شناسنامه علمی شماره
دوره 32، شماره 4 ، زمستان 1395
مقاله پژوهشی
لیلی بسطامی؛ میررضا موسوی؛ محبوبه حسینی برزی
چکیده
سازند روته دومین چرخۀ رسوبگذاری پرمین در حوضۀ البرز است. مطالعات صحرایی و پتروگرافیکی در برش‌های سنگسر (دامنۀ جنوبی البرز مرکزی) و مکارود (دامنۀ شمالی البرز مرکزی) نشاندهندۀ این است که رسوبات سازند روته شامل 19 ریزرخسارۀ کربناته و یک سنگ رخسارۀ سیلیسی-آواری هستند که در پرمین میانی در کمربندهای رخساره‌ای پهنۀ جزرومدی تا دریای ...
بیشتر
سازند روته دومین چرخۀ رسوبگذاری پرمین در حوضۀ البرز است. مطالعات صحرایی و پتروگرافیکی در برش‌های سنگسر (دامنۀ جنوبی البرز مرکزی) و مکارود (دامنۀ شمالی البرز مرکزی) نشاندهندۀ این است که رسوبات سازند روته شامل 19 ریزرخسارۀ کربناته و یک سنگ رخسارۀ سیلیسی-آواری هستند که در پرمین میانی در کمربندهای رخساره‌ای پهنۀ جزرومدی تا دریای باز از یک رمپ کربناتۀ همشیب بایوکلاستی در حاشیۀ جنوبی غیرفعال پالئوتتیس واقع در شمال ابرقارۀ گندوانا در یک منطقۀ گرمسیری نهشته شده‌اند. رسوبات سازند روته در هر دو برش عمدتاً در محیط رمپ درونی نهشته شدند اما ضخامت رسوبات نهشته شده در کمربندهای رخساره‌ای دریای باز در برش سنگسر از برش مکارود بیشتر است. اجزای اصلی سازندۀ رسوبات شامل انواع جلبکها، فرامینیفرها و متازوآنها از قبیل اکینودرمها، بریوزوئرها، گاستروپودها، براکیوپودها، استراکودآ، تریلوبیتها، دوکفهایها و اسفنجها توزیع متفاوتی را در زیرمحیطهای مختلف پلاتفرم کربناته نشان میدهند. بررسی تغییرات نسبی سطح آب دریا در این تحقیق، بر اساس مشاهدات صحرایی و آنالیز رخساره‌ای است. این مطالعات به تشخیص دو سکانس رسوبی ردۀ پایین در برش سنگسر و سه سکانس رسوبی ردۀ پایین در برش مکارود منجر گردید. مرز سکانسها توسط ناپیوستگیهای فرسایشی، ولکانیکها، افقهای خاک دیرینه، ظهور ریزرخسارههای جزرومدی و ریزرخسارههایی که نشاندهندۀ حداکثر افت سطح آب دریا در هر سکانس هستند، مشخص می‌شود. عمیق‌ترین ریزرخسارهها نیز بهعنوان سطوح نشاندهندۀ حداکثر پیشروی آب دریا در نظر گرفته شده‌اند. رسوبات سازند روته در هر دو برش بخشی از ابرچرخۀ ترانسپکاس (زیرسکانس آبزاروکای II) هستند. بیشترین عمیقشدگی آب دریا در بخش‌های میانی سازند روته است و روند کلی تغییرات سطح آب دریا در این سازند با تغییرات جهانی سطح آب دریا در پرمین مطابقت دارد.
مقاله پژوهشی
تخصصی
ندا سرباز؛ اسداله محبوبی؛ رضا موسوی حرمی؛ محمد خانه باد
چکیده
با تکیه بر خصوصیات رخساره‌ای و شکل هندسی لایهها در توالی سیلیسی آواری سازند کشف رود (ژوراسیک میانی) در برش ناویا دو مجموعه رخساره‌ای رودخانهای و دلتایی شناسایی شده است. در توالی رودخانهای 10 رخساره سنگی Gmm, Gt, Sm, Sp, St,Sr, Sh, Fm, Fl) (Gcm, و چهار عنصر ساختاری SG)، SB، CS و (FF شناسایی شد. توالی دلتایی نیز شامل بخش بالایی پیشانی دلتا، بخش انتهایی ...
بیشتر
با تکیه بر خصوصیات رخساره‌ای و شکل هندسی لایهها در توالی سیلیسی آواری سازند کشف رود (ژوراسیک میانی) در برش ناویا دو مجموعه رخساره‌ای رودخانهای و دلتایی شناسایی شده است. در توالی رودخانهای 10 رخساره سنگی Gmm, Gt, Sm, Sp, St,Sr, Sh, Fm, Fl) (Gcm, و چهار عنصر ساختاری SG)، SB، CS و (FF شناسایی شد. توالی دلتایی نیز شامل بخش بالایی پیشانی دلتا، بخش انتهایی پیشانی دلتا و پاشنه دلتا است که تحت نفوذ امواج و طوفان بوده است. تعداد 14گونه متفاوت از 12 جنس فرامینیفر بنتیک در قسمت پیشانی دلتا و پاشنه دلتا شناسایی شد که عمق تقریباً 50 متری را تأیید میکند. مطالعات چینه‌نگاری سکانسی به شناسایی 2 سکانس رسوبی رده سوم منجر شده است. سکانس رسوبی اول با مرز SB1 برروی سنگ آهک‌های تریاس در قاعده سازند کشف رود قرار گرفته و مرز SB2 سکانس دوم در قسمت بالای رخساره پیشانی دلتا قرار دارد. سکانس رسوبی اول در بر دارند دسته رخساره‌ای LST، TSTو HST است. سکانس رسوبی دوم تنها از دسته رخساره TST تشکیل شده و ادامه آن در سازند چمن بید است. منحنی تغییرات سطح آب دریا در برش مورد مطالعه تقریباً قابل انطباق با منحنی جهانی تغییرات سطح آب دریا در زمان ژوراسیک میانی است.
مقاله پژوهشی
محمد حسن کاظم زاده؛ عباس صادقی؛ محمد حسین آدابی؛ هرمز قلاوند
چکیده
به منظور مطالعات زیست چینه‌نگاری سازند آب دراز در ناودیس شیخ در شمال شرق بجنورد (غرب حوضه کپه داغ) یک برش چینه‌شناسی بر روی یال جنوبی این ناودیس انتخاب و نمونهبرداری شده است. ضخامت سازند آب دراز در برش مورد مطالعه 252 متر بوده و از لحاظ سنگشناسی به سه واحد زیرین (سنگ آهک‌های ضخیم لایه تا تودهای)، میانی (تناوب سنگ آهک‌های ...
بیشتر
به منظور مطالعات زیست چینه‌نگاری سازند آب دراز در ناودیس شیخ در شمال شرق بجنورد (غرب حوضه کپه داغ) یک برش چینه‌شناسی بر روی یال جنوبی این ناودیس انتخاب و نمونهبرداری شده است. ضخامت سازند آب دراز در برش مورد مطالعه 252 متر بوده و از لحاظ سنگشناسی به سه واحد زیرین (سنگ آهک‌های ضخیم لایه تا تودهای)، میانی (تناوب سنگ آهک‌های شیلی و سنگ آهک‌های چاکی متوسط تا ضخیم لایه) و بالایی (سنگ آهک‌های مارنی و سنگ آهک‌های شیلی نازک لایه) تقسیم شده است. مرز زیرین سازند آب دراز در برش مورد مطالعه با آهک‌های ماسهای سازند آیتامیر و مرز بالایی آن با آهک‌های مارنی سازند آب تلخ به صورت پیوسته و همشیب است. در مطالعات زیست چینه‌نگاری ضمن شناسائی 48 گونه متعلق به 26 جنس از فرامینیفرهای پلانکتونیک و بنتیک، 7 زون زیستی زیر شناسایی و معرفی گردید.
1) Helvetoglobotruncana helvetica Total range Zone
2) Dicarinella primitiva-Marginotruncana sigali Partial range Zone
3) Dicarinella concavata Interval Zone
4) Dicarinella asymetrica Total range Zone
5) Globotruncanita elevata Partial range Zone
6) Globotruncana ventricosa Interval Zone
7) Radotruncana calcarata Total range Zone
بر اساس زونهای زیستی شناسایی شده فوق و مجموعه فسیلی موجود در آن، سن سازند آب دراز در برش مورد مطالعه، تورونین پیشین تا کامپانین پسین تعیین شده است.
مقاله پژوهشی
میکروفاسیس
ندا خوشفام؛ حسین رحیم پور بناب؛ داود جهانی؛ داود مرسل نژاد
چکیده
شرایط خاص رسوبی-تکتونیکی صفحه عربی در کرتاسه پیشین (آپتین) به تشکیل، گسترش و تکامل حوضه‌های بین‌شلفی منجر شده است. علاوه بر دو حوضه باب در شرق و کژدمی در شمال شرق صفحه عربی، حوضه‌های بین‌شلفی کوچکتری به صورت محلی در نقاط مختلف این صفحه گسترش پیدا کرده‌اند. نتایج مطالعه حاضر در بخش شمالی منطقه فارس واقع در شمال شرق صفحه عربی نیز ...
بیشتر
شرایط خاص رسوبی-تکتونیکی صفحه عربی در کرتاسه پیشین (آپتین) به تشکیل، گسترش و تکامل حوضه‌های بین‌شلفی منجر شده است. علاوه بر دو حوضه باب در شرق و کژدمی در شمال شرق صفحه عربی، حوضه‌های بین‌شلفی کوچکتری به صورت محلی در نقاط مختلف این صفحه گسترش پیدا کرده‌اند. نتایج مطالعه حاضر در بخش شمالی منطقه فارس واقع در شمال شرق صفحه عربی نیز موید این مطلب است. این پژوهش به بررسی سازند داریان در دو چاه سروستان و احمدی واقع در شمال منطقه فارس (شمال غرب کمربند چین خورده زاگرس) برای بررسی و تفسیر شرایط رسوبی حاکم بر این منطقه در بازه زمانی آپتین اختصاص دارد. در منطقه مورد مطالعه، سازند داریان دارای نهشته‌های کم‌عمق تا عمیق کربناته است. این نهشته‌ها در قالب هشت رخساره رسوبی متعلق به چهار زیرمحیط لاگون، پشته سدی، دریای باز و حوضه تقسیمبندی شده‌اند. در چاه سروستان، بخش بالایی این سازند شامل سنگ آهک‌های اربیتولینی است که توسط یک بخش پلاژیک (تناوبی از سنگ آهک و شیل‌های عمیق) از واحد کم‌عمق‌تر پایینی جدا می‌شود. بخش عمیق و پلاژیک به سمت چاه احمدی (غرب منطقه مورد مطالعه) ناپدید می‌شود. تغییرات ناگهانی عمودی و جانبی از رخساره‌های کم‌عمق اربیتولینی تا رخساره‌های عمیق و پلاژیک در منطقه مورد مطالعه مشهود است. مقایسه تغییرات رخساره در مقاطع مورد مطالعه با دیگر مقاطع مجاور آنها، به ارایه مدل رسوبی کربناته از نوع رمپ کربناته کم‌شیب تا حوضه بین‌شلفی محلی برای سازند داریان در شمال منطقه فارس منجر شده است. در این مطالعه، نام «اینتراشلف سروستان» برای حوضه مذکور انتخاب شده است. محدوده گسترش حوضه بین‌شلفی سروستان با پی‌جویی تغییرات جانبی رخساره‌ای سازند داریان در منطقه مورد مطالعه امکان‌پذیر است.
مقاله پژوهشی
تخصصی
مهدی رضا پورسلطانی
چکیده
سازند سیلیسی آواری پادها (دونین زیرین-میانی)، در حوضه رسوبی بینالود، دارای حداکثر ضخامت 108 متر است. این توالی در منطقه بوژان بهصورت ناپیوسته بر روی بازالتهای اوردویسین قرار گرفته، و توسط رسوبات کربناته سازند سیبزار (دونین میانی)، بهطور هم شیب پوشیده شده است. بیشتر ماسهسنگها غنی از کوارتز و فلدسپات بوده و بندرت شامل خرده ...
بیشتر
سازند سیلیسی آواری پادها (دونین زیرین-میانی)، در حوضه رسوبی بینالود، دارای حداکثر ضخامت 108 متر است. این توالی در منطقه بوژان بهصورت ناپیوسته بر روی بازالتهای اوردویسین قرار گرفته، و توسط رسوبات کربناته سازند سیبزار (دونین میانی)، بهطور هم شیب پوشیده شده است. بیشتر ماسهسنگها غنی از کوارتز و فلدسپات بوده و بندرت شامل خرده سنگهای رسوبی و دگرگونی است. این سنگها تنوع ترکیبی زیادی نداشته، بهطورعمده شامل کوارتزآرنایت، ساب آرکوز، و کمی آرکوز است. بنا بر مطالعات پترولوژیکی و ژئوشیمیایی، رخدادهایی مرحله ائوژنز شامل سیمانی شدن (کلسیت، دولومیت و اکسید آهن) و بندرت شکستگی است. رخدادهای مرحله مزوژنز، بیشتر سیمانی شدن (سیلیس، دولومیت، کلسیت، ترکیبات اکسید آهن، کانیهای رسی)، فشردگی، شکستگیهای درون دانهای، دگرسانی دانههای ناپایدار، انحلال و جانشینی، انحلال فشاری، و بندرت آپاتیت است. رخدادهای فرعی انحلال و سیمانی شدن (دولومیت، آنکریت، سیدریت، اکسید آهن و بندرت کائولن) در مرحله تلوژنز اتفاق افتاده است. بیشتر تخلخل از نوع ثانویه با میانگین 7/4 درصد بوده، که حاصل انحلال و شکستگی است.
مقاله پژوهشی
زیست چینه نگاری
طاهره حبیبی
چکیده
این مطالعه به بررسی ویژگی‌های زیست چینه‌ای و مجموعه‌های فرامینیفری توالی‌های الیگوسن (سازند آسماری) در چهار برش چینه‌شناسی شول، کفترک، دارنگون و نورآباد در حوضه فارس پرداخته است. بر اساس پخش و پراکندگی فرامینیفرها در برش‌های مورد مطالعه سه زیست زون تجمعی (روپلین-چاتین) شناسایی شد که عبارتند از: . Nummulites vascus-Nummulites fichteli, Lepidocyclina-Operculina-Ditrupa, ...
بیشتر
این مطالعه به بررسی ویژگی‌های زیست چینه‌ای و مجموعه‌های فرامینیفری توالی‌های الیگوسن (سازند آسماری) در چهار برش چینه‌شناسی شول، کفترک، دارنگون و نورآباد در حوضه فارس پرداخته است. بر اساس پخش و پراکندگی فرامینیفرها در برش‌های مورد مطالعه سه زیست زون تجمعی (روپلین-چاتین) شناسایی شد که عبارتند از: . Nummulites vascus-Nummulites fichteli, Lepidocyclina-Operculina-Ditrupa, Archaias asmaricus/hensoni-Miogypsinoides complanatus
مطالعه جنس، شکل و ضخامت پوسته فرامینیفرها به همراه بافت رسوبی در برش‌های مورد مطالعه به شناسایی سه مجموعه فرامینیفری مربوط به بخش‌های میانی و داخلی رمپ کربناته در زمان الیگوسن منجر شد. مجموعه فرامینیفری شماره 1 از پوسته‌های فرامینیفرهای پلانکتون و پوسته‌های منفذدار nummulitid, lepidocyclinid تشکیل شده است. مجموعه شماره 1در زمان روپلین-چاتین تشکیل شده و نشانگر عمیق‌ترین بخش حوضه (رمپ میانی) و تنها در برش نورآباد دیده می‌شود. مجموعه شماره 2 که متشکل از پوسته‌های منفذدار و بدون منفذ فرامینیفرهای بنتیک است، در لاگون محصور نشده تشکیل شده است. مجموعه شماره 3 از پوسته‌های بدون منفذ فرامینیفرهای بنتیک با تنوع بالا تشکیل شده است. در برش‌های شول و کفترک تشکیل مجموعه‌های شماره 2و 3 حاکی از عمق کم‌تر حوضه (رمپ داخلی) در زمان روپلین است. با کاهش عمق در روپلین-چاتین پسین و ابتدای چاتین در برش نورآباد مجموعه‌های شماره 2و 3 تشکیل شده‌اند. در چاتین پسین فقط مجموعه فرامینیفری شماره 3 تشکیل گردیده است. افت سطح آب دریا در انتهای چاتین کنترل کننده تشکیل این مجموعه فرامینیفری است.
