شناسنامه علمی شماره
دوره 34، شماره 2 ، تابستان 1397
چکیده
تابستان 97
بیشتر
تابستان 97
مقاله پژوهشی
ژئوشیمی رسوبی
جابر پیله کوهی؛ مهدی جعفرزاده؛ عزیزالله طاهری؛ افشین زهدی
چکیده
برش چپقلو در فاصلۀ 90 کیلومتری جنوبشرق شهر زنجان و در کوه‌های سلطانیه قرار دارد. مطالعۀ حاضر دربارۀ نهشته‌های پرکامبرین پسین شامل سازند بایندور به ضخامت 605 متر و متشکل از شیل با میان‌لایه‌های دولومیتی و بخش دولومیت زیرین سازند سلطانیه به ضخامت 100 متر انجام شده است. مطالعه‌های پتروگرافی و ژئوشیمیایی (XRD ICP-OES) دولومیت‌های این دو سازند ...
بیشتر
برش چپقلو در فاصلۀ 90 کیلومتری جنوبشرق شهر زنجان و در کوه‌های سلطانیه قرار دارد. مطالعۀ حاضر دربارۀ نهشته‌های پرکامبرین پسین شامل سازند بایندور به ضخامت 605 متر و متشکل از شیل با میان‌لایه‌های دولومیتی و بخش دولومیت زیرین سازند سلطانیه به ضخامت 100 متر انجام شده است. مطالعه‌های پتروگرافی و ژئوشیمیایی (XRD ICP-OES) دولومیت‌های این دو سازند نشان داد این برش دارای 5 نوع دولومیت به شرح زیر است: 1. دولومیت‌های بسیار ریزبلور؛ 2. دولومیت‌های ریزبلور؛ 3) دولومیت‌های متوسط‌بلور؛ 4. دولومیت‌های متوسط تا درشت‌بلور؛ 5. سیمان دولومیتی. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهند بیشترین تنوع دولومیت‌ها در برش یادشده به انواع دولومیت‌های ریزبلور و متوسط‌بلور مربوط است. دولومیت‌های بسیار ریزبلور به دیاژنز اولیه مربوط هستند. دولومیت نوع دوم از تبلور دوبارۀ دولومیت نوع اول تشکیل شده است. دولومیت‌های نوع سوم تا پنجم در مراحل آخر دیاژنز و در اثر سیالات دولومیت‌ساز (احتمالاً آب‌های بین‌حفره‌ای) تشکیل شده‌اند. سازوکار دولومیتی‌شدن برای دولومیت نوع اول الگوی سبخا، دولومیت‌های نوع دوم از نوع تدفینی کم‌عمق و دولومیت‌های سوم تا پنجم از نوع تدفینی عمیق است. مطالعه‌های ژئوشیمیایی نشان می‌دهند مقدار کم استرانسیم در دولومیت‌های درشت‌بلور این برش نسبت به آب دریا و دولومیت‌های عهد حاضر و حتی نسبت به دولومیت‌های بسیار ریزبلور نشان از درشت‌بلورشدن و عمق تدفین بیشتر این دولومیت‌ها دارد.مقدار فوق‌العاده زیاد آهن و منگنز در دولومیت‌های برش چپقلو نسبت به دولومیت‌های عهد حاضر و آب دریا نشان‌دهندۀ تشکیل این دولومیت‌ها در شرایط احیایی و حضور باکتری‌های احیاکنندۀ سولفات است.
زیست چینه نگاری
محبوبه فریدونپور؛ اعظم ماهانی پور؛ محمد داستانپور
چکیده
در مطالعۀ حاضر، سازند گورپی در تاقدیس کوه سیاه واقع در شمال‌شرقی شهرستان دهدشت (منطقۀ کهگیلویه) ازنظر نانوفسیل‌های آهکی بررسی شد. مطالعۀ زیست‌چینه‌نگاری نانوفسیل‌های آهکی سازند گورپی در برش یادشده با ۲۱۲ متر ضخامت به شناسایی 48 جنس و 115 گونه از نانوفسیل‌های آهکی منجر شد. بر اساس نانوفسیل‌های آهکی شاخص، بایوزون‌های CC15 تا CC25 از ...
بیشتر
در مطالعۀ حاضر، سازند گورپی در تاقدیس کوه سیاه واقع در شمال‌شرقی شهرستان دهدشت (منطقۀ کهگیلویه) ازنظر نانوفسیل‌های آهکی بررسی شد. مطالعۀ زیست‌چینه‌نگاری نانوفسیل‌های آهکی سازند گورپی در برش یادشده با ۲۱۲ متر ضخامت به شناسایی 48 جنس و 115 گونه از نانوفسیل‌های آهکی منجر شد. بر اساس نانوفسیل‌های آهکی شاخص، بایوزون‌های CC15 تا CC25 از بایوزوناسیون (Sissingh 1977) تصحیحشده توسط (Perch-Nielsen 1985) و UC11a تا UC19 از بایوزوناسیون (Burnett 1998) برای این برش تعیین و سن سازند گورپی در این برش کنیاسین پسین تا انتهای مایستریشین پیشین پیشنهاد شد. در مطالعۀ حاضر، مرز اشکوبهای موجود در مقایسه با مقاطع نمونۀ مرزی جهانی (Global Stratotype Section and Point) و سایر برشهای دنیا تعیین شد؛ ازاینرو، مرز اشکوبهای کنیاسین - سانتونین در محدودۀ بین نخستین حضور گونۀ Lucianorhabdus cayeuxii و آخرین حضور گونۀ Lithastrinus septenarius، مرز سانتونین - کامپانین با نخستین حضور گونۀ Aspidolithus parcus و مرز کامپانین - مایستریشین با آخرین حضور گونۀ Quadrum trifidum مشخص شد.
مقاله پژوهشی
میکروفاسیس
حسن محسنی؛ روح الله زیبرم جوانمرد
چکیده
به‌منظور مطالعۀ محیط رسوبی سازند سروک، دو برش از رخنمونهای آن پیرامون شهرستان ملکشاهی (استان ایلام) بررسی شدند. درمجموع، 430 نمونه با فاصلۀ میانگین 3 متر برداشت و برشهای نازک رنگ‌آمیزی‌شده مطالعه شدند. در نتیجه، 13 ریزرخساره شناسایی شدند که در 5 زیرمحیط رسوبی پهنۀ جزر‌و‌مدی، لاگون، سد، شلف ژرف و شیبقاره و حوضۀ ژرف رسوب کرده‌اند. ...
بیشتر
به‌منظور مطالعۀ محیط رسوبی سازند سروک، دو برش از رخنمونهای آن پیرامون شهرستان ملکشاهی (استان ایلام) بررسی شدند. درمجموع، 430 نمونه با فاصلۀ میانگین 3 متر برداشت و برشهای نازک رنگ‌آمیزی‌شده مطالعه شدند. در نتیجه، 13 ریزرخساره شناسایی شدند که در 5 زیرمحیط رسوبی پهنۀ جزر‌و‌مدی، لاگون، سد، شلف ژرف و شیبقاره و حوضۀ ژرف رسوب کرده‌اند. شواهدی مانند توربیدیت و تغییرات ناگهانی در رخسارهها وجود پلتفرم کربناته از نوع شلف لبهدار را نشان می‌دهند که بهسوی بخش بالایی رسوبات دارای ویژگی‌های شیب و حوضۀ عمیق است. به نظر میرسد نخست شرایط یک حوضۀ پلتفرمی بر منطقه حاکم بوده است اما پساز فاز کوهزایی سابهرسینین رسوبات رخنمون یافتهاند و کارستی شده‌اند؛ سپس حوضهای پیشخشکی با بالاآمدن دوبارۀ سطح نسبی آب دریا در زمان تورونین پیشین یا میانی پدید آمده که به نهشتهشدن 106 متر آهک رسی نازک تا ضخیملایه تا پایان تورونین منجر شده است.
مقاله پژوهشی
ژئوشیمی رسوبی
زهرا حسنی؛ مریم مرتضوی مهریزی؛ سید ناصر رئیس السادات
چکیده
بررسی پتروگرافی و ژئوشیمیایی (عناصر اصلی و فرعی) نهشته‌های پالئوسن شمال بیرجند به‌منظور تعیین برخاستگاه، سنگ منشأ و شرایط هوازدگی دیرینه انجام شد. شواهد پتروگرافی ازجمله کوارتزهای مونوکریستالین نیمه‌گرد‌شده با خاموشی مستقیم، فراوانی خرده‌سنگ‌های رسوبی و به مقدار کمتر خرده‌سنگ‌های دگرگونی و ولکانیکی و همچنین رسم نتایج تجزیه‌وتحلیل ...
بیشتر
بررسی پتروگرافی و ژئوشیمیایی (عناصر اصلی و فرعی) نهشته‌های پالئوسن شمال بیرجند به‌منظور تعیین برخاستگاه، سنگ منشأ و شرایط هوازدگی دیرینه انجام شد. شواهد پتروگرافی ازجمله کوارتزهای مونوکریستالین نیمه‌گرد‌شده با خاموشی مستقیم، فراوانی خرده‌سنگ‌های رسوبی و به مقدار کمتر خرده‌سنگ‌های دگرگونی و ولکانیکی و همچنین رسم نتایج تجزیه‌وتحلیل مودال ذرههای آواری روی نمودارهای QtFL و QmFlt نشان می‌دهد ماسه‌سنگ‌های پالئوسن مطالعه‌شده حاصل چرخۀ دوبارۀ رسوبات پساز کوهزایی هستند. بر اساس مطالعه‌های ژئوشیمیایی، موقعیت تکتونیکی ماسه‌سنگ‌های مطالعه‌شده احتمالاً حاشیه قارهای فعال است. اندیسهای هوازدگی شیمیایی CIA و PIA محاسبهشده برای ماسه‌سنگ‌های این برش نشان‌دهندۀ شرایط هوازدگی متوسط تا زیاد در ناحیۀ منشأ هستند. داده‌های پتروگرافی، ژئوشیمیایی و نقشههای جغرافیایی دیرینۀ منطقه در زمان پالئوسن شرایط آبوهوایی نیمهخشک را در زمان نهشتهشدن این ماسهسنگها نشان می‌دهند.
مقاله پژوهشی
پالئواکولوژی
عباس قادری
چکیده
مطالعۀ دیرینه بوم‌شناسی کمّی روی 528 نمونۀ کاملاً برجا از بازوپایان سازند جلفا در شمال باختر ایران به ارائۀ تحلیلی از شیوۀ انتشار این بی‌مهرگان دریایی در بوم‌سازگان لوپینگین پیشین منجر شد. بررسی شیوۀ استقرار این بازوپایان در کف بستر نشان‌دهندۀ غلبۀ فرم‌های خاردار شاخص محیط‌های کم‌انرژی و بسترهای استحکام‌یافته در بخش‌های ابتدایی ...
بیشتر
مطالعۀ دیرینه بوم‌شناسی کمّی روی 528 نمونۀ کاملاً برجا از بازوپایان سازند جلفا در شمال باختر ایران به ارائۀ تحلیلی از شیوۀ انتشار این بی‌مهرگان دریایی در بوم‌سازگان لوپینگین پیشین منجر شد. بررسی شیوۀ استقرار این بازوپایان در کف بستر نشان‌دهندۀ غلبۀ فرم‌های خاردار شاخص محیط‌های کم‌انرژی و بسترهای استحکام‌یافته در بخش‌های ابتدایی لایه‌های جلفای پایینی و تسلط فرم‌های پدیکولیت درشت شاخص محیط‌های پرانرژی‌تر در بخش بالایی این لایه‌هاست. اندازه‌گیری شاخص تنوع گونه‌ای شانون- وینر برای بازوپایان و بررسی آن در طول ستون چینه‌شناسی وجود شرایط محیطی نه‌چندان مطلوب برای این جانوران در طول زمان لوپینگین را نشان می‌دهد؛ ضمن اینکه این شرایط به‌سمت انتهای پرمین رو به وخامت گذاشته است. این امر هماهنگی خوبی با افزایش شاخص مرگ‌ومیر بازوپایان در طول توالی مطالعه‌شده دارد که بر اساس تجزیه‌وتحلیل اندازۀ صدف به دست آمد. مقایسۀ بازوپایان موجود در سازند جلفا با ایالت‌های دیرینه زیست‌جغرافیایی معرفی‌شده برای زمان لوپینگین گویای قرابت بازوپایان ناحیۀ جلفا با ایالت کاتایسین به‌سمت ایالت تتیس باختری است. برخلاف باورهای پیشین که گرایش این فونا به‌سمت ایالت تتیس باختری را از زمان چانگزینگین درنظر می‌گرفتند، با‌توجه‌به حضور برخی گونه‌ها نظیر Tschernyschewia typica(یک گونۀ شاخص ایالت تتیس باختری) در لایه‌های جلفای پایینی، گرایش به‌سمت این ایالت از زمان ووچیاپینگین پیشین آغاز شده است.
مقاله پژوهشی
رسوب شناسی و کانسارها
زهرا ماروسی؛ مسعود علی پوراصل؛ رضا قوامی-ریابی
چکیده
کوه زر از مناطق مستعد برای اکتشاف مس - طلا در شمال‌شرق ایران است. زمین‌شناسی این منطقه شامل سنگ‌های گدازه‌ای با ترکیب حدواسط تا مافیک به سن ائوسن میانی - بالایی است. گرانودیوریت، مونزونیت، دیوریت به سن اولیگوسن در سری آتشفشانی ائوسن تزریق شده است. سنگ‌های نفوذی سبب دگرسانی سنگ‌ها و کانه‌زایی مس و طلا شده است. برای مطالعه توزیع ...
بیشتر
کوه زر از مناطق مستعد برای اکتشاف مس - طلا در شمال‌شرق ایران است. زمین‌شناسی این منطقه شامل سنگ‌های گدازه‌ای با ترکیب حدواسط تا مافیک به سن ائوسن میانی - بالایی است. گرانودیوریت، مونزونیت، دیوریت به سن اولیگوسن در سری آتشفشانی ائوسن تزریق شده است. سنگ‌های نفوذی سبب دگرسانی سنگ‌ها و کانه‌زایی مس و طلا شده است. برای مطالعه توزیع اندازۀ ذرات و ارتباط آن با تمرکز فلزها تعداد 6 ایستگاه نمونه‌برداری انتخاب شد. نمونه‌های رسوب به 6 بخش (2 تا 425/0، 425/0 تا 18/0، 18/0 تا 125/0، 125/0 تا 063/0، کوچکتر از 063/0 و کوچکتر از 150/0 میلی‌متر) سرند شدند. مطالعۀ توزیع اندازۀ ذرات نشان می‌دهد ذرات با اندازه‌های 425/0 تا 2 و 125/0 تا 180/0 میلی‌متر به‌ترتیب بیشترین و کمترین درصد وزنی رسوبات آبراهه‌ای را تشکیل می‌دهند. بررسی داده‌های ژئوشیمیایی نشان می‌دهد عناصر طلا، نقره، آرسنیک، مس، سرب، آنتیموان، مولیبدن، و گوگرد در ایستگاه‌های نمونه‌برداری 4، 5، و 6 غنی‌شدگی درخور ملاحظه‌ای دارند. مقادیر این عناصر در جزء مش‌های 063/0 تا 125/0، 125/0 تا 180/0 و 180/0 تا 425/0 میلی‌متر بیشتر از سایر جزء مش‌هاست و جزء مش کوچکتر از 150/0 میلی‌متر معرف دامنه‌های مختلف غلظت عناصر در رسوبات آبراهه‌ای این منطقه نیست. در رسوبات آبراهه‌ای محدودۀ کوه زر عنصر طلا در فاصله حدود 700 متر از کان‌سنگ‌های منشأ دارای بیشترین تمرکز است؛ درحالی‌که این فاصله برای تمرکز بهینۀ مس، سرب، نقره، آرسنیک، آنتیموان و مولیبدن حدود 1200 متر است. روش کانی سنگین نیز همانند کاوش‌های ژئوشیمیایی جزء مش 425/0 تا 063/0 میلی‌متر را برای اکتشاف طلا و عناصر همراه در محدودۀ کوه زر پیشنهاد می‌کند.
