شناسنامه علمی شماره
چکیده
پاییز 1398
بیشتر
پاییز 1398
مقاله پژوهشی
رسوب شناسی و کانسارها
رضا اسکندری نژاد؛ حامد زندمقدم؛ مهدی خراسانی پور
چکیده
کانسار سرب و روی طرز یکی از معادن فعال زیرزمینی در ناحیۀ راور-کوهبنان است که در شمال استان کرمان قرار دارد. کانه‌زایی در این معدن به‌طور مجزا در دو بخش کربناته و سولفیدی در واحدهای کربناتۀ تریاس میانی (سازند شتری) مشاهده می‌شود. بررسی‌های صحرایی نشان می‌دهند کانسارسازی در راستای گسل‌ها به‌شکل رگه‌ای و رگچه‌ای و به مقدار کمتر به‌شکل ...
بیشتر
کانسار سرب و روی طرز یکی از معادن فعال زیرزمینی در ناحیۀ راور-کوهبنان است که در شمال استان کرمان قرار دارد. کانه‌زایی در این معدن به‌طور مجزا در دو بخش کربناته و سولفیدی در واحدهای کربناتۀ تریاس میانی (سازند شتری) مشاهده می‌شود. بررسی‌های صحرایی نشان می‌دهند کانسارسازی در راستای گسل‌ها به‌شکل رگه‌ای و رگچه‌ای و به مقدار کمتر به‌شکل توده‌ای شکل گرفته است. مهم‌ترین کانی‌های سولفیدی اولیه در معدن سرب و روی طرز شامل گالن، اسفالریت، پیریت و کالکوپیریت هستند. کانی‌های ثانویۀ مرتبط با کانسارهای سرب و روی ازجمله اسمیت زونیت، همی‌مورفیت، سروزیت و آنگلزیت نیز در برخی نمونه‌ها شناسایی شدند. در نمونه‌های مطالعه‌شده، متوسط غلظت سرب و روی به‌ترتیب 19 و 24 درصد بود. عناصر دیگر مانند Cd، Ag، S، Sb، Te، Se، As و Cu نیز در نمونه‌های بررسی‌شده غنی‌شدگی نشان دادند. ارزیابی نتایج با روش‌های آماری چندمتغیره، ارتباط احتمالی بین فازهای کانی‌شناسی و نتایج ژئوشیمیایی را مشخصکرد؛ برای نمونه، همبستگی عناصر Pb، Ag، Tl و Sb ممکن است با کانه‌زایی گالن مرتبط باشد و یا ارتباط ژئوشیمیایی عناصر As، Bi، Cu، P، Fe، Co و S ممکن است از کانه‌زایی پیریت و کالکوپیریت متأثر باشد. روابط آماری نشان دادند عنصر Zn تنها همبستگی ژئوشیمیایی ضعیفی با عناصر Se، U و Mo دارد. همبستگی زیاد Ca و Mg نیز از کانی‌شناسی سنگ میزبان متاثر است که عمدتاً از کانی درشت‌بلور (در حاشیۀ رگه‌های کانه‌زا) و دولومیت ریزبلور (دور از رگه‌های کانه‌زا) تشکیل شده است.
مقاله پژوهشی
زیست چینه نگاری
سعیده سنماری
چکیده
در مطالعۀ حاضر، رسوبات پالئوسن در مرز سازندهای گورپی و پابده در برش آرکوازواقع در جنوب‌شرق ایلام بررسی شدند. بخش بالایی سازند گورپی از شیل خاکستری و بخش زیرین سازند پابده از شیل ارغوانی تشکیل شده است. در مطالعۀ حاضر، 23 گونه متعلق به 17 جنس از نانوفسیل‌های آهکی شناسایی شدند. در رسوبات بررسی‌شده، نه حادثۀ زیستی ثبت شد که بر اساس آنها، ...
بیشتر
در مطالعۀ حاضر، رسوبات پالئوسن در مرز سازندهای گورپی و پابده در برش آرکوازواقع در جنوب‌شرق ایلام بررسی شدند. بخش بالایی سازند گورپی از شیل خاکستری و بخش زیرین سازند پابده از شیل ارغوانی تشکیل شده است. در مطالعۀ حاضر، 23 گونه متعلق به 17 جنس از نانوفسیل‌های آهکی شناسایی شدند. در رسوبات بررسی‌شده، نه حادثۀ زیستی ثبت شد که بر اساس آنها، بایوزون‌های Ellipsolithus macellusZone (NP4/CNP6-CNP7)و Fasciculithus tympaniformisZone (NP5/CNP7-CNP8)از بخش بالایی سازند گورپی و متعاقباً زونهای Heliolithus kleinpelliiZone (NP6/CNP8) وDiscoaster mohleri Zone (NP7) / Heliolithus riedelii Zone (NP8) (NP7/8 combined Zone-CNP9/10) از بخش زیرین سازند پابده تشخیص داده شدند. درنتیجۀ این مطالعه و بر اساس زونهای مشخصشده، سن بخش بالایی سازند گورپی دانین پسین- سلاندین و سن بخش زیرین سازند پابده سلاندین- تانتین تعیین شد. زون CNP8 در محدودۀ مرز بین دو سازند قرار دارد. بایوزون‌های تعیینشده در مطالعۀ حاضر با برشهایی از دیگر نواحی زاگرس مقایسه شدند.
مقاله مروری
رسوب شناسی و کانسارها
معصومه کردی
چکیده
بین فرایندهای دیاژنزی، تشکیل سیمان‌های کوارتزی مهم‌ترین عامل کاهش‌دهندۀ تخلخل و تراوایی در ماسه‌سنگ‌های با عمق تدفین زیاد (بیشتر از 2 کیلومتر) است. کانی‌های رسی اغلب به‌عنوان کاهش‌دهندۀ کیفیت مخازن هیدروکربوری ماسه‌سنگی شناخته می‌شوند؛ هرچند بررسی مقاله‌های گوناگون و مطالعه‌های دقیق فرایندهای دیاژنزی نشان می‌دهد تشکیل ...
بیشتر
بین فرایندهای دیاژنزی، تشکیل سیمان‌های کوارتزی مهم‌ترین عامل کاهش‌دهندۀ تخلخل و تراوایی در ماسه‌سنگ‌های با عمق تدفین زیاد (بیشتر از 2 کیلومتر) است. کانی‌های رسی اغلب به‌عنوان کاهش‌دهندۀ کیفیت مخازن هیدروکربوری ماسه‌سنگی شناخته می‌شوند؛ هرچند بررسی مقاله‌های گوناگون و مطالعه‌های دقیق فرایندهای دیاژنزی نشان می‌دهد تشکیل کانی‌های رسی اتوژنیک در برخی از شرایط دیاژنزی نه‌تنها موجب کاهش کیفیت مخزنی نمی‌شود، حفظ تخلخل و تراوایی اولیه را در پی دارد. در مقالۀ حاضر، بررسی پژوهش‌های پیشین و مقایسۀ نتایج با دو نمونۀ شاهد نشان داد اگر در شرایط ائودیاژنز، کانی‌های رسی با شکل پوشانندۀ ذرات به‌طور پیوسته سطح ذرات را بپوشانند، مانع از تشکیل سیمان کوارتزی در شرایط مزودیاژنز می‌شوند؛ این شرایط موجب حفظ تخلخل و تراوایی اولیه و درنتیجه، کیفیت مخزنی خوب درماسه‌سنگ‌های با عمق تدفین زیاد می‌شود. مطالعه‌های گوناگون نشان می‌دهند بین کانی‌های رسی اتوژنیک، کلریت در درجۀ اول و ایلیت در درجۀ دوم فراوان‌ترین و مهم‌ترین کانی‌های رسی اتوژنیک در ماسه‌سنگ‌ها هستند؛ بر این اساس، شناخت شرایط تشکیل و شیوۀ گسترش کانی‌های رسی پوشانندۀ ذرات به پیش‌بینی و معرفی توالی‌های با کیفیت مخزنی خوب در اکتشاف مخازن ماسه‌سنگی هیدروکربوری کمک بسیاری می‌کند.
مقاله پژوهشی
میکروفاسیس
فرزانه نوری ناو؛ افشین زهدی؛ حسین کوهستانی؛ میرعلی اصغر مختاری
چکیده
سازند روته در منطقۀ قارخوتلو (جنوب‌باختر زنجان) ازنظر سنگ‌شناسی عمدتاً از سنگ‌آهک ماسهای و سنگ‌آهک‌های کرم تا خاکستری‌رنگ نازک تا متوسط‌لایه به ضخامت 52 متر تشکیل شده است. در این منطقه، سازند روته روی ماسه‌سنگ‌های کوارتزی سازند دورود قرار گرفته و با افق لاتریتی- بوکسیتی پوشیده شده است. بررسی‌های صحرایی و میکروسکوپی، وجود ...
بیشتر
سازند روته در منطقۀ قارخوتلو (جنوب‌باختر زنجان) ازنظر سنگ‌شناسی عمدتاً از سنگ‌آهک ماسهای و سنگ‌آهک‌های کرم تا خاکستری‌رنگ نازک تا متوسط‌لایه به ضخامت 52 متر تشکیل شده است. در این منطقه، سازند روته روی ماسه‌سنگ‌های کوارتزی سازند دورود قرار گرفته و با افق لاتریتی- بوکسیتی پوشیده شده است. بررسی‌های صحرایی و میکروسکوپی، وجود شش ریزرخسارۀ کربناته را در سازند روته در منطقۀ قارخوتلو نشان می‌دهند. تجزیه‌وتحلیل ریزرخساره‌ها و نبود آثار ریفهای سدی بزرگ مرجانی، نبود رسوبات توربیدایتی در ریزرخسارههای شناسایی‌شده و همچنین حضور آلوکم‌های اسکلتی مانند جلبک سبز، دوکفهای، براکیوپود، فرامینیفر بنتیک و قطعه‌های خارپوست نشان می‌دهد این ریزرخسارههای کربناته احتمالاً در بخش‌های کم‌عمق پلت‌فرم کربناته از نوع رمپ رسوب‌گذاری شده‌اند. به‌منظور بررسی ویژگی‌های زمین‌شیمیایی سازند روته در منطقۀ قارخوتلو و تعیین ترکیب کانی‌شناسی اولیۀ کربنات‌های آن، تجزیه‌وتحلیل‌های عناصر اصلی (کلسیم و منیزیم) و فرعی (آهن، منگنز، سدیم و استرانسیم) روی 15 نمونه از سنگ‌آهک‌های این سازند (بخش‌های میکرایتی) انجام شدند. بر اساس نمودارهای دومتغیرۀ Sr در برابر Na، Mn در برابر Sr/Na، Na در برابر Mn و Sr/Mn در برابر Mn میتوان گفت ترکیب کانی‌شناسی اولیۀ نمونه‌های سنگ‌آهکی سازند روته، مخلوط کلسیت- آراگونیت است که با محیط تشکیل کربنات‌های سازند روته در حاشیۀ جنوبی اقیانوس پالئوتتیس در زمان پرمین همخوانی دارد.
مقاله پژوهشی
زیست چینه نگاری
محمدنبی گرگیج؛ سمیه شهرکی میرزایی
چکیده
میسلانیدآ، گروهی از میکروفسیل‌های شاخص بزرگ پالئوژن (پالئوسن میانی- اوایل ائوسن پیشین) هستند که برای بایوزون‌بندی نهشته‌های دریایی کم‌عمق این زمان ارزش زیادی دارند. این گروه از فرامینیفرهای بنتیک بزرگ طرح‌های مجزای ساختمانی و تزئیناتی دارند که سبب تفکیک آنها از نومولیتیدها و روتالیدها در سطح خانواده می‌شوند. میسلانیدآ تاکسون‌های ...
بیشتر
میسلانیدآ، گروهی از میکروفسیل‌های شاخص بزرگ پالئوژن (پالئوسن میانی- اوایل ائوسن پیشین) هستند که برای بایوزون‌بندی نهشته‌های دریایی کم‌عمق این زمان ارزش زیادی دارند. این گروه از فرامینیفرهای بنتیک بزرگ طرح‌های مجزای ساختمانی و تزئیناتی دارند که سبب تفکیک آنها از نومولیتیدها و روتالیدها در سطح خانواده می‌شوند. میسلانیدآ تاکسون‌های مختلفی دارند که اساساً برای بررسی‌های زیست‌چینه‌نگاری وجغرافیای زیستی استفاده می‌شوند. به‌منظور مطالعۀ زیست‌چینه‌نگاری، تعیین سن و شناسایی سیستماتیک خانوادۀ میسلانیدآ، نهشته‌های پالئوسن میانی- ائوسن زیرین رخنمون‌یافته در دو برش چینه‌نگاری در روستای پدگی در شمال زاهدان بررسی شدند. برش‌های یادشده ازنظر سنگ‌شناسی شامل تناوبی از مارن، آهک مارنی و سنگ‌آهک به ضخامت 5/237متر (برشPE) و 5/222 متر (برش PEP) هستند. مطالعۀ جنس‌های مختلف متعلق به خانوادۀ میسلانیدآ در مقاطع نازک به شناسایی گونه‌های Miscellanea miscella ، Miscellanea juliettae، Miscellanites primitivus، Miscellanits minutus منجر شد که گویای بایوزون‌های استاندارد SBZ3-SBZ6 و سن پالئوسن پسین- ائوسن پیشین برای برش‌های مدنظر است؛ همچنین الگوی پخش و انتشار جهانی گونه‌های قدیمی‌تر از جنس Miscellanea نشان می‌دهد گونه‌های یادشده بومی حوضۀ تتیس شرقی بوده‌اند.
مقاله پژوهشی
زیست چینه نگاری
اعظم غلامی فرد؛ انوشیروان لطفعلی کنی2؛ اعظم ماهانی پور؛ امیرمحمد جمالی؛ فریبا فروغی
چکیده
در مطالعۀ حاضر، بخش میانی رسوبات سازند سرچشمه در برش قلعه‌زو واقع در مرکز حوضۀ کپه‌داغ ازنظر ثبت رخداد غیرهوازی اقیانوسی آپسین پیشین (OAE1a) بررسی شد؛ این رخداد در بازۀ زمانی آپسین پیشین در زون NC6 از بایوزون‌های نانوفسیلی و در مقیاسی جهانی ثبت شده است. در مطالعۀ حاضر، بخش‌های انتهایی بایوزون نانوفسیلی NC6A تا بخش‌های ابتدایی بایوزون ...
بیشتر
در مطالعۀ حاضر، بخش میانی رسوبات سازند سرچشمه در برش قلعه‌زو واقع در مرکز حوضۀ کپه‌داغ ازنظر ثبت رخداد غیرهوازی اقیانوسی آپسین پیشین (OAE1a) بررسی شد؛ این رخداد در بازۀ زمانی آپسین پیشین در زون NC6 از بایوزون‌های نانوفسیلی و در مقیاسی جهانی ثبت شده است. در مطالعۀ حاضر، بخش‌های انتهایی بایوزون نانوفسیلی NC6A تا بخش‌های ابتدایی بایوزون NC7A (سن آپسین پیشین) در سازند سرچشمه بررسی شدند. در برش موردمطالعه، پالئواکولوژی نانوفسیل‌های آهکی و میزان درصد کربناتکلسیم به‌منظور تعیین محدودۀ رخداد غیرهوازی اقیانوسی آپسین پیشین OAE1a بررسی شدند. کاهش درخور توجه فراوانی نانوکونیدهای آهکی یا حضورنداشتن آنها در زیرزون NC6B –همزمان با کاهش درصد کربناتکلسیم نمونه‌ها- مؤید تأثیر رخداد غیرهوازی اقیانوسی در محدودۀ موردمطالعه (55 تا 180 متری توالی موردمطالعه) است. بر اساس دادههای یادشده (دادههای نانوفسیلی و کلسیمتری)، ثبت رخداد غیرهوازی اقیانوسی ابتدای آپسین در بخش‌های میانی سازند سرچشمه درخور مقایسه با ثبت این رخداد از غرب حوضۀ کپه‌داغ (برش تکلکوه) است.
