ابراهیم قاسمی نژاد؛ الهه زارعی
دوره 29، شماره 4 ، زمستان 1392، صفحه 1-16
چکیده
الهه زارعی، دانشجوی دکتری دانشکده زمین شناسی دانشگاه تهران * ابراهیم قاسمی‌نژاد، استاد دانشکده زمین شناسی دانشگاه تهران چکیده جهت ارزیابی مواد آلی سازند گورپی در ناحیه لرستان ، دو برش از این سازند با روندی عمود بر حوضه زاگرس در جهت شمال شرق (برش فرهادآباد) به جنوب غرب(برش کاور) انتخاب شد و مورد ارزیابی ژئوشیمیایی و پالینولوژیکی ...
بیشتر
الهه زارعی، دانشجوی دکتری دانشکده زمین شناسی دانشگاه تهران * ابراهیم قاسمی‌نژاد، استاد دانشکده زمین شناسی دانشگاه تهران چکیده جهت ارزیابی مواد آلی سازند گورپی در ناحیه لرستان ، دو برش از این سازند با روندی عمود بر حوضه زاگرس در جهت شمال شرق (برش فرهادآباد) به جنوب غرب(برش کاور) انتخاب شد و مورد ارزیابی ژئوشیمیایی و پالینولوژیکی قرار گرفت. بر مبنای مطالعات صورت گرفته میانگین میزان مواد آلی در هر دو برش سازند گورپی بسیار پایین (0.1 TOC: ) به دست آمد که جهت بررسی علت آن از نمودارهای نسبت پریدینیوئید به گونیالاکوئید (P/G) ، درصد کربنات (Calcite equivalent percentages) در مقابل کربن آلی (TOC) و Pr/nC17 در مقابل Ph/nC18 و نمودار Pr/Ph در مقابل Pr+Ph/nC17+nC18 و نمودار سولفور (Sulfur) در مقابل کربن آلی (TOC) استفاده شد. مقایسه این نمودارها نشان می‌دهند برش‌های مورد مطالعه عمدتاً دریایی بوده که گاه امکان ورود مواد خشکی به آن وجود داشته است. مقایسه شرایط محیطی در دو برش چینه‌شناسی نشان می‌دهد که برش کاور در محیط عمیق‌تر و احیایی‌تری نسبت به برش فرهادآباد قرار دارد و از نظر شرایط تولید مواد آلی روند یکنواخت‌تری را نشان می‌دهد و برش فرهادآباد در شمال شرق برش کاور در یک محیط کم عمق‌تر و در محیطی که امکان ورود مواد خشکی فراهم بوده رسوب‌گذاری کرده است.نکته قابل توجهی که در هر دو برش سازند گورپی قابل مشاهده میشود، اینتروال کوچکی بین دو عضو لوفا و امام حسن است که با افزایش ناگهانی میزان مواد آلی TOC همراه است. این افزایش همراه با افزایش آلکان‌های نرمال بلند و نسبت پایینی از نسبت nC17/nC27 و افزایش قابل ملاحظه‌ای از سیست داینوسیست‌های پریدینیوئید به گونیالاکوئید (P/G) و فراوانی فسفات و گلوکونیت در نمونه‌های مقطع نازک است که نشان‌دهنده افزایش تولید به همراه شرایط احیایی در ابتدای ماستریشتین است . از نظر توان هیدروکربن‌زایی هر دو برش مورد مطالعه به صورت ضعیفی توان تولید گاز را دارند. مطالعه بلوغ حرارتی ( Tmax و VR ) نشان‌دهنده بلوغ ضعیفی از رسوبات گورپی ( ابتدای پنجره نفتی) است.
علی کدخدایی؛ حسین رحیم پور بناب؛ علی اسعدی؛ علی چهرازی؛ حسین رحیم پور بناب؛ علی اسعدی؛ سپیده سهرابی
دوره 29، شماره 4 ، زمستان 1392، صفحه 17-32
چکیده
علی اسعدی، دانشجوی کارشناسی ارشد زمینشناسی نفت، دانشگاه تهران حسین رحیم پوربناب، استاد دانشکده زمینشناسی، دانشگاه تهران * علی کدخدایِِِِِِی، استادیار گروه زمینشناسی دانشگاه تبریز سپیده سهرابی ، دانشجوی کارشناسی ارشد زمینشناسی نفت، دانشگاه تهران چکیده بخش بالایی سازند سورمه (معادل سازند عرب) با سن ژوراسیک ...
بیشتر
علی اسعدی، دانشجوی کارشناسی ارشد زمینشناسی نفت، دانشگاه تهران حسین رحیم پوربناب، استاد دانشکده زمینشناسی، دانشگاه تهران * علی کدخدایِِِِِِی، استادیار گروه زمینشناسی دانشگاه تبریز سپیده سهرابی ، دانشجوی کارشناسی ارشد زمینشناسی نفت، دانشگاه تهران چکیده بخش بالایی سازند سورمه (معادل سازند عرب) با سن ژوراسیک بالایی در میدان بلال واقع در خلیج‌فارس، متشکل از یک توالی کربناته- تبخیری بوده، که در یک رمپ کربناته نهشته شده است. در این مطالعه با هدف درک کیفیت مخزنی این سازند، تلفیق مطالعات پتروگرافی و رخسارههای لاگ استفاده شده است. لاگ‌های چاه‌پیمایی به دلیل ماهیت پیوسته آنها و در دسترس بودنشان در اکثر چاه‌های یک میدان، می‌توانند به منظور ارزیابی بهتر یک مخزن هیدروکربنی مورد استفاده قرار گیرند. استفاده از مفهوم رخساره لاگ، که عکس‌العمل لاگ های گرفته شده از توالی مورد مطالعه بوده و از طریق آن میتوان توالی مورد بررسی را به واحد‌هایی با مشخصات مشابه تفکیک نمود، ابزاری کارآمد برای ارزیابی بهتر مخزن میباشد. در این تحقیق یک رویکرد دو مرحلهای بهمنظور سرشتنمایی و بررسی کیفیت مخزنی در توالی مورد مطالعه، بهکار گرفته شد. ابتدا براساس پتروگرافی مقاطع نازک و در نظر گرفتن مشخصات رخسارهای- دیاژنزی، هفت گونهسنگی عمده شناسایی گردید. هر کدام از این واحدها دارای مشخصات زمینشناسی- پتروفیزیکی معین بوده و از نظر کیفیت مخزنی قابل تفسیر میباشند. از نظر کیفیت مخزنی، گونههای سنگی از خوب به ضعیف به ترتیب شامل دولومیت گرینستونی، دولومیت دانه‌شکری، آهک گرینستونی- پکستونی، دولومیت با رخساره گل غالب، آهک با بافت گل غالب، دولومیت انیدریتی و دولومیت متراکم میباشند. سپس با استفاده از روش آنالیز خوشهای سلسله مراتبی ( HCA )، پنج رخساره لاگ بهینه در سه چاه مورد مطالعه مشخص گردید. هرکدام از این پنج رخساره نیز براساس لاگ‌های پتروفیزیکی مورد استفاده از هم قابل تفکیک میباشند. در نهایت پس از مشخص شدن رخساره لاگها، توزیع و گسترش آنها در هر کدام از هفت گونهسنگی مشخص و بر این اساس از دیدگاه مخزنی تفسیر شدند. رخساره های چهار و دو درگونههای سنگی با کیفیت مخزنی خوب شامل هفت، پنج، دو و سه بیشترین و در واحدهای با کیفیت مخزنی ضعیف شامل یک و چهار کمترین گسترش را دارند. بیشترین گسترش رخسارههای یک و پنج در واحدهای با کیفیت مخزنی ضعیف شامل گونههای سنگی یک و چهار و فراوانی بیشتر رخساره سه در گونهسنگی دو دیده میشود.
نازنین زمان ثانی؛ محمدعلی رجب زاده
دوره 29، شماره 4 ، زمستان 1392، صفحه 33-50
چکیده
مجموعه افیولیتی منطقه آباده طشک، متشکل از سنگ‌های اولترابازیک و به عنوان بخشی از افیولیت نیریز در 60 کیلومتری شرق شهر ارسنجان در استان فارس واقع شده است. در این منطقه، آمیزه رنگین افیولیتی در جنوب- جنوب غرب و شمال شرق توده‌های اولترابازیکی دارای گسترش فراوانی بوده و میزبان نهشته‌های معدنی منگنزی هستند که به صورت ذخایر ...
بیشتر
مجموعه افیولیتی منطقه آباده طشک، متشکل از سنگ‌های اولترابازیک و به عنوان بخشی از افیولیت نیریز در 60 کیلومتری شرق شهر ارسنجان در استان فارس واقع شده است. در این منطقه، آمیزه رنگین افیولیتی در جنوب- جنوب غرب و شمال شرق توده‌های اولترابازیکی دارای گسترش فراوانی بوده و میزبان نهشته‌های معدنی منگنزی هستند که به صورت ذخایر کوچک مجزا به طور پیوسته‌ای همراه با چرت‌ها تشکیل شده‌اند. چرت‌ها در انواع رنگ‌های سفید و سفید متمایل به سبز، قرمز روشن تا قرمز تیره و قهوه‌ای با گسترش فراوان و اغلب به طور مستقیم بر روی سنگ‌های اولترابازیک سرپانتینیتی شده و عموماً در زیر توده‌های آهک پلاژیک رخنمون دارند. کانسارهای منگنز در سه سیمای متفاوت سین ژنتیک، دیاژنتیک و اپی ژنتیک در چرت‌های میزبان به رنگ‌های قرمز تا قهوه‌ای قابل تشخیص میباشند. ترکیبات اولیه منگنز در سیمای سین ژنتیک به صورت نواری با سیلیس بی‌شکل و کوارتز در محیط رسوبی تشکیل شده‌اند. کانیهای منگنز به صورت نهشته‌های عدسی شکل که نشانگر سیمای دیاژنتیک میباشد در محل یال چین‍‌ها متمرکز شده‌اند. ترکیبات منگنز در نتیجه تحرک و رسوب‌گذاری مجدد با بافت شکافه پرکن طی فرایندهای سوپرژن در چرت‌های قرمز روشن میزبان به صورت اپی ژنتیک تشکیل شده‌اند. چرت‌های سفید و سفید متمایل به سبز در فاصله‌ای دور از کانسارهای منگنز قرار دارند. داده‌های پتروگرافی و نتایج کانی‌شناسی به روش XRD به همراه داده‌های شیمیایی به روش شیمی‌تر و ICP-MS با تأکید بر عناصر کمیاب و نادر خاکی ( REE ) بر روی نمونه‌های چرت نشانگر تحول منظم پتروگرافی، کانی‌شناسی و ژئوشیمیایی این سنگ‌ها از چرت‌هایی با منشا خاکزاد به سمت آبزاد-گرمابی و سپس با منشأ گرمابی است .
شهریار بهزادیان؛ مجید میرزایی عطاآبادی؛ نصرالله عباسی
دوره 29، شماره 4 ، زمستان 1392، صفحه 51-70
چکیده
نصرالله عباسی، دانشیار گروه زمینشناسی دانشگاه زنجان * مجید میرزایی عطاآبادی، استادیار گروه زمینشناسی دانشگاه زنجان شهریار بهزادیان، کارشناس انجمن غارنوردان و غارشناسان ایرانیان چکیده غار کتله خور واقع در جنوب استان زنجان، یک غار کارستی در زمین‌های آهکی سازند قم به سن الیگو- میوسن میباشد و زمان تشکیل غار به سن ...
بیشتر
نصرالله عباسی، دانشیار گروه زمینشناسی دانشگاه زنجان * مجید میرزایی عطاآبادی، استادیار گروه زمینشناسی دانشگاه زنجان شهریار بهزادیان، کارشناس انجمن غارنوردان و غارشناسان ایرانیان چکیده غار کتله خور واقع در جنوب استان زنجان، یک غار کارستی در زمین‌های آهکی سازند قم به سن الیگو- میوسن میباشد و زمان تشکیل غار به سن کواترنری (حدود 5/2 میلیون سال) است. در این غار چهارده نمونه بقایای اسکلت مهره‌داران یافت شدند. بیشتر نمونه‌های اسکلت باقیمانده بصورت برجا و به طور کامل در حالت آناتومیکی خود باقی ماندهاند. این چهارده نمونه شامل دو نمونه اسکلت گربهسان بزرگ جثه مانند پلنگ (جنس Panthera )؛ چهار نمونه اسکلت گربهسان متوسط جثه مانند گربه وحشی یا سیاه گوش (جنس Lynx )؛ دو نمونه اسکلت سگسان متوسط جثه (احتمالاً شغال، جنس Canis )؛ چهار نمونه اسکلت سگسان کوچک تا متوسط جثه (روباه، جنس Vulpes )؛ یک نمونه راسو (جنس Martes ) و یک نمونه خفاش (راسته Chiroptera ) است. با توجه به ترکیب تاکسونومی این بقایا، به نظر میرسد گوشتخواران یاد شده به منظور اسکان یا دسترسی به منابع آبی داخل غار شده‌اند. سن این بقایا هولوسن است.
طاهره پرویزی؛ کورورش رشیدی
دوره 29، شماره 4 ، زمستان 1392، صفحه 71-92
چکیده
کوروش رشیدی، استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه پیام نور واحد یزد * طاهره پرویزی، کارشناس ارشد گروه زمین شناسی دانشگاه پیام نور واحد یزد چکیده نهشته‌های آهکی پرمین در نقاط مختلف ایران، دارای رخنمون‌های نسبتاً ضخیم و گسترده‌ای است که سن آن بر اساس میکروفسیل‌های موجود در آن بلورین؟ -کوبرگاندین تا دوراشامین است. این رسوبات ...
بیشتر
کوروش رشیدی، استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه پیام نور واحد یزد * طاهره پرویزی، کارشناس ارشد گروه زمین شناسی دانشگاه پیام نور واحد یزد چکیده نهشته‌های آهکی پرمین در نقاط مختلف ایران، دارای رخنمون‌های نسبتاً ضخیم و گسترده‌ای است که سن آن بر اساس میکروفسیل‌های موجود در آن بلورین؟ -کوبرگاندین تا دوراشامین است. این رسوبات علاوه بر فوناها و فلوراهای فراوان دارای زیستمندانی است که بعضی از آنها تعلق فیلوژنی مشخصی ندارند و بر این اساس آنها را پروبلماتیک می‌نامند که در این مطالعه تعداد 11 تاکسا شامل Vangia telleri, Tubiphytes obscurus, Tubiphytes carinthiacus, Vermiporella nipponica, Vermiporella longipora, Pseudovermiporella sodalica, Aeolisaccus dunningtoni, Koivaella permiensis, Ungdarella uralica, Lercaritubus prolematicus, Eflügelia johnsoni شناسایی و معرفی می‌شوند. بقایای بعضی از این زیستمندان در پاره‌ای از رخنمون‌های پرمین از عناصر مهم و سنگ‌ساز میباشند، به طوری‌که Vangia telleri در رسوبات کربناته باغ‌ونگ یکی از زیستمندان مهم پیونددهنده گل‌های کربناته و Tubiphytes obscurus در آهک سازندهای جمال و دالان از عناصر مهم تشکیلدهنده کربناتها در بعضی از لایه‌هاست. جنس‌هایی از پروبلماتیک‌های یاد شده گویای شرایط حوضه از نظر فاکتورهای محیطی مانند نور، حرارت، عمق و دیرینه‌بوم ناحیه دارد. همچنین فراوانی آنها در دو ناحیه ایران مرکزی و زاگرس دارای تفاوتهای معنادار و مهمی است که گویای شرایط پالئوبیواکولوژیکی آن نواحی است.
غلامرضا حسین یار؛ راضیه لک؛ رضا بهبهانی
دوره 29، شماره 4 ، زمستان 1392، صفحه 93-110
چکیده
به منظور بررسی ژئوشیمی آلی رسوبات بستر در بخش شمالی خلیج فارس، تعداد 130 نمونه رسوب سطحی برداشت گردید. رسوبات مذکور از ذرات آواری (کوارتز، فلدسپار، خرده سنگ، قطعات خرده سنگی کربناته و کانیهای رسی) و شیمیایی- بیو شیمیایی (پوسته دوکفهای، گاستروپود، فرامینیفرا، استراکود و بریوزوآ) تشکیل شده‌اند. بر پایه مطالعات ژئوشیمی آلی، ...
بیشتر
به منظور بررسی ژئوشیمی آلی رسوبات بستر در بخش شمالی خلیج فارس، تعداد 130 نمونه رسوب سطحی برداشت گردید. رسوبات مذکور از ذرات آواری (کوارتز، فلدسپار، خرده سنگ، قطعات خرده سنگی کربناته و کانیهای رسی) و شیمیایی- بیو شیمیایی (پوسته دوکفهای، گاستروپود، فرامینیفرا، استراکود و بریوزوآ) تشکیل شده‌اند. بر پایه مطالعات ژئوشیمی آلی، مقدار کربن آلی کل از 03/0 تا 48/1درصد وزنی متغیر است که در رسوبات گلی در اغلب نمونه‌های مطالعه شده، افزایش مییابد. مقادیر S2 و کربن آلی کل در بخشهای عمیق‌تر و دور از ساحل نسبت به مناطق ساحلی و کم عمق افزایش یافته است که این موضوع نشان دهنده پتانسیل بیشتر حفظ مواد آلی در بخشهای عمیق‌تر خلیج فارس میباشد. همچنین در رسوبات بستر خلیج فارس کروژنهای تیپ II ، III ، مخلوط II-III و مخلوط III-II وجود دارد که از سمت شمال شرق خلیج فارس (هرمزگان) به سوی شمال غرب (بوشهر و خوزستان) به دلیل تمرکز بیشتر رودخانههای ورودی در نواحی غربی نسبت به شرقی، افزایش در کروژنهای تیپ III (مواد آلی قارهای) و مخلوط III-II مشاهده میشود.
