مقاله پژوهشی
سهیلا قلعه نوئی؛ محمد خانه باد؛ رضا موسوی حرمی؛ اسداله محبوبی
دوره 31، شماره 2 ، تابستان 1394، صفحه 1-20
چکیده
رودخانه صدخرو در شمال روستایی به همین نام و در غرب سبزوار از حوزه آبریزی به مساحت 321/66 کیلومتر مربع منشا می‌گیرد و با طی مسافت 5/16 کیلومتر به دشت می‌رسد. این رودخانه از نوع ب ریده بریده و با بار بستر گراولی است. انواع رخساره های موجود از گراول ماتریکس پشتیبان ( Gmm )، گراول دانه پشتیبان ( Gcm )، ماسه توده‌ای ( Sm ...
بیشتر
رودخانه صدخرو در شمال روستایی به همین نام و در غرب سبزوار از حوزه آبریزی به مساحت 321/66 کیلومتر مربع منشا می‌گیرد و با طی مسافت 5/16 کیلومتر به دشت می‌رسد. این رودخانه از نوع ب ریده بریده و با بار بستر گراولی است. انواع رخساره های موجود از گراول ماتریکس پشتیبان ( Gmm )، گراول دانه پشتیبان ( Gcm )، ماسه توده‌ای ( Sm )، ماسه با طبقه‌بندی مورب مسطح ( Sp )، ماسه با طبقه‌بندی مورب عدسی ( St )، گل لامیناسیون دار ( Fl ) و گل توده‌ای ( Fm ) تشکیل شده است. رخساره‌های موجود در چهار عنصر ساختاری کانال ( CH )، جریان گراویته‌ای ( SG )، بار گراولی و اشکال لایه‌ای ( GB ) و رسوبات ریز خارج از کانال ( FF ) شکل گرفته‌اند. به منظور بررسی تغییرات اندازه ذرات و عوامل مؤثر در ریزشوندگی در این رودخانه تعداد 54 نمونه رسوب از کانال اصلی رودخانه برداشت، آنالیز و براساس آن پیوستگی رسوبی به سمت پایین‌دست تشخیص داده شد. این پیوستگی نشان می‌دهد که عواملی مانند شاخه‌های فرعی، افزایش شیب بستر، نمایان شدن سنگ بستر، تغییر در سنگ‌شناسی واحدهای زمین‌شناسی و فعالیت‌های تکتونیکی همچون وجود گسل در مسیر رودخانه نتوانسته‌اند نقش مهمی در ایجاد ناپیوستگی در این رودخانه داشته باشند. در این حوزه در مقایسه با سایش، جورشدگی هیدرولیکی نقش مؤثرتری در ریزشوندگی اندازه ذرات این پیوستگی رسوبی دارد. محاسبه پارامترهای اندازه ذرات نشان می‌دهد که رسوبات رودخانه مورد مطالعه عمدتاً دارای جورشدگی بد و بسیار بد، کج‌شدگی مثبت و کشیدگی پهن تا کشیده می‌باشد. درصد گراول، ماسه و گل در هر نمونه محاسبه و رسوبات نام‌گذاری شدند. به منظور بررسی جنس رسوبات و نقش لیتولوژی‌های اطراف در تولید رسوبات این حوزه آبریز، تعداد20 مقطع نازک و نیز 10 مقطع صیقلی نازک برای شناسایی کانی‌های اپک، از رسوبات این رودخانه از بالادست به سمت پایین دست تهیه گردید و سپس در آزمایشگاه توسط میکروسکوپ مورد بررسی قرار گرفتند و مشخص شد بیشتر کانی‌های سازنده این رسوبات مربوط به سنگ‌های افیولیتی و سایر خرده‌ها حاصل از سنگ‌های رسوبی می‌باشد.
مقاله پژوهشی
شکوفه سالاری سرگرو؛ پیمان رضائی
دوره 31، شماره 2 ، تابستان 1394، صفحه 21-34
چکیده
سازند گچساران (میوسن پیشین) به‌عنوان مهم‌ترین پوش‌سنگ مخازن هیدروکربوری زاگرس از یک سو و برخورداری از نمک، گوگرد و گچ از سوی دیگر، اهمیت فراوانی در زمین‌شناسی ایران دارد. به منظور شناسایی و تفکیک رخساره‌ها و شناخت محیط‌رسوبی این سازند، برشی در باختر بندرعباس انتخاب و مطالعه گردید. سازند گچساران در ناحیه مورد ...
بیشتر
سازند گچساران (میوسن پیشین) به‌عنوان مهم‌ترین پوش‌سنگ مخازن هیدروکربوری زاگرس از یک سو و برخورداری از نمک، گوگرد و گچ از سوی دیگر، اهمیت فراوانی در زمین‌شناسی ایران دارد. به منظور شناسایی و تفکیک رخساره‌ها و شناخت محیط‌رسوبی این سازند، برشی در باختر بندرعباس انتخاب و مطالعه گردید. سازند گچساران در ناحیه مورد مطالعه (واقع در جنوب کوه نمکی خمیر) با ستبرای 310 متر ، از سه بخش چهل، چمپه و مول تشکیل شده و ترکیب سنگ‌شناسی آن، ژیپس ـ انیدریت (265 متر، 5/85 درصد)، آهک (25 متر، 8 درصد) و مارن (20 متر، 5/6 درصد) می‌باشد. مطالعه مقاطع نازک میکروسکپی به شناسایی هفت ریز رخساره تبخیری- آهکی شامل: ریز رخساره‌های ژیپس- انیدریت، مادستون آهکی، مادستون آهکی دولومیتی شده با فابریک روزنه‌ای، مادستون آهکی ژیپسی ـ انیدریتی شده، مادستون آهکی سیلتی لامینه‌بندی شده، پکستون ـ گرینستون بیوکلاستی دولومیتی شده و و کستون اینتراکلاستی دولومیتی شده با فابریک روزنه‌ای منجر شد. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که رخساره‌های مارنی، آهکی و ژیپس ـ انیدریتی به ترتیب در محیط لاگونی، بین جزر و مدی و بالای مدی بجای گذاشته شده‌اند. توالی این سه رخساره، معرف ناحیه پشت یک رمپ کربناته (رمپ داخلی) است. نهشته‌های سازند گچساران در برش مورد مطالعه، در یک گستره لاگونی تا سبخایی با اقلیم گرم و خشک، با پیشروی و پسروی‌های محدود آب دریا و شرایط زمین ساختی آرام پدید آمده است.
مقاله پژوهشی
زینب رضایی؛ ابراهیم قاسمی نژاد؛ الهام حاجی کاظمی؛ سید جمال شیخ ذکریایی
دوره 31، شماره 2 ، تابستان 1394، صفحه 35-50
چکیده
در طی این مطالعه سعی شده است با بررسی شواهد فسیلی، رخساره‌های پالینولوژیکی و پیرولیز راک- اول تغییرات شرایط محیطی و خصوصیات ژئوشیمیایی سازند کژدمی در میدان نفتی سروش تعیین گردد. برای این منظور 124 نمونه مربوط به 147 متر مغزه برای مطالعات پالینولوژی و پالینوفاسیس آماده‌سازی و مطالعه گردید. براین اساس چهار رخساره ...
بیشتر
در طی این مطالعه سعی شده است با بررسی شواهد فسیلی، رخساره‌های پالینولوژیکی و پیرولیز راک- اول تغییرات شرایط محیطی و خصوصیات ژئوشیمیایی سازند کژدمی در میدان نفتی سروش تعیین گردد. برای این منظور 124 نمونه مربوط به 147 متر مغزه برای مطالعات پالینولوژی و پالینوفاسیس آماده‌سازی و مطالعه گردید. براین اساس چهار رخساره پالینولوژیکی (پالینوفاسیس‌های I, II, VI, IX ) که شاخص محیط‌های نزدیک به ساحل هستند، تفکیک گردید. اغلب جنس و گونه‌های شناسایی شده دارای بازه زمانی طولانی هستند، با توجه به مطالعات صورت گرفته در سایر نقاط جهان و تطابق آنها با اطلاعات به دست آمده از نمونه‌های بررسی شده در این مطالعه و ثبت میکروفسیل‌های شاخص، سن سازند کژدمی در چاه SR-X آلبین در نظر گرفته شده است. همچنین با تعیین فاکتورهای مختلف فسیل‌شناسی از قبیل نسبت‌های عناصر اصلی مواد آلی و پالینوفاسیس مربوط به هر نمونه و با تلفیق داده‌های به دست آمده، پنج سکانس رسوبی درجه سوم با مرزهای سکانسی نوع دوم تعیین گردید. علاوه براین نتایج حاصل از مطالعات پیرولیز راک- اول نشان داد که این سازند در میدان نفتی سروش از نظر پتانسیل تولید مناسب است و قادر به تولید هیدروکربن با کیفیت تجاری است. کروژن سازند کژدمی در میدان مذکور عمدتاً نوع III که توانایی تولید گاز را دارد. توزیع اطلاعات بر روی نمودارهای مربوطه محدوده‌ای متغیر را برای سازند کژدمی مشخص می‌کند که نشان از پسروی و پیشروی در طی انبایش این سازند است که حاکی از تغییر شرایط محیطی و شرایط نسبتاً اکسیدان در زمان نهشته شدن این سازند است. این نتایج به وسیله نمودار TOC در برابر S2 (به منظور تعیین نوع کروژن) که نشان‌دهنده ترکیب مواد آلی با منشأ دریایی- خشکی (کروژن II/III ) است، تأیید می‌شود که نتایج به دست آمده از مطالعات پالینولوژیکی نمونه‌ها را تأیید می‌نماید.
مقاله پژوهشی
حسن محسنی؛ الهام حبیبی؛ کیارش قنواتی
دوره 31، شماره 2 ، تابستان 1394، صفحه 51-66
چکیده
سازند سروک به سن آلبین پسین- سنومانین- تورنین پیشین از مهم‌ترین مخازن نفتی میدان مارون می‌باشد. ریزرخساره‌ها و محیط رسوبی بر پایه بررسی برش‌های نازک تهیه شده از خرده‌های حفاری و مغزه مربوط به چاه‌های شماره 1 و 2 شناسایی شده‌اند. بر این اساس 8 ریزرخساره مشخص گردید که در یک شلف کربناته لبه‌دار کم ژرفا در پنج کمربند رخساره‌ای ...
بیشتر
سازند سروک به سن آلبین پسین- سنومانین- تورنین پیشین از مهم‌ترین مخازن نفتی میدان مارون می‌باشد. ریزرخساره‌ها و محیط رسوبی بر پایه بررسی برش‌های نازک تهیه شده از خرده‌های حفاری و مغزه مربوط به چاه‌های شماره 1 و 2 شناسایی شده‌اند. بر این اساس 8 ریزرخساره مشخص گردید که در یک شلف کربناته لبه‌دار کم ژرفا در پنج کمربند رخساره‌ای ) بخش ساحلی، لاگون بسته، لاگون باز، حاشیه شلف و دریای باز ( رسوب نمودند. همچنین به کمک مطالعات پتروگرافی، تغییرات ریزرخساره‌ها و بررسی نمودارهای گاما و صوتی و انطباق آنها با منحنی تغییرات سطح آب دریاها، 4 سکانس مرتبه سه شناخته شد که با سکانسهای شناسایی شده در حوضه زاگرس و صفحه عربی همخوانی دارد، زیرا در بازه زمانی یاد شده چهار سطح یشینه غرقابی در مقیاس پلیت عربی معرفی شده است. مهم‌ترین عامل پیدایش سکانسها تغییرات سطح آب و ائوستازی است و تکتونیک نقش کمتری دارد. فرایندهای دیاژنزی شاخص در این سازند انحلال متئوریکی و به همراه گسترش شکستگی است که مهم‌ترین عامل در بالا رفتن کیفیت مخزنی سازند سروک در میدان مارون به شمار میروند.
مقاله پژوهشی
فرشید یوسفی مقدم؛ محمود حسینی نژاد؛ محسن علامه
دوره 31، شماره 2 ، تابستان 1394، صفحه 67-82
چکیده
سازند آبدراز یکی از واحدهای سنگ چینه‌ای کرتاسه بالایی به سن تورونین میانی- سانتونین در حوضه‌رسوبی کپه داغ، واقع در شمال شرقی ایران است. لیتولوژی عمده آن در برش سنگانه شامل مارن، سنگ آهک مارنی، و مارن‌های آهکی خاکستری تا متمایل به سبز روشن همراه با سه افق سنگ آهک گل سفیدی است که از شاخص‌های این سازند به‌شمار می‌رود. ...
بیشتر
سازند آبدراز یکی از واحدهای سنگ چینه‌ای کرتاسه بالایی به سن تورونین میانی- سانتونین در حوضه‌رسوبی کپه داغ، واقع در شمال شرقی ایران است. لیتولوژی عمده آن در برش سنگانه شامل مارن، سنگ آهک مارنی، و مارن‌های آهکی خاکستری تا متمایل به سبز روشن همراه با سه افق سنگ آهک گل سفیدی است که از شاخص‌های این سازند به‌شمار می‌رود. ضخامت این سازند در برش نامبرده 530 متر اندازه‌گیری شده است که 41 نمونه به صورت سیستماتیک از آن برداشت شده است. به منظور تعیین پتانسیل هیدروکربورزایی، که برای نخستین بار بر روی سازند آبدراز صورت می‌گیرد، برش نامبرده مورد مطالعه پالینولوژیکی و ژئوشیمیایی قرار گرفت. مطالعات حاصل از 78 اسلاید پالینولوژیکی به شناسایی سه پالینوفاسیس بر اساس نمودار مثلثی تایسون منجر گردید. پالینوفاسیس نوع II که حاوی 90-60 % فیتوکلاست قهوه‌ای رنگ و تیره است و حاوی کروژن نوع III است و محیط حاشیه ساحل با شرایط اکسیدن را نشان می‌دهد. پالینوفاسیس نوع IV تایسون که فراوانی فیتوکلاست‌ها در آن کاهش می‌یابد و مواد آلی بی‌شکل فراوانی برابر با 30-20 % دارند و حاوی کروژن نوع III است. پالینوفاسیس نوع V تایسون که حاوی مقادیر بالای پالینومورف‌های دریایی و مقادیر بسیار کم فیتوکلاست‌ها است. این پالینوفاسیس بازگوکننده شرایط دور از ساحل است. کروژن موجود در این مقاطع از نوع II و III است. به منظور مطالعات ژئوشیمیایی و مقایسه آنها با نتایج حاصل از مطالعات پالینولوژیکی تعداد 7 نمونه مورد آنالیز راک- اول قرار گرفتند. توزیع داده‌ها بر روی نموار ون- کرولن نشان می‌دهد که کروژن غالب از نوع III است (در نمونه‌های مربوط به پالینوفاسیس نوع V تایسون کروژن نوع II نیز حضور اندکی دارد). نوع هیدروکربور تخمینی گاز بوده، اما از نظر توان تولید بسیار ضعیف است. تمامی نمونه‌ها به جز نمونه شماره 31 و 39 به مرحله کاتاژنز رسیده‌اند ( Tmax بالاتر از 435 درجه سانتی‌گراد) که در نتیجه بالغ هستند.
مقاله پژوهشی
محسن لیاقت؛ حمید کمال سروستانی؛ عباس صادقی؛ مسعود موسویان
دوره 31، شماره 2 ، تابستان 1394، صفحه 83-104
چکیده
رسوبات کرتاسه که با رخساره‌های متنوع شناخته می‌شوند، در تمام ایران گسترش یافته‌اند. در ناحیه خور، بلوک یزد و در شرق ایران مرکزی این رسوبات به خوبی رخنمون یافته‌اند. سازند هفتومان با سن سنومانین در کوه دبرسو، جنوب ناحیه خور (در شرق ایران مرکزی) با رویکردی یکپارچه جزئی از مطالعات نموداری، بیواسترانیگرافی و تجزیه و تحلیل ...
بیشتر
رسوبات کرتاسه که با رخساره‌های متنوع شناخته می‌شوند، در تمام ایران گسترش یافته‌اند. در ناحیه خور، بلوک یزد و در شرق ایران مرکزی این رسوبات به خوبی رخنمون یافته‌اند. سازند هفتومان با سن سنومانین در کوه دبرسو، جنوب ناحیه خور (در شرق ایران مرکزی) با رویکردی یکپارچه جزئی از مطالعات نموداری، بیواسترانیگرافی و تجزیه و تحلیل چینهنگاری سکانسی، مطالعه رخساره‌ها بر اساس مشاهدات میدانی و مطالعات ریزرخساره‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ما 240 مقطع نازک میکروسکوپی را از حدود 514 متر از چینههای با جنس سنگ آهک، ماسه سنگ تا ماسه سنگ آهکی و از سنگ آهک ضخیم تا سنگ آهک ماسهای نازک لایه از سازند هفتومان جمعآوری نمودیم. این سازند در یک رمپ کربناته با ریزرخسارههای رمپ درونی، رمپ میانی و رمپ بیرونی در کنار رسوبات آواری محیط ساحلی که 2 پتروفاسیس را تشکیل دادهاند؛ تشکیل شده است. بر اساس موقعیت مرزهای ناپیوسته سکانسها، دو سکانس رده 3، که به طور غالب تغییرات جهانی سطح آب دریا کنترل کننده چرخه رسوبی در آنهاست شناسایی شدند. سیمانی شدن، دولومیتی شدن، انحلال و سیمانی شدن، کارستی شدن و پیریتی شدن مهم‌ترین فرآیندهای دیاژنزی در این سازند هستند.
