زون زاگرس چین خورده، زیر زون رزن- آبگرم (رسوبات ژوراسیک برش ده لیان و قمشلو) ومغزه 15 متری از رسوبات بستر خلیج فارس در ناحیه بوشهر} مورد نمونه برداری قرار گرفتند. مشاهدات صحرائی و بررسیهای صورت گرفته بر رخسارههای ژوراسیک زیر زون رزن- آبگرم نمایانگر آن است که برش قمشلو از چهار بخش (ماسه سنگ زیرین، شیلهای ماسهای، ماسه سنگ بالایی و تناوب ماسه سنگ با شیلهای میکادار) و برش ده لیان از پنج بخش (شیل، سیلتستون، ماسه سنگ زیرین، آهکهای ماسهای و ماسه سنگ بالایی) تشکیل شده است. بر اساس مطالعات مشابه انجام شده بر رخسارههای سازند پابده (مادستون، پکستون، وکستون و شیل) هفت گروه رخساره میکروسکوپی ( Microfacies ) شناسایی گردیدند. بر اساس آنالیز دانه بندی صورت گرفته بر مغزه مطالعه شده از رسوبات بستر خلیج فارس در منطقه ساحلی بوشهر 5 نوع رسوب سیلت رسی، رس سیلتی، گل ماسهای، گل گراولی و ماسه گلی گراولی شناسایی شدند. بر پایه مطالعات ژئوشیمی آلی، 65 درصد نمونههای بیتومین دار بخشهای میانی و تحتانی سازند پابده در مرحله بالغ (تولید نفت) و 35 درصد آنها در مرحله نابالغ قرار گرفتهاند. بر اساس همین مطالعات نمونههای زیر زون رزن- آبگرم، گاز زا میباشند ولی از نظر توان هیدرو کربن زایی در رتبه ضعیف ( Poor ) قرار میگیرند. با بررسی کروژنهای مطالعه شده، در سازند پابده فراوانی با کروژنهای تیپ II و II-III ، در مغزه بوشهر فراوانی با کروژنهای تیپ II ، III و مخلوط II-III و در زیر زون رزن – آبگرم فراوانی با کروژنهای تیپ III و IV میباشد. بر اساس دیاگرام شاخص هیدروژن در برابر TOC ، نتایج زیر بدست میآید: برای مغزه بوشهر، 73 درصد از نمونههای مطالعه شده مرحله پیشروی آب دریا و 27 درصد مرحله سطح پایین آب را نشان میدهند. همچنین نمونههای سازند پابده مرحله پیشروی آب دریا و نمونههای زیر زون رزن – آبگرم مرحله سطح پایین آب را نشان میدهند.
سید احمد بابازاده؛ سارا بهاران؛ مهناز پروانه نژاد شیرازی؛ محمد بهرامی
دوره 26، شماره 1 ، بهار 1389، صفحه 145-158
چکیده
تشکیلات پابده برای اولین بار در برش تنگ زنجیران (زاگرس چین خورده، فارس داخلی) به منظور معرفی بیوزون ها و گسترش زمانی آنها، بر اساس جدیدترین بیوزوناسیون ارائه شده در حوضه تتیس مطالعه شده است. در این مطالعه 15 بیوزون گزارش شده است (1b- S.triloculinoides Subzone, 1c- G.compressa / P.inconstans Subzone, 2- P.uncinata Zone,3a- M.angulata Subzone,3b- G.pseudomenardii / M.angulata Subzone, 4- G.pseudomenardii Zone, ...
بیشتر
تشکیلات پابده برای اولین بار در برش تنگ زنجیران (زاگرس چین خورده، فارس داخلی) به منظور معرفی بیوزون ها و گسترش زمانی آنها، بر اساس جدیدترین بیوزوناسیون ارائه شده در حوضه تتیس مطالعه شده است. در این مطالعه 15 بیوزون گزارش شده است (1b- S.triloculinoides Subzone, 1c- G.compressa / P.inconstans Subzone, 2- P.uncinata Zone,3a- M.angulata Subzone,3b- G.pseudomenardii / M.angulata Subzone, 4- G.pseudomenardii Zone, 5- M.velascoensis Zone, 6- M.subbotina Zone, 7- M.aragonensis / M.formosa Zone, 8- G.kugleri / M.aragonensis Zone, 9- H.nuttalli Zone,10- M.lehneri Zone, 11- O.beckmanni Zone, 12- M.spinulosa Zone, 13- T.cerroazulensis Zone, 14- H.alabamensis Zone, 15- small Globigerinids- Haploghragmium slingeri Ass., zone.). بر اساس بیوزون های ارائه شده، سن سازند پابده، پالئوسن پیشین (بخش میانی دانین) تا الیگوسن پیشین تعیین شده است.
