شناسنامه علمی شماره
مقاله پژوهشی
چینه نگاری سکانسی
حدیقه خاتون کاظمی؛ حبیب اله قاسمی؛ عزیزا... طاهری
چکیده
توالی نسبتاً کاملی از واحدهای سنگ‌چینه‌ای پرمین شامل سازندهای دورود (عمدتاً از ماسه‌سنگ و شیل)، روته (عمدتاً از سنگ‌آهک با بین‌لایه‌هایی از مارن) و نسن (عمدتاً از سنگ‌آهک و شیل) در البرز مرکزی از سیاه‌بیشه و هریجان در جادۀ چالوس تا یوش، بلده، زرین‌کمر و ورازان در جنوب آمل، در استان مازندران رخنمون دارد. بر اساس برداشت‌های صحرایی ...
بیشتر
توالی نسبتاً کاملی از واحدهای سنگ‌چینه‌ای پرمین شامل سازندهای دورود (عمدتاً از ماسه‌سنگ و شیل)، روته (عمدتاً از سنگ‌آهک با بین‌لایه‌هایی از مارن) و نسن (عمدتاً از سنگ‌آهک و شیل) در البرز مرکزی از سیاه‌بیشه و هریجان در جادۀ چالوس تا یوش، بلده، زرین‌کمر و ورازان در جنوب آمل، در استان مازندران رخنمون دارد. بر اساس برداشت‌های صحرایی و مطالعه‌های سنگ‌نگاری، این سنگ‌های آذرین با ماهیت بازیک و آلکالن به‌شکل دایک، سیل و توده‌های کوچک میکروگابرویی و لامپروفیری داخل سازند تخریبی دورود و به‌شکل روانه‌های بازالتی همراه با آذرآواری‌های وابسته داخل بخش بالایی سازند روته رخنمون دارند. توده‌های کم‌عمق میکروگابرویی و لامپروفیری درون سازند دورود، درحقیقت ماگمای باقیمانده و منجمد‌شده در مجاری تغذیه‌کنندۀ فعالیت آتشفشانی بازالتی در بخش بالایی سازند کربناتۀ روته هستند. سازند دورود در محیط رودخانه‌ای- دلتایی در پرمین زیرین و سازندهای روته و نسن در پلت‌فرم کربناته (لاگون، پشته‌های سدی و دریای باز) در پرمین میانی و بالایی تشکیل شده‌اند. نبود رخساره‌های ریفی گسترده و رسوبات توربیداتی نشان‌دهندۀ ته‌نشست توالی عمدتاً کربناتۀ روته و نسن در پلت‌فرم کربناتهای از نوع رمپ در پرمین میانی- بالایی است. در این زمان، البرز مرکزی به‌شکل حاشیۀ غیر‌فعال در جنوب پالئوتتیس جای داشته است و فعالیت ماگمایی بازیک آلکالن آن با زمین‌ساخت کششی اواخر پالئوزوئیک در حاشیۀ شمالی گندوانا و هم‌زمان با مراحل آغازین گسترش نئوتتیس در زاگرس قابل‌تفسیر است.
مقاله پژوهشی
زیست چینه نگاری
خدیجه محمدخانی؛ الهه زارعی
چکیده
سازند دلیچای با سنگشناسی شیلی- مارنی با میان‌لایه‌های آهکی به ضخامت ۶۳۱ متر در برش درجزین در شمال‌شرق سمنان بررسی شد. این سازند در مرز زیرین خود به‌طور ناهم‌ساز و با یک لایۀ کنگلومرایی روی سازند شمشک قرار گرفته و در مرز بالایی خود به‌طور هم‌شیب و با گذر تدریجی توسط سنگ‌آهک‌های ستبر‌لایۀ سازند لار پوشیده شده است. به‌منظور تعیین ...
بیشتر
سازند دلیچای با سنگشناسی شیلی- مارنی با میان‌لایه‌های آهکی به ضخامت ۶۳۱ متر در برش درجزین در شمال‌شرق سمنان بررسی شد. این سازند در مرز زیرین خود به‌طور ناهم‌ساز و با یک لایۀ کنگلومرایی روی سازند شمشک قرار گرفته و در مرز بالایی خود به‌طور هم‌شیب و با گذر تدریجی توسط سنگ‌آهک‌های ستبر‌لایۀ سازند لار پوشیده شده است. به‌منظور تعیین سن و انجام زیستچینهنگاری از حضور فراوان و مستمر میوسپور Klukisporites variegatus و دانۀ گردۀ Callialasporites dampieri که از گونههای شاخص ژوراسیک میانی هستند و داینوسیستهای شاخص استفاده شد. سه ﺑاﻴﻮزون Cribroperidinium crispum ﺑﻪ ﺳﻦ ﺑﺎژوﺳﻴﻦ ﭘﺴﻴﻦ، Dichadogonyaulax sellwoodii ﺑﻪ ﺳﻦ ﺑﺎﺗﻮﻧﻴﻦ ﺗﺎ ﮐﺎﻟﻮوﻳﻦ زﻳﺮﻳﻦ و Ctenidodinium continuum ﺑﻪ ﺳﻦ ﮐﺎﻟﻮوﻳﻦ زﻳﺮﻳﻦـ ﻣﻴﺎﻧﯽ در رﺳﻮﺑﺎت ﺳﺎزﻧﺪ دﻟﻴﭽﺎﯼ در ﺑﺮش درجزین بر مبنای داینوسیستهای شاخص ﺗﻔﮑﻴﮏ ﺷﺪند. بایوزونهای ارائهشده بر مبنای داینوسیستها با بایوزونهای ارائهشده در شمالغرب اروپا و شمالغرب تتیس مطابقت دارند و این موضوع بر وجود ارتباط دریایی بین این مناطق با شمال‌شرق ایران در محدودۀ زمانی ژوراسیک میانی دلالت دارد.
مقاله پژوهشی
هیدروژئولوژی در ارتباط با رسوب شناسی
مهدی میری؛ رحیم باقری؛ محمد رضا اخلاقی؛ فرزاد ستوهیان
چکیده
مخزن مزدوران یکی از مخازن میدان گازی خانگیران است که به‌شکل سکانس‌های پسروی و پیشروی آب دریای قدیمی در حوضۀ رسوبی کپه‌داغ تشکیل شده است. این مخزن در سازندهای شوریجه و مزدوران که از آهک، دولومیت، ماسه‌سنگ و شیل تشکیل شده‌اند قرار گرفته است. سازند مزدوران در پلت‌فرم کربناته و سازند شوریجه در سیستم رودخانه‌ای طی ژوراسیک نهشته شده‌اند. ...
بیشتر
مخزن مزدوران یکی از مخازن میدان گازی خانگیران است که به‌شکل سکانس‌های پسروی و پیشروی آب دریای قدیمی در حوضۀ رسوبی کپه‌داغ تشکیل شده است. این مخزن در سازندهای شوریجه و مزدوران که از آهک، دولومیت، ماسه‌سنگ و شیل تشکیل شده‌اند قرار گرفته است. سازند مزدوران در پلت‌فرم کربناته و سازند شوریجه در سیستم رودخانه‌ای طی ژوراسیک نهشته شده‌اند. آب دریای قدیمی تبخیرشده منشأ آب‌های شور سازندی موجود در مخزن مزدوران بوده است. آب دریای تبخیرشدۀ قدیمی از زمان دفن تا حال حاضر در تماس با سازندهای مختلفی بوده و ترکیب اولیۀ آنها تغییر کرده است. مقادیر غلظت یون‌های اصلی، فرعی و عناصر کمیاب در آب‌های تولیدی سرچاهی مخزن مزدوران و دو نمونۀ عمقی از آبران شور زیر مخزن شوریجه برای بررسی تکامل ژئوشیمیایی اندازه‌گیری شد. در اثر تبخیر آب دریا، غلظت همۀ یون‌ها در شورابه تا حد اشباع زیاد شده است؛ اما طی گذشت زمان، غلظت یون‌های کلسیم، لیتیم، استرانسیم، بور، ید نسبت به منشأ اولیه افزایش و غلظت یون‌های سدیم، منیزیم، سولفات کاهش یافته است. در طول زمان غلظت عناصر شورابه‌های تولیدی این مخزن به‌علت تبخیر، واکنش آب و گاز و واکنش آب و سنگ همچون دولومیتی‌شدن، آلبیتی‌شدن پلاژیوکلاز، ایلیتی‌شدن اسمکتیت، رسوب یا انحلال کانی‌های سولفاته، رسوب کربناتهای منیزیم‌دار تغییر کرده است؛ غلظت پتاسیم و کلر عمدتاً تحت‌تأثیر فرایند تبخیر آب دریای قدیمی قرار داشته است. نتایج پژوهش حاضر در راستای شناخت تاریخچۀ رسوب‌گذاری، فرایندهای ژئوشیمیایی ثانویه در مخزن، تعیین منشأ و سازوکار شوری آب‌های تولیدی مخازن گاز برای مدیریت پایدار مخزن کاربرد دارد.
مقاله پژوهشی
میکروفاسیس
سیده زهرا حسینی عسگرآبادی؛ حسن محسنی؛ سعید خدابخش؛ عفت پاسبان
چکیده
سازند پابده به سن پالئوسن- الیگوسن در حوضۀ پیش‌بوم زاگرس واقع است و ازنظر سنگ مخزن و منشأ اهمیت دارد و از این دیدگاه به‌ویژه در فروافتادگی دزفول موردتوجه بسیاری از زمین‌شناسان بوده است؛ هرچند به‌علت ریزدانه‌بودن، در بسیاری از بخش‌های حوضۀ زاگرس کمتر بررسی شده است. این سازند از مارن و سنگ‌آهک تشکیل شده است. بررسی ریزرخساره‌ها ...
بیشتر
سازند پابده به سن پالئوسن- الیگوسن در حوضۀ پیش‌بوم زاگرس واقع است و ازنظر سنگ مخزن و منشأ اهمیت دارد و از این دیدگاه به‌ویژه در فروافتادگی دزفول موردتوجه بسیاری از زمین‌شناسان بوده است؛ هرچند به‌علت ریزدانه‌بودن، در بسیاری از بخش‌های حوضۀ زاگرس کمتر بررسی شده است. این سازند از مارن و سنگ‌آهک تشکیل شده است. بررسی ریزرخساره‌ها و محیط رسوب‌گذاری سازند پابده بر اساس 500 نمونۀ جمعآوریشده از سه برش ملکشاهی، پیرمحمد و گنداب در پیرامون شهرستان ملکشاهی انجام شد. بر اساس مطالعه‌های پتروگرافی، فراوانی و توزیع روزن‌بران و دیگر اجزای موجود و بررسی ویژگیهای بافتی و ریزرخسارهای، هشت گروه ریزرخسارهای مربوط به محیط رمپ شامل رمپ درونی، رمپ میانی و رمپ بیرونی تشخیص داده شدند. بر اساس نتایج ژئوشیمیایی کربناتسنجی و فلورسانس اشعه ایکس (برای اکسیدهای عناصر سیلیسیوم، آلومینیوم و کلسیم)، رخسارۀ سنگی مارن که در مطالعه‌های پیشین بهعنوان شیل در این سازند معرفی شده بود، تشخیص داده و تأیید شد. تعیین مقدار مادۀ آلی به روش اکسیداسیون شیمیایی تر برای برخی از نمونههای بررسیشده نیز نشان داد نمونههای مارنی درصد بیشتری از مادۀ آلی نسبت به سنگآهکها دارند.
مقاله پژوهشی
میکروفاسیس
وحید توکلی
چکیده
در مطالعۀ حاضر، توالی‌های ریزشونده به‌سمت بالا در سازند کربناته- تبخیری کنگان، در بخش مرکزی خلیج فارس بررسی شدند. این رسوبات روند کلی توالی تمپستایت را نشان می‌دهند. مقایسۀ این توالی‌ها با نهشته‌های حاصل از سایر سازوکارهای موجود برای تشکیل رسوبات دارای دانه‌بندی تدریجی نشان می‌دهد این رسوبات حاصل وقوع طوفان در زمان رسوب‌گذاری ...
بیشتر
در مطالعۀ حاضر، توالی‌های ریزشونده به‌سمت بالا در سازند کربناته- تبخیری کنگان، در بخش مرکزی خلیج فارس بررسی شدند. این رسوبات روند کلی توالی تمپستایت را نشان می‌دهند. مقایسۀ این توالی‌ها با نهشته‌های حاصل از سایر سازوکارهای موجود برای تشکیل رسوبات دارای دانه‌بندی تدریجی نشان می‌دهد این رسوبات حاصل وقوع طوفان در زمان رسوب‌گذاری سازند کنگان در منطقۀ مرکزی خلیج فارس هستند. بررسیها نشان می‌دهند این توالی‌ها در شیب کم محیط رمپ کربناته تشکیل شده‌اند و ساختهای ریزشی در آنها مشاهده نمیشوند؛ جورشدگی خوبی در بخش‌های میانی این نهشتهها مشاهده میشود. مقیاس این نهشتهها در حد چند سانتیمتر تا چند ده سانتیمتر است و رسوبات آواری در آنها مشاهده نمیشوند. تکرار درخور توجه این توالی‌ها به همراه دلایل یادشده در بخش‌های میانی تا بالایی سازند کنگان، سازوکار طوفانی را برای تشکیل آنها تأیید میکند. بررسی این نهشتهها به شناخت شرایط آبوهوایی ابتدای تریاس در حوضۀ خلیج فارس کمک بسیاری میکند.
مقاله پژوهشی
چینه نگاری سکانسی
جهانبخش دانشیان؛ سید علی معلمی؛ کامیار یونسی
چکیده
چینه‌های آلبین میانی تا سنومانین در برش تنگ چنارباشی معرف رخسارۀ پلاژیک سازند سروک هستند. این چینه‌ها در قالب 5 سکانس ردۀ سوم و 9 سکانس ردۀ چهارم نهشته شده‌اند. این سکانس‌ها در قالب شش ریزرخسارۀ مادستون، پکستون پلوئیدی، پکستون رادیولری، وکستون- پکستون دارای خارپوست و روزن‌بران کف‌زی، وکستون- پکستون الیگوستژینیدی و روزن‌بران پلانکتونی ...
بیشتر
چینه‌های آلبین میانی تا سنومانین در برش تنگ چنارباشی معرف رخسارۀ پلاژیک سازند سروک هستند. این چینه‌ها در قالب 5 سکانس ردۀ سوم و 9 سکانس ردۀ چهارم نهشته شده‌اند. این سکانس‌ها در قالب شش ریزرخسارۀ مادستون، پکستون پلوئیدی، پکستون رادیولری، وکستون- پکستون دارای خارپوست و روزن‌بران کف‌زی، وکستون- پکستون الیگوستژینیدی و روزن‌بران پلانکتونی منظم شده‌اند. مطالعۀ سکانس‌های ردۀ سوم در مطالعۀ حاضر نشان داد درون برخی از آنها ناپیوستگیهای پیوستهنمایی وجود دارند که به مرزهای سکانسی پنهان سکانس‌های ردۀ چهارم مربوط هستند. شناسایی این مرزها و تفکیک سکانس‌ها به کمک فونای فسیلی بایوزونهای روزن‌بران پلانکتونیک انجام شد. تفکیک سکانس‌های ردۀ چهارم عموماً با فونای فسیلی انجام شد. در سکانس‌های ردۀ چهارم، حداکثر سطح غرقشدگی (mfs) بر مبنای حداکثر تنوع و فراوانی تاکساهای پلانکتونیک و کاهش ناگهانی روزن‌بران کف‌زی مشخص میشود.
