جلیل جعفری؛ اسداله محبوبی؛ محمد خانه باد؛ اسداله محبوبی؛ احمد میرمرقابی؛ رضا موسوی حرمی؛ شهرام آورجانی
دوره 30، شماره 4 ، زمستان 1393، صفحه 1-20
چکیده
سازند آسماری به سن الیگو- میوسن مهمترین سنگ مخزن میدان نفتی مارون در فروافتادگی دزفول در جنوب غربی ایران بوده که در حوضه فورلندی کمربند کوهزایی زاگرس نهشته شده است. هدف از این مطالعه تفسیر محیطرسوبی و چینهنگاری سکانسی زونهای پایینی سازند آسماری در چاههای شماره 281، 342 و 312 میدان مارون بر اساس تغییر در روند شکل نمودار گاما، ...
بیشتر
سازند آسماری به سن الیگو- میوسن مهمترین سنگ مخزن میدان نفتی مارون در فروافتادگی دزفول در جنوب غربی ایران بوده که در حوضه فورلندی کمربند کوهزایی زاگرس نهشته شده است. هدف از این مطالعه تفسیر محیطرسوبی و چینهنگاری سکانسی زونهای پایینی سازند آسماری در چاههای شماره 281، 342 و 312 میدان مارون بر اساس تغییر در روند شکل نمودار گاما، نقشههای هم سنگی و تغییرات ریزرخسارههاست. بر این اساس در چاههای مورد مطالعه 9 ریز رخساره کربناتی و 2 پتروفاسیس سیلیسی- آواری که در چهار محیط دریای باز، سد، لاگون و جزرومدی در یک رمپ هموکلینال (شامل رمپ خارجی، میانی و داخلی) نهشته شده‌اند، شناسایی شده است. همچنین، بر مبنای اشکال شناسایی شده بر روی نمودار اشعه گاما، رسوبات مورد مطالعه در محیط دریایی تشکیل شده است. در محیط دریای باز و سدی، نمودارگاما به شکل زنگولهای دندانهدار، قارچی دندانهدار، قوسی به سمت چپ، دندانهای و واگنی به سمت راست، در محیط ساحلی به دو صورت سیلندری و قارچی شکل و در محیط جزرومدی و لاگون به صورت قوسی به سمت راست تا سیلندری شکل دیده میشود. بر اساس نقشههای هم سنگی رسوبات ماسه سنگی زونهای پایینی سازند آسماری میدان نفتی مارون توسط سیستم دلتایی در طول حاشیه جنوب غربی حوضه گسترش پیدا کرده و دائماً تحت تأثیر تغییرات سطح آب دریا بودهاند. آنالیز چینهنگاری سکانسی منجر به شناسایی سه سکانس رسوبی رده سوم ( DS1 ، DS2 و DS3 ) در چاههای مورد مطالعه شده است.
فرشته سجادی؛ فیروزه هاشمی یزدی؛ نوید نویدی ایزد؛ فرشته سجادی؛ افسانه ده بزرگی
دوره 30، شماره 4 ، زمستان 1393، صفحه 21-46
چکیده
چکیده سازند دلیچای در برش چینه‌شناسی دیکتاش شمال شرق سمنان به ضخامت 564 متر حاوی مجموعه قابل توجهی از پالینومورف‌های خشکی (از قبیل اسپورها و پولنها) و پالینومورف‌های دریایی (شامل داینوفلاژلهها، اکریتارکها و آستر داخلی پوسته فرامینیفرها) با حفظ‌شدگی خوب می‌باشد. از پالینومورف‌های خشکی در مجموع تعداد 51 گونه اسپور ...
بیشتر
چکیده سازند دلیچای در برش چینه‌شناسی دیکتاش شمال شرق سمنان به ضخامت 564 متر حاوی مجموعه قابل توجهی از پالینومورف‌های خشکی (از قبیل اسپورها و پولنها) و پالینومورف‌های دریایی (شامل داینوفلاژلهها، اکریتارکها و آستر داخلی پوسته فرامینیفرها) با حفظ‌شدگی خوب می‌باشد. از پالینومورف‌های خشکی در مجموع تعداد 51 گونه اسپور متعلق به 31 جنس و 27 گونه پولن متعلق به 14 جنس شناسایی شد که به ترتیب، اسپورهای ترایلت، پولن‌های دو باله و تک باله دارای بیشترین فراوانی بودند. از پالینومورف‌های دریایی تعداد 16 گونه متعلق به 10 جنس از داینوفلاژلهها شناسایی گردید که فرم‌های پروکسیموکوریت دارای بیشترین فراوانی بودند. تنها یک زون تجمعی Contignisporites -Striatella assemblage zone و یک زون فراوانی Classopollis abundant zone برای این نهشتهها پیشنهاد گردید . با توجه به حضور Contignisporites burgeri و گونه‌های مختلف Striatella سن باژوسین پسین - باتونین برای قسمت پایینی برش و با توجه به افزایش ناگهانی Classopollis (Corollina) در قسمتهای بالایی برش، سن کالووین برای این قسمت از برش تعیین میگردد. بر اساس حضور میوسپورهایی با گسترش چینه‌شناسی شناخته شده از قبیل Klukisporites variegatus , Concavissimisporites verrucosus, Striatella spp. سن سازند دلیچای در برش مورد مطالعه به ژوراسیک میانی نسبت داده شده است . با بررسی قرابت اسپورها و پولنها، میوسپورهای موجود در برش چینه‌شناسی دیکتاش به سرخس‌ها ( Pterophyta ) ، لیکوفیت‌ها (Lycophyta) ، دم اسبیان (Sphenophyta) ، بریوفیت‌ها (Bryophyta) و گروه‌هایی از بازدانگان (Gymnosperms) نظیر مخروطیان (Coniferophyta) و ژینکوفیت‌ها (Ginkgophyta) نسبت داده شده‌اند. وجود این گیاهان معرف آب و هوای گرم تا نیمهگرم با رطوبت زیاد در زمان تشکیل رسوبات سازند دلیچای، در برش مورد مطالعه می‌باشد. مطالعه حوضه رسوبگذاری بر اساس عناصر پالینولوژیک، حاکی از آن است که سازند دلیچای در برش چینه‌شناسی دیکتاش در یک محیط ساحلی کم عمق و کم اکسیژن با سرعت رسوبگذاری پایین و افزایش تدریجی عمق حوضه تشکیل شده است. سه نوع پالینوفاسیس ( VI, IV, II ) برای برش چینه‌شناسی مورد مطالعه تعیین گردید .
بیوک قربانی؛ رضا قوامی ریابی؛ محمدرضا کمالی؛ محمد صادقی
دوره 30، شماره 4 ، زمستان 1393، صفحه 47-58
چکیده
محمدرضا کمالی، دانشیار پژوهشگاه صنعت نفت تهران رضا قوامی ریابی، استادیار بیوک قربانی، کارشناس ارشد چکیده مطالعه حاضر بر روی 59 نمونه از خردههای حفاری [1] سازند پابده در میدان نفتی نصرت، به وسیله دستگاه پیرولیز راک ایول 6 صورت گرفته است. نتایج ژئوشیمیایی بر این امر دلالت میکند که سازند پابده دارای پتانسیل هیدروکربنی ...
بیشتر
محمدرضا کمالی، دانشیار پژوهشگاه صنعت نفت تهران رضا قوامی ریابی، استادیار بیوک قربانی، کارشناس ارشد چکیده مطالعه حاضر بر روی 59 نمونه از خردههای حفاری [1] سازند پابده در میدان نفتی نصرت، به وسیله دستگاه پیرولیز راک ایول 6 صورت گرفته است. نتایج ژئوشیمیایی بر این امر دلالت میکند که سازند پابده دارای پتانسیل هیدروکربنی ضعیف تا خوب می‌باشد. ترسیم پارامتر S1 در مقابل TOC برای نمونه‌ها، عدم آلودگی آنها به نفت خام و مواد روغنی (در حین حفاری) را تأیید میکند. منحنی تغییر رخساره آلی دیاگرام جونز نشاندهنده محدوده B-BC برای سازند پابده بود که بیانگر محیطهای دریایی احیایی تا کمی اکسیدان می‌باشد. رسم دیاگرام HI در برابر Tmax نیز برای نمونههای مورد مطالعه نشان داد که نوع کروژن نمونه‌ها ترکیبی از انواع II-III که تمایل بیشتر به کروژن نوع II (توانایی تولید نفت بیشتر) دارند و نشاندهنده ورود نمونه‌ها به پنجره نفتی است. همچنین، ترسیم نمودار تغییر ات S1+S2 در برابر TOC نیز بیانگر این است که سازند پابده با داشتن محدوده وسیع از لحاظ پتانسیل تولید میتواند به عنوان سازندی خوب برای تولید هیدروکربن در منطقه مورد مطالعه عمل نماید. [1] Cutting
اکبر پرواسیده؛ فاطمه واعظ جوادی
دوره 30، شماره 4 ، زمستان 1393، صفحه 59-86
چکیده
فاطمه واعظ جوادی ، استادیار دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران * اکبر پرواسیده ، کارشناس ارشد چینه‌شناسی و فسیلشناسی دانشگاه تهران چکیده معدن زغالسنگ تخت واقع در جنوب شرق مینودشت، استان گلستان دربردارنده ماکروفسیلهای گیاهی بسیار خوب حفظ شدهای می‌باشد که برای اولین بار معرفی میشوند. تعداد 27 گونه ماکروفسیل ...
بیشتر
فاطمه واعظ جوادی ، استادیار دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران * اکبر پرواسیده ، کارشناس ارشد چینه‌شناسی و فسیلشناسی دانشگاه تهران چکیده معدن زغالسنگ تخت واقع در جنوب شرق مینودشت، استان گلستان دربردارنده ماکروفسیلهای گیاهی بسیار خوب حفظ شدهای می‌باشد که برای اولین بار معرفی میشوند. تعداد 27 گونه ماکروفسیل گیاهی متعلق به 22 جنس مورد شناسایی قرار گرفت. این گونهها به راستههای اکوئی ستالها، اُسموندالها، فیلیکالها، پلتاسپرمالها، بنتیتالها، سیکادالها، گینکگوآلها و پاینالها (کونی فرآلها) متعلق هستند. بر اساس حضور گونه‌های شاخص نظیر Equisetites muensteri ، Clathropteris meniscoides ، Dictyophyllum exile ، Scytophyllum persicum ، Anthrophyopsis crassinervis ، Pterophyllum bavieri و Baiera muensteriana سن رتین برای این مجموعه خاطر نشان میگردد. نظر به این که منطقه جنگلی بوده و در نقشه زمینشناسی نیز تفکیکی از سازندهای گروه شمشک صورت نگرفته بود، این مطالعه محرز بودن سازند کلاریز را برای رسوبات دربردارنده آن تأکید مینماید. فلور منطقه مینودشت مشابهت بسیاری با فلور مناطق زیراب، طزره، نرگس چال، هیو، جاجرم (البرز)، معادن پروده (طبس) و داربید خون (حوزه کرمان) دارد . بنابراین، در خلال رتین، صفحه ایران از منطقه کرمان تا طبس و البرز یک صفحه یکپارچه را تشکیل میداده و آب و هوای یکنواختی بر آن حاکم بوده است. با توجه به مطالعه آماری صورت گرفته بر روی 307 نمونه فسیل گیاهی مشخص شد که راستههای فیلیکالها، بنتیتالها، گینکگوآلها و پاینالها (کونی فرآلها) به ترتیب دارای فراوانی نسبی 02/42%، 11/38%، 17/7% و 51/6% میباشند. شاخص مشابهت یا اندکس سورنسون فلور این منطقه در حد جنس و گونه برای مناطق مختلف البرز (نرگس چال، قشلاق، هیو، ساپوهین) و طبس (معادن پروده) در ایران و فلور رتین سایر نواحی اوراسیا (ژاپن، ویتنام، چین، چین، فرانسه، اطریش، گرینلند) تعیین گردید و محرز شد که ایران در کمربند آب و هوایی نیمه گرمسیری و مرطوب یوروسینین در خلال رتین قرار داشته است. از طرف دیگر با توجه به حضور گونه‌های بومی و محلی ایران در محدوده اقلیم آسیای میانه از تقسیمات و خرمیف و منطقه آسیای جنوب غربی از تقسیمات دوبروسکینا جای میگیرد. واژههای کلیدی : رتین، ماکروفسیل گیاهی، سازند کلاریز، مینودشت، البرز شرقی، اندکس سورنسون
بهزاد خانی؛ محمدحسین حیدری فرد؛ بهرام علیزاده؛ علی کدخدائی؛ نرگس عدالتی‌منش
دوره 30، شماره 4 ، زمستان 1393، صفحه 87-102
چکیده
در این مطالعه 40خرده حاصل از حفاری سازندهای پابده، گورپی،کژدمی و گدوان میدان نفتی آغاجاری مورد آنالیز راک‌ایول قرار گرفته است.به منظور شناسایی شرایط محیط رسوبگذاری سازندهای مورد مطالعه، به 4زون تقسیم شده‌اند که زونهای
A(سازند کژدمی-187) و C(سازند کژدمی-140)بیانگر شرایط احیایی‌تر همراه با حضور مواد آلی دریایی و زونهای D (سازند ...
بیشتر
در این مطالعه 40خرده حاصل از حفاری سازندهای پابده، گورپی،کژدمی و گدوان میدان نفتی آغاجاری مورد آنالیز راک‌ایول قرار گرفته است.به منظور شناسایی شرایط محیط رسوبگذاری سازندهای مورد مطالعه، به 4زون تقسیم شده‌اند که زونهای
A(سازند کژدمی-187) و C(سازند کژدمی-140)بیانگر شرایط احیایی‌تر همراه با حضور مواد آلی دریایی و زونهای D (سازند گدوان-140)وB(سازند گدوان-187) بیانگر شرایط اکسیدی‌تر همراه با ورود مواد آلی قاره‌ای به حوضه است. براساس آنالیز راک ایولسازند‌های پابده، گورپی، پابده و کژدمی از پتانسیل هیدروکربن‌زایی متغیری برخوردار هستند. نمودار HIدر مقابل OIنشان داد که نوع کروژن در این سازندها مخلوطی از II وIII می‌باشد. میزان اثر ماتریکس سازندهای پابده، گورپی، کژدمی و گدوان، از طریق ترسیم نمودار S2در برابر TOCو تعیین معادله خط رگرسیون آنها مورد محاسبه قرار گرفت.نتایج نشان می‌دهد که مقدار قابل توجه S2جذب شده توسط ماتریکسدر سازند پابده(mg HC/gr rock96/6-98/ 4در چاه های 113و 121) و گورپی(mg HC/gr rock33/4 در چاه 113) می‌باشد که به علت بلوغ حرارتی کم(430(Tmax< و نسبت پایین گاز به نفت این سازندها است. در سازند گدوان چاه 187مقدار S2جذب شده توسط ماتریکسmg HC/gr rock13/0 می‌باشد که دارای بلوغ حرارتی نسبتاً بالایی می‌باشد. کمترین تاثیر ماتریکس مربوط به سازندهای کژدمی و گدوان می‌باشد، زیرا اکثر نمونه‌ها بالغ بوده، به مرحله نفت زایی رسیده‌اند و GORP بالایی را نشان می‌دهند. مقدار کربن آلی فعال در سازندهای پابده 64/1- 27/0(برسنگ منشاء ضعیف تا خوب)، سازند گورپی64/0- 14/0(سنگ منشاء ضعیف تا متوسط)، کژدمی 27/2- 85/1(سنگ منشاء خوب تا غنی)و سازند گدوان 51/0- 30/0درصد وزنی(سنگ منشاء ضعیف تا متوسط) دلالت دارند. مقدار پارامتر GORP برای سازندهای مورد مطالعه-(1-0) نشانگر محدوده متغیر پتانسیل نفت‌زایی و گاززایی آنها می‌باشد.
محمد رضا قطبی راوندی؛ مهدی رضا پورسلطانی
دوره 30، شماره 4 ، زمستان 1393، صفحه 103-125
چکیده
توالی رسوبی سیلیسی آواری داهو (کامبرین زیرین)، در ایران مرکزی، با ضخامت حدود 280 متر، در منطقه گزوئیه با یک سطح فرسایشی بر روی سنگهای رسوبی نئوپروتروزوئیک-کامبرین زیرین (سری دزو) قرار گرفته است. این توالی توسط رسوبات کربناته دریایی کامبرین میانی-کامبرین بالایی (سازند کوه بنان) نیز بطور هم شیب پوشیده شده است. بر اساس مطالعات صحرایی و ...
بیشتر
توالی رسوبی سیلیسی آواری داهو (کامبرین زیرین)، در ایران مرکزی، با ضخامت حدود 280 متر، در منطقه گزوئیه با یک سطح فرسایشی بر روی سنگهای رسوبی نئوپروتروزوئیک-کامبرین زیرین (سری دزو) قرار گرفته است. این توالی توسط رسوبات کربناته دریایی کامبرین میانی-کامبرین بالایی (سازند کوه بنان) نیز بطور هم شیب پوشیده شده است. بر اساس مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی، سه مجموعه رخساره شیل، ماسه سنگ و کنگلومرا شناسایی گردیده است. بطور عمده، ماسه سنگ ها غنی از کوارتز، فلدسپات و بطور نادر شامل خرده سنگ (دگرگونی و رسوبی) هستند. ماسه سنگ ها تنوع ترکیبی زیادی داشته، و شامل کوارتزارنایت تا آرکوز، فلدسپاتیک لیتآرنایت و بطور نادر لیت آرنایت (چرت آرنایت) می باشد. بنا بر شمارش دانه های فلدسپات، مجموع دانه های کوارتز، و مجموع خرده سنگ های ناپایدار، رسوبات دارای منشأ کراتون داخلی، قاره های ناپایدار و منشأ مجدد می باشند. ماسه سنگ های داهو نشانگر رخدادهای دیاژنتیکی بوده که شامل فشردگی و انحلال فشاری، سیمانی شدن (بطور عمده سیلیسی، کربناته، اکسید آهن رس و به طور نادر باریت)، شکستگی دانه ها و آلتراسیون دانه های ناپایدار، انحلال و جانشینی است . بر اساس مطالعات پترولوژیکی و ژئوشیمیایی، تاریخچه دیاژنتیکی ماسه سنگهای داهو را چنین تفسیر نموده ایم که شامل مراحل دیاژنز اولیه، دفنی عمیق و انتهایی است. نتایج حاصل بر مبنای مطالعات سطح الارضی بوده، و امکان تغییر در عمق نیز وجود دارد.
